n
STADSNIEUWS.
bits,
grugge
m
mm mt-dtrwv'fc anaAüi f maiaa
men; hij antwoordde daarop, dat hij in
deze op het standpunt stond van den
grooten anti-revolutionair Mr. Keuchonius,
die, als gewezen koloniaal ambtenaar tot
Kamerlid gekozen, op dezelfde opmerking
antwoordde: dat het zijn plicht was als
volksvertegenwoordiger mee to
deelen in het belang van het land,
wat hij als ambtenaar te weten was
gekomen. Ik sta dus mot mijn houding,
aldus do hoer Duys, op den bodem van
het anti-revolutionair staatsrecht. De slim
merd had natuurlijk de aanmerking voor-
gevoeld en zich gewapend. lin wat kou
de heer Talma bij zulk een autoriteit an
ders doen dan zwijgen?
Aanstaande week moet de heer Talma
spreken; dat zal moeilijker voor hem zijn.
Tweede Kamer.
Gisterenvoonniddag ten 10 uur had een
vergadering piaat» der Comtniteie van Ncor-
bereiding uit de Tweede Kamer voor liet
wetsontwerp tot wijziging der Gemeentenet,
betreffende de gemeentebelastingen, in tegen
woordigheid van de volgende leden-bijzittere,
t.w. de heeren Vliegen, Serf, Van Doorn,
Van Asch van TVyck, De Savornin Lobman,
FAhorst, De Ram, Kooien, 'De Wijkerslooth,
De Weerdesleijn, Van Veen, Van Karne-
beek, Van Vuuren, en v. d. Velde.
Provinciale Statenverkiezing te
's (Iravcnhnge.
Tengevolge van het overlijden van het
Statenlid, den heer II. AI. de Vries, die bij
de periodieke Statenverkiezingen in dit jaar
moest aftreden, zal er toch nog een tusschen-
tijdsehe verkiezing van een lid der IVov. Sta
ten in het ongesplitste district 's-Gravenhoge
moeten plaats hebben, daar de wettelijke ter
mijn binnen welken de verkiezing moet ge
schieden, te kort is om daarmede tot Juni
te wachten.
Wijlen de heer De Vries behoorde onder
de 10 Haasje' dgevaardigtlen tot de vrij
liberalen
.tuur op Aljeli
i er betrouwbare zijde verne-
.i! r .uditair bestuur vau bet gouver-
i .-vtjeh en Ondorhoorighetlen birmen-
worden vervangen door civiel bestuur,
gouverneur-generaal A. W, li. hlcnburg,
moet zich reeds vóór zijn vertrek naar fnau-
linde met die wisseling hebben beziggehou
den, zoodat bij zijn vertrek van hier de rege
ling reeds was uitgewerkt.
Kolonel IT. S. A. Swart, than- civiel- en
militair gouverneur, zal als zoodanig aftreden
en als bestuurder worden vetvangen do™- A.
J. baron Qtmrles dc Quarks, thans gouver
neur van het gouvernement Celebes en On-
derhoongheden, die op 4 Afei 1908 den toen-
tmdigen overste Swart in die functie opvolgde.
Nader vernemen we, dat kolonel Swurt nuar
Nederland zal tertigkeeren, om hier op té
treden als eommnndunt van dc Koloniale
Reserve te Nijmegen. (,.N. C.")
Ontwei p-wet op do winkelsluiting.
Alen meldt ons uit 's-flravenhage
Naar men weet, werd indertijd door do
staatscommissie voor den middenstand 'n
ontwerp-wet gemaakt, regelende de win
kelsluiting. Door do regeering werd be
sloten, zooals wij indertijd meedeelden, dit
wetsontwerp le publiceeron.
Deze publicatie nu kan men eerstdaags
tegemoet zien.
Van welingelichte zijde vernemen wij
het volgende:
Het beginsel dezer wet is de bescher
ming dor persoonlijke vrijheid, n.l. om te
zorgen, dat de winkelier niet door con
currenten genoodzaakt kan worden later
open te blijven dan hij behoeft.
In het eerste artikel spreekt het gc-
hee'e wetsontwerp. Dit luidt n.l.:
„Het is verboden, een winkel voor het
publiek geopend to hebben of in mi win
kelhuis klanten te bedienen, in welken zin
ook, tusschen des avonds 9 uur en des
ochtends 5 uur".
'Als uitzonderingen worden genoemd;
„apotheken, voor zoover betreft de uit
oefening der artsenijbereidkunst, en inrich
tingen, waar spijzen -en dranken voor ver
bruik ter plaatse worden bereid en ver
kocht."
