62* Jaargang.
Donderdag 20 Augustus 1908
No. 12774
In 's werelds stroom.
BUITENLAND.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt d a g e 1 rj k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaalVoor Schiedam en VIaardingen f 1.1.25.Franco
per post fk 1.66.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentièn vootr het eerstvolgend, nummer moeten des middags vóór een
uur aan hot bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertenticn: Van 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Crroote letters naar de plaats dio zij
innemen.
A d vertentiën'bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zateidagavoad
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertontiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau to voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 124.
voor de Administratie No. 103.
Schiedam, 19 Aug. 1908.
TURKIJE.
Het jong-Turksche comité heeft het ver-
kiMingsprogrumnui en het rcgeoringssysteem
vastgesteld, steunende op oen parlement. Het
lager onderwijs zal gegeven worden in do
taal van de meerderheid der bevolking ter
plaatse, liet middelbaar onderwijs zal facul
tatief in het Turksch gegeven worden en het
iiooger onderwijs uitsluitend in het Turksch.
De geloofsvrijheid wordt afgekondigd. De
militaire dienst zal voor allen verplichtend
zijn. Po controle van Europa zal opge
heven worden.
Men acht het vrij waarschijnlijk dat gene-
raal-majoor Ali Reza, onlangs benoemd tot
chef van het 2e legerkorps, als minister
van oorlog zal optreden.
Volgens een telegram uit Priotchina te
Konstautinopel ontvangen, hebben dc Alba-
neezen den Ka.malam van Diatuba wegge
jaagd.
De berichten omtrent dc handelingen der
Bulgaren in Macedonië blijven ongunstig.
De comitndjis hebben zich in do vorige week
meester gemaakt van dc Griekschc kerk
in liet dorp Vronton, district Serres, maar
uerden genoodzaakt die den volgenden dag
weer terug te geven. Den 14cn Augustus
hebben eenige volgelingen van Phnvnnsky en
Tadca zich naar Vronton begeven, hebben
daar den priester gevangen genomen en mis
handeld en opnieuw de kerk in bezit geno
men. Andere volgelingen van Tarka door
kruisen het district Serres, dc Grieksehe
bevolking bedreigende en trachtende hen te
bewegen tot hot verzaken van hun geloof.
Drie Buigaarsche benden, bchoorendc tot
een organisatie die staak tegenover die van
Panvansky, zijn eveneens in het district
Serres verschenen. Naar aanleiding van
krachtige protesten der Grieksehe bevolking,
die verklaarde alle verantwoordelijkheid te
verwerpen voor wat hieruit kan voortvloeien,
hebben het Jong-Turksche comité en de
plaatselijke autoriteiten strenge maatregelen
genomen. Men begint te gevoelen dat de
houding der Bulgaren don toestand zeer ern
stig maakt en de teekenen van wantrouwen
jegens hen vertooncn zich meer en meer
onder dc Jong-Turken. liet is duidelijk dat
de. Bui garen trachten woelingen te verwek
ken en dat hun onderwerping aan den nieu
wen staat van zaken slechts voorgewend is.
De correspondent van de Temps" geeft
belangwekkende bijzonderheden omtrent het
uitbreken der Tevolutionnaire beweging
Het Jong-Turksche comité, waarvan bet
binnenlandseh hoofd-comité to Saloniky is
gevestigd -het buitenlandsch bestuur is te
Parijs gevestigd heeft geen eigenlijk hoofd
of voorzitter. Alie leden zijn gelijk. Dc moe
ringen, dc mededeclingen bloot gelegd zijn
de, wordt daarover zonder hartstocht gospro-
Roman naar lipt Duitseh van
PAUL STEINMüLLER.
13)
Het was hot oude liedjeschuldig zijn voor
God en zich zelf in de kerk, in het scho-
Bieruurtjo vóór een feestdag of 's nachts met
net hoofd onder dc dekens, ja dat willen de
moesten, welmaar schuldig schijnen voor hen,
dk do betrokken personen zijn, neen dat wil
hijna niemand
Signe zocht met knikkende knieën haar
Bloeder op, die zoo juist was teruggekeerd.
