1
52*" Jaargang,
Vrijdag 31 Juli 1908
No. 12757
Inge Sonclegg.
"binnenland.
na's
,t.
aar,
Berielit.
BUITENLAND.
GEMENGDE MEDEDEETJNGEM
'lost!
'0,49
140
tenen
0,65
0.55
Zuid.
'1.90
thou-
1.-
slem
0,40
2.25
1-
2.75
2,50
0.40
2.50
190
0.10
0.15
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courantvctrscliijai: d a g e 1 ij lc s, toctiritzoiïdcring van Zon- on Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoot S chic-dam en V la ard in g on fl. 1.25.Franco
.,*pei post fl. 1.65.
Prijs per weck; Voor Schiedam en Vlaardingen "10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks' aangenomen.
'Advcrtentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. I'll (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advcrtentiën: Van 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Oroote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advcrtentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsda g-, Honderd ag- en Zaterd ag avo nd
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advcrtentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intcrc. Telefoon
voor do Redactie No. 123.
voor do Administratie No. 103.
Aan hen, die op reis gaan, kan do
.Schiedauisclie Courant" tegen vergoe
ding der portkosten toegezonden wor
den.
18.
Schiedam, 30 Juli 1908.
TURKIJE.
De nieuwe koers.
Sultan Abdoel Ilamid heeft gisteren dm
cod op de grondwet afgelegd. De Tnrksche
liladen melden dat de sjeik-al-islam, die mot
den'groot-vizier do uitvoerende macht heeft,
de leden van het Ottoinaansche „comité van
eenheid en vooruitgang" bij zicli noodigde en
verklaarde dat de sultan de eedsaflegging had
verricht. De sultan had gezegd, voldaan te
zijn over den dank van zijn volk en geheel de
'grondwet toe te passen die hij verleend had.
Niemand kon Item daarvan terughouden. Dc
sultan legde daarop zijn hand op den'Koran
en beloofde, met Gods hulp, alle noodige maat
regelen to zullen nemen.
Een lid van genoemd comité, Riza Toekik
bey, antwoordde 'dat thans een eind moest
norden gemaakt aan 'de betoogingen en de re-
gcering rustig aan 't werk moet worden ge
laten. .Vanaf dat oogenblik zou ook het co-
mité 'n eind maken aan de bctoogingen.
liet scheen wel of dc Turken 'door een ma
nifestatiekoorts bevangen waren. Vanaf Zon
dag tot gisteren waren in de straten van Kon-
'stantinopel steeds opgewonden volksmenigten
op; 'de been!, 'die óf voor het paleis van den
sultan óf voor dc woning van den een 'of an
deren minister stonden te juichen ot te jou
wen, al naar 't tc pas kwam. De massa der
bevolking leefde als in een roes cn verviel
van dc eeno vreugdebcfooging in de andere.
Honderden wrkoopers maakten goede zaken
met het te koop aanbieden van kranten met
portretten van den grootvizier, anderen ver
kochten cocardes en roede linten met het op-
schrift,vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid,
welke linten door de mensehen om de mouw
of aan don fez, hel nationale hoofddeksel, wor
den gedragen. De vrouwen, die zich naar Oos
teh gebruik maar zelden op straat vertoon
den on dan nog gesluierd waren, hebben zich
de Europreschc methode eigen gemaakt, liet
waagstuk van de emancipatie der Turkscho
vrouw is opgelost De Turkscho dames laten
zich met opgeslagen sluier door de stralen rij
den, en zelfs ziet men man cu vrouw gearmd
bij den weg loopeti. Een a rouw richtte met,
opgeslagen sluier voor hot gebouw der Porto
het woord tot. den nieuwen grootvizier, Said
Pasja, en kwam er zelfs toe een leve do sul—
tanzoo maar midden op do straat uit vrou
wenmond te laten hooren
4Vol staat hooi Stamboel op z'n hoofd, waar
zoo iels thans daar mogelijk is.
Maar 't bleef niet bij do vreiigdebetoogin
gen alleen, de volksmenigten Voor hot paleis
oiscliten dc verwijdering van dc hofcamarilla
ca deswege heorsehte onrust en zelfs angst te
Yildiz Kiosk. De constitutioncele partij on
dersteunde do volkseischen cn te verwachten
dat de sultan, nu hij voor den volkswil is
gezwicht, ook hierin zal toegeven. Gehate ho
velingen als Ismael-pasja en Essnrd bey zijn
reeds weggezonden.
De Porto hoefl rondom hel palcis des sul
tans en de rcgccringsgebouwcn troepen cordons
geplaatst, met het oog op do manifestaties. De
jong-Turkmi hebben het gevaar van die be
toogingen ingezien cn het comité te Konslan-
linopel ontraadt dan ook die volksoploopcn.
Gemeld wordt dat hij de bctoogingen in an
dere steden, als Saloniki, Monaster, Adriano-
pel, het volk veel minder geestdriftig voor
den sultan is dan in de hoofdstad.
Seiirn-Molhniu-pasjn, oud-minister van land
bouw, hoeft zich gistermorgen stiekem inge
scheept aan boord van de Italianiif-chc paket-
boot. Bosnia", die vandaag naar Briudisi
zou vertrekken.
De ministerraad belastte gisteren den mi
nister van binrienlandsche zaken, vcikiez.ingen
voor hel parlement uit te schrijven, en amnes
tie toe te passen bij gepleegde politieke mis
drijven, Daar roods aan hel volk bekend is
gemaakt, dat dc grondwet zal worden toege
past, moeten de bctoogingen ophouden. De
prefectuur kondigde ofi'iccel af, dat de ge
meentebesturen de kiezerslijsten opmaken.
Een der eerste camlldatcn is Mullah-Sahib,
de tegenstander van Jsmacl-pasja.
1GG politieke gevangenen, onder wie, ver
scheidene Armeniërs, zijn Dinsdag in vrij
heid gesteld.
K o m a n nanr he t Dn i Iscli van
TIED WIG ERLIN.
ilhoowel Rusland geen groot vertrouwen
.«telt in de werkelijke beteekcn's dor door den
sultan aan zijn volk gedane concessies. "Wat
Per/ié belieft, een.-tace^ril/v men, dal, ondanks
een reeent misverstand, Rusland cn Engeland
volkomen uccoord gingen. Aangaande Marok
ko gaat Rusland geheel samen met Frank
rijk op de basis der conferentie van Algesi-
ras. Verder zijn beide regeeringen liet eens
over de komende lecning, welke dienen moet
ter conversie van uclit honderd milliocn aan
schatki«lbons in Russische rente. Van Frnn-
sctio zijde werd verder gewezen op het beslist
vredelievend karakter van dc Fransche poli
tiek en op het streven om zoo de gelegenheid
zich voordeed, bemiddelaarster te zijn tot hot
doen verdwijnen van verschilpunten. Deze po
litiek werd volkomen begrepen en goedge
keurd van Russische zijde.
Bovendien had Iledcmann een persoonlijk
onderhond met heide staatslieden, die hem in
ongeveer gelijkluidende termen te, kennen ga-
veil, dat bij heide mogendheden het besliste
voornemen bestaat, overal hand aan hand tc
blijven gaan, terwijl Tswolksky daarenboven
nog verklaarde, dat bij zijn laatste onderhoud
met zijn collega Pichon was gebleken, 'dat men
het over allo hangende kwesties, zoowel die
van zeer groot als die van minder belang, vol
komen eens was.
RUSLAND.
62}
Eindelijk had zij haar doel bereikt. Alk
leek haar 'zoo vreemd toe, cn. hot schoon
haar zoo ontzettend lang «chorion, dat deze
stad haar woonplaats was geweest. En ec
wondervol vreemd gevoel maakte zich va
haar moester, toen op haar heten, aan
haar vroeger ouderlijk huis een vrouw vm
scheen, die zonder een kreet van vreugd,
terugweek bij 'haar aanblik. Stee hifi met
uiterste verbazing klonk bet: „Beu jij da:
Inge?"
Joon koken' ze elkaar boide stom, aan,
aIsoE 20 niet wisten wat verder to zeggen-
«Ia, moedor*. Ik ben hot."
In do woonkamer namen, ze tegenover
elkaar plaats aan de ronde tafel, waarotn-
de bekende groen' pluche stortten steu
ren. Mevrouw Sondegg zette' zelf haastig
het avondeten klaar.
«Ik heb' geen dienstmeisje moer, daar
het liefst hcoilcmaal alteen ben," ver
aarde ze. Voortdurend Meet or in! liaar
S,eïl1 van verbeten woede, elk woord
^as iei'tolijk een heimcllijko steek, een ho
ekte aanklacht. En' steeds Moven haar
oogen mot oer,, roemde uitdrukking op
aar dochter* gov os tigd
ok Inge nam haar moeder mol. onderzoc-
o blikken op. Zij was ouder geworden',
'aar gezicht scherper*, terwijl zicli groeven
P iaar gelaat vertoonden, niet als Irekenen
Tiet bezoek van president Falliëres aan Re-
val heeft precies 33 uren geduurd. Dinsdag
avond huif twaalf beeft het Fransche eskader
dc roede van Rcval verlaten en koers gezet
naar Christiania. waar Falliéros morgen,
Vrijdag, zal aankomen. De ontmoeting met
den ezuar geschiedde weer in volle zee, aan
boord van bel keizerlijk jacht cn op een
Franseh oorlogsschip. Van volkshotoogingon
of volksvreugile te Roval geen spoor. ITet
volk bleef op ontzaglijken afstand, bewaakt
door versterkte politiemacht cn een leger ge
heime speurders. Van dc ontmoeting der
staatshoofden veten (le buitealand.-ehe bladen
niet veel nieuws le melden, alleen werd uit
roerig* melding gemaald van een mooi sink
speelgoed, een spoortrein niet eicelrisclie be
wecgkrarhi, die Fullièros aan den kleinen
ozarewilsj had cadeau gedaan. Overigens is
er toch nog iets bekend geworden van bet
gesprek der weder/,ijusehe ministers van. bui
lenlimdscho zaken JswoLki en Pichon. De
Ma!in-rorrespomlent, TTodemniin, was in 'de
gelegenheid, aan zijn blad de volgende belang
rijke bijzonderheden van dit onderhoud te
kunnen mededeeleu: AVnt don nieuwen toe
stand in Turkije belrott, word besloten do ge
beurtenissen af te wachten en de Russische
voorstellen in zake. Macedonië op te schorten,
van ouderdom, maar van rimpels van woed;
ere verbittering.
Mevrouw Sondegg stond plotseling op.
„Ik zal een slaapg- tegenheid voor je in
orde maken. Vanavond kaar er geen bed
meer worden opgeslagen cn opgemaakt,
maar je kunt best dozen nacht op do sofa
in tiet kleine kamertje slapen."
Inge haalde cVcn diep adem; toen legde
zo baar band op "den arm barer moedor
met de woorden: „Och, moeder, blijf loch
nog oven rustig zitten', ik ben hier om oen
hooi "bizomlcre reden."
Afcviouw Sondegg weerde de band van
haat* dochter van zicli af. „Ja, dat begrijp
ik, tcrwil'Ie van mij zou je naluurlijk niet
zijn gekomen."
„Toch wel, ferwffle van u." Nogmaals
haalde Inge diep adem, daarna ricbtle ze
do groote oogen mot helderen blik opbaar
moeder. Ik bon hier gekomen om u lc ver
zoeken mij den' 'brief te talon lozen, dien
u mij indertijd geweigerd hebt te geven."
Schrik cn standvastig verzet teekemie
zich op hel, gehuil der vrouw af. „Den
brief? Welken brief?"
„Den brief, dien Hunter vote .Tellinghaus
aan u heeft geschreven."
„Hoe kom je plotseling op dat idee? Wat
wil je nu nog met dien brief? Ik heb hem
niet meer, ik heb hem allang verscheurd.
En wal or instond heb ik jou trouwens
verteld."
„Neen, n hebt me niet alles gezegd. Er
stond veel mcoi* in 'dien' brief.1'
„Wal. bedoel je toch? En boo zou jij
dat kunnen' weten'
Engeland.
Chamberlain kwam Dinsdag in Engeland
terug. Het verblijf aan d'e Riviera cn in
Zwitserland' Hoeft hom opgeknapL, maar hij
lijd'L Ihans aan een oogziekte.
Het Hoogerbuis heeft op voorstel van
don unionist lord Cromer, niet 77 tegen
45 stemmen, in de pensioenwet een be
langrijke wijziging gebracht, nd. de bepa
ling erin opgenomen, dat de wet slechts
lol 31 December 1915 van kracht zat we
zen, met dezen verstande, dat, indien het
pensioen dan nicl door een nieuwe wol,
bestendigd wordl, zij die roods pensioen
trekken bet zulten behouden.
Zonder hoofdelijke stemming werd.even
eens ondanks het verzet der regeering, een
bepaling aangenomen, voorgesteld door den
unionist Imd St. Aldwyn (I licks-De ach) en
strekkende om na 1910 mannen, die van
de bedeeling lrokhon, niet van bet pensioen
uit le sluiten. Dal zou, volgens minister
lord Wolverhampton (Tornier), den staat
oen extra .C 3,000,000 kosten.
Van rngooringszijdo werd nog gezegd, (lat
hel. Lagerhuis door aanneming van Cro
mer's voorstel zich gekrenkt zou voelen
in zijn voorrecht rem alleen, zonder inmen
ging van hel Hoogerbuis, voor de begroo-
ling te zorgen. Lord Lansdowne antwoord -
de daarop, dat er ook gezorgd moest wor
den, dal de rechten van het lloogerhuis
niet bekort worden.
Lord Rosehery liet nog eens zijn waar
schuwing hooren: Engelands financiën zou
den door deze pensioenwet blijvend ge
knauwd worden, en als het dan eens tot
een oorlog kwam! liet is tol nog toe een
van Engelands groote oorzaken van kracht
geweest, dat bet zijn tegenstander finan
cieel dooddrukte. Dat zou niet meer gaan.
Was dit ook een tijd, nu alles verminderde
behalve de werkeloosheid, om oen zoo
kostbare pensioenwet in het leven te roe
pen?
Lloyd George, dc minister van financiën,
heeft Dinsdagavond op een bijeenkomst door
het weieldvredescongres te Londen belegd,
een rede gehouden over de Engdsch
Duitsche betrekkingen. „Waarom zou
Duitschland bang voor ons zijn?" vroeg
de minister. „Waarom -willen de staats
lieden de verschillen lusschcn hun landen
niet regelen langs minnelijken weg, zooals
lnm individueele verschillen? Haatten dc
beide volken elkaar? (Geroep*. Neen). Wij
koopen voor niilüoeneti aan koopwaren in
Duitschland, waarom zouden de Duitschers
dus verlangen ons te vermoorden? De Duit
schers van hun kant koopen voor circa
30 millioon pond sterling bij ons koopwa
ren. Waarom zouden wij dc Duitschers
dan willen verdelgen? Dat zou onze han
del niet verder ontwikkelen, maar een
groote dwaasheid zijn. Negen van do tien
keer berusten geschillen cn twisten op mis
vattingen in de oorzaken. Duitschlnnd's
leger is voor dut rijk wat do vloot voor
ons is, dc ecnige verdediging tegen oen
inval.
't Ts te betreuren, dat twee groote voor
uitstrevende volken, als Duitschland cn
Engeland, niet tot een goede overeenkomst
kunnen geraken. Ruim 60 millioen pond
sterling besteden wij jaarlijks om ons op
een oorlog voorbereid te houden. (Kreten:
Schande!) Wat zou men niet kunnen doen
met dit geld voor den handel, voor de
verbetering van het lot des volks, voorweg
neming van ellende?
In bet Lagerhuis antwoordde minister
Grey, dat van een be/.oek van don czaar
aan Engeland in September officieel niets
bekend is.
F r a n k r ij k.
Dl begrootiiigsconimissio hooft tor be
zuiniging op de uitgaven besloten deoor-
logslmvens Rocbefort en Loriont op te bef
fen. In laatstgenoemde haven zal de ma
rinewerf worden gehandhaafd. Voorts beeft
d'e commissie verschillende posten go
schrapt (ot oen gezamenlijk bed'rag van
700.000 fres.
De legercommissio heeft met algemeene
stemmen zich verklaard voor den aankoop
van lief bestuurbare luchtschip „Répu-
b'tique" voor militaire doeleinden.
d'e Kamer de arrestatie van de leden van
Franco's ministerie, daar hij ze verant
woordelijk aclit voor den koningsmoord op
1 Februari.
P e r z i
Volgens dc „Ncw-York Herald" zouden
te Tabriz in de gevechten tusschen do na
tionalisten en de regeringstroepen 1*200
incnschen gedood zijn.
Tan het Hof,
Hedenmorgen arriveerde te Rotterdam
prinses Thekla van SchwarzburgRudol-
stadl, tante van onze Koningin, vergezeld
van de leden der Duitscho ambassade en
hun dames, om een bezoek te brengen
aan de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche
stroomen, waarbij zij gebruik maakten van
do stoomboot „P. C. Caland", van Rijks
waterstaat.
Een bezoek werd ook gebracht aan den
Hoek van Holland tol bezichtiging van
het reddingstoestel aldaar.
Hedenavond 9 uur wordt het gezelschap
te Rotterdam terugverwacht.
„Vutl hem zelf."
Een ongeloovig, onbegrijpend staren.
„Van wien? Toch niet..."
„Van G mi tor von Jolliiigliaus ja!"
Mevrouw Sondegg greep de leuning van
den stoel vast. Zo stokte een! paar maat
alvorens haar stem eenig geluid konvomt-
brengeii. „Hij? met hem hen je dus weer
in aanraking geweest? Met "hein heb jc
dus nog een woord willen wisselen?"
„Ja, moeder."
„En dat heb jij kunnen doen? Ie hebt
weer kunnen spreken niet den schurk, die
schuld aan al je ellende is"3 En nu wil
hij zichzelf zeker vrijpraten on alle schuld
op mij schuiven, die
Inge's oogleden vielen toe, als deed hilar
do helderheid, waardoor ze steeds iluitk1
lijkou* inzicht in haar moeder kreeg, pijn;
baar moeder, met wie ze eens zoo één
van zin was geweest.
Scfomkmlang bleef liet stil in! bet ver
trek, toen stond mevrouw Spndogg op cn
met een heCTSchcml gebaar en op (tem
ouden toon van moederlijke autoriteit sprak
zo tot Inge:
„Ik wil weten, boe je zoo iets hebt kun
nen doen! Waar heb je hem weer aange
troffen?"
,,lii de kliniek van professor Lehniüiiii
heb ik gedurende oen half jaar lieni bijna
dagelijks onlinoel."
Deze mi'dedeeling trof mevrouw Sondegg
als ecu schok cn ze gevoelde hoe weer do
baat togen Jeilingliaus boven kwam, wien
ze do schuld gaf van alles, wal ook zij op
haar manier lnul geleden en waarmee zij zicli
Portugal.
De republikein Alfonso Costa eischic in
had gekweld. Zij drukte haar hand tegen haar
voorhoofd als wilde zo al wat daarachter
wirwarde tot rust dwingen. Voor alles diende
zij te vernemen in hoeverre Inge van den
hewusien brief op de hoogte was en wat zij
wist van den tweeden brief dien zij had
verloren en dien JoUinghaus haar had terug
gezonden. Zou hij het haat* zelf hebben ver
teld':1 En in welke verhouding zouden deze
twee tol elkaar nu weer zijn genaderd'?
,,Hn dat heb je dus kunnen doen?" riep
ze nogmaals woedend uit. „En je bent zeker
nog wel verder gegaan; je zult zeker nu in
dank hebben aangenomen, als hij je weer
beeft aangeboden wat hij je indertijd voor do
voeten heeft geworpen
„Laat mij den brief lezen, moeder, die
Jdlingluuis aan u heeft geschreven 1"
luge's oogen flikkerden wild op. Schuld
schuldzag ze op het voorhoofd barer
moeder daan. En zo wilde weten of het oen
groote schuld, een klein onrecht of oen an
dere onbehoorlijke daad was geweest.
„Neen, den brief laat ik je niet lezen,''
„Moeder, laat mij et* niet nog iets orgors
van denken, als dat wat u misschien voor
mij geheim wilt boliden. Geef mij den brief."
liet lichtte op iu mevrouw Somleggs on
rustige oogen. Inge wist dus niets. N\i ook
zou geen macht ter wereld haar den brief
ontrukken, waarmee de man, dien lij haatte
haar indertijd bet rood der schaamte op de
kaken had gejaagd.
„De brief is reeds lang vomioiigd. Maar
zelfs, indien ik hem nog bad, zou ik hem jou
niet geven.''
„U belit hem nog weJ en u zal hem mij
De aubade op Hel Loo.
Tegen hot uur van do aankomst van
den extra-trein met de leden van de Stutt-
garter Liederkranz bevonden zich gisteren
op het Loo duizenden toeschouwers, waar
onder vele vreemdelingen, als gevolg van
het rcisseizoen. Talrijke rijtuigen en auto's
waren in de omgeving. liet publiek schaar
de zicli om de bassecour en lanen van
het paleis. De trein bestond uit een zes
tal Duitsche waggons en arriroeide aan
het station Het Loo van den Kon. locaal-
spoor. Juist vertoefden op liet Loo een,
driehonderdtal schoolkinderen op oeuuit-
stapje. Deze schaarden zicli om het sta
tion en ontvingen mot een Wilhelmus do
zangers, die zichtbaar pleizier in deze at
tentie hadden. Allen waren in rok en droe
gen grijze ronde hoedjes. Dc zangers wan
delden naar liet Koninklijk Park en gin
gen door het iiek naast het bureau der
intendance, hetgeen voor liet publick na
tuurlijk een enorme teleurstelling was, daar
verwacht werd, dat ito uitvoering op de
bassecour voor het paleis zou plaats heb
ben. Spoedig werd bekend, dat het Ko
ninklijk echtpaar de zangers zou ontvan
gen iri liet park nabij "het beeld de Faam,
Do zangers schaarden zich daar om het
grasveld, waar Koningin on Prins, de laat
ste in civiel, hadden plaats genomem met
gevolg.
Uitgevoerd werd het navolgend program
ma: 1. Die Heimat Bussc, Fischer; 2. Im
ticfsten Wald, Fiselier-Sperdel3. Rato-
nicht, Ruckert-Sehunumn; 4. Altnieder-
lilndschcs volkslied, Kranser; 5. Mei Maidlo
hot a Gesichtle; 6. Muss Idcnn. zuinStn.dk>
Naus, Silchcr, dc laatste twee Ewabisclio
te lezen geven. Zoo waar ik hier voor u sta:
indien u mo morgen laat vertrekken zonder
in ij den waren inhoud van dien brief te heb
ben doen kennen, dan hebt u me voor goed
verloren."
„Hoe kan ik je eigenlijk nog meer verlie
zen, dan nu reeds het. geval is? Tk heb den
brief eenvoudig niet meer. En ik heb je
toen reeds verteld was er in stond."
„Neen, u licht me niet de volle waarheid
gezegd."
„Inge."
Een lange pauze volgde. Toon klonk liet
van den kant van de deur, waarheen Inge
was gegaan nogmaals: „Geef me den brief!"
„Neen
Met eon ruk w-wd do deur dichtgetrokken
en Inge was verdwenen.
Mevrouw Sondegg luisterde zenuwachtig,
zon ze nu werkelijk weggaan om nooit weer
terug te komen, om zich voor eeuwig van
haar moeder te scheiden?
Maar de gangdeur hoorde ze niet gaan.
De deur naar het kleine achterkamertje
word open en dicht gedaan.
Inge bleef dus.
Mevrouw* Sondegg taslio als een blinde
naar een stool, waarop zo vermoeid neerviel.
Een geruinien tijd bleef zo zitten met haai*
hoofd tegen de leuning, daarna stond zo op
om haar slaapkamer op te zoeken. Een over
weldigende vermoeidhrfd hau zicli van haar
meester gemaakt, die elk ander gevoel onder
drukte.
'Wordt vervolgd,)