Op Zaterdag, benevens een twintigtal an
dere dagen, zooals vóór SI. N'icuha* on
Kerstmis, zullen deze bepalingen in zoo
verre niet gelden, dat her sluitingsuur voor
die dagen bepaald wordt op 'savonds
11 uur.
De strafbepalingen op overtreding van
do bepalingen in dit wetsontwerp zijn:
hechtenis van ten hoogste zes dagen of
geldboete van ten hoogste f 25.
Verdet is er nog een artikel in het
ontwerp, waarbij tegemoet gekomen wordt
aan eventucele wcnschen der belangheb
bende winkeliers, behoorende tot één vak,
om bij een uit te schrijven stemming om
trent de wenschelijkheid van 'n vervroe
ging van het wettelijk sluitingsuur, dit
mogelijk to maken. Twee derden van het
aantal winkeliers, dat aan deze stemming
heeft deelgenomen, moeten zich dmui)ij
voor een dergelijke vervroeging uitspre
ken. liet gemeentebestuur is dan verplicht
een verordening vast te stellen, waarbij"
het sluitingsuur, door dia bopaaldegroe-
pen van bedrijven gewensclit, wordt voor
geschreven en binnen 3 maanden na de
gehouden stemming in werking te doen
treden. („Tel.")
Yoorzteuing In schoolruimte
Bij den Raad. is hei volgende schrijven van
11. en W. ingekomen:
Twee jaren geleden werd dooi' U wen Rund
besloten de toenmalige acht-klassige school
li', te vervangen door een nieuwe 12-kbis-
sige school, welke sc.hool voorloopig zou wor
den ondergebracht, gedeeltelijk m het school
gebouw aan de Broerevest, gedeeltelijk in do
voormalige school AVijma, terwijl wij werden
gemachtigd het aantal klassen voorloopig
tiaar de behoefte te regelen. Later werd in
plaats vim de voormalige school Wijnui, het
schoolgebouw aan de Schoolstraat aangewezen.
Een en ander geschiedde onder goedkeuring
van heeren Gedeputeerde Sinten, die echter
een termijn stelden voor het oprichten van
een nieuw gebouw voor school F,
Gelijk Li bekend is, is er ernstig werk
van gemaakt om tot dien bouw tc geraken,
doch is deze gestrand op de veroordeeling
van het door Uwen Ruacl daarvoor aangewe
zen plein achter de Stads-Doelen. In ver
hand daal mede hebben heeren Gedeputeerde
Staten laatstelijk dim termijn weder verlengd
tot 1 No\omber van dit jaar.
Thans is icliter weder de jaudijksciie aan
melding van leerlingen \oor de s-choleii C— G
aangebroken en is hij onderzoek van de aan
vragen gebleken, dat, hoewel scJiool F nu 12
klassen bevat, er een tekort aan schoolruimte
op die scholen zal zijn van 139 plaatsen.
Dit echter in do ondor»tellms: dat alle kin
deren zouden worden aangenomen, waait oor
plaatsing is anngew'iiagd, ongeacht hun leef
tijd.
Ifet komt ons echter voor, dat een mini
mum-leeftijd behoort gevorderd te worden ge
lijk ook elders geschiedt en dut. clwo .dan, zoo-
als gewoonlijk wordt aangenomen, is te stel
len op ójv jaar. Alsdan zul hovenl .edoeld te
kort lot 110 fi 120 plaatsen vonten terug
gebracht.
Geroepen om in dezen een oplossing te
zoeken, mennen wij als de meest aangewezene
gevonden te hebben, die welke ui volgend
plan is belichaamd.
Een nieuwe school vvoult opgelicht in het
schoolgebouw aan de Schoolstraat (hetwelk B
klassen kan bevatten), met een eigen hoofd.
Daailimr. worden dan overgebracht drie
klassen van de school van den luw Van
Bocihovp. Deze school zou niet don nieuwen
cursus werken met 1 eet Go en t zesde, 2
vierde en 2 vijfde en 3 tweede cn 3 derde
klassen, een ongezonde toestand, (Int is dui
delijk Naar de nieuwe school aan dc School
straat. zullen dan van daar worden overge
bracht een tweede, derde en zesde klasje, ter
wijl z.ij dan twee eerste leerjaren zul aanne
men, waardoor deze school F, behoorlijk zal
genormaliseerd zijn tot een dubbele 5-klassigo
school.
De school van den heer Yuu Rodiove houdt
dus dan 10 klassen over, waarvan S te
plaatsen zijn in de school aan de Broei'svesfc
en 3 in die aan liet Rroereweld.
Bij deze regeling zal in hef bovenbedoeld
tekort van 110 ft 120 leerlingen zijn voor
zien dtxw de oprichting van 3 nieuwe
klassen, waarvan 2 aan de- nieuwe school en
aan die van den heer Van Bocliovc, Hier
mede kan wxjrsluuuL worden volstaan.
Ter regeling van een en ander inzonder
heid met het oog op de rijkssubsidie, zou de
in 1908 opgerichte 12-khssige school F we
der moeten worden wrangen door een 10-
kktssige, voorloopig onder tc brengen, ge
deeltelijk aan de IL'ooreve»t, gedeeltelijk aan
het Broorsvold, met opniouvv-benoeming aan
deze school van hoofd en 10 onderwijzers en
overgang van 2 onderwijzers naai de nieuw
op te richten school rum do Bei iflol-i raat
aan welke laatste dan nog een hoofd cn 2
onderw ijzer» zijn te benoemen
Wij vleien ons, dat deze regeling, die de
volle sympathie heelt van den dretrictsrohool-
npz.ioner, ook hij Uwen Raad in-temrning zal
vinden. Wij twijfelen niet, of heeren Gede
puteerde Staten zullen bereid zijn, bij haar
aanneming een ruimen termijn vooi nieuwen
rehoolbouw to stellen.
Deze nieuwe houw i» dun nier. direct noo-
dig, hetgeen zeer goed uitkomt, daar het zeer
nwxrilijk is, na ongeschikte, eridaring van liet
plein achter de Doelen, een goede oplossing
ten aanzien van de plaats voor die school tc
''en, en liet gewensclit is, de velschillende
aan de hand gedane oplossingm tc doen be
zinken, terwijl de tijd wellicht ix>k guii-tigcr
gelegenheden kan te voorschijn brengen.
Wat de benoeming van een nieuw hoofd
aan dc nieuwe school betreft, bobben vrij in
verband met besprekingen met den heer dis
trictsschoolopziener, gegronde verwachting,
dat de/.c ten genorgo van Uwen Raad kan
plaats hebben uit de sollicitanten die zich
aanmeldden voor de jongste benoeming van
een hoofd aan school C.
Op bovenstaande gronden hebben wij de
eer Uwen Raad hierbij een ontwcrp-bcsluit
aan te bieden, waarin de regeling is neerge
legd, die boven werd aangegeven.
Wordt deze door Uwen Raad aangenomen
en door heeren Gedeputeerde Stoten goedge
keurd, dan kunnen de noodigo schikkingen
ten aanzien van het personeel worden getrof
fen, waartoe wij dan gaarne niet spoed het
initiatief zullen nemen, opdat deze zaak nog ia
dc volgende raadsvergadering haar beslag kan
krijgen.
Dat onlwerp-besluit bevat:
a. dc met ingang '-fin. 29 Juni 1908 op
gerichte school F mot 12 klassen voor C
leerjaren on eventueel bovendien een klas
se voor een zevende leerjaar, op to hef
fen cn weder te vervangen door oen
nieuwe 10-kIassjge school F, welke school
voorloopig zal worden ondergebracht, ge
deeltelijk in het beslaande schoolgebouw
Broers vest no. 58 met acht klassen!
gedeeltelijk in het schoolgebouw Broers-
vold no. 144 mot twee klassen.
b. een nieuwe zes-klassigc School 11 op
te richten, welke za! worden onderge
bracht in het schoolgebouw Schoolstraat
no. 10.
e. Burgemeester en Wethouders tc mach
tigen het aantal klassen der nieuwe School
11 voorloopig naar behoefte te regelen en
de stappen te doen tol voorbereiding dor
benoemingen, voortvloeiende uit liet sub
a en b beslotene.
Hooger Volksonderwijs.
VI.
Vorige week legde prol. Nijland ons uit,
hoe het prisma kun worden gebruikt, om de
kleuren van wit licht te schiften, uit elkaar
te leggen, en dut ont de kleuren vrij zuiver
naast elkaar to krijgen, gebruik moet wor
den gemaakt van een spleet, waardoor
a. h. vv. een smalle shook uit dc lichtbron
wordt geknipt. Tenslotte werd verklaard hoe
het komt, dat vaste lichamen eu vloeistoffen
allo een continu spectrum hebben, op grond
van de wet van Kirchhoff, die luidt dat. de
opslorping evenredig i» tuin de uitstraling.
Deze verklaring kan ook nog op een andere
nvnnier worden gegeven. Ecu z.g. zwart
lichaam is ondoorschijnend voor rood. Er
lueït een zekere absorptie van rood plaats.