Mevrouw Blanckcnfeld stond bij de tafel
eenigo pakjes open te maken ze scheen op
gewekt en vroolijk, Do bleeke kleur was ge
ntel uit haar gelaat geweken, slechts om de
mondhoeken vertoonden zich nog de sporen
>an vrecscüjke opwindingen.
„Mama, ik heb een besluit genomen, ik
gn mot u mee," zei Signe, waarna ze het
onderhoud, dat ze met haar vader had gehad
Wm haar moeder vertelde.
Mevrouw Blanckenfold weende, cn moe-
<er en dochter bleven lang, met do armen
°'hanr en dc hoofden togen elkaar op do
'leme halfronde sofa zitten. Signa had elk
spoor van angst verloren, ze was er trotseh
°P' z°i niettegenstaande dc woede cn
terbittering haart vaders, toch had1 volgc-
louden, bij haar moeder to willen blijven en
,';t gevoel eindelijk tenminste eens beslist te
2|jn geweest gaf haar iets voldaans.
j0 luisterde kalni naar knar moeder, 'die
u' pluimen voorstelde, In elk geval zouden
ken, niemand tracht zijn meening door te drij
ven, allen streven slechts naar één doelhet
vernietigen van het despotisme en iict schrik
bewind vervangen door een aigemeene vrij
heid.
Terwijl door geheel Europeesch Turkije
het comité met succes zich aan deze taak
wijdde en het gunstig oogcnblik afwachtte
oin het teeken te geven tot een nlgcmeenen
opstand, ontving het Paleis, dat, niettegen
staande zijn vele spionnen, zeer slecht was in
gelicht, oen meer positieve mededeeiing in
het begin van Juli. Deze werd gegeven door
Nazem boy, commandant van Salonikv. die
ais spion in dienst van het Palcis was. Hot
eoinitc was wel buitengewoon bekwaam en
vindingrijk eenigen zijner leden ver
huurden zich zelfs als bedienden bij de
spionnen maar algehcele geheimhouding
kon het echter niet bewaren. Den spionnen
van Yildiz was noch het bestaan der
<Jong-Turken, noch het werk waaraan zij
zich wijdden, onbekend, maar zij wisten niet
dat dc organisatie reeds zóó ver gevorderd
was dat de minste vonk de Tcvolutie zou
doen ontbranden.
Nazem bey is gehuwd met dc zuster van
majoor En ver bey, in garnizoen te Saio-
niki, die nu mot Niazi bey don titel van
„Bevrijder van het Vaderland" draagt. De
familieband die deze beide mannen van zoo
uiteenloopende denkbeelden verbond, zou de
uitbarsting verhaasten.
Nazem bey verkreeg de zekerheid dat zijn
zwager deel uitmaakte van het comité der
Jong-Turken en gaf daarvan dadelijk be
richt aan het. Paleis. Men kan gelooven dat
dit rapport zeer aiarmeerend was, want de
sultan aarzelde niet om aan Enver bey, die
hij tot zijn partij wiide overhalen, zijn eigen
dochter aan te bieden. Het gevolg van deze
aanbieding die onder andere omstandigheden
zeer vleiend zou zijn geweest, was dat majoor
Envr boy zich naar het gebergte begaf en
zich aan het hoofd stelde van een aantal sol
daten, waarmede hij naar Tiknick ging.
roidus werd het eerste teeken voor den op
stand gegeven. Het voorbeeld van Enver
werd onmiddellijk gevolgd door majoor Niazi
boy, commandant van Resna. Deze stelde zich
aan liet hoofd van een batailion, gevormd uit
burgers, en waarbij zich eenige soldaten
aansloten. De beweging, die eigenlijk eerst
later had moeten beginnen, was hierdoor ver
wekt. Men kon echter niet meer terug
en dus vereenigde het comité zicli met de
beweging en verkondigde dat men een con-
stitutioneeie regeering wonschte. Van dat
oogcnblik af volgden de gebeurtenissen snel
op elkaar. Cheinsi pacha werd gedood, eenige
minuten nadat hij aan don sultan van uit
Monastic had getelegrafeerd dat hij tegen
Niazi zou oprukken. De sultan zond een
commissie naar Saloniki om een onderzoek
in te stollen, maar deze werd gesommeerd
binnen 21 uren de stad weer to verlaten,
wat zij ook deed.
