63"' Mrg
Zondag li April 1909
No. 12971
Tweede Blad.
Een afspraak.
BINNENLAND.
ICIIIEDAMSCfiE COURANT
Deze courant verschijnt da gelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen f1125 Franco
per pest fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten dea middags vóór een
.ar aan het bureau bezorgd zijn.
BureauLango Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Moreele opvoeding.
Don 8sten April to lialflwcc, had. in een
der zalen van het Zuid-IIollandsch Koffie
huis, to 's-G,ravenliage, een bijeenkomst
plaats van afgevaardigden van een aan
tal vereenigingen, wier werkkring zich tot
onderwijs en opvoeding bepaalt, of daar
mede nauw verhand houdt.
Deze bijeenkomst was uitgelokt door eni
gen onzer landgenooten, die het Congres
voor normale opvoeding hadden bijge
woond, iu September des vorigen jaars te
Londen gehouden, mee.iendeels in kwali
teit van afgevaardigden van Gemeentebe
sturen of vereenigingen. Deze congressis
ten hadden, een uittioodiging gericht aan
ongeveer 60 vereenigingen, van allerlei
soort, kleur on partij, waaronder mof name
ook kerkelijke, zoowel Protesfant«c"he als
Roomsch-Katholieko.
De volgende vereenigingen hadden zich
bereid verklaard, afgevaardigden tc /en
den:
1. Genootschap van leeraren aan Neder].
Gymnasia.
2. Voreeniging van leeraren bij het AI. O.
3. Ned. ündörw. Genootschap.
4. Vereeniging van Hoofden van Scholen.
5. Vereeniging van Hoofden van R.-Knlh.
bijzondere scholen en onderwijzer^ inliet
bisdom Haarlem.
fi. Bond van Ned. Onderwijzers.
7. Bond van. Onderwijzeressen hij h"t
Fröbelonderwijs.
8. Schoolraad voor de scholen mof den
bijbel.
9. Kennis en Godsvrucht.
10. Gesticht Tnluul Tora.
10a. Vereeniging voor Meer Uitgebreid
Lager Ouderwijs.
11. Vereeniging voor paedagogiok.
12. Vereeniging tot vereenvoudiging en
verbetering van examens en onderwijs.
13. Mij. tot Nut van 'L Algemeen.
14. Volksonderwijs.
15. Vemen, tot behartiging van de be
langen van het kind.
16. Vereeniging van onderwijzers en ari
sen, werkzaam aan inrichtingen van on
derwijs aan achterlijke on zenmvzwakke
kinderen.
17. Inrichting voor doofstommen-onder
wijs te Rotterdam.
18. Vereeniging lol bevordering van hel
schoonheidsboginsel in het onderwijs.
vJ9. Vereeniging tot bevordering van het
onderwijs in handenarbeid in Nederland.
20. Ned. Bond voor lichamelijke opvoe
ding.
21. Vereeniging Volksweerbaarheid.
Dat was een grap, aardiger dan do drie
levenslustige meisjes er ooit een beleefd
hadden. I lot plan was uitgegaan van de
vrooiyke Lucy Engels, namelijk om geza
menlijk to antwoorden op die grappige ad
vertentie en de arme mensch, die de drie
vroolijke conservaioriumjufiertjes voor hun
deel hadden uitgekozen, was er prachtig
m gevlogen. Dat. was geen wonder, want
wie anders dan oen uiterst onnoozol mensch
kan een dergelijke advertentie in de„Mor-
genpost" laten zeilen
»hen tengevolge van groolo verlegenheid
m (''otl omgang mol dames, weinig met deze
m aanraking komende jonge man, zou zich
zoor gelukkig achten, wanneer het hom
angs dezen weg gelukken zou, een lief en
nap vrouwelijk wezen te vinden, dat zich,
sympathie verondersteld, door uitcrlijkhc-
fn niot zou laten verhinderen, hem haar
band te reiken".
Inhoud en stijl van 'do advertentie wa-
zóó toeken end, dat men zich naar
1!cys meening van een correspondentie
met don inzender, niet anders dan pleizier
on voorstellen. En werkelijk vonden de
one vriendinnen, den 'hriof^ dien zij als
antwoord op haar anoniem schrijven, on-
°r den aangegeven lettor op het postkan
oor haalden, zeer grappig. Dc blonde Jler-
rn Valdau, do jongsto en meeste begaafde
van den op loven cn dood gesloten drie-
meende wel is, waar, toon zij den
brief voor de tweede maal golezon had,
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. 0,92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, dis Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
f voor de Redactie No. 128.
voor de Administratie No. 103.
22. Commissie voor de Zondagscholen
van den Ned. Protest. Bond.
'23. Kinderbond.
23a, Vereeniging voor tehuizen voor
schoolgaande kinderen.
24. Ned. Vegotariërshond.
25. Ncd. Onrlonvijzerspropagfinda Club.
2/, Centraal bureau ter bevordering van
Reiner leven.
28. Nod. Vereen, tot bescherming van
dieren.
29. Bond ter bestrijding der vivisectie.
30. Nationale Vereeniging voor vrouwen
arbeid.
Een even groot aantal heeft zich ont
houden.
Dc uittioodiging, gedateerd 10 Dec. 1908,
bevatte de mcdedeeling, dat onder de bc-
schermheeren van het congres is vermeld
de Minister van Binnenlandsdie Zaken;
het vree-presidentschap is aanvaard door
do hooien inr. W, TI. de Beaufort, dr. A.
Kttyper, dr. ,L Th. Menton en L. A. van
Sandick, en hot congres is bezocht dooi
de hoeren G. A. C. van Goor en dt. .1.
Bergmans, inspecteurs van onderwijs te Am
sterdam, afgevaardigd door de gemeente;
C. L, Tondu, in dezelfde betrekking alge-
raurdigd door Rotterdam; 11. A van San
dick en dr. J Th. Moulon, wethouder en
oud-wethouder, afgevaardigd door 's-Gur-
venhage; .1. Bniinwokt Riedel, T. Sanders
en ,1. Vollenga, onderscheidenlijk afgevaar
digd door de Maatschappij tol Nul van hot
Algemeen, V. E, S. en de Vereeniging voor
paulagogiek; inr. L fl. Abendamv, oud-di
recteur van het Departement van Onder
wijs te Batavia, en me] W. \Y. .1. Bosch,
teer,rres aan' do II. B. S. 4e Semarang.
Als doel der samenkomst staaf op den
voorgrond de wonscli, om ook in Nederland
duurzame belangstelling te wekken in de
onderwerpen, op liet. congres behandeld,
en dal. wel in alio ondenvij&krmgen en
daarmee verwante vereenigingen, kringen
van geloovigen van al lei lei belijdenis, van
neutralen van allerlei sooit, van personen
van allerlei politieke parti], van allen, die
bevordering van zedelijkheid beoogen.
liet Londenseh Congres heel't hol bewijs
geleverd, dat discussie tusschen deze ele
menten mogelijk is en doeltreffend kan zijn.
De vrije gedachte werd daar geëerbiedigd,
verdraagzaamheid betracht, de grond ge
legd voor verdere gedachtenwisseling.
De bijeenkomst werd geojiend door dr. J.
Th. Monton, daailoe door zijn mede-con
gressisten uiigenoodigdIrij begon met aan
de circulaire van 10 Dcc. te herinneren
en de opgekomenen welkom te lreeten. De
pers Was niet uiigenoodigd, omdat degenen,
van wie do uitaoodiging uilging, meenden,
zulks zonder toestemming der aanwezigen
niet te inogon doen en uitteraanl het oogen-
hlik (hans niot geschikt is, om die toestem
ming te vragen. Rij vraagt echter verlof,
om aan dc pers een beknopt verslag van
dail. deze meer de uilutg was, van een
eenzaam cn schuchter hart en zij vond hem
daarom meer roerend dan grappig, en oor
deelde hol eigenlijk een onwaardig spel
mei 't 'blijkbaar naar liefde verlangende
hart, van den jongen man oen dergelijk
spel to drijven, maar met die bezwaren
was zij bij Lucy Engels en Gertrud Bau-
meister aan hef verkeerde kantoor geko
men. Een zoo simpele jonge man verdicn-
do niet heter dan dat men zioli over hem
zco vroolijik mogelijk maakte. En zij had
den dadelijk nog een tweeden anonynren
brief gezonden aan den onbekenden ad ver
leerd er. Zijn verzoek om een ontmoeting
werd daarin toegestaan cn daar het mooi
vriezend weer was wcrdi hem door de
„clamo" voorgesteld den volgenden Zon
dagmiddag een uitstapje por schaats te
maken. Als plok van samenkomst was de
Schwanenhoig aangegeven,, een eilandje,
dat ruim drie kwartier builen de stad bij
oen verbreed ing van de rivier was gelegen.
,En do vriendinnen lachten nu al tranen
toen zij elkaar in levendige kleuren afschil
derden hoe de .stumpert! urenlang vergeefs
wachtend bij dc Sohwanenholm zou rond
rijden, tot de .winterkoude den gloed van
zijn hart tot pen normale temperatuur'zou
hebben teruggebracht. Hortint lachte wel
mee, maar haar medelijdend hart dreef
haar tot de categorische, verklaring, dat
do grap daarmee ook een einde moest
hebben en dat do briefwisseling niet ver
der voortgezet zou worden. En ditmaal
'behaalde haar meening de overhand en de
mcdedeeling van den anonymus, dat hij
precies op hot vastgestelde uur 'bij de
deze vergadering te mogen aanbieden. Dit
verdof wordt verleend.
Wij hebben getracht, zei spr., den indruk
te vestigen, dat een samenkomst als deze,
vooral dan nuttig zou zijn, indien zij werd
bijgewoond door menschen van de meest
verschillende o-nderwijsrichitingen, opdat
iedereen in eigen kring, zon kunnen over
brengen, wat hem van mede- of tegen
standers aanbevelenswaardig voorkwam, of
wat hij daar bekend zou willen zien wor
den.
"Wij hebben daartote ons gezet aan de ver
taling van het bock, dat do inleidingen be
vat, die op het congres zijn behandeld, en
ie in de vorige maand bij Mart. Nijhoff
is ver-schenen.
Wij hebben de pogingen van de vereeni
ging voor paedagogiek ondersteund, die bij
den Mini-ter van Binnenlandsche Zaken had
aangedrongen op officicele Vertegenwoor
diging der Ned. regeering op het. congres,
welke gezamenlijke pogingeai evenwel geen
gevolg hadden, terwijl het ons nog niet is
gebleken, of hierin voor het vervolg verande
ring zal wordenge bracht.
Wij hebben, inzonderheid met orthodox-
jrrotestante cn met R.-Ivatli. leiders spre
kende, persoonlijk getracht hun medewerking
te krijgen \oor de verbreiding der denk-
IC O
beelden van het congres, maar moeten beken
nen, daarin niet voldoende te zijn geslaagd.
Uit elk dezer beide kringen zijn echter
ifgeVaardigden tegenwoordig; de hoop blijft,
dat dezen bij lum eoinmitenten den indruk
zullen willen vestigen, dal medewerking aan
ons doel voor allen nuttig kan zijn.
Onze bedoeling is niet. zeide spr., propa
ganda. te maken voor e e n i g e soort van
zedelijk onderwijs, noch zedelijke opvoeding,
en wij houden het ook niet voor uitgemaakt,
dat. de school stelselmatig zedelijk
onderwijs in haar programma moet schrijven.
Wat wij dan wèl willen?
Wij willen wekken, \erlevondigen, w'akker-
houden en verbreiden het besef van, wat er
ontbreekt aan de zedelijke voiming onzer
.rndgenooten in de eerste plaats bij allen,
die zelf zich met onderwijs en opvoedig bezig
honden, en op hen, die daarop invloed kun
nen uitoefenen. Wij begrijpen dat vooral dc
school tot verbetering kan medewerken mits
ook bij de onderwijzers de overtuiging leven
dig is, dat ojnoedon niet minder dan onder
wijzen de taak is der school.
Bij dc opleiding der onderwijzers zal hier
op moeten worden gelet. Noch op de bewaar
school, noch op de lagere, noch op eenige
andere school za! die geert kunnen worden
et-kregen enkel door didaktiek. Niet enkel
de les, vooral liet voorbeeld, de persoon moet
loven wekken. En dan ookniet enkel de
geest, ook het lichaam van het. kind moet
worden \eivorgd en ontwikkeld, dc gelieele
mensch in zien nrensch moei worden geschikt
gemaakt. Overdrijving moet daarbij worden
vermeden, zoowel hij de geestelijke als bij de
Schwancnholtn zou zijn, eon witte bloem
in liet knoopsgat, als herkenningsteeken,
bleef voider onbeantwoord.
Ten slotte hadden de jonge dames toch
ook een massa, dingen aan haar- hoofd,
die belangrijker waren rlan deze grap, lil
de eerste plaats haar muzikale studiën,
waarmede zij alle drie het tamelijk ern
stig namen en dan de wintel-genoegens,
waaronder voor Lucy en Gentrud het ijs
vermaak een groote plaats innam, Hertha
kon dc hartstocht van de beide vriendinnen
voor deze spout voorloopig nog niet deelen.
Zij had haar kinderjaren in het Zuiden
doorgebracht en geen gelegenheid gehad to
loeren schaatsenrijden, Voor de belachelijk
heid van do pogingen van allo beginnelin
gen lrij deze sporit had zij veel angst ge
had, maar ten slotte was het toch de
beide vriendinnen gelukt, haai" met een
paar fonkelnieuwe schaatsen moe te krij
gen naar dc ijsbaan.
tiert was Dinsdagmiddag en liet meer
dat in het jrark gelegen was en nu bedekt
was mot een spiegelgladde oppervlakte,
was geheel gevuld mot een elegant publiek.
Te. midden van al deze geoefende rijderes
sen en rijders kon Ihjntha met. haar onbe
holpen pogingen zich nog niet wagen, maar
er was ook nog een met het meer in verbin
ding slaande vijver, waar het ijs slecht
was, die dus gemeden werd door de goede
rijders en was overgelaten aan hou, die
zicli oefenen moesten, üp dezen vijver, die
op lied oogenblik door niemand bereden,
werd, gaven Gertrud en Lucy haar vriendin
het eerste onderricht, maar het (begon haar
spoedig te vervelen. Van het aneov weer-
licharnelijke opvoedingbij de eerste kun z,ij
leiden tot versuffing, bii de laatrtc tol ver-
dierlijking.
De uitwassen van overspanning zijn eener-
z.ijds zwaarmoedigheid, zenuwzwakte, tobber-ij
tot krankzinnigheid toe; anderzijds grofheid,
ruwheid, onverschilligheid, gezwegen nog van
de gevolgen van liet spel, de overspelige zus
ter der sjrort.
Wij noodigden u echter niet, om u dit
duidelijk te makenwij weten, dal het u be
kend is, dat hot in onderwijzerskringen
wordt bespreken en behandelddat er hard
aan wordt gewerkt; wij willen u zeggen, dat
lie.t ook ons onuitwischbaar voor den geest
staater is een te kort aan zedelijkheid,
zich openbarende in gebrek aan toewijding,
gemeenschapszin, zelfverloochening.
Hierin moet worden voorzien met behulp
van school, gezin en vereeniging. Daartoe
moeten, meenen wii. allen de handen in
éénslaan.
Wat, het naaste doel dezer samenkomst
iretreft, het besluit, dat wij door u zouden
wenschen te zien netnen, dit zal worden toe
gelicht door den heer J. Brninwold Riedél.
Ten slotte had sj>r. het genoegen mede te
deelen, dat mej. A. G. Diiserinck, die ver
leden jaar haar riddersporen verdiende op het
terrein van de ,,Tentoons!elling voor het
Kind", zoo vriendelijk is als secretaresse van
deze bijeenkomst te willen fungeeren.
Do beer Brninwold Riedel herinnert, wat
op de Nederlanders, die het Londsche con
gres bijwoonden, een diepen indruk heeft
gemaakt. Dit was: lo. de algemeen erkende,
ueiischelijkheid en van vele zijden onderstelde
mogelijkheid, dat menschen, staande op ver
schillend standpunt ten aanzien van gods
dienst en jmlitiek, samenwerken tot de zede
lijke opvoeding, ook eri vooral door zede
lijk onder w ij S in de scholen 2o, de
omstandigheid dat- tot deze samenwerking in
dit eerste internationale congres officieel
word medegewerkt door een 20-tal staten,
welke allen door hun o f f i c i e e 1 e vertegen-
woordrgers,, hetzij in de schriftelijke inlei
dingen tot de discussion van het congres,
in dn gedrukte „papers" vereenigd, hetzij
in du mondelinge deelname aan de debatten,
bijdragen hebben geleverd tot bevordering
vaar bovengenoemde samenwerking; 3o. dat
Nederland tot deze off icieel vertegenwoordigde
Staten, helaas, niet behoorde, hoewel de
Nederl. Regeering daartoe vanwege liet con
gres was nitgenoodigd en o.a. de vereeniging
voor paedagogiek op deze vertegenwoordiging
bij haar aandrongen dat mede, dnar-
d oor slechts door een Nederlander aan de
schriftelijke voor-bereiding van liet con
gres was deelgenomen4o. dat met alge-
meene stemmen door het Londenscho con
gres is besloten, in 1912, of indien zulks
aan het. uitvoerend comité wenschelijk blijkt,
vroeger een tweede congres te doen plaats
hebben 5o. dat de op het congres aanwezige
Nederlanders door het uitvoerend comité drin-
klonken 4e verlokkend de opwekkende to
nen van een militaire kapel jen de beide
jonge dames bonden er tamelijk zeker van
zijn daar een paar heer-en ite vinden, wier
gezelschap haar niet onaangenaam was.
En zoo verdween eerst Lucy jen na een
poosje verklaarde Gentrud dat, wanneer
men maar eenmaal den eersten slag te
pakken had, het veel beter ,was het schaat
senrijden zonder verdere £ulp te feeren.
Daarom wilde zij Herilha liever voor een
poosje alleen laten hoogstens tien minu
ten natuurlijk, zooals zij plechtig verzeker
de. Daarmee was, zij verdwenen en de arme
Hertha stond zonder steun of hui palleen.
Aarzelend en-met moeite en .alleen:met haar
rechter voet afstootemle, scharrelde zij een
poosje rond toen, toen gij een bocht
wilde omgaan, klonk een kreet van haar
lippen, want van den anderen (kant kwam
een donkere, levende massa op li,aar aan
en, do rechterarm, die zij nis bij intuitie
voor zich, uitstak, om het naderende ai
te weren, kon de heftigheid Vvun de botsing
maar tooi- een klein deel .verminderen.
Zij voelde plotseling den grond onder haar
voeten verdwijnen en had eensklaps in
plaats van den helderblauwen hemel, de
takken van een boom boven jzit-h. Naast
haar op het ijs bewoog ^ich in zeer onna
tuurlijke en krampachtige bewegingen een
iets, dat zij eerst bij scherper' toezien als
do gestalte van een jonge pan, in een
merkwaardig lange winterjas herkende. De
onnatuurlijke bewegingen waren een gevolg
van de vergeefse he pogingen van jlen jon
geling om weer op zijn voeten te komen
pogingen die nog bemoeilijkt .werden
gend werden uitgenoodigd de strekking vat
dit cong-res in hun land te bevorderen, ook
door- ce trachten, de medewerking van de
Nederiandsche regeering tot dat doel alsnog
te verkrijgen, en de noodige maatregelen fc"
nemen, dat Nederland in het internationale
bureau voor deze congressen worde vertegen
woordigd, alsmede dat het tweede interna
tionale congres in Nederland kan worden ge
houden.