Die absorptie is dus niet nul, en volgens dc
Zooeven genoemde wet ook de uiUl ruling niet;
d. w. z,. hel lichaam zal, als liet in gunstige
omstandigheden gebracht windt, d. h lot
300 gr. wordt verhit, rood licht uitzenden.
Maar aangezien er ten opzichte van de vcr-
-chillende lichtstralen wel 'n cpmntilaiief maar
eten (ju.ditatief verschil in op»lorpingsvermo-
gon bestaat, tusschen alle mogelijke vaste
stoffen en vloeistoffen, de uitstrulings- en
opslorp!ngscuefficient voor aLIc grooler is dan
nul, zoo zulen ook allo, wanneer z.e tot 500
graden verwarmd worden, rood licht uitstra
len. En omdat, in meer of mindere male
alle lichtsoorten door deze stoffen worden op
geslorpt, zullen ze ook, mits de temperatuur
hoog genoeg is, alle lichtsoorten uitstralen en
irt 't spectrum te zien geven, dus een continu
spectrum vertoonen.
Afet gassen echter blijkt dit anders ie zijn.
Bij deze stoffen is de opslorping*- en dus
ook de uitatralingseoëfficiem. voor sommige
lichtsoorten nul. En aangezien verschillende
ga.».-on zich ten opzichte van de lichtsoorten
vor-chillond gedragen, is het gemakkelijk in
te zien dat we aan het spectrum het gas kun
nen herkennen. Zoo weten we bijv., dat do
natriltmvliun in den spectroskoop de twee
typische gele lijnen geeft en met dezelfde ze
kerheid, als waarmee de chemicus op grond
van verschillende proeven e-onstuteeit dat. hij
met natrium te doen heeft, kunnen we uit
het optreden van de gele lijnen in het spec
trum daartoe besluiten. Intnsschen is het
mogelijk met den speetroskoop op twee manie
ren een gas te onderkennen. De eerete manier
berust, zooals we zagen, op de uitstraling,
de tweede op de opslorping. Plaatsen we een
door natrium gekleurde vlam voor de spleet
van een spectro»koop en belichten we die
voorts door 'n lichtbron nteleen continu spec
trum, dan komen niet alle kleuren in den
speetro.skoop voorden dag. Juist op de plaats
waar ander» de gele natriumstrepen te zien
zijn, bevinden zich dan twee donkere stre
pen, wart in verband mei liet vorige aldtm
moet worden verklaard. De gele natrium-
vlnm, waarvan de uitstralingscoëfficient voor
alle lichtsoorten, behalve het geel, nul is,
heeft ook een opslorpingscoëlficient, die voor
alle soorten behalve geel nu! is, zai du» alleen
deze lichtsoort opslorpen, en de andere onge
stoord laten doorgaan. Bedraagt nu het licht,
dat de damp opslorpt, meer dan hetgeen hij
zelf uitstraalt, dan worden daardoor donkere
strepen in het spectrum teweeg gebracht. Dat
we op deze manier dezelfde zekerheid ver
krijgen is duidelijk, daar we alleen met een
verschil in conditie te maken hebben.
Afet 'rr moer bevattelijk voorbeeld is dit ook
nog toe te lichten. Het geluid wordt, evenals
het licht, voortgebracht door trillingen. Dat
dez.o van ver»cliil!eiide soort zijn doet niet ter
zake, aangezien onze consequentie al voort
vloeit uit het feit. dat het trillingen zijn. Stol
len we ons voor, dat een g-snaar op een viool
wordt aangestreken, dan zal die snaar in staat
zijn den toon g voort te brengen. Maar oolc
/al die snaar in staat zijn, uit een mengel
moes van tonen, die op de een of andere
manier gemaakt worden, de g over lo nemen
en zelf te gaan meetrillen. De snaar kan dus
do energie om zelf tc gaan trillen ontlrenen
aan het geluid op een andere manier ge
maakt. Ze kan de trillingen opslorpen.
!t Zelfde gebeurt met het lielit, van een gas
soort. Op de plaats waar hij enkele belichting
d(x>r een gasvlam de haar eigen kleur,stre
pen zouden vallen, vallen de donkere strepen
van een continu spectrum, dat door do gas
vlam is gegaan. Dit, noemt men de omkeering
van het spectrum, waaronder men dus feite
lijk verstaat het maken van een positief spec
trum tot een negatief.
Beschouwen we nu het zormespectnun,
dan zien we eindelijk, dat daarin een massa
strepen voorkomen, wat natuurlijk zoo is op
le vatten, dat de splcctbeeldon voor die ver
schillende kleuren mankecren, Deze strepen,
naar den ontdekker lijnen van Fraunhofot' ge
noemd, geven aanleiding tot een dubbele,
conclusie, n.l. dat het zonlicht van twee ver
schillende lichtbronnen afkomstig is. In de
eerste plaats van een lichaam met een continu
spectrum, in de twecxlc plaats van oen om
gevende stof, die hier werkt als absorbeerende
middenstof en uit dit continu spectrum ecnigc
kleuren wegneemt. Het ligt voor de band, dat
we hier denken aan de zonneatmosfeer, waar
over in een ander verband al even is gespro
ken. Eu het verschijnsel wijst ons den weg,
om door uitlegging van het spectrum te be
sluiten tot de aanwezigheid van verschil
lende gassen in de zonne-nunosl'cer. Kirch-
hofl heeft, door de plants der donkere stre
pen in het zon naspeel rum nauwkeurigste
vergelijken bij die der lichte strepen in het
spectrum van verschillende gassen en meta
len, aangetoond, dat de zonueduinpkriug wa
terstof, calcium, barium, strontium, ijzer,
nikkel, kobalt, sodium, lithium, bismuth,
magnesium, chronium, koper, zink, goud,
zilver en platina moet bevatten, even zeker
alsof die stoffen langs chemisohon weg waren
onderzocht.
Nog enkele opmerkingen dienen aan hot
slot ran dit hoofdstuk te worden gemaakt.
1. In de eer.»te voordracht werd er op
gewezen, dat de studie van het zonnevraag-
I|uk ix>k do stemkunde groote diensten be
wees. 'L ls juist dit. ondenveri) dat daavoor
van het allerhoogste belang is. Immens wat
voor dc zon geldt, geldt ook voor de sterren:
ook hun spectrum kan worden bepaald en w
blijkt tusschen veraellillonde sterrenspectra
gioote verschil te zijn. Sommige, van de
groep Sirhis geven nog minder strepen dan
de zon; bij andere is hun aantal zoo groot,
dat men van banden spreekt. Vooral de stu
die van het z.onncspeclrum heeft gemaakt,
dat we mi al een eindje op weg zijn, om de
sterrem-pec-tra te interpreteerenzeker zal
nauwkeuriger studie van het zonnespectriun
ons nog verder helpen.
2. We hebben van de zonne-aUnosfeer ge
sproken, als van een absorbecrend medium,
't tb duidelijk, dat ook dc aardatmosfeer oen
ahsoibeeiende werking uitoefent, waarmee
rekening moet worden gehouden. Om dus
precies te bepalen welke lijnen in liet spec-
tuim enkel door de zonneatmosfeer worden
veroorzaakt, moeten we trachten beide damp
kringen van elkaar te scheiden, wat op een
betrekkelijk eenvoudige manier kan worden
gedaan. ITct verschil, dat er bestaat tus
schen de zon, als ze in top staat en als zo
ondergaat, Ls zoo groot, dat hot met het oog
gemakkelijk is te zien. In den eersten stand
is bet niet mogelijk tegen de zon in te zien,
in den tweeden doen we dit mot het meeste
gemak. Dit verschil is enkel en alleen een
gevolg van den zooveel langeren weg dien dc
lichtstralen in 't laatste geval moeten af
leggen, door de aardatmosfeer. Ook is de
ondergaande zon rood, blijkbaar een gevolg
daarvan, dat de roode stralen door de aard
atmosfeer minder worden opgeslorpt, dan de
overige. Worden ia heide gevallen de spec
tra vergeleken, zoo blijken sommige lijnen
m het spectrum van de laagstaande zon zeer
breed te zijn, die in dat van de hoogstaande
als dunne lijntjes voorkomen; dit zijn na
tuurlijk lijnen, die door do aardatmosfeer al
ken worden veroorzaakt. Andere lijnen blij
ken door den stand der zon niet te verande
ren deze worden veroorzaakt door de zonne
atmosfeer.
3. Bij bet bepalen van de zonnestraling
werd er uitdrukkelijk op gewezen, dat we
daarbij alleen zouden letten op de warmte-
sttuling; dat we de andere twee stralingsbe-
grippen, licht en scheikrarht, buiten beschou
wing zouden laten. Toch weel iedereen, dat
die twee ook aanwezig zijn en 'I is een eigen
aardigheid van liet prisma, dat het niet al
leen die stralen, welke op ons oog den indruk
van licht veroorzaken, maar ook de warmte-
en chemische stralen naast elkaar logt. Wel
kunnen wc deze beide soorten niet zien,
maar ze zijn daarom in geen geval onmerk
baar. Aan den linkerkant vau liet zichtbare
spectrum kