Dinsdag 28 Juli 1908
No. 12754
g2~ laargang.
£g
GYMNASIUM te SCHIEDAM.
Inge Sondegg.
Boriclit.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
'erin.
«IVft
me
waat
1 var
«ka
han
te
lend,
jlijb
Tien
Man
istet,
sseu
'ritci
Zoo-
aan
te
\a
den
lieni
ter
aam
nea,
Ian
foot
Tad
tin;
En
ten
olde
liuis
van
De
ilnj
1 n
1 te
leef
lit
leer
)cn,
ml
een
om
del!
lij
akt
de-
,en
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijn!: d a g 1 ij k s, met uitzondering van Zon- c, feestdagen.
Parijs per kwartaal: Voor Schiedam en VJaardingen £1.1.25.Franco
rper post XL 1.65.
I Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen '10 cent.
Afzonderlijke mummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advcrtentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
fnor aan het bureau bezorgd ?ijn.
BureauLange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.) -
Aan hen, dio op reis gaan, kan do
Scliiednmseho Courant" tegen vergoe
ding der portkoston toegezonden wor
den.
Onder nadere goedkeuring van Curatoren
'zal den ln September a.s. bet 3e Toela
tingsexamen gehouden worden,
ij Belanghebbenden worden verzocht zich vóór
12 Augustus a.s. schriftelijk onder opgave
ran leeftijd en tot dusverre bezochte onder
wijsinrichting te richten tot
Dr. C. J. VINKESTEIJN,
Schiedam, Juli 1908. Gymn.-rcct.
Schiedam, 27 Juli 1908.
TURKIJE.
Do grondwet.
- De Turken zijn, naar luid van de berich
ten, opgetogen over do wederinstelling van
;"de grondwet van 187G. To Konsluutinopcd
(had Zaterdag eon groote meeting plaats,
waarna duizenden in optocht naar het paleis
jan den grootvizier trokken en hem een
Lulde-adres aan den sultan aanboden. De
,grooie heer" liet zich bij deze volksmanifes-
M'o niet zien. Een iradé is dicnzclfdon
ig afgekondigd, waarin de sultan amnestie
-verleent aan de politieke gevangenen en de
censuur, alsmede de geheime politie, opge-
,heven worden verklaard.
De hoofdinhoud der nu herstelde grondwet
ffi ban 187G is als volgt:
03, l Het Ottomaansche rijk Ja-ondeelbaar. Do
rultan is Khalief (geestelijk hoofd) van alle
43 .Mokmedanen en de souverein aller Otto-
75 -mimi. De rechten en prerogatieven van don
-sultan zijn dezelfde als die van Europeesche
constitntionee 1 o vorston. De onderdanen der
'Djks Jiecten Ottomanen. Hun persoonlijke
vrijheid is onaantastbaar. De Islam is staats-
religie, doch zonder theocratisch karakter.
jr, (De lechten van bestaande kerkgemeenschap-
:pcn ea de vrije belijdenis aller godsdiensten
blijft gehandhaafd. Verder geeft de grond
trek vrijheid van pers, onderwijs, ver
eniging en petitie aan de Kamers, ver-
J'licht lager onderwijs, gelijkheid, van alle
onderdanen voor de wet, benoembaarheid tot
(ambten zonder verschil van godsdienst, ge-
•hjke verdeeling dor belastingen. De eigendom
en het huisrecht worden gewaarborgd.
- Verder worden de bevoegdheden der rocht-
banken geregeld. Confiscaties, heerendkm-
Kom an naar het Duitsch van
TIED WIG ERLIN.
59)
„Wat gp Inter zag en wat ge nog kunt
zien!Deze woorden klonken als een snik
kende gil uit Inge's mond.