Van den voorzitter hebt gij gehoord, zoo
vervolgde de beer R., welke stappen tot
dat doel zijn gedaan, ook bij de Ned. Re
geering. Welk gevolg deze zullen hebben,
is nog niet bekend. Maar het is wenschc-
lijk, dat de bedoeling van deze interna
tionale beweging, zooals zij in bet Lon-
densche congres openbaar werd, doordringe
ook bij het Nederiandsche volk; dat alle
opvoedings-, onderwijs- en onderwijzers-
vercenigingcn, in ons land, elk in haar
kring, daartoe medewerken; dat deze ver
eenigingen vervolgens g e z a m e n 1 ij k haar
invloed gebruiken, om te bevorderen dat:
a. ook de Regeering haar medewerking
verleene; b. een eventueel in Nederland,
met steun van de Regcering, te houden
2e internationaal congres hier behoorlijk
kan worden voorbereid en ontvangen; c.
in geval dit 2e congres elders woidt ge
houden, niet alleen ons volk aan de voor
bereiding daarvan ernstig deel neme, maar
ook de Nederiandsche Staat daarbij offi
cieel vertegenwoordigd zij.
Met het oog op de op handen zijnde ver
kiezingen zoowel als omdat de vertegen
woordigers der opgekomen vereenigingen
daarvoor geen mandaat zullen hebben,
schijnt het niet wenschelijk, dat deze ver
gadering reeds lijnen trekke en bepaalde
besluiten neme voor wat door de geza
menlijke vereenigingen in die richting zal
worden gedaan.
Het schijnt on wenschelijk, daartoe eerst
over te gaan in een tegen het einde der
zomer-schoolvacantic te houden tweede
samenkomst, welke liefst door een door
u te kiezen bestuur voorbereid dient tc
worden, o. a. met behulp van een tijdig
aan alle medewerkende vereenigingen to
zenden agenda.
Met het oog op een en ander stelde de
heer R. de volgende motie voor:
„De vergadering van afgevaardigden van
de besturen van opvoedings-, onderwijs-en.
onderwijzers vereenigingen, gehouden te
's-Giavenhage op 8 April in verband met
het in September 1908 te Londen gehou
den internationale congres voor „moral edu
cation", verklaart in te stemmen met het
doel van dit en de verder te houden der
gelijke internationale congressen: het bo-
bevorderen van zedelijk-opvoedend onder
wijs in de scholen.
Zij spreekt de wenschelijkheid uit, dat
elk der vertegenwoordigde vereenigingen,
in eigen boezem of in dien harer bestu-
door dat hij niet besluiten kon een boekje
dat hij geopend in zijn hand hield, te laten
rallen. Hertha, die nu op het ijs zat, keek
een paar seconden lang met groote oogen
zijn vruchtelooze pogingen aan.
Maar toen voelde zij zich door de on
willekeurige grappigheid van zijn bewegin
gen, zoo overweldigd, dat zij het niet kon
nalaten in een luid gelach uit le barsten.
En haar lachen was in ,haar zilverreinheid
zoo aanstekelijk, dat hot voorwerp van haar
vroolijkhoid zich daardoor onmogelijk bo-
leedigd kon achten. En oogenschijnlijk was
hij daarvan dan ook een Reel eind af.
Want toen oen opnieuw gedane energieke
poging daarmee eindigde, dat hij met een
flinke smak naast Hertha kwam te zitten,
was er niets anders dan pen beminnelijke
verlegenheid op zijn gezicht te lezen, zijn
gezicht dat niet mooi was, maar een zeer
trouwhartige uitdrukking had. Hij maakte
eeai beweging met zijn band naar de plaats
waarheen do onvrijwillige botsing naar
allo waarschijnlijkheid z\jn hoed had doen
vliegen cn zeide zeer angstig:
„Ik vraag u duizendmaal ren excuses,
mejuffrouw. U hebt u toch, lroop ik, geen
pijn gedaan?" t
TTy had een klein spraakgebrek, maar
Hertha vond, dat dit zoo ^voortreffelijk paste
bij zijn gelieele wezen, dat zij er eigenlijk
niot veel op lotte en nog altijd lachend
antwoordde:
„Neen, volstrekt niet. Maar vindt nook
niet, dat wo wol zoo verstandig zouden
doen te beproeven op to staan?"
Hij begreep, dat hij haar daarbij zijn
hulp moest aanbieden en hij haastte zich
