f
i
h'
1
it.
Zondag 9 Augustus 1908
No. 12765
m
)f* Jaargang.
Eerste Blad.
In 's werelds stroom.
i
Deze courant TOrsehijnt d ag el ij ks, met uitzondering ran Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en VJnardingon fl. 1.25.Franco
post fl. 1.6ö-
Prijs per week: Voor Schiedam en V.laardingen "10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
j Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiön voor het eerstvolgend nummer moeten dos middags vóór een
3an het bureau bezorgd zijn-
Bureau Lange Haven No. 141 (hoek Korte Ilaven.)
Bericht.
Aan hen, die op reis gaan, kan de
rSekicdamsche Courant" tegen vergoe
der portkosten toegezonden \vor-
BUITENLAND.
anziek
van
Volks-
lts te
35.
Prijs der Advertentiön: Van 1G regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. G'roote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In do nummers, die Binsda g-, Dondordag- en Zaterdag avond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiön opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, "bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intere. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
Schiedam, 8 Aug. 1908.
TURKIJE.
Het nieuwe bewind.
De samenstelling van het nieuwe minis-
feie heeft de almacht van het jong-Turk-
scke comité te Konstantinopei bevestigd,
op zijn aandringen Kiamil-pasja lot
ptvizier is benoemd. Kiamil is een Albu
ms van christelijke afkomst maar zelf Mo-
isiumedaan, die door de oud-Turken ais de
teichtliare leider van de geheelo vrijheids-
leneging beschouwd wordt. Hot ministerie
wntiroordt thans aan de eischen dor jong-
Jarken en bestaat uit mannen van naam.
Mk-pasja, de minister van buitenland-
zaken is een geslepen diplomaat, die,
wils bij vele gelegenheden bleek, opgewas-
is tegen de diplomaten der mogend-
den. Twee ministers zijn christenen: Nao-
fim Gabriel cffendi, 'n Armenische katho
de, minister van openbare werken, en do
kister van landbouw1 Mavrocordato-effendi,
rrieksoh-orthodox. Twee andere ministers
ijn erkende leidws der jong-Turksche partij.
Over de gre 'e schoonmaak onder de
iofpartij te Yild, Kiosk wordt gemeld dat
Ie camarilla zoo goed als geheel verjaagd
i, Fehim pasja is vermoord, Izzel-pasja,
klim Melhamé en Raghib-pasja zijn ge-
'Inchf, gearresteerd zijn de oud-ministers
lamï-pasja en Mendoukh-pasja, de oud-
irefekten van Konstantinopei Rcsjid en Ra-
hid pasja en andere hoogc ambtenaren,
hes publiek kan voorlooprg gerust zijn wat
s zuivere bedoelingen van dc nieuw opge
lden regeering betreft. In een manifest
g*'k jong-Turksche partij wordt dan ook
winstateerd dat de noodlottige invloeden
k tien sultan vroeger van zijn volk verwij
ld hielden, verdwenen zijn. Hel comité
Moogt dat het volk een tijd van vrede cn
achtbaren arbeid zal tegemoet gaan. De
M?-Turken. zijn niet van plan den sultan
iHc zetten, omdat hij nu van zijn rechten
i' autocraat heeft afstand gedaan. De jong-
iirbchc afgevaardigde van Saloniki Ralum-
te Konstantinopei aangekomen, ver
harde dat Abdoel Ilamid als soeverein blijft
fkiidhaafd.
Volgons art. 43 van 'de grondwet zal de
Miner van begin November 1908 tot
kirt 1909 zitting houden. Zij zal met een
«Wede worden geopend. De stemming is
n rn het Kamerlidmaatschap onver-
oman naar het Duitsch van
PAUL STEINMüLLER,
18.
V,
D
fe
P-
■re
9e bediende fronsde even zijn voorhoofd,
n'i hij onverschillig zijn jas beter dicht-
»opto.
i ^lcer heeft een. onderhoud met nie-
tew. mompelde hij, waarna hij de kniner
At scheelt hem toch soma?" vroeg
>Mj ;,IIij kan zich vreemde brutaliteiten
®oro\en en is vreeselijk slordig. Ik gc-
f13°h> dat hij zou hebben ontkend van
«wT'i hebben gegeten, niettegeri-
b! i m°' c'S°n oogen heb gezien."
k'a„ homt van de omstandigheden, juf-
antwoordde de huishoudster, „men is
Wadig jn eon cenjgsz;Ils opgewonden
"ig en dan heeft men niet zoo goed de
«tover zich zelf."
- rarn niet in, Signe's hoofd' op om
ic °Y*r, woorden van de huishoudster
ea ze gevoelde zich van luior
6 n etl verlict de eetkamer om
fiiis aar, .mooc®cr ic oa 1111 z'°n. In'het
gemeubileerde vertrekje, het boudoir
,lJ™UW' hran'dde slechts één flauw
a'mJirf' w.anr<t°or de' kamer in een
:W i duisternis was gehuld. De go-
Btachr'' hiniilieportretten keken bijna
'verwin Tan c'cn watK' naar beneden en
i,,.',.0 beukenloof in de beide steenen
vop! i k" 1,1 "O uuuie sieenen
■oogde nog den indruk van een ge-
eenigbaar met openbare betrekkingen. De
afgevaardigden worden voor 4 jaren geko
zen, per jaar ontvangen zij 2200 gld. Presi
dent en leden van den Senaat worden dooi
den sultan benoemd.
Kenschetsend voor den nieuwen toestand
is het groot aantal couranten dat in Turkije
plotseling is verschenen. Tengevolge van liet
opheffen van de censuur op de pers zijn in
de vorige week 2G5 kranten meer verschenen
dan vroeger. Ook is liet eerste politieke spot
blad verschonen, dat half in 't Turkseh,
half in 't Fmnsch is gesteld.
Bij den Selamlik of Vrijdagsche gebed
werd1 de sultan gisteren weder geestdriftig
toegojuichb door 'de troepen en__het volk.
Daarna verleende hij audiëntie aan 't ge-
heele diplomatenkorps. De sultan las een ver
klaring voor, waarin hij op zijn eer ala soe
verein belooft do herstelde grondwet te zul
len eerbiedigen en er zich in de Lockomst
strikt aan te houden. De deken van het di-
plonmtenkorps sprak zijn vreugde uit over
deze verklaring, waarop de sultan alle gezan
ten de hand, drukte.
De arrestaties.
De camarilla zit voor zoover zij 'niet ge
vlucht is, achter slot. De gewezen minister
van marine, Iloessan Rami, de gewezen mi
nister van binneniandsche zaken Mendouh,
de gewezen eerste-secretaris Yahsin, dc oud
grootmeester der artillerie Zeki, de oud-prefect
van Konstantinopei Rechia, de vroegere gun
steling Eboulhouda werden gisteren naar het
ministerie van oorlog gebracht. De gewezen
kamerheer Rachib, weigerde zich in hech
tenis te begeven, zoolang er geen bevel tot
arrestatie tegen hem was uitgevaardigd.
Dc gevangenen ontgaan door hun hechte
nis het lot van Fehmi-pasja. Deze be
schimpte cn bedreigde degenen diohein kwa
men gevangennemen. Toen werd hij door een
woedende volksmenigte als 't ware gelyncht.
Zijn lichaam werd aan stukken gescheurd.
Generaal Moezaffer pasja, een handhaver
van hot oude regime, werd te Ocakjoeb
door de officieren mishandeld en beleedigd.
Men scheurde zjjn uniform stuk en nikte er
de onderscheiciiugsteekencn van don gene-
raalsrung af. De woede van het volk gold
ook zijn houding bij de afkondiging van de
grondwet. Men vertelt namelijk, dat hij bij
die gelegenheid uitriepEerst leve de gods
dienst en do sulLan, daarna leve de vrij
heid
De officieren zeiden tot Moezaffer: Jc
bent een schurk en een verrader. En de ge
neraal moest deze woorden nazeggen en blij
zijn dat hij er zoo genadig afkwam. Op alle
stations waar hij voorbijkwam viel hem een
dergelijke ontvangst ten deel.
Bij een huiszoeking in de woning van den
ex-mnrine-minister vond het jong-Turksche
comité meer dan -1 miüioen mark. Bovendien
werd beslag gelegd op de sieraden zijner
vrouw, die een voormalige Duitsche gouver
nante is. De vrouw cn nog enkele Duitsche
pasja-vrouwen zijn naar Therapia gevlucht in
de woning van den vertegenwoordiger van
Krupp, Ilubcr. Seki-pasja beproefde voor zijn
arrestatie zelfmoord te plegen. Gisternacht
werden te Konstantinopei geweerschoten ge
hoord. Op het plein voor het paleis van den
sultan zijn 8 kanonnen opgesteld.
GEMENGDE MEDEDEEL1NGRK.
storven leven. Daarbij kwam het eentonige
suizen vim de half uitgedraaide vlatn.
Signe had reeds de knop van de verbin
dingsdeur met do volgende kamer in do
luind, toen zo hoorde, dat daar binnen werd
gesproken. Zo was er aan gewend om nooit
storend' binnen te treden, als haar vader en
mooder samen in gesprek waren, daarom trad
ze ook nu weer onmiddellijk terug. Boven
dien was het mogelijk, dat papa nog gewich
tige dingen over het aanstaand feest met ma
ma had te behandelen, daar mama don laat
ste» tijd lijdende was geweest en zij zich
slechts heel zelden had veitoond. Maar terwijl
Signe hierover nog stond te denken, hoor
de ze plotseling de stem van haar vader
hard en dreigend, in steeds luider toon tot
haar doorklinken.
Er was een onaangename scherpte in den
toon, die haar deed rillen cn ofschoon ze
geen woord verstond', gevoelde zc dat het
alleen iets heel ergs kon zijn, dat op zulk
een wijze werd geuit.
Zo gevoelde hoe ar alles in opstand
jcvenm om als luis wink te spelen, maar
toch scheen zc als Va r gold op de plek,
waar ze stond: ze kou terug.
Elk oogenblik kon zij hulp moeten vcrlec
nen, ze mocht niot weg gaan. Zoo bleef ze
langen tijd staan in vreesclijke spanning en
zc hoorde eigenlijk niet veel meer dun het
hevige slaan van haar hart, dat een doffe on
dertoon vormde tegenover hot suizen van den
gasvlam.
Soms scheen het of do stemmen in de
andere kamer verstomden, dan echter verhie
ven zij zich weer met vernieuwde kracht
tegen elkander] niet toornig ala in hevige
Engeland.
Het vrijhandelscongres te Londen heeft een
internationaal comité ingesteld ter bestendi
ging van deze congressen. Het eerstvolgend
congres zal in 1910 plaats hebben te's-Gra-
venhage, Brussel of Antwerpen. De leden van
het comité voor Nederland en België en de
Cobden-club zullen later een keuze doen uit
deze plaatsen.
F r a n k t jj k.
De gevangenen te NJmos die 'n formeel
oproer begonnen tegen den directeur, hebben
hun zin doorgedreven. De directeur is ver
plaatst en aanstonds daarop lieten de ge
vangenen hun verzet varen.
De „Ilumanitó" meldt dat de staking
der elecfcricicns to Parijs dienen moest als
ernstige waarschuwing aan den prefekt der
Seine, die de vakvereenigingen verbood in
dc Arbeidsbeurs te vergaderen. Te Parijs
wordt ook in radicale kringen deze maatregel
afgekeurd. Indien de bond van vakvereeni
gingen een daadwerkelijke revolutionaire, ac
tie voerde, dan zijn wettelijke dwangmaat
regelen daartegen toe te passen, maar in 't
andere geval doet het verbod van den grefekt
de opwinding slechts toenemen.
Dc bourgeois-bladen, zegt Jaurès' orgaan,
begonnen van hun schrik te bekomen. Zij
waren niet- bang meer. Naar de mate van
ieders temperament dreigde of spotte men.
En daar wijst opnieuw de arbeidende klasse
waarschuwend' op de macht die zij in han
den heeft, en toont de waarheid van het
woord van Mirabeau dat liet volk, om vrees
in te boezemen, zich slechts onbeweeglijk be
hoeft te houden. „Zullen thans," vraagt hot
blad, „de tegenstanders van de arbeidende
klasse en van het socialisme zich er reken
schap van willen geven dat zij misschien ver
keerd doen door zicli al to ver te begeven
op do wegen van een reactie, die alles zou
dreigen mee te voeren? Zal do vrees sterker
zijn dan de rede?"
De maatregelen door de rcgecring geno
men waren de volgende: De elcetrisehe cen
trale werd bezet door electriciens van de ge
nie en door troepen om de leidingen te be
schermen. Een afd. genie-troepen zal voortaan
in de kazernes te Parijs worden ingekwar
tierd.
Volgens de „Tnd. Beige" ontvangt de
confódérntinn du Travail" belangrijke, subsi
dies, o. a. sommen die in de 100.000 fres.
ioopen. Men vermoedt dat ook thans deze
anarchistische beweging mot gold gesteund
wordt door 'de clericalc reactie.
woede, maar ijskoud en snijdend, zooals tus-
schen inenschen, die met elkaar hebben afge
rekend.
Plotseling deed een enkel woord Signo op
schrikken; ze had hot heel duidelijk ver
staan, dn'.r het- overluid uitgeschreeuwd
was. Sigue keek wanhopig om zich heen,
maar in do ruime kamer was niets, wat haar
eteun zou hebben kunnen, geven. Ze beefde
over al haar ieden en afwerend legde zc haar
vingers tegen haar ooren om daarna zoo vlug
zo kon de kamer te verlaten. Op dc gang
eerst matigde ze weer haar stap wat; er
konden immers dienstboden staan, maar zoo-
dra zo de achtertrap had bereikt, vloog zo
die in wilde vaart af.
Waarheen ze wilde wist zo niet; ze zocht
slechts een- plaats, waar ze zich verschuilen
kon en waar ze niet zou kunnen worden be
spied. Ecu smal trapje leidde naar den kol
der, die in dit achtergedoelte van het huis
niet gesloten was. Zo huiverde voor deze
'donkere ruimte, waarin ze jaren geleden eens
aan de hand van een kindermeisje was afge
daald; stof en vuil bedekten den grond en
de kelder zelf was zoo laag, dat men niet
anders 'dan diep gebukt er in kon staan.
Tiet was een grooto geheimzinnige kelder
mot reusachtige gewelven, zooals men alleen
in oude pntrieischo huizen aantreft, en
waarin zich dikwijls vreesclijke scènes hebben
afgespeeld. Nu echter dacht Signe niet aan
hot griezelige van deze plaats.
Zc liep tastende door do duisternis verder,
stiel, af en t-oc mot lmar hoofd tegen den
zolder, ze gevoelde hoe ze aan spinncwebben
bijna bleef hangen, maar toch stapte zc door,
totdat ze niet verder kon en hot waugdo
Duitschland.
Aan het slot van drie artikelen in de
„Zukunft" over zijn proces verklaart Max.
Harden dat noch de heer v. Holstein, noch
prins Biilow hem de wapens in den strijd
-tegen prins Eulenburg geleverd hebben, dat
hij alleen den strijd begon en in. Mei den
rechter van instructie op zijn verlangen de
toen aan niemand anders bekende bewijzen
geleverd hoeft.
In het kasteel Fihstenried bij München
waar de krankzinnige koning Otto van Beie
ren is opgesloten, ia gistermiddag een onbe
kende binnengedrongen. Dit is volgens het
„B. T." een feit van gewicht omdat het kas
téél steeds streng wordt bewaakt. Do indrin
ger, een Italiaan, word aanstonds gearresteerd.
Wat hem bewoog over don muur te klimmen
wilde hij niet vertellen, maar diefstal lag
niet in zijn plan.
Gisteravond is te Rotterdam overleden de
heer W. Vlasveld, onder-directeur van het
sRoUerdamsch Nieuwsblad". Voor ruim 25
jaar trad hij als journalist in dienst van het
»Rotterdamsch Nieuwsblad" en wist zich door
talent en ijver tot onder-directeur op te
werken.
Zijn zilveren jubileum bij de journalistiek
werd het vorig jaar op schittereude wijze
gevierd.
Registratiebelasting op effecten.
Stcrt. No. 185 bevat de wet van den
23sten Mei 1908, houdende wijziging er>
aanvulling der wetten betreffende de re
gistratiebelasting en verhooging van het ze
gelrecht van sommige effectea
Perzië.
Volgens het dB. T." zjjn jong-Turksche
agenten te Tiibriz aangekomen en begonnen
oen propaganda-tocht voor de vereeniging
van alle Mohammedaansche Staten onder een
liberale grondwet. Het Armenische comité
heeft met de jong-Turken een bondgenoot
schap gesloten.
Vereeaigde Staten.
De regeering van Honduras heeft gewei
gerd te voldoen aan het verlangen van do
Verecnigde Staten om do intrekking van
het exequatur van den Amerikaanschen con
sul cn vice-consul te Ceiba in te trekken.
Als reden voor die weigering werd opge
geven, dat deze consulaire ambtenaren zich
hadden gemengd in de binneniandsche staat
kunde van Honduras in- vereeniging met de
vice-consuls van Frankrijk en Noorwegen
en aan de stad Geiba den raad hadden go-
geven zich bij de revolutionnairen aan te
sluiten.
De Amerikaanscho slagschepenvloot on'der
admiraal Sperry, zestien linie-schepen sterk,
heeft haar reis over de Stille Zee bijna vol
bracht. Zij werd Zondag te Auckland, in
Nieuw-Zeeland, verwacht. Uit seinen, die op
de toestellen voor 'draadiooze telegrafie \4an
het Amerikaanscho proviandschip Glacier
bij "de Fidzji-eilanden zijn ontvangen, blijkt
echter dat dc vloot een dag vooruit is op
don bepaalden tijd. De vloot wordt flus van
daag al verwacht.
Het is de eerste maal in 'de geschiedenis,
dat een grooto vloot de Stille Zee is oveigo-
stoken.
BINNENLAND.
De sultan van Assaban.
Do sultan van Assahan bezocht gister,
onder geleide van den heor Knappert, Rot
terdam.
uiting to geven aan haar wanhopige smart.
Het was een verlichting voor haar de vree
sclijke spanning van het laatste half uur in
een gil te kunnen uiten en ze was zeker,
dat deze kelder geen smartuiting, hoe gewel
dig die ook zou zijn, aan de wereld daar
boven zou verklappen. Signe drukte haar
mond tegen den koelen wand, ze gevoelde
hoe ze haar voorhoofd tegen de ruwe steenen
stuk wreef, maar toch deed ze het telkens
weer.
Langzamerhand kon ze haar gedachten
weer beter verzamelen, hondetxlcn voortee
kens, die zij lang meende- te hebben vergeten,
vielen haar plotseling weer in en stolden een
treurig beeld samen, Ze had weliswaar al
heel lang do zwoelte gevoelt, dat- boven haar
huis dreigde, maar ze was met haar achttien
jaar nog zoo goeddenkend geweest, dat ze
geen oogenblik had gedacht, dat die zwoelte
in een onweersbui kon overgaan, die vreese-
lijke gevolgen met zich kon sloepen.
liet personeel, dc buitenwereld, allen wis
ten zij moer dan Signe; mevrouw Kost, die
haar zoo dikwijls met eon mcdelijdenden blik
aanzag; de dienstboden, die altijd op de gan
gen rondslopen om gesprekken af te luisteren
en dan met elkaar het gehoorde bespraken
in raadselachtige bewoordingen, waarvan
Signe de beteekenis nooit recht luid kunnen
begrijpenzij zelf alleen, die dag aan dog
met de oudeiui had omgegaan, had den wa
ren toestand nooit begrepen, totdat dat eene
woord uit den mond van lmar vader haar de
oogen luid geopend.
Wat zou er nu verder gebeuren? Zij wist
het niot; hot leven lag nu voor lmar als 'oen
tengevolge van een bergetortiug vomporde
Nias
Gisteren hebben wij het telegram opge
nomen, vermeldende het gerucht van ern
stige rustverstoringen op Nias (Sumatra's
westkust) en het zenden van oorlogsschepen
daarheen.
De redactie van het „Hdbl." voegde bij
dit bericht van haren correspondent de vol
gende opmerkingen
In afwachting van nadere bevestiging
van opgemeld gerucht, valt te dien aan
zien nu nog slechts er aan te herinneren,
dat reeds eenigo maanden te voren aan
den kapitein van den generalen staf te
Padang, J. F. Bacrveldt, werd opgedragen
zich in het belang der pacificatie naar het
eiland Nias te hegeven. Hier hadden zich
hij een tocht van den controleur in het
binnenland eenigo ongeregeldheden voorge
daan. Sedert werd van controleur Schroeder
bericht ontvangen, dat de daaraan schuldige
lieden uit de Sesoowa-streek zich hadden
onderworpen.
Indien het gerucht bevestigd wordt, ach
ten we hot niet onwaarschijnlijk, dat op do
houding der bevolking van Nias het ge
beurde ter westkust van Sumatra van in
vloed is geweest.
Te en in do nabijheid van Padang leeft
een vrij grooto kolonie Niassers, die z-oker
nog wel betrekkingen onderhouden met hun
gehoorteiland, waar op die wijze wellicht
berichten omtrent do eerste dagen van het
oproer in West-Sumatra sterk vergroot kun
nen zijn doorgedrongen.
Blijkens de begrootingsstukken lag het
niot in de bedoeling belasting op Nias in
te voeren, waar de toestanden heffing van
belasting nog niot toelieten.
Mutntlën bij do Marine.
De vervanging van den kapitein ter zee
Van Asbeck als commandant van de „Gel
derland, die, omdat zij gepubliceerd werd
op een oogenblik, dat aller aandacht op
do handelingen van dit schip gevestigd
was, eenigo verwondering heeft gewekt,
houdt, naar do, „N. R. Ct." verneemt, ver
band, met het vooraxomen om dezen hoofd
officier to benoemen tot commandant van
weg. Ze zag in haar jeugdigen wanhoop
geon uitweg en ze zou op dat oogenblik het
liefst haar leven hebben zien eindigen.
Zo meende, dat de muren van het huis
wankelden, totdat ze plotseling tot de ont
dekking kwam, dat haar lichaam, tengevolge
dor opwinding en der vochtige koude kel
derlucht over al zijn leden rilde.
Hoe lang ze zoo met strak starende oogen
als koken ze in het verleden, daar had ge
staan wist ze niet, maar ten slotte werd ze
door de steeds toenemende huivering er aan
herinnerd, dat ze naar boven diende te gaan.
Haar tanden klapperden op elkaar, haar vin
gers waren verstijfd.
Het dienstmeisje, dat haar de deur naar de
woning moest cpenen riep verbaasd uit:
„Mijn hemel, juffrouw, waar is u toch ge
weest wat ziet u eruit," en meteen begon z.e
spinncwebben en kalk van Signe's mouwen
af te kloppen. Onaangenaam getroffen door
de nieuwsgierige blikken cn vragen van het
dienstmeisje,haastte Signe zich verder om
zoo vlug mogelijk haar eigen kamer op te
zoeken, waar ze zich door het afsluiten der
deur geheel kon isolcerenze stak alle kaar
sen en lampen aan, "die zich in de weel
derig ingerichte kamer en slaapkamer be
vonden, zc wilde licht om zich zien, veel
licht. In een hoekje der sofa dook ze ineen
en bleef voor zich uitstaren.
liet eenige kind Van den rijken koopman
en invloedrijken man zat daar nu stom cn
verlaten, terwijl niemand zich om haar
scheen te bekommeren.
(Wordt ttrrolpd.)
SCHIEDAMSCHE COURANT
1
I
tea
TF. Vlasveld. f
