63* laargang. Zondag 25 April 1909 No. 12982 Tweede Blad. Uit de Tweede Kamer. Felix Nlendelssohn Bartholdy. iCHIEDAMSCHE COURANT. Dezo cour-mi verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- on Feestdacen Prijs per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1,25. Franco per post fl. 1.65. Prijs per week: Voor Schiedam' en Vlaardingen 10 cent Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Ad verten tién voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór oen ar aan het bureau bezorgd zrjn. Bureau: Lange Haven No. ldl (hoek Korte Ilaven.) Do Tweede Kamer kwam Dinsdag 1.1. weer bijeen, hoofdzakelijk tot het trekken van de afdeclingen en tot hel benoemen van de voorzitters en ondervoorzil tors daar van. De rechterzijde ging met den prijs strijken, want do meerderheid der afdee- lingen, de eerste, de tweede, en de vierde kozen een bestuur uit de Jlechlcmjdo, cn wel als voorzitters de lieeren Loeft, de Savornin Lobman en Nolens en als tweede- voorzitters de hoeren Brummolkamp, Kuy- per en Van de Velde. De deide en vijfde afdecling hebben respectievelijk tot voor zitters en tweede-voorzitters gekozen de hoeren Plato en Parijn cn de lieeren Goe man Borgesius en Eland. In hoevend deze voor de Rechterzijde gunstige uitslag aan liet lot is to danken, vermogen wij na- tuudijk niet Ie zeggen. Zoowel in de eerste als in dc vierde afdoeling stond het le dental van Rechts en Links gelijk. De aandacht trekt het, dat in de tweede afdoeling de heer de Savornin Lobman voorzitter werd en Dr. Kuypor onder-voor zitter. Het is of die mannen ook door het blinde lot in liet rit tegen elkaar wor den gehecht, fn die tweede aldcelitig zit ten 6 anti-revolutionairen, 6 katholieken, en 2 Christelijk-ltistorisehen, een overwel digende meerderheid van Rechts. Uit den uitslag der stemming blijkt echter, dat die meerderheid niet van Dr, Kuypor als voor zitter gediend was, wal te denken geeft. Als iemand eindelijk zon vinden, dat wij wat to voel gewicht hechten aan die bestuursverkiezingen van de afdeclingen, moeten wij daartegen opkomen. Dc vijf voorzitters der afdeelingen vormen tezamen de Centraio sectie, waarvan de voorzitter der Kamer het voorzitterschap bekleedt, en waarin hij een raadgevende slem beeft. Deze Centrale sectie regelt de volgorde, waarin de aanhangige wetsvoorstellen zul len worden behandeld, en heeft dus groe ten politicken invloed. Want al kan ieder lid der Kamer een voorstel doen om van een besluit der Centrale Sectie af le wijkon, doorgaans volgt dc Kamer haar als leid ster. Woensdagmorgen werden do discussies over de Wet op de subsidieering van bij zondere iioogere Burgerscholen, waarin de Kamer toen ze met het Paaschrecos uiteen ging was blijven steken, hervat. Het amen dement-van Asch van Wijck-van Wijnber gen, om ook het godsdienstonderwijs voor subsidieering in aanmerking te doen ko men werd door de Regeering overgenomen, zeer tegen den zin van den heer Ter Laan, die dadelijk met een voorstel kwam om de qude redactie te herstellen, daarin ge- Het concert seizoen 1908/9 heeft zich bij zonder gekenmerkt door talrijke uitvoeringen mn werken van Mendelssohncon pussende buide, aan de nagedachtenis van den toon kunstenaar die honderd jaar geleden geboren word; tevens hierdoor voor de concert Iwsln- tsn een gemakkelijke oplossing van dc dik wijls hoofdbrekende keuze voor bet. in studio k nemen toonwerk. Ook de Schicdnmsehe afdecling van «Toonkunst" heeft zeer juist begrepen een daad vnn piëteit te verrichten, om bij dit nl- S^nieeu luullebetoou niet achter lo blijven eJ] zal daarom voor haar tweede uitvoering ZP Delias" geven. Over dit hier reeds zoo vele malen uil» gevoerde en overbekende werk, behoeft geen naderebespreking gegeven te worden, doch vindon wij in dezo Mendolrtsohn-hukle inleiding een en ander omtrent dezen mork- nnurdigen toonkunstenaar en zijn werken in "■'nnnering te brengen. Jacob Lmlwig Felix Mendelssohn Bar- toldy, werd 3* Februari 1809 te Hamburg êpwun, uit een geslacht dat tot de aart- Z|tnlijlcstc van dc Israëlitische llmiiliën ul- behoorde. Ziin grootvader, Mozes M., v>is de bekende pliilosoof, een groot vriend jw Lessing; zijn vader, Abraham M., gc- Utvu mot. een dochter van den bankier dl holdj», con zeer kunstlievend ontwikkeld 'pw' vosti«<Ic rich kort nn dc geboorte van A'x te Leipzig, alwaar hij het bankiershuis sleund door den heer Rnusdngh. Do Ka-1 nier verwierp echter liet amendement met alle stemmen van Rechts en 7 van Links. Dit verheugt ons. Wij vinden, dat gods dienstonderwijs, bijbelsche aardrijkskunde en bijbelsche geschiedenis als leervakken van de hoogste waarde zijn, en zelfs voor hem, die de religieuze waarde daarvan nioL voelen kan, zal de litteraire en histo rische waarde daarvan niet kunnen wor den miskend. Rel is toch indeidaad droevig, zooals cr het met de kennis van Oude en Nieuwe Testament hij velen van onze jongelieden uitziet, hertelde niet laatst in de Kamer een der leden, dal een .stud'mt aan één onzer universiteiten bleek, nooit van den apostel Pauliis gehoord le hebben, cn toen men in zijn tegenwooidighcid van Pnulus spiak, kon hij zich niet anders voordellen dun dat men het had over Pioler Paulus den welbekenden staatsman uil onze Ba- Utafsohe republiek. Maar men behoeft niet eens naar de universiteiten te gaan, Hoevele leerlingen van II. B. S. of Gymnasium zullen, neen goed antwoord geven, als ge den Oorsprong vraagt van dc uitdrukking „de verzenen legen de prikkelen slaan"? Zeker, art. 1G en 17 der wel op het M. O. geven aan in welke vakken aan onze hoogcre burgerscholen met 3- en 5- jarigen cursus onderwijs wordt gegeven, en het godsdienstonderwijs is daar niet hij. Dal schijnt helaas niet te kunnen op ecu school waar de neutraliteit in acht moot worden genomen. Maar dal is een fatale omstandigheid, waarbij men zich neerlegt en neerleggen moot, daarin is geen enkele geringschatting van bet godsdienstonderwijs te lezen. En nu zou men aan de bijzondere hoogero burgerschool door weigering van subsidie voor het godsdienstonderwijs, den godsdien.sl, toch huilen kijf do hoogste uiting van ons zielcievon, gaan stellen beneden schoonschrijven en gymnastiek? Ifel ver heug! ons, dal rle Kamer daaraan niet heeft meegedaan, dal is nu inderdaad het anli-clericalisme op zijn smals!. De heer Veiheij, onze wakkere strijder voor hel gymnast iekondonvij-., te meer noo- dig nu zooveel inspanning uui den geest wordt gevorderd, zag oen door hem en de hoeren Eland en Thomson ingediend amen dement, dat de mogelijkheid opent om staatssubsidie te krijgen voor de kosten van stichting, onderhond en inlichting of van huur van gymnastieklokalen, door de Rogeering overgenomen. Dit is een oplos sing, die wij reeds in ons vorig overzicht bobben bepieil, en waarmee wij dus ge heid instemmen. De Rogeering doet goed waar hot om de groolc kosten niel aan gaat het gymnastiekonderwijs voor do bij zondere hoogero burgerscholen vei plich tend te stellen, hel geven van genoemd wrrnrn iMendelssolin Co. oprichtte, welke firma aldaar nog bestaat. Zijn gastvrij huis, «iia menigmaal de plant» van bijeenkomst van letterkundigen, dichters, schilders en musici. Geen wonder dat een dergelijke omgeving gunstig verken moest, op dc inlelleciueelc ontwikkeling van den zoo begaafd aangcleg- don jongen Felix. Al zeer vroegtijdig gaf Felix, dan ook blij ken van grootou nuizikaleu aanlog, en ver den zijn muziekstudiën aangevangen bij Zei- ter, voor harmonie- en compositieleer, en voor klnvicrspel bij Berger. Spoedig maakte hij groot© vorderingen, speelde op 13-jüri- gen leeftijd Fuga's vail Baeh en componeer de reeds toen eonige pianostukken. "Ckwthiï, die hem verscheidene malen hoorde, was opge togen over zijn improvisation aan het klavier en niet Clara Schumann speckle hij veel voor twee piano's, welke voordrachten als vim hoog artislieken aard, geroemd verden. Uit de getuigenissen vuil tijdgenoolon blijkt, dati hij zich zocnvel onderscheidde door groote fijnheid als teederheid van aanslag. Even voorspoedig ging liet met zijn letter kundige, en wetenschappelijke studiën, zoo- dat op Ifi-jmïgen leeftijd zijn gymnasiale opleiding voltooid was. W el deed dit geluks kind zijn naam Felix (geluk) eer aan! Daar enboven, door hol. aanzienlijk vermogen van zijn vader, zonder geldelijke zorgen, kon hij zich geheel aan zijn kunst wijden. Op 19-jnrigon leeftijd ving de roisperiode nnn, welke, hij voor meerdere gecstesvorming vvensolielijk lichtte, Allereerst naar Engeland en Schotland, alwaar hij als klavierspeler en componist groolen opgang mankte en waar hij onderwijs zooveel mogelijk aan te moe digen. Een amendement eindelijk van den heer Ter Laan om geen subsidie te verlcenen aan hoogcre burgerscholen, gevestigd in gemeenten met een openbare hoogero burgerschool mei ovcr- e e n k o m s L i g e n cursus of in g e- m o o n I a n d a a man gronze nd e, i n- d i e n de opbrengst der school gelden o v e r d a t jaar een gemid delde inkomst per leerling heeft o p g e, 1 e v e r d, lager dan die i n- komst van de openbare hoogcre burgerschool, had tol doel le waken dal de bijzondere school door hef heffen van een zeer laag schoolgeld "dc openbare hoogero Imigerschool zou leegpompen. De heer Ter Laan heelt de vrees daarvoor gekoesterd, door zijn ervaring ten deze hij het Lager Onderwijs opgedaan en in zoo- verie mag zijn amendement goed bedoeld hoeten. De .Minister veiklaarde het amen dement echter heslist onaannemelijk, niet alleen om administratieve redenen, maar ook omdat de openbare hoogero burger scholen niet gedwongen kunnen worden geen lager schoolgeld ie heffen dan de bijzondere. Ifeel veel vrees dat de bijzon dere 11. .B S. minder schoolgeld zal heffen dan de openbare, had de minister niet. en wij getoovon, dat hij hot bij het echte, eind heeft; de subsidie is hier vergelij kenderwijze gesproken heel wat minder dan bij liet Lager Onderwijs; er komt heel wat voor de kas vnn hel schoolbestuur kijken. De Kamer was het met den minister eens en het amendement haalde slechts 13 van de 79 stemmen. Maar do groote strijd liep over do amen dementRoessingli en Beaufort, De eer ste, wil de subsidie alleen ge,ven als aan de bijzondere hoogcre burgerschool ieders godsdiensligc overtuiging geëerbiedigd wordt; de lieer de Beaufort wil er de voor waarde aan verbonden zien, dat in ge meenten, waar geen openbare 11. B. S. gevestigd is, alle leerlingen zonder onder scheid van godsdienstige gezindheid recht van toegang zullen 'hebben. Het amendemenL-Roessinuh dunkt ons een lol,'de misvatting van de heleekenis van den schoolstrijd, die juist rlaaiom van Herbis is begonnen omdat men geen vrede had met het neutrale karakter van de opon- liaie school. Hoe tor wereld de afgevaar digde uit Km men zich dan ook kon ver heelden, dal de minis Ier hij aanneming van dit amendement zijn wet nog zon hand haven is minstens genomen raadselachtig. Die wil wat de heer Roossingh wil moet togen de vet stemmen zonder meer. Dat werd door den Minister zeer duidelijk ge zegd en de heer Koessingh, die bij de be handeling van dit geheole ontwerp heeft getoond ecu der laatste Mohioancn te zijn van de voorstanders van liet monopolio der neuhalo school kreeg van den heer Prijs der Ad vertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cents per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertontiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en ZaterdagaVond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertontiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. I .1 tv .1 „i! n "VYCIO Intorc. Telefoon voor de Redactie No. 123. voor do Administratie No. zich in de aanzienlijkste kringen bewoog; daarna naar Rome, waar hij rammelen lang \ertoefde: ook de overige ltalinauseho steden werden bezocht. Uit dien tijd dateeren de Bchuteehe on de ltalinauseho symp.lioniöu, geïnspireerd -door reisimpressies van nutuur- en kunstschoon. Ook de ouverturen „Ein- sraishölile". „I loiiridon" on „Mceresslille" danken daaraan lum wording. Frankrijk, en in 't bijzonder Parijs, leverde lien) teleur stelling; zijn oomposilün en talenten werden duur niet zoo gewaardeerd, Hij keerde naar Leipzig terug, en werd uitgonoodigd het Diisseldorpsclie muziekfeest te dirigporon (1833), bij welke gelegenheid hem do be trekking vnn muziekdirecteur dier stad werd aangeboden. Groot was de invloed win M. op liet mu ziekleven aldaar, en bracht hij verschillende vereenigingen tot grooteu bloei. Ook zelf nam hij daarbij een werkziuun aandeel als klavier speler en velen van ziin composition kwamen daar tot uitvoering, o. n. Paulus. Doch Leipzig trok 'nom locli nicer aan, en 1 ram hem de leiding der Gevvundhiuis-enucerteu werd mingeboden, vestigde hij zich aldaar opnieuw. Van toen af begon er te. Leipzig een opgewekt muzikaal leven: concerten, zinigvereoiiigingen, uitvoeringen van kamer muziek, alles bloeide onder zijn bestuur en toen bij later daar liet ..conservatoire" voor muziek slichtte, was Leipzig de" muzieksliid bij uitnemendheid, tal van latei* beroemde of bekende musici hebben duur hun opleiding genoten. Jaren lang was het 1/eipziger con servatoire een Europeeselie beroemdheid. 'L Was ook daar, dal onder zijn leiding de Heemskerk te hooren, flat zijn amendement het reactionairs te was dal sinds vele jaren in deze Kamer was voorgesteld. Het amenclcmenl-Beaufort heeft groote prac- lischo hetcekonis, vooral voor de zuivrn* katholieke streken in ons vaderland, waar een. met-katholiek, geweerd van de bijzon dere H. B. S., van middelbaar onderwijs verstoken zou blijven, tenzij zijn ouders gefortuneerd genoeg waren om op andere wijze daarin te voorzien. De Minister stelde zicli tegenover dit amendement niet bepaald vijandig. De ervaring leerde toch, dat nu reeds op do bijzondere gymnasia leerlingen van andere gezindten worden aangenomen, en hij stelde zich voor, dat de schoolhestu- ïen ook gaarne dc schoolgelden van anders denkenden zouden incasseoren. Maar hij moest eerst weten wat de heer De Beaufort precies wilde. Bedoelde de heer De Beau fort, dat dc kindei en van andere gezindten wel toegelaten moesten woulen. maar te vens vrijgesteld moesten zijn van het volgen van hot gosdienstonderwijs. dan was voor hem het amendemenl onaannemelijk, daar zulks het karakter van de christelijke school zou aantasten. De lieer De Beaufort liet zich daarover eigenlijk niet. beslist uit, dat zou zich in de practijk wel legelen, maar rle heer Ter Laan bleek het amendement opgevat te heb ben in den voor den minister onaanne melijker! zin. Een bezwaar eindelijk was voor vele leden, dat het niet aangaat voor de internaten, rl. w. die Iloogeie Bur gerscholen, als Roldpc b.v., die alleen in wonende leerlingen hebben, toegang voor al le gezindten te cischen. De christelijk-historische hm De Geer meende alle deze bezwaren te kunnen on dervangen door een nieuw amendement, aldus luidende„I n gemeente u, w a a r g e o u open b are li o o g e r e b u r g e r- school gevestigd is, mag de toe gang tot de gesubsidieerde li o o- gere burgerschool, t e n z ij d o school uitsluitend voor int r- n e leerlingen bestemd is, aan geen leerling gowoigor d w o r- (1 e n, op g r o n d v a n z ij n gods d i e n- s t i g e g e 7. i n d h e i d". En zoo liep Woens dag de behandeling der wol tegen allot verwachting niet af, terwijl de Kamer Don- deidag in de afdeclingen vergadeide. Of dit een beleefdheid is geweest tegenover rle anti-revolutionaire, die op dien dagluin depiilatenvorgarlciing hielden, weten wij niet. Oji dienzelfden Woensdag heeft rle Ka mér nis commies-griffie), in plaats van den lieer Roalaerfs van Blokland, die nl« gezant naar Peking vertrok, benoemd.Mr. Llr. W. G. A. van Sonsbcek, een katholiek. Wij hooren zooveel goeds van den nieuw benoemde, dat wij allen vrede hebben niet deze keuze. Wij moeten eehlor opmerken, dat, als „De Maasbode" juicht, dat nu mmuTi' m mrs i U.-V FT1 beide commiezen-griffier van de Tweede Kamer katholiek zijn, ze leelijk abuis heeft, Air. Meilink is liberaal en protestant. Er was bij dc katholieken eenige strijd. Mr. van Sonsbeek de benoemde, is, naar ons gemeld wordt, een zwager van de Ka merleden Van Wijnbergen en Van Nispen, zeer invloedrijke leden van de katholieke Kamerclub, maar onder de sollicitanten was ook Ah*. A. Chr. 13. Arts, zoon van het Kamerlid voor Tilburg. De democratie moert het echter afleggen tegen de hoogo hoeren, laatstgenoemde kreeg slechts 7 stemmen. Vrijdag einde-lijk viel de beslissing. De heer Ter Laan had ecu aanhangsel aan hel. amendement-Beaufort gemaakt, later in een eigen amendement omgezet, bepa lende, dat het schoolbestuur niet het reclit heeft den leerlingen de verplichting op te leggen het gosdienstonderwijs bij te wonen; en de heer Asch van AYijck ging lijnrecht daartegen in, door juist te verklaren, dat hij alleen dan voor het amendement-De Geer kon stemmen, als de schoolbesturen mochten eischen dat allo leerlingen allo lessen bijwoonden. De heer Lobman zetto zich ook op het standpunt, dat een school die staatssubsidie krijgt, geen enkelen leer ling mag weigeren, doch dal aan de school besturen moet overgelaten worden, of zo moenen, dat een of ander leerling van het onderwijs in oen of ander vak zal kunnen worden vrijgesteld. De leerlingen zullen zich hebben te regelen naar de school, zei de afgevaardigde voor Goes zeer juist, en niet andersom. Op hetzelfde standpunt plaatsten zich de Afluister en Dr. Bos, en de houding van dezen laatste bezorgde hem het verwijt van te groote gemoedelijkheid van den heer Troelstra, wat ons niet ver haast; wij weten sinds lang, dat de sociaal democraten, trots hun wereldberoemde Groninger motie, zeer felle anü-clericalen zijn- Toen het op stemmen ging, kreeg het amendemenl-Boessingh heele 4 stem men. Het amendement de Beaufort werd met één stem meerderheid, Rechts tegen Links verwoipcn, het amendement-De Geer niet 51 tegen 26 stemmen aangenomen. Eindelijk werd het amendement-Ter Laan met 44 togen 34 stemmen verworpen. Dit is te danken geweest aan do stommen tegen van de hoeren Patijn, Bos, Ferf. Plate en Blooker. (De heer Roodhuyzen'was we gens ongesteldheid afwezig; daar hij bij deze wet geheel aan de zijde van Dr. Bos stond, dunkt ons de stelling niet gewaagd, dat ook hij onder de tegenstemmers zou hebben behoord.) Dondeidag as. vermoedelijk eindstcm-. ming. Over hot lot van de wet valt niet veel te zoggen. Op dit oogenblik staat liet er niet best voor, maar ev kan no'g veel veranderen. Als alle voorstemmers voor het amendement-De Beaufort hun Basehs-clip Passionen en cantaten, na een rust van 80 jaren weder tot uitvoering kwa men. Ook viel hem de onderscheiding te beurt, door den koning van Pruisen te 'worden aangesteld als kapelmeester te Ber lijn. Lang bleef hij daar niet: deze werk kring stookte minder mol zijn vrijhcidlie- venden en artirticken geest, en hij keerde nog binnen het jaar naar Leipzig terug. Muziekfeesten te Aken (in 1S46) en Keu len, voor welke laatste hij het „Festgcsnng an die Ki'mrtler" componeerde, hadden on der zijn directie een schitterend succes. Wederom toog hij naar Engeland, voor namelijk om „Elias" te Birmingham uit te voeren. Van 1832'UI is Af. zeven maal naai* Engeland geweest hij werd daar zeer erkend, en nog heden behoort Af. niet lliin- del tot de meest geliefde componisten dor Fngelsche muziek vrienden. Inmiddels gat zijn gezondheid reden tot ongerustheid. Wellicht, dat hij door zijn om vangrijken wfrkkriiyj te veel van zijn krach ten luid gevorderd. Rust werd hem voorge schreven en 1c Vevay, in Zwitserland, hoop te hij to zullen herstellendoch de dood van zijn zuster Fanny 11 en zei, een uitste kend begaafde vrouw en groote pianiste, schokte hem opnieuw. AVol deed het ver blijf in Zwitserland hom goed, en schijn baar hersteld kwam hij to Leipzig lenig: doch de beterschap was niet van langen duur. Tijdens een avondbezoek hij een zijner vrienden, waar te zijner ecro oen muziokpar- tijtje plaats had en tenviil een zijner laatste liederen „Vergangen ist der lichte Tag" werd voorgedragen, overviel hem een dui zeling, welke zeer ernstige gevolgen luul: liet begin van hel treurig eindeDrie weken later, 28 October '47, werd bij door een be roerte getroffen, die zich den 5 November herhaalde, waarna hij den volgenden dag overleed. Zijn lijk werd naar Berlijn overge- bracht en daar op liet Alte Dreifiiltigkeits lvirchhof begraven. Den 26en Afei LS92 werd te Leipzig hel standbeeld onthuld voor AI.; het vond zijn plaats voor het nieuwe Ge- wiuidltuus. Met M. is een dei* vertegenwoordigers der romantische school heengegaan. Een kunstperiode, welke na hen heldentijd) tik der groote meesters is ontdaan 1 085 1827 Iliindrl. Baeh, Haydn. Mozart en Beet hoven), en welke nog heden zijn invloed doet gelden. Mol. AL waren Schubert, Schu mann, Gade. Grieg cn Brahms van deze romantische richting de groote leiders. Het aantal composition van AL is, in aanmerking genomen zijn vroegtijdiger» dood, tamelijk uitgebreidliet bedraagt volgons de catalogus vnn Breitkopï, Tlartel 144 num mers. Den moesten bijval hebben en zullen behou den de groote vocale werkenElias, Paulus, Erste AA* alpurgisnacht, Lobgesang, enkele cantaten en psalmen. Van zijn instrumentale werken, moeten in de oerrte plaats de ouverturen „Aloeres stille ,.Ruy Bias", „Atlmlin" en de mu ziek voor ,8ommernaclitstraummet de. be kende „Iloelizoitmarseli", genoemd woulen, welke nog steeds op de eoneertprogninnna'.s voorkomen en er voorloopig wel blijvend zul len zijn. Voor zijn 4 syinpiianièn wordt 'do

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1909 | | pagina 5