„Houdt men dan nooit op Schuldig to
njn. Kan berouw en boetedoening en bitter
jjden dan nooit goed maken, waar men hooft
'gwvnald en gefaald?"
j>H°e kan u mij dat nu vragen, juffrou
Vadegg en welke waarde zou mijn ja of neen
,0°r u kunnen hebben. U zou u zelf en mij
^at hebben kunnen besparen."
k°de buiging en hij was verdwenen;
'(bolde den parkweg langs dc eerste zijlaan
jijsaand, die hem aan haar blikkon ontrrok.
strakke oogen staarde Inge hem na. Ze
,-,a 'n rijn trekken niet de gekwelde uit-
b'knigopgemerkt, ze gevoelde niet hoe
haastig verdwijnen diende om voor haar
'4> niet meer te bedwingen opwinding te
er urgen. Zij had slechts het gevoel, dat zij
ftoch no^n)an's van zich had gestooten. En
1 was m haar binnenste geen haat en
"lom i me°r' s'oc'lts cen onbestemd verlangen
i flctcn, wanrom hij, clio tegen anderen
zoo goedig en vriendelijk was, tegen
nar zoo hard Cn vreemd was.
i' ,n ptetseling was het haiu' of een gordijn
Tjo/Pflicht, waarachter duidelijk te lezen
ha. bcel zijn handelwijze tegenover
ilr een reden had die zij niet kende. En
I e reden had hij neergelegd in dien bcwus-
sten en folteringen worden afgeschaft en de
gewone waarbmgen voor onpartijdige recht
spraak verleend.
De ministers worden verantwoordelijk ge
steld en, kunnen volgens de wet in staat van
beschuldiging worden gebracht. Zonder wet-
tigen grond zijn de ambtenaren ojiafzetbaar.
Er wordt een parlement gevormd van twee
Kamers, Senaat en Kamer van Afgevaardig
den, De Sultan richt zich tot deze met de
bood'schappen. De leden zijn vrij in het uit
brengen hunner stem en het uiten hunner
meening. Ministers on Tweede Kamer heb
ben het recht van wetgevend initiatief. De
door beide Kamers aangenomen ontwerpen
zijn aan sanctie door den sultan onderworpen.
De Senaat kan wetten, in strijd met d'e
grondwet, verwerpen, of naar 'de Kamer te
rugzenden. De afgevaardigden zijn onschend
baar.
Voorts wordt cen rekenkamer gevormd met
onafzetbare leden. Alleen de Kamer kan hen
ontslaan. De rekenkamer legt aan de Kamer
aan het einde van elk jaar een verantwoor
ding voor.
liet bestuur "der provincies wordt inge
richt naar het beginsel van decentralisatie en
zelfbestuur.
Wijziging dezer Grondwet kan geschieden
op besluit van beide Kamers, onder goed
keuring van 'den sultan.
In Macedonië, -
ln alle groote steden in Macedonië viert
men feest evenals in de hoofdstad, maar
't wordt bevestigd dat de jong-Turkcn daar
hun grondwet hadden afgekondigd, vóór dat
nog de heuglijke tijding uit Koastantinopel
kwam. 'n Feit is voorts dat do jong-Turk-
sohc beweging oor. ongekende veibroedering
heeft gebracht tusschen Mohammedanen en
Christenen. Merkwaardig is een zinsnede
uit een Eeutertelcgram d.d. 26 dezer uit
Konstantinopel waarin gezegd wordt dat de
autoriteiten lijdelijk toezagen bij 't afkon
digen van do grondwet door de jong-Turken.
De ambtenaren van den sultan werden vol
komen genegeerd. Tc Monastir werd de pro
clamatie door een salvo van 101 kanonschoten
begroet en tc Serres werd cen „voorloopig
bewind" ingesteld. Dit laatste is van "groote
beteekenis omdat blijkt dal de jong-Turken
eenmaal het heft in handen hebbend, dit niet
zullen loslaten, nu de sultan voor hun eischcn
gezwicht is. Zij voorkomen daardoor dat de
vroegere sullansambtenaren in hun ambten
blijven, dat een schijnparlement als in 1877
wordt ingesteld en dat de sultan toch do
baas blijft. Dc Porte, meenende dat door de
grondwetsinstclling de rust hersteld is en
daarmee 't vertrouwen in haar bewind, zet
reeds weer 'n hoogc borat.
Aan hot „Berl, Tagcbl." wordt geseind, dat
Said Pasja aan majoor Niazi bevel heeft
gezonden zich onmiddellijk te onderwerpen.
Doet hij dit niet, dan zal met uiterste ge
strengheid door de troepen tegen hem wor
den opgetreden.
Prijs der Advertentiën: Van 1G regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeeligo voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan bet Bureau te bekomen.
In do nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot don prijs
van 40 cents per advertentie-, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intorc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor do Administratie No. 103.
ten brief, dien haar moeder haar indertijd
had onthouden.
En met schrik en ontzetting drong zich
de gedachte hij haar op in duidelijke bewoor
ding: Je moeder is niet waar tegenover jou
geweest zo heeft in je leven ingegrepen,
zooals zc niet had mogen doen
Bleek en met Ioome schreden aanvaardde
Inge eindelijk met Ulli weer den terugweg.
Een besluit stond nu plotseling bij baal
vast, die ze zoodra ze was thuisgekomen,
aan professor Lehrmnn meedeelde.
„Ik zou gaarne nu eens naar huis gaan,"
verklaarde zc. En wat haar lippen niet uit
spraken dat smeekten haar groote, verward
uitkijkende oogen: „Vraag mij niets, laat
Is dit nu grootspraak, of zou de Turksche
regeering nog over voldoende loyale troepen
beschikken?
Voorloopig dient te worden afgewacht,
want voorspellingen over hot verloop van
een revolutie-beweging zijn steeds gewaagd.
Een kenschetsend gezegde van den huldigen
grootvizier, Saïd-pasja, cen voorstander van
een vrijzinnig bewind, kan door hem thans
in toepassing worden gebracht. Toen Said
pasja in vroeger jaren (hij is al 73 jaar
oud) den sultan 't verderfelijke van zijn des
potisch bestuur ond'er 'fc oog bracht, eisch-
ten 3e hovelingen van hem strenge maatregelen
tegen de hervormingsgozinden, Saïd weiger
de.
„Wat hebt gij te vreezen?" antwoordde
men. „Wij beschikken over dc politie en
het leger."
„Men kan alles doen met bajonetten," zei
Saïd pasja, „behalve er op zitten."
Spoedig daarop kreeg Saïd pasja do bons.
Het. „Berl. Tagebl," deelt mede dat de
jong-Turken wantrouwen koesteren omtrent
het a.s. vrijzinnige bewind. Zij wantrouwen
zoowel het besluit van den sultan in zake de
verkiezingen voor het Parlement als de wis
seling van grootvizier en gelooven, dat do
sultan met die maatregelen slechts wil de
constitutioneele revolutionairen bevredigen en
het gevaar van het oogenblik, dat licht een
zware crisis kon veroorzaken, uit den weg wil
i-uimen. Als dat geschied is zal de sultan
wel middelen vindon om de grondwet weer
krachteloos te maken en in zijn lijdelijk niets
doen terug tc zinken. Maar de Jong-Turken
zullen niet rusten, voor de nieuwe constitu
tie in werking is.
In een telegram uit Konstantinopel lezen
wij, dat driehonderd officieren, Woensdag
avond te Monastiir in een openbaren tuin bij
een, de muziek do „Marseillaise" lieten spe
len. Gelijk in Rusland1 is ook in Turkije dat
lied het lied van den opstand.
Betoogingen.
Gisteren bracht te Konstantinopel een
commissie uit de burgerij een adres van hul
de aan den sultan bij Tewfik pasja, minister
van buitenlandsehe zaken. Gemeld wordt dat
de minister „beefde van ontroering" toen
hem 't adres word voorgelezen, 's Avonds
was Konstantinopel geïllumineerd. Voor de
overige ministerieels gebouwen werd even
eens gedemonstreerd en bij sommige niet op
vredelievende wijze. Bij don minister van
onderwijs liep hot volk te hoop en eisehto
dat hij zijn ontslag zou nemen.
Te Adrianopel is de ontevredenheid met
het afkondigen der grondwet niet geweken.
Op do muren waren biljetten aangeplakt
waarin de soldaten werden aangespoord de
commandant en chef en den directeur der
intendance te dooden.
Te Damascus is bericht ontvangen dat de
emir van Ilaïl, Ilamond Hou Hasj id door het
volk is vermoord. Ilamoml ha'd bevel gegeven
zijn neef Hou Rasjid to dooden cn trad in
Januari j.l. in diens plaats als emir op.
De jong-Turken hebben zich te Janina
(Z. v. Macedonië) meester gemaakt van het
paleis van den gouverneur cn hebben dc
grondwet afgekondigd. Tc Saloniki zijn in
den nacht van Donderdag drie spionnen
een burger en 2 officieren, op Last van dc
jong-Turken doodgeschoten.
Do onlangs gemobiliseerde troepen uit
Klein-Azié zuilen naar huis worden gezonden.
Gemeld wordt nog dat de gevangenen tc Mo
nastir niet in vrijheid werden gesteld, maar
van het tumult gebruik maakten om te ont
snappen.
Een nieuwe sultan?
Enkele Duitsche bladen ontvangen uit
Konstantinopel bericht dat sultan Abdoel
I lam id afstand zal doen van den troon. In
den belangwekkenden ministerraad waarin tot
wederinvoering der grondwet besloten is, zou
de sultan tevens zijn plan hebben meege
deeld afstand te willen doen ten behoeve
van zijn meest geliefden zoon prins Burhan-
ed-Din, 23 jaren oud. De wettige troons-
opvolger is evenwel de jongere broeder van
Abdoel Hamid, de 64-jarige prins Réchad,
een liberaal. Deze zou als sultan den naam
Mehmed V voeren. De grondwet schrijft uit
drukkelijk voor dat de troon toekomt aan
den oudsten prins van de Osman-dynastie.
GEMENGDE MEI)EDEELINGEN
me gaan
i»
Niemand trachtte haar verzoek ook maat
hei minst in den weg tc staan. Dc profes
sor legde zachtjes de hand op Inge's schou
der en sprak: „D"« wat u goed lijkt, juf
frouw Inge; u bent nu geen slingerend roer
meer, maar u weet welke richting ge hebt
te gaan. In elk geval echter hoop ik, dat u
den weg naar ons zal terugvinden."
Inge's onmiddellijk vertrek werd alleen in
den weg gestaan door Ulli en zoo sprak het
van zelf, dat Inge bleef tot'dat. do rechter
Dub ring over Uili's terugkeer naar Hallberg
zou hebben beslist.
Om echter zoo spoedig mogelijk aan haar
verlangen naar huis te gaan te kunnen
voldoen, wondde Inge zich schriftelijk tot haar
oom met liet verzoek to bepalen wanneer Ulli
kon verwacht wortlcp.
liet was deze brief van Inge, welke den
heer Duhring veel zorgen bereidde. Hij hield
hot epistel in dc hand, liep er de kamer mee
op en neer en stootte tusschen zijn tanden
door klanken, die als lange vloeken klonken.
Wel een paar uur duurde'deze opgewonden
gemoedstoestand, toen kwam cr een tijd van
dof neerzitten totdat eindelijk Duhring cen
besluit had genomen, een besluit, dat weer
eens ten duidelijkste bewees, dat een verstan
dig mensch toegeven moet.
Het eerste wat nu moest gebeuren nas
dat Kasimir Duhring's hoogc hoed voor den
dag werd gehaald om aan cen grondig afbor
stelen to worden onderworpen. Daarmee ging
geruimen tijd verloren cn de lamp met het
groene kapje brandde reeds in de kamer van
dc kleine woning, die Sabinc Morgenrot had
gehuurd, toen zc cen kloppen op do deur
vernam. Daar haar woonkamer direct aan hot
begin van de gang naast dc huisdeur was ge
legen, kwam het af en toe wel voor, dat men-
schen bij haar aanklopten om het cen cn an
der to vragen.
Onbevieesd cn zonder aarzelen riep ze dus
ook nu onverschillig „binnen" terwijl ze
van haar breikous opzag om den vreemdeling
even te kunnen opnemen.
Nauwelijks echter was deze nog maar rnet
een puntje van zijn jas over den drempel
verschenen, of juffrouw Sabine liet dc brei
naalden uit haar handen vallen.
