YL.YAI\l)lri(IKri, 5 Juni. In de gister ge
houden vergadering van den raad «lezer
gemeente waren afwezig de herren V». de
Wind, Al. de Heer en A lloogerwerf
STADSNIEUWS.
Bij Kon. Besl. zijn benoemd lot rechter
in de !\vi'ondi.-,-oments-rechtbank te Amster
dam, iiir. J, W. TTuysinga, thans rechter-
plnatsvcrvungor in gemelde rechtbank, advo
caat on ]>Toctircur te Amsterdam, en rar.
J. Süngenborg, thans rechter in de arroll-
dis.smncnts-rechtbiink te Almelo.
Hot retldingswezen nan tien Hoek.
Bij hot bezpek dat de hertogen van Alec-
klenimrg gister onder geleide ran Z. K. 11.
Prins Ifendrik aan rlen Boek van Holland
hebben gebracht, toonden do hooge gas
ten zich zoor ingenomen met de uitrusting
van het station voor den reddingsdienst
aldaar, het eenige op het vasteland dut
een stoom-reddingwboot bezit en buitendien,
in onderscheiding met andere, het eeni-
go station ter wereld is, waar 2
stoom-reddingsbooten gereed liggen.
De vorsten kwamen te 3.15 per auto in
den Hoek aan en vertrokken van daar weer
te 41/.' ruir.
Opvoedingshuis voor jongens.
(stgn. Tlogeeringskimieren en Voogdij-
kinderen).
_Do navolgende circulaire wordt ons loc-
gezonden en brengen wij gaarne ter ken
nis van onze lezers:
liet verwaarloosde kind te rad
den, brengt zegen voor lieden en toe
komst; niet slechts voor het kind
zeil'; mogelijk voor eert kring waar
van gij den omvang niet bepaalt.
De Kinderwetten, die veel goed doen en
veel kwaad tegengaan, openen niet alleen
een ruim arbeidsveld voor allen, die het
wel nicenon met de toekomst, van ons
vaderland, doch leggen hun tevens den
ernstigon plicht op, dat arbeidsveld to ont
ginnen on tc bewerken.
De ..kinderwetten" kennen jeugdige
overtreders, die door den rechter niet wor
den gestraft, maar gesteld ,,t >r beschikking
der Hcgoering". De Rogeering kan zulke
kinderen plaatsen In de rijksopvoedings
gestichten, en doet dit dikwijls; zij kan ze
ook plaatsen in pa»riculiere gestichten, me
nigmaal doet zij dit liever.
fu de bestaande partiutiere gestichten,
is geen plaats meer; en zoo kwam de
Synode der ried. llerv. Kerk tut het kloeke
plan om een „Opvoedingshuis voor Jon
gens" te stichten, dat van do kerk zou
uitgaan; en openstaan voor de jongens,
dio hiervoor in aanmerking zouden komen,
door het gausche land.
Dit plan doet geenszins afbreuk aan be
staande inrichtingen, ais Hoonderloo of
Xieuw-VcKivdoi'pnoch aan een stichting
zooals bijv. do Classis flptlci'dam wensclit
lot stand te brengen. Bestuurders van ge
noemde instellingen zitten itl in de Hoofd
commissie, of in een dor suh-comifé's, door
do Synode uitgenoodigd. Er is behoeft,-
aan meer dan ééne dergelijke stichting;
speciaal voor jongens, die gedurende ge-
ruimen tijd, strenge priding noodig heb
ben.
Bij de behandeling der Slnatsbegrooling
van Jnslilio voor 1909, verklaarde de Afl
uister in de Eerste Kamer dor Slatea-
Cleneraal, dal binnen een 10-al jaren plaat
sing voor ruim 1250 Rpgceringskinderen
zal noodig zijn, terwijl er in de bestaande
Rjjksgestichteri slechts ruimte is voor G12.
De .Minister voegde er hij: ,,dit is geen
tegenvaller". Immers, ,,van den beginne
heeft voorgezeten de idee, dat tl" Rijks
opvoedingsgestichten slechts waren aan
vulling van de particuiere gestichten, en
dat, wanneer wij niet rekenen konden en
volledig rekenen op de hulp \an particulie
ren, onze kirderwelgeving in het zand zou
veriaopen.
De Regeering is, over liet algemeen, de
particuliere gestichten zeer genegen; en,
nu zij inzonderheid een beroep doet op
de toewijding der christelijke liefde, daar
komt liet ons, ondorgotivkenden noodza
kelijk voor, daf de ried. fterv. Kerk vóór
aan ga, en zich in staat toone hare roe
ping in deze te vervullen.
Ondergotcekomlen hebben zich, op uit-
ïioodiging. gaarne vereenigd tot eene Pro
vinciale Commissie vom- Zuid-Holland, om
dc collctr* voor te bereiden en aan te be
velen voor deze zoo noodige zaak.
Begroot windt dat oen kapitaal van
f300.009 noodig zat zijn. Waarschijnlijk wil
de Hegeering mot een renteloos voorschot
van een deel (tier som do stichting steu
nen. Toch blijft het kapitaal dat er noo
dig is, zeer groot.
Wij vragen daartoe uw krachtige mede
werking, opdat deze stichting, onder den
zegen ({mis verrijzo in hel stoffelijke en
geestelijke belang der jeugd, en tot welzijn
van ons volk.
Het bestuur dier Provinciale Commis
sie voornoemd, beslaat uil de herren l)r. F.
van (ilieel GildemeeSter, predikant, vooi-
zifter; Mr. ,1. Au. A Lisman, lid van den
gemeenteraad, penningmeester; Dr. G. J
15nit*ri de Sa Rivièro, em. pivd., secietaris,
allen Ie 's-Gravrulmgc.
Dir. belfnvoerr. on Arc.
Bij Kon. Best zijn, ingevolge de Burger
lijke Pensioenwet en arf, 4 der hij de wet
van G Juni 1900 (Bthl. no. 103) gewijzigde
wet van 28 Juni 1898 (Rllil. 110. 152) pen
sioen verleend, aan:
W. G. Honkt*, kommies 1ste klasse hij
's rijks belastingen, f725.
Bij Kon. Besl. zijn benoemd:
tot ontvanger der directe belastingen en
accijnzen le Wormerveer, II. G. van Duyl,
ontvanger der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen te Winterswijk;
rnm -rrr,'ui'i'rnTfirrnmiw«»>.w<r ifmmnnili r-r - - aam
tot ontvanger der directe belastingen en
accijnzen te Beiion, D. C. van Onunen
llioolen, ontvanger derzelfde muldekin te
Akkrinn
tot ontvanger der directe belastingen,
invoerrechten en accijnzen tc Tilburg, A.
.1. J. Entc, ontvanger derzelfdc middelen te
Eindhoven;
tot ontvanger der directe belastingen Go
R,otterdam (3de afdeoling), A. Yolkmaars,
ontvanger derzelfde middelen te f.een
warden
is ingetrokken de benoeming van den
ontvanger der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen L. A. Eisink. le Uier-
voort, tot ontvanger der directe belastin
gen en accijnzen le Horst, gedaan hij Ko
ninklijk besluit van 10 April 1909, nu-,
28 en wordt hij bevestigd in zijn tegenwoor
dige betrekking als ontvanger lts Hervoert;
is benoemd lot onlvanger dor direct o hr--
lastingen en accijnzen tc Horst, 1,, Al. .1.
lloebons, ontvanger dorzelfde middelen te
Colijnsplaat.
Onder de ingekomen stukkon bevond zicli
een bericht van den commissaris der Ko
ningin, waarbij aan den lmrgemeesler ver
gunning werd verleend, zich wart 12 lol
28 Juni buiten deze gemeente op» te hon
den.
Hierna werd overgegaan tot de behande
ling van het voorst"! van 11. en tot
wijziging dor verordening, regelende de in-
deeding en hel gebruik van de algemene
begraafplaats. In de tweede afrieeling (lor
huurgravou is n.l over 10 maanden een
gebrek nan grafruimten te vonvachlen, Ier-
wijl in de eerste afdeeling nog overvloed
van ruimte is. 15 en W stellen derhalve
voor, de ruimte voor de {yr.-Je nfdetding
le splitsen iu eerste en Iweede aldeoliiug,
en de ruimlo van de tegenwoordige tweede
afdecling bij de derde afdoeling le bekken.
Aldus werd besloten,
o,veneeens weid besloten tol lu>t brengen
van de volgende wijziging in de geineeill»
bcgrooLing dienst 1908:
a. vorhuogiiig (gewoon) in ontvangst en
uilgaaf met f0393.951/)»,
■b. vorhooging (buitengewoon) in ont
vangst en uitgaaf met 1' 31.837.01,
c. betaling van f31.51) uil den post „On
voorziene uitgaven".
Op advies van de desbetreffende mails-
commissie werd besloten let ongegrondver-
klaring van de bezwaarschriflen van F.
Deus en R. Hekman, logen hun aanslag
iu het vergunningsrecht voor den kleinhan
del in sterken dnniK voor hot tijdvak, in
gegaan 1 Abri 1099.
Voorts werd goedgekeurd het in eon vo
rige vergadering vastgestelde huishoudelij
ke reglement van het Ylaardingsche Work-
loozenfonds, terwijl op voorstel van den
heer de Bordes besloten word dit fonds
vanaf heden in werking ie 'aten treden.
in besloten vergadering werd teu slollo
de post no. 2723 (J. 11. van Oorschot),
van den Hoofdelijke!) omslag oninbaar ver
klaard.
VLAARDINGEX, 4 Juni. Een lip woon
ster van de YVillrmstraut te Rotterdam kreeg
gisteronmiiniddag een bezoek van O. if.
v. E., een meisje uit Vhundingen. Ka het
vertrek van dit. meisje, dat. zij onthaalde-,
miste de vrouw een rok. Zij liep du slruat op,
zag ren agent van politie en vees lieni do
zich snel verwijderende dievegge aan. Ih-t
meisje, zich onlch'kt ziende, vlmdiUo pand
29 in dc VVillenistiuaL binnen, verstopt-e
daar dc g,dolen rok op een privaat en ver
liet het huis juist toen de politieman daar
hhinen stapte, Zij werd naar hot politie
bureau in de Moermare-straat, gebracht, na
dat inmiddels de gestolen rok gevonden was*.
De verkiezing;.
U ideramid trad in Aluri.- in openbare
vergadering als spreker op de heer G. Xy-
pels, oud-luitemmi kolonel van liet Oo.-J-iu-
di-ch leger, door de vrijzinnigen in hot kiins-
di-trict Schiedam cundnlaal gesteld voor dc
n.s. Kamerverkiezing.
De heer Houtman, voorzitter van d-e
Yrij/..-Dern. Yereeuiging Schiedam, door
welke de vergadering was uitgeschreven, zei
ia zijn openingswoord, naar aanleiding van
hem gedane opmerkingen, dat de Vrijz,-lJctn
alvorens den heer Xypcls ah candid,nut voor
te .stellen, met hem hadden kennis, gemaakt
on daarbij zich hadden op de hoogte gt-sleld
van diens mooning op verschillende punten,
wat. aanleiding had gegeven urn den lieer
Xv pek met gerustheid te kunnen aanbe
velen.
De heer X y p e 1 s, daarop hel woord ver
krijgende, gaf, na een korle inleiding-, do
twee hoofdlijnen nan, die hier als schei
dingslijnen zijn aan (e nemen. Dit zijn
lo. de lijn die loopt fiK-olren rechts en
links; 2o. de lijn die loopt tussehen roiner-
vutiof en democratisch.
De hoofdfiguur der rechterzijde, dr. Kuy-
pcr, heeft, om het verschil fiirochon ruchfo-
en links iui'ix 1e geven, de leuze „voor of
tegen den Christus** uitgevonden, oil luwiu-J
spr. di' genialiteit der vinding niet ontkent,
kan hij huur toch niet bcvumderem, onulat
die leuze is gevaarlijk en valseh.
De leuze is de verbinding van de coalitie
en juist daardoor blijkt die valsoliheid, waai
de strijd tussehen Durdt en Rome .altijd veel
f*herprr, veel feller is geweest (hm insmelten
welke politieke partijen ook. Ru die onna
tuurlijke verbinding van Rome en Dordt is
ook oorzaak geweest dut, loon dr. Kuyper
dc macht imd, hij heel wat heeft, moeten na
laten wat hij anders zou hebben gedaan. On
der de linksehen vindt men trouwens even-
zoo goede godsdiensigen als onder dc reclit-
schen, maar het verschil beslaat enkel hier
in dat wie linkseh staat, zijn politieke meo-
ning niet, stelt onder het dogma. En dat is
jui.-t daarom goed gezrion, omdat een regcc-
ring niet heeft (e z.orgen voor de belangen
van oen bepaalde groep uit. hot. volk, maar
voor geheel het volk, voor aller belangen.
Dat liet tegenwoordige ministerie niet be
paald. rechts doen schuin-rechts gaat, vindt
z.ijiu oorzaak alleen daarin, dat het niet over
ecu overwegende meerderheid beschikt, en dus
voortdurend rekening heeft te houden met de
krachtige minderheid die tegenover haar
staat. Met dezen toestand heeft de klourloozo
middenstof vrede, maar men vergete niet
dat, als er thans een krachtige rechtsehe
meerderheid komt, wel degelijk de regeering
bepaald rechts zal sturen, want dun zal z.ij
niet meer gebreideld z.ijn door dc macht barer
tegenstanders. TTot ministerie zal dan waar
schijnlijk: gezuiverd worden van Je niei-
rechtsche elementen en die drie ministers:
Büitenland.-che Zaken, Oorlog en Marine,
zullen vervangen worden.
Eu al moge dan ook dr. Kuyper m i s-
schi e n in dat nieuwe ministerie geen
plaats innemen uitgesloten is die moge
lijkheid wel niet het Tvtivper-regime zal
dan stellig temgkeeren.
fn 1905 hebben de kiezers ssich uitge
sproken dat ze van de antithese niet ge
diend z.ijn. Spr. hoopt dat do kiezers in
1909 die uitspraak zullen bevestigen.
De twi cdo hoofdlijn loopt tussehen conser
vatisme cn democratie.
TTet woord democratie is hot, eerst ge
bruikt in do Xederlandsche pnrtij-verdeeling
door de partij dio de leer van Marx huldigt
en daardoor lveeft »n de betoekenis daarvan
vaak verkeerdelijk beschouwd als te zijn van
-ocialistischen aard. Maar dit is niet zoo;
het democratisch idee is gegroeid uit do, libe
rale beginselen. Van rechts, zegt spr., wordt
ons een hemel hiernamaals, van socialistische
zijde een hemel op aarde beloofd, maar de
vrijzinnig-democraten hooren aan wat heiden
bieden, doch willen beider dogma niet.
In het laatst dor 1Se eeuw werd de leuze:
„Vrijheid, gelijkheid en broederschap" aan
geheven, en daaruit namen de liberalen en
kel do vrijheid, waarvan z.ij alle heil ver
wachtten. doch waarvan teleurstelling hel, ge-^
volg wasmot gelijk gevolg wierpen de socia
listen zich op de gelijkheid, maar dn vrijz,-
democraten willen de vrijheid en de gplijk-
hoid door ,dc broederschap samenvoegen. He
vrij-Iiheralen daarentegen hebben de fout
nog niet ingezien. Deze beroepen z,ich gaarne
op Thorbccke, maar spr. toont met een
aanhaling van Thorbecke dat deze stond op
het. standpunt van de vrijz.-dem. van thans.
De soc.-dem. beweren steeds dat zij het
eerst op algemeen kiesrecht aangestuurd
hebben, maar voor hen heeft dit reeds Op*
z.oomer en het Alg. Xed. Werkliedenverbond
gedaan. Men vergist z.ich dus wanneer men
denkt dat de tegenwoordige actie voor alge
meen kiesrecht is een tegemoetkomen aan 'do
so e i a a 1-de mocra t en
Ook de Liberale Unie is iu een meer de
mocratische richting gnun sturen en daar
van heeft het ministerie-Borgcsius reeds liet
bewijs geleverd door de sociale wetten die
door haar z.ijn tot stand gebracht.
Uit het aangevoerde blijkt dat de heide
hoofdlijnen niet evenwijdig I nopen, want de
vrij-liheralen belmoren tot de conservatieven,
niettegenstaande z.ij tot de linkerzijde belmo
ren, terwijl onder de keikelijke partijen,
vooral onder de katholieken, \ele democra
ten zijn, hoewel zij rechts staan.
Hierna behandelt spr. de voornaamste
vraagstukken van den dag.
Tfrt algemeen kiesrecht. Er is geen bewe
ging die zoozeer in korten tijd is gegroeid
al.s die voor algemeen kiesrecht,; zij is door
het ministerie-De Meester overgi bracht naai
de Staten-Gencraal, maar door den val van
dut ministerie is haar voorstel (het blanoo-
artike j onafgedaan gebleven. Toch is het
onderwerp zelf nart de orde gebleven hij het
volk en thans is dat een punt van hef pro-
grurn van alle partijen geworden. De S. D.
A. P., de Vrijz.-Dern., en de L. II. sturen
aan op algemeen kiesrecht, de heide eerste
ook voor vrouwen, terwijl de U. L. het vrou
wenkiesrecht en de verkiesbaarheid der
vrouw willen mogelijk makende S. J).
A. P. heeft haat' bezwaar tegen het, vrouwen
kiesrecht op zij gezet. Dc conservatieven wil
len het algemeen kiesrecht wei, maar dan
moet de Eerste Kamer het recht, van amen
dement verkrijgen. De antirevolutionairen
stellen daartegenover het gezinshoofd en kkts-
recht met uitsluiting van de vrouw.
Spr. verdedigt het algemeen kiesrecht om
dat het eerlijk is dat ieder lid eener ge
meenschap medezeggenschap hooft bij do be
slissing omtrent de lasten die de gemeen
schap op haar leden Jogt, terwijl het hoven-
dien een sterke drijfkracht z.nl z.ijn om do
noodig wordende veranderingen tot stand te
brengen.
De vrijz.-dem. willen aan allen gelijke
gelegenheid geven lot ontwikkeling, opdat
de gaven die er z.ijn zullen kunnen worden
feu dienste gestold nan het algemeen. Spr.
geeft, als- beeld een bosdi, waarin het hoog
gaande hout hot licht en de lucht onttrekt
aan het kleine hout en het lage gewas,
waardoor dit. niet tot ontwikkeling kan ko
men en die toestand moet veranderd wor
den; daartoe zul het. algemeen kiesrecht kun
nen medewerken.
TTot vrouwenkiesrecht is billijk, omdat
de vrouw, door de gewijzigde oeconomische
omstandigheden, niet meer uitsluitend bin
nenshuis haar werkkring kan vinden. De
werkzaamheden die de vrouw vroeger in het
huis had, z.ijn voor een belangrijk deel over
gebracht naar de fabriek cn daardoor moet
zij "thars in do maatschappij, in hot alge
meens leven, haar werkkring zoeken en z.ij
heeft daardoor het recht verkregen van hot
openbaar leven haar deel op te cischen. En
toen onde-r het "ministerie-De Meester de
grondwetsherziening was commissoriaal ge
maakt, toen heeft die commissie, waarin noch
een soc.-dem., noch een vrouw zitting had,
mei slechts 1 stem tegen in lmar rapport
de wcnschelijkheid uitgesproken dat het
vrouwenkiesrecht iu dc grondwet zou wor
den mogelijk gemaakt. Die eone tegenstem
mer was een katholiek, de heer Kuys de
Boerenbrouck.
Xa een pauze van 10 mimiten deelt spr.
mede dat li ij van verschillende Honden vra
gen Ier beantwoording heeft gekregen, maai
bij verklaart daarop niet te zullen antwoor
den. Die vragen betreffen alle onderge
schikte punten en al moge door eert gunstig
antwoord misschien enkele stemmen gewon
nen worden, de strijd mooi gaan om de
hoofdzaken.
Daarna bespreekt de heer Xypcls de motie-
Sehuper omtrent den 10 uren-dag, die
waar de S. D. A. P. altijd de 3 maai 8
voorstond een succes is geweest voor
de Vrijz.-Dem., die hebben gestreden voor
den 10-uren dag.
TTet ouderdomspensioen is een moeilijke
kwestie on daaromtrent bestaat nog veel ver
rold!, Maar tenslotte zijn loeh allen hot
hierover eens dat er een xorzorging van
den ouden das* moot komen. Over de wijze
waarop dio zal moeten geschieden beslaat
lerscliil. De een wil pensioen zonder bij
drage, do ander pensioen mei bijdrage van
belanghebbenden, de derde wil verplichte
verzekering met bijdrage van liet rijk. Dal' is
dtts een kwestie van meer of minder, die tot
een oplossing zul moeten worden gebroeid,
wanneer het onlworp-wet zul worden inge
diend. Zeker is dat, ids men teveel oiseht,
de uitvoering onmogelijk z.nl z.ijn. zondof men
zal moeten nemen wat mogelijk en te he
ieiken is.
Daarna de onderwijskwestie nog even be
handelende, verklaart spr. te ziin voor de
gelegenheid dat ieder die wil scholen ka.n
oprichten, waarheen de ouders ban kinde
ren naar vrijen wil kunnen zendende scho
len moeten onder staatstoezicht blijven en
uit de staatskas gesteund worden, maar
slechts zoodanig dat zij niet in dc gelegen
heid gesteld worden de openbare school leeg
te pompen door ie lang schoolgeld en overal
moet zijn een neutrale openbare school, waar
alle ouders hun kindrron kunnen heenzen
den, zonder dat daar leerstellingen verkon
digd worden die zijn in strijd met lnm gods
dienstige overtuiging.
Ten slotte verklaart, spr. te zijn naast
dienstplicht, voor oefenrecht. Zij, die geroe
pen kunnen worden om bij oorlog in het
leger plaats te nemen, hebben het recht om
vooraf te worden geoefend, opdat zii niet
worden belast met een taak dio hun
ree-nul is.
De vrijz.-dom. zijn voor langen oefentijd,
maar voor kort. verblijf in liet. leger. De
oefentijd moet n.l. reeds in de school be
ginnen. De jeugd moet lichamelijk geoefend
worden on dat moot in de jongelingsjaren
-- op de middelbare scholen en in dc werk
plaat-en aangevuld worden met pchiet-
oefoningon en exercitiën, gymnastiek, sport
enz., waardoor hel lichaam weerstandsvermo
gen verkrijgt. Want in den oorlog worden
niet dc meeste slachtoffers gemaakt door
si-uil en lood, maar door de onmacht van
hef. lichaam.
Spr. eindigt zijn met aandacht gevolgd
betoog met een opwekking om ernstig te
overwegen over de richting waarin men
wenscht, d-at het land bestuurd zal worden,
alvorens zijn stem uit te brengen.
Debat.
Van de. gelegenheid tot debat wordt in de
eerste plants gebruik gemaakt door den heer
Dc Vries, gereformeerd onderwijzer, die
betoogt dat de antithese niet bedoelt schei
ding te maken tussehen geloovigon ein onge-
loovigen, maar tussehen lien die liet licht
di"- centrale waarheid uit Christus ook wil
len doen schijnen op het politieke leven en
z.ij die dit niet willen.
De heer G o s 1 i n ga betoogt dat als links
overwint z, i. geen algemeen kiesrecht in de
grondwet zal komen, mndal tie mcenlngen hij
de linksche partijen daarover nog te veel
ver-ehillen. Ook merkt hij op dat. hot huis-
mauskiesi'e.cht de eerste sta]» zal zijn, als
rechts overwint, om te komciii tot. een orga
nisch kiesrecht. Daarbij is do vrouw niet uit
gesloten de vrouw die de plants van den
man in liet gezin inneemt, h.v. de weduwe,
zal in liet huismnnskicsrecht hel stemrecht
krijgen.
De pensionccringskwestio is hij dc vorige
W'rkiezingeii onjuist in den strijd gebracht.
Dr, Kuyper wilde invaliditeitsverzekering en
ouderdom werd geacht een onderdeel van in
validiteit te zijn; slechts werd aangenomen
dat op 70-jarigon leeftijd de oudordomsinvu-
liditeit in elk geval intrad. De lange arbeids
duur ftchl spr, ook een groote ellende, tikuci'
groot er ellende acht hij geen arbeid en,
wijzende op de vermindering van den gist-
idtvoei' hier ter stede, acht hij beschermen
de rechten in liet belang van den arbeider
cn die z.ijn niet te verwachten hij een over
winning van links, manr wel van reel its.
Stemt dus dhr. De Geer roept hij de verga
dering toe,
bi', v. Leeuwen meent dut, dc spre
ker, melding nmkemde vun de twee hoofd-
lijnen van scheiding, een derde heeft ver
zuimd te noemen, hoewel die door z.ijn heek
rede te vinden was, nuuir misschien i.s <|e
-pr. daarvan zelf nog niet bewust.
Spr. ontkent dat do sociaal-democraten
dogmatisch z.ijn; wat als dogma \an JLarx
beschouwd wordt is slechts een constaleereii1
van het historisch verloop der feiten liet* j
samengaan van de politieke beweging'nut
de oeconomische beweging die met. elkaar',
veranderen.
Dob. heeft voel van den spr. mot se. 'i
genoegen aangehoord en hij venvacht benrt1'
nog wel eenmaal als partijgenoot te zullen
kunnen begroeten. De vergelijking van hot
bosch h.v. was een scherp beeld van den
klassenstrijd. Doch de conclusiie loonde al-
leen de onmacht der vrijz.-dem. om de ver
betering te brengen of zelfs do oorzaken te
erkennen.
Dat Thorbecke, als hij de deeding had
kunnen houden, de tegenwoonldge toestan
den z.ou hebben welen to voorkomen, is
onjuist. Toen Thorbecke voor liet eerstrni-
ndster-president was, lag het kapitalisme
nog lin zijn windselen, en toen dat zich
ging ontwikkelen, zjjn do liberale daarvan
do verdedigers geworden. Aan dio ontwik
keling had Thorbecke niets kunnen doen.
Do broederschap wordt in de soc.-dem.
niet vergelen; z.ij wil liet vootibrengingsA
stolsel veranderen, waardoor voor eiken
werkwillige steeds werk zal zijn en dan
zal daardoor een pensioen verzekering voor
den ouden dag n»iot meer noodig z.ijn.
De statistieken hebben geleerd, dat thans
liet aantal kapitalen en het aantal bedrijven,
■mn hel afnemen is, en daardoor is Alarx in
kat gelijk gesteld en Treub iu het ongelijk.
De soc.-dem. wal de bedrijven in handen
loggen van de gemeenschap en dat dit mo
gelijk lis, bewijzen de reeds nu bestaande
monopoliën van gemeente en rijk.
De S. D. A. R. beeft siccus bet alge
meen kiesrecht voor mannen en vrouiven
in li aar.prog ram gehad, maar tegenover hot
aantal beschikbare mannen was er teveel
te doen om alle materiaal Iegelijk iu den
slrijvl te halen. Doch do S. D. A. P. heeft
Ach verzet daar. waar dal vrouwenkiesrecht
de zaak der arbeiders zou vers'cellieren, Mi
iclitrr ook hij de arbeid eis won wen de
stri» i voor haar kiesrecht z.ich ontwikkelt
ra strijdt ook de S. D. A. P. daarvoor.
D ovonr zatter maakt den lieer v. Lou
wen op den tijd, die hem beschikbaar was
gesteld en bijna verloopen is, opmerkzaam.
Dc heer v. Leeuwen is bereid van het
woord verder af to zien.
De voorz it ter zegt, dat de opmeiking
alleen bedoelt, dat de debater zich beerp-
keiv zal. I
De lieer v. Losuwon, voortgaande, he-
handelt hierna nog cenige verschillen die
tussehen de opvattingen (lor linksche par-
tijen waartoe hij de S. D. A. P, niet
rekent bestaan, ontkent dat de motie-
Schaper een verzaking van het partijpro
gram is, daar met die motie door Schaper
slechts werd voldaan aan een verzoek van
X. V. V., terwijl hij vervolgens nog het soc.- 1
dom. standpunt uiteenzet ten opzichte van
staatsponsionneering en volksleger.
Do heer Stuurman, dio zich voor
debat had opgegeven, ziet. van het woord
af met het oog op hel gevoiderde uur.
De hoer de Bruin vult daarna nog.
enn twintig minuten mot te hoi halen wat''
meds door dr. v. Leeuwen heter was _ge-
zegd.
Daarna zou de heer Kypels de debaters
gaan beantwoorden, maar toen verlieten
velen dc vergadering, wat den heer Nypels
het vermoeden deed uitspreken, dat de S. D.
A. P./ors hier deden wat hij ook elders had
ervaren: dat zij wegliepen nadat hun spre
kers aan het woord waren geweest. Dr. v.
1.eeuwen ontkende echter, dat het zijn par-
tijgenooteu waren die wegliepen, waarop
do heer Nypels zijn woorden terug nam.
Tol zijn beantwoording overgaande, her
huw-ulo, »pr. den heer do Vries aan lirt
woord paganish van den lieer Kuy
per. Aan den heer uoslinga antwoonlch"
spr. dat, al mogen er nu nog vele weife-
lend tegenover het algemeen kiesrecht
staan, deze zeker door de 'kracht der be
weging zullen vóórstemmen als eenmaal
liet wetsontwerp in stemming zal komwv
Wat de staatspensionnecring van dr. Kar
per aangaat, herinnerde spr. er aan, dal
deze z.ijn ontwerp eerst hail ingediend aan
het einde van zijn regecringspcriode, ah
lokaas oin hom weer in te huren. Ovet
vrijhandel oil bescherming hoopt spr. m
Vlanrdingon to spreken en dus zal hij (laai-
op nu niet ingaan. Aan dr v. Leeuwen
zegt hij, dat deze, evenals mr. TroelstA
meer en, moer tot sprekcr's partij Wijkt
le naderen, waarbij spr. een citaat uit ce»
redo van mr. Troelstra aanhaalt, zooiiat
ook hij in dr. v Leeuwen een toekomstig
partijgenoot' ziet, maar zoo, dat dr. v. L.
naar de Vrijz.-Dem komt.
Spr. kan zich begrijpen, dat de arbei
ders in enthousiasme geraken door W
voorspiegelingen der Soc.-Detn., die ecu
geestelijke en materioele verhelering be
loven, als eenmaal hun heilstaat cr
zijn, maar spr. roept hen toe, dat (1
allemaal in theorie heel mooi is, maar m
de praktijk niet toe te passen is, zoolang
de ïnonsch nog mensch zal zijn.
Door dr. v f». is gezegd, dat eerst na,
'Thorbecke hot kapitalisme zich is fKsalli
ontwikkelen; maar, dan bestond vóór lnnr
beckc de ideaalstaat en dan moosh'i^
v. Ij en, zijn parlijgenooten reactionaire1
worden om dien heilstaat terug lö krijgen-
Spr. is van nieening, dat hel knpiW'
een macht is, die moet blijven bestaan, n
leen, waar dit wordt aangewend tot 111