ze naar Melittcnland gaan, maar het was
onmogelijk er onmiddellijk een der volgende
dagen heen te reizen, aangezien er het een
en ander tot opname der logees in orde dien-
do tc worden gemaakt. Het huis wordt be
woond door een oude huishoudster, ecu stok-
dooven tuinman en een bosehopzichter;
maar sinds ruim vijf jaren was niemand van
dc bezitters daar geweest. Het kleine, inder
tijd zoo nette huisje op den berg aan het
meer was waarschijnlijk in den laatsten tijd
wel nooit meer gelucht, verwarmd of schoon
gemaakt. TJet telegram van gisteravond en dc
brief, die mevrouw Fanni Blanckcnfeld juist
had verzonden zouden wel vei hazing en ont
steltenis onder de lui daar teweegbrengen, die
gewend waren zicli daar in de eenzaamheid
als bezitters te gevoelen.
Men diende ze dus wel eenige dagen tijd
te luien om zich-aan het idee te gewennen
cn om de noodigste levensmiddelen aan te
schaffen. Vóór nieuwjaar viel er dus aan ver
trekken niet te denken.
Dit vooruitzicht deed Signe zeer onannge-
ziuun aan. Nu, nadat de breuk ongenees
lijk bleek te zijn geworden, moest het leven
immers wel ondragelijk zijn in huis; ze had
het zoo van zelf sprekend cn zulk een goede
oplossing gevonden oni nu maar dadelijk
te gaan. Er waren immers ook nog wel ho
tels, waar zij tijdelijk konden verblijven, tot
dat ze bericht van den tuinman zouden heb
ben gekregen, dat alles in orde was.
Maar mevrouw Blanckcnfeld bleef bij
lmar besluit kalm thuis to blijven, tot zo op
Melittenhmd konden worden verwacht, en
plotseling vielen nu Signo de woorden van
haar vader in, dat haar moeder zich niet
meer zoo vrij en ruim kon bewegen als tot
ENGELAND,
De kwestie der regeling van de vlootuit-
breiding en do mogelijkheid om op dit terrein
een overeenkomst tot stand te brengen tus-
sehen Engeland en Duitschland, die inen be
weert dat reeds ter spiake kwam tijdens de
ontmoeting van Eduard VII en Wilhelm II
te Kronberg, blijft onderwerp van talrijke
beschouwingen.
De vriendschappelijke jiouding der beide
vorsten, die sterk de aandacht trekt, is nog
sprekender geworden door verschillende uitin
gen in Engeland te dezer uikc, bijzonder
door do verklaringen van Lioyd George tegen
een redacteur van de „Neue Freie Presse"
te Weenen, waarbij hij aldus eindigde:
„Waarom zouden wij geen entente hebben met
Duitschland, waar Engeland er reeds een
heeft met Frankrijk, met Rusland en met de
Vereenigde Staten. Een entente met Duiteeh-
land zou ten doel moeten hebben een vermin
dering van vlootuitbreiding in de toekomst."
Deze verklaring is met voldoening vernomen
door de voorstanders eener entente tusschen
Engeland en Duitschland.
Hieruit werd ook afgeleid dat de reis van
dezon kanselier ten doel had om vasteren
vorm te geven aan dat denkbeeld. De pan-
germanistcn ontvingen die uitlatingen met
twijfel, omdat, zc natuurlijk weinig instem
ming konden vinden bij hen die er op aan
stuurden om de Duitsche vloot uit te breiden.
Het „Berl. Tageblatt" ontvangt uit En-
gelsche bron de verzekering dat de reis van
Llovd George werkelijk ten doel heeft een
entente te bewerken, die de vermindering van
den viooUanbouw beoogt. Er wordt bij opge
merkt dat Lloyd George op zijn reis naar
Berlijn zich zal begeven naar het Zwarte-
woud waar op het oogcnblik de admiraal
Von Tirpitz, staatssecretaris voor de Duit
sche marine, vertoeft. Het is mogelijk dat dit
een louter toeval is, maar meu verget-e niet
dat. de politiek dikwijls oorzaak is dat per
sonen, die conige zaak hebben te regelen,
elkaar toevallig op reis ontmoeten.
Bovendien verklaart het „Berk Tageblatt"
in aansluiting aan on op grond van de ont
vangen mededeeiing, ten aanzien der reis van
Lloyd George, dat de rede, door Winston
Churchill te Swansea uitgesproken, waarin
hetzelfde onderwerp behandeld werd, slechts
een poging is geweest om tc trachten in
Duitschland de openbare meening gunstig te
stemmen, wat de ondeihandelingen zeer zou
verge makkelijken.
De „Daily Mail" juicht liet denkbeeld van
zulk een entente toe en oppert het denk
beeld om daarvoor in beide landen propa
ganda te maken.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
België.
Onder het opschrift: De Schaerbeekscho
Panama, schrijft het „Ubl. van Antwer
pen" i
mi toe liet geval in geldzaken was geweest.
Dat was dus al het eerste offer, dat van haar
werd geeischt; liet was moeilijk, maar het
moest worden gebracht.
In haar kamer begon ze rond tc kijken
naar hetgeen ze wiide meenemen en haar blik
viel het eerst op de welgevulde boekenkast
Evenals de mcnsclien, die zicli tot, een plotse
linge vlucht zien gedwongen, dacht zc liet
eerst aan datgene, dat niet bepaald hoog
noodzakelijk is. Terwijl ze in de geopende
deur stond las zc de titels der boeken, die
haar bijna allen op haar uitdrukkelijk ver
langen waren gegeven; zc vond er nauwe
lijk* eentje, dat haar niet dierbaar was ge
worden, maar toch vergenoegde zij er zich
mee slechts om het derde of vierde boek er
een uit te houden. Toen ze eindelijk klaar
was, ontdekte ze dat hot zulk een stapel was,
dal ze er werkelijk van schrok. Ze begreep
dat ze op die manier niet kon doorgaan, cn
tocli schoen het haar op dit oogcnblik hijna
onmogelijk te leven zonder datgene, waar
van zc dagelijks zooveel plezier had gehad
en de gewaarwording, dat haar een moeilijke
taak wachtte dreef haar de tranen in de
OOgOIl.
Plotseling schoot haar te binnen, dat. ze
haar vader had beloofd iemand om rand tc
zullen vragen. Eigenlijk was hot, overbodig,
want ze was immers toch vast besloten bij
haar voornemen te blijven; toch wilde ze
haar belofte tegenover haar -i-Vr gestand
doen.
En tevens gevoelde ze ook behoefte haar
hart eens tegenover een onhe\ „oroordcelc
persoon uit te storten. Het sprak dus we
van zelf, dat zo naar de familie Kost ging.
Do familie was om do groote tafel ge
Het onderzoek der zaken van Schaerbeek
heeft gedurende dc feestdagen niet stilge
legen. De huiszoekingen duurden voortcn
hebben nieuwe verpletterende beschuldi
gingen tegen de thans opgesloten drie ver
dachten aan het licht gebracht.
Men zal weldra een vierden, en veQUckt
een vijfden beschuldigde zien.
De twee reeds aangehouden ingenieurs
zijn gisteren den weg der bekentenissen
ingeslagen en, wat schepen Van de Putte
aangaat, nu zijn twee medeplichtigen be
ginnen te spreken, zal hij ook zijn voort
durende ontkenningen niet lang kunnen
volhouden.
Bij de wijnpottcrijen van Schaerbeek zou
den die komen betrekkelijk den oud-sche
pen van Jette. En als de helft waar is van
wat men vertelt, zal het parket zijn on
derzoek in verschillende gemeenten voort
zetten.
Gis teren werd het volgende verteld, het
welk bewijst hoe nu, feiten uitkomen, die
zoo schreeuwend zijn, dat men niet be
grijpt, dat de steenen bet niet "uitgeroepen
hebben:
In een gemeente, waar groote, reusachtig
groote werken worden uitgevoerd sedert
verscheidene jaren, is dezelfde persoon er
in geslaagd zich 3-maal te doen onteige
nen, steeds het cijfer zijner gebouwen ver
dubbelend en telkenmale in verhouding
een hoogere schadeloosstelling trekkend.
De nieuwe bouw was pas voltooid en
bewoond of men zag, dat hij piet in de
lijnriehting was ende toer was gespeeld.
Men begrijpt, "dat zonder medewerking
van hot gezag, dat de toelating tot bouwen
geeft, zulk feit zich niet zou kunnen voor
doen. Indien Af. Hayoit dc Thermicourt zijn
opzoekingen in de omgeving der hoofdstad
voortzet, zal hij dus nog wel andere ont
dekkingen doen, en 't is daarom, dat te
verwachten is, dat deze zaak ontzaglijke
uitbreiding nemen zou.
Dat moet overigens niemand verbazen
als men' ziot, hoe de mauscheii piordicus
willen leven op een voet, die geenszins
overeenkomt met de middelen, waarover
zij beschikken.
Uit Brussel wordt d.d. gisteren gemeld:
De schepen van Schaerbeek, Van de Putte,
legde een volledige bekentenis af. Hij werd,
voorwaardelijk, in vrijheid gesteld.
patie en vooruitgang. Zij verzet zich met
dezelfde kracht tegen dc staatkunde van
reactie als tegen die van gewelddadigheid
en wanorde, die noodzakelijkerwijze moet
leiden tot gebeurtenissen als te DraveiÜ,
Onze arbeidzame democratie wit orde en
vrede en wol in de eerste plaats onder
Franschcn. Zij wil den eerbied voor de
wetten handhaven, gewelddaden tegen per
sonen en eigendom beletten, een einde ma
ken aan de voortdurende geschillen tus
schen kapitaal en arbeid en dc eendracht
en de goede harmonie herstellen tusschen
patroons en arbeiders, die zoo noodig js
voor den landbouw, den handel en dc nij
verheid en die dringend noodig is om het
lot der arbeiders in de werkplaats of op
het veld te verbeteren.
F r a n k r ij k.
Maandag j.I, zijn de Augustuszittingen
van dc Franscho generale raden geopend.
O. m. werden weder tot presidenten ge
kozen do oud-ministers Combes on Samen.
Dc laatste hield bij de opening der ver
gadering een redevoering, waarin hij o. a.
zeido: ,.Do bevolking is mot hartstochte
lijke innigheid gehecht aan de republikein-
sche regeering, die zij beschouwt als den
hechts ten waarborg voor baar vrijheid en
als hot onmisbaar voertuig voor emanci-
scbaard, waarop een groote terrine niet erw
tensoep stond, waarin eenige stukjes worst
dieven; daaruit bestond het gcheele middag
maal vun de familie. Maar voor hen allen,
die met roode wangen en vioolijke oogen om
de tafel zaten, scheen cr niets heerlijker te
bestaan. Elisabeth stond eenige malen op om
de broodfrchaal te vullen, daarbij boog ze
zich naar Signe toe mot do vraag: „Heb je
iets, Signe?" Straks, straks," fluisterde
Signe. En terwijl ze dit vroolijke troepje zat
op te nemen, rees de gedachte bij haar welk
ecu rijkdom toch zulk een genoeglijke vreed
zaamheid en te\ redenheid was.
Theolmld riep over zijn hord heen „Geef
Signe toch ook ietszo heeft bepaald hon
ger."
Mevrouw Kost, dio Signe niet had durven
uitnoodigen om mee te eten, vroeg nu la
chend of ze Signe misschien oen bordje
soep mocht geven en Signe nam het aanbod
vriendelijk aan. Een bord werd gehaald, een
stoei bijgeschoven cn nu zat Signe tusschen
dc andoren en deed of het eten haar
smaakteer was echter een bittere trek om
haar mond en z<_ ,ing niet als anders op de
scherts der familie in, waarom dominee Kost
en Elisabeth haar verscheidene malen onder
zoekend aankeken.
Het verwonderde dominee Kost dau ook
eigenlijk in 't geheel niet, dat Signe na af
loop van den maaltijd op hem toetrad ea hem
om oen kort onderhoud verzocht,
„Natuurlijk heb ik daarvoor wel tijd, beste
kind, wil jo mij een Kcrslfecstgohc.im toe
vertrouwen?"
Toen hij bemerkte hoe haar lippen boof
den. werd hij ernstig. Hij verzocht lmar hem
tc volgen naar boven, waar zich zijn kamer-
Portugal.
In een telegram uit Lissabon aan het
„Berl. Tagebl." wordt medegedeeld, dat de
toestand in Portugal weder zeer onrust
barend wordt. De besprekingen in. de Cor
tes over de zeer ingewikkelde linancieelo
transacties van den overleden koning, go-
ven telkens weder aanleiding tot hel uiten
van zeer scherpe opmerkingen aan het
adres van hot koningshuis cn het krasse
optreden van het kabinet draagt hot zijne
er too bij om de regeering impopulair te
maken. Men acht het niet onmogelijk, dat
er binnenkort weder een nieuwe oproe
rige beweging zal uitbreken, die clan zeer
gevaarlijk kan worden voor de dynastie,
daar hot aantal ontevredenen in leger en
vloot met den dag toeneemt.
De geheime invoer van wapenen, onge
twijfeld bestemd voor de revolutionairen,
gaat geregeld door en de regeering schijnt
niet den lust of do macht te hebben een
einde daaraan te maken.
Italië.
De „Neue Freie Presse", aldus wordt
uit Weenen gemeld, verneemt dat de Ita-
Siaanscbe minister van buitenlandsche za
ken, Tittoni, naar Oostenrijk zal komen
einde Augustus of begin September, cn een
ontmoeting zal hebben met baron Aeren-
thal. De Russische minister van buiten
landsche zaken, Iswolsky, wordt Zaterdag
te Carsland verwacht. Deze komt einde
September te Weenen.
Marokko.
De telegrafische verbinding van Ben
named mot hot kamp, van Boucheron is
verbroken. Deze vernieling is te wijten aan
kwaadwilligheid, üe hers trifling zal 2 da
gen duren.
De bestuurders van de stad Marakesj
houden een aantal personen aan, verdacht
van over te hollen tot de partij van. Aziz;
hun goederen worden in beslag genomen
en ten eigen bate aangewend voor hot ge-
tje bevond. Elisabeth zag hen met treurige
blikken na.
„Alag Elisabeth meegaan?" vroeg Signo
en toen deze vraag bevestigend werd beant
woord stapten ze samen naar boven in af
wachting wat het gesprek zou brengen.
Eindelijk hadden ze het, zolderkamertje
met de brcede loeren sofa en dc vele oude
hoeken bereikt, dat, Signe zoo goed kende
uil. den tijd van haar voorbereiding voor
haar belijdenis.
Dominee Kost wees Signe de plaats op de
sofa aandat was altijd de aangewezen plaats
als hij meende iemand voor zich te heb
ben, die hulp cn troost zocht en hij had nu
wel een vermoeden van hetgeen zijn biecht
kind hem had to zeggen, nadat zijn vrouw
gisteravond met hom over Signe had gespro
ken en nij zoo straks hot bedroefde gelaat
van het meisje had gezien. Hij liep heen en
weer als moest hij noodzakelijk enkele boe
ken verleggen, maar de werkelijke reden van
zijn bewegelijkheid was alleen daarin te zoe
ken, dat hij zijn innerlijke ontroering trachtte
te verborgen.
Eindelijk kwam hij dicht bij Signe zitten
en noodigde deze tot. spreken uit. Ach God,
dat was een droevige Kerst mi sbieclitMaar
terwijl zo vertelde, gevoelde ze hoe aan den
penen kant de dominee, aan den andereu
kant Elisabeth steeds naderbij schenen cn
haar hand lieflijk streelden.
Dat kalmeerde haar on gaf lmar het ge
voel van een sterken steun. Kalmer dan zij
was begonnen eindigdo ze haar mededee
iing, terwijl ze ten slot.te dringend om rund
vroeg.
'(Wordt vervolgd.)