De zwarte jas, hooge hoed en de drie rozen,
die hij in dc handen hield, waren voor juf
frouw Sabinc do duidelijkste bewijzen, dat
iemand ,dic zoo was gekleed op weg was een
begrafenis hij te wonen en vol deelneming
kwam het van haai* lippen„Mijn hemel,
wie is clan gestorven, mijnheer Duhring?"
„Onze vijandschap moot van nu af dood
zijn, hooggeachte juffrouw Morgenrot 1"
Daar was ,,de hooggeachte juffrouw" plot-
Engeland.
Do bestuurbare legcrballon „Nulli Secun
dus" is Zaterdag voor bet eerst te Farnbo-
rough opgestegen. Ongeveer 1G K.M. wer
den afgelegd.
Te Bombay kwamen Zaterdagmorgen
nieuwe ongeregeldheden voor. Opnieuw los
ten de troepen salvo's waardoor drie men-
schen werden gedood en velen gewond.
De minister van financiën Lloyd George
hield Zaterdag in het Lagerhuis een rede
waarin hij opkwam tegen de onlangs gedane
verontrustende uitlatingen, dat een hoogc uit
gave voor ouderdomspensioenen onraadzaam
zou zijn. Wat de mogelijkheid van cen Euro-
peesch conflict betrof, zeide hij zich niet
tc herinneren een tijd, dat de toestand van
Europa, „niet ernstig was". Enkele jaren ge
leden spraken wc van oorlog met Frankrijk,
maar, zeide do minister, nu droomt niemand
daarvan en een ander rijk was nu even drei
gend, naar de opinie van zekere menschen,
die zoo zouden doorgaan, totdat de volkeren
zouden beginnen in te zien hoe dwaas 't is
elkander dreigend aan te kijken cn reusach
tige sommen uit tc geven voor de bewapenin
gen, in plaats van te werken aan de verbete
ring van den toestand des volks. Ongetwij
feld zal dit geleidelijk wel veranderen. Daal
de toestand ver van slechter dan gewoonlijk
is, zou bet veel beter zijn alleen to zorgen
dat de Rritsche hulpmiddelen voldoende va
ren om Engeland tc voidedigen tegen aan
vallen, en „iets over tc laten" voor ouder
domspensioenen. Het was geen steekhoudend
argument, dat we alle sociale hervormingen
zouden moeten uitstellen tot dc menschen
ophielden artikelen te schrijven, waarin zij
met elkander twisten en waarin zij spreken
over invallen op elkanders gebied in dc
toekomst.
De bcgrooling werd bij derde lezing nan-
Z weden.
Na een hartelijk afscheid van de ko
ninklijke familie is president Fallières giste
ren mot den torpedojager „Cnsrini" naar Re-
val vertrokken, waar hij een ontmoeting zal
hebben met czaar Nicolaas.
Rusland.
De directeur-uitgever van een blad te Sebas-
topoi is tot een boete van 3000 roebel ver
oordeeld wegens opname van Tolstoï's filip
pica. Het blad werd tevens verboden vrorloopig
te verschijnen.
Vereenigde Staten.
President Roosevelt heeft te Oy»ler Bay
een oiuleihoud gehad met staatssecretaris
Root cn don onder-slnalsrocretaris Bacon
over den toestand in Midden-Amerika en
Venezuela. Er werd geen verklaring aan
gaande de besprekingen openbaar gemaakt.
ITet heet, dat Engeland voornemens is bij
de Venezolaansche regeering aan te dringen
op inwilliging van zijn eischcn.
Yan liet Hof.
Men meldt uit Apeldoorn:
De Stuttgarter Liederkranz is voornemens
a.s. Woensdag een aubade te breng m aan
H. M. de Koningin op 't paleis 't Loo.
Het gezelschap komt per extra-trein en
vertrekt des avonds naar Amsterdam.
II. M. de Koningin verleende gisteren
audiëntie aan den Zweedschen ritmeester
Bernnstroem, gedetacheerd bij het 4de regi
ment huzaren te Deventer.
II. D. II. de Prinses van Schwarzburg—
Rudolstadt met haar gevolg is gisteren per
trein van 3 u, 21 m. van 't Loo vertrokken,
uitgeleide gedaan tot aan bet station door
H. M. de Koningin en Z. IC. II. den Prins.
Corps diplomatique.
De »Moniteur Oriental" van Konstantinopel,
van 21 Juli, vermeldt, dat Z. K. M. de sultan
Z.Exc. Youssouf Missak Effendi, gezant van
Turkije te 's-Gravenhage, verheven heeft tot
den rang van Bala.
De rang van Bala is een burgerlijke rang,
gelijk staande met een graad tusschen den
rang van divisie-generaal en maarschalk.
seling van haar stoel opgesprongen. „Mijnheer
Duhring, ik meende, dat alleen een heel ern
stige reden n zou kunnen
Verder kwam ze niet, want Kasimir Duh
ring viel haar met een weloverdachtc toe
spraak in de rede„Geachte juffrouw Mor
genrot, ik w il u eens wat zoggenals cen
man op mijn leeftijd zijn zwarte rok aan
trekt, den hoogen hoed opzet, drie rozen koopt
cn een hm, nu ja, een alleenwonende
dame een visite maakt, dan moet dat /eer zeker
wel oen heel ernstige reden hebben. En nu
verzoek ik u, val me eens even niet in do
reden, maar krop tenminste mv tegenspraak
zoolang in uw binnenste op. Ten cerate dan
leg ik hier voor u drie rozen op tafel; daar
mee krtïïp ik om zoo te zeggen naar het kruis
om mijn zonde te belijden. Eu u kunt trots
zijn op zulk een overwinning, want van mijn
leven heb ik nog niemand een dergelijk ca
deau gedaan. Dit is voor clou enkelen kus
„Mijnheer Duhring!"
Een heftige handbeweging voorkwam ver
der in de, rede vallen. „Op 't oogenblik ben
ik aan het woord, straks bent u het. Alcent
u misschien, dat liet mij geen moeite heeft
gekort u te komen bezoeken? Maar neon
ik dacht bij me zelfjuffrouw Morgenrot
draait in geen geval uit linar zelf hij
daarom Kasimir Duhring, doe jij het. Doe
het terwillc van dezon jongen, die me eigen
lijk niet aangaat, en voor w'ion ik sedert
maanden
„Dat zou u volstrekt niet hebben behoeven
te doen, u weet wel, dat zijn voogd
„Och wat, dio voogdPurperrood was
Kasimir Duhring van opwinding geworden en
in al zijn ijver bemerkte hij in 't geheel
niet hot glimlachje, dat om juffrouw Sabine's
lippen speelde. „De jongen zal ik in huis
houden, omdat hij door uw onachtzaamheid
een ongeluk heeft gekregen, maar dan ook
moot u weer hij mij dc huishouding komen
doen. En om hierover met ti te praten ben
ik naar hier gekomen. Hier" hij sloeg
met zijn hand op zijn zak, waarin Inge's
brief kletterde „bij professor Lehrmnn
kunnen zo den jongen niet langer houden.
Hij is genezen cn moet
„Goddank, dat hij weer heter isriep
Sabine uit, terwijl ze onwillekeurig na deze
groote geruststelling te hebben ontvangen,
weer plaats nam. Dit meende Kasimir Duh
ring wel als een bewijs van vredige toege
vendheid te kunnen opvatten, hij zette zijn
hoed nu op den grond neer cn nam zelf op
een stoel plaats.
Ecu paar oogenblikken was er stilte in het
gezellige vertrekje, totdat weer do manlijke
stem r.icli deed hooren, ditmaal echter zacht
cn behoedzaam. „Juffrouw* Morgenrot hoe
denkt u cr nu o\er; li moet tocli niet. zoo
haatdragend zijn. Reik me nu de hand der
veizocmng
I»
Doch Kasimir Duhring's uitsrostrekte hand
bleef leeg. Juffrouw Sabine's rechterhand
speelde met de rozen, de linker trok zenuw
achtig aan haar horlogeketting en daarbij
schudde '/e maar steeds zwijgend het hoofd.
„Niet?" vroeg Kasimir Duhring op lang-
goreklcn toon, terwijl hij zijn stoel nader
schoof. „Kom, juffrouw Morgen tot. denk
over liet gebeurde nu mam- niet verder; wij
zijn immers oude menschen."
(Wordt vervolgd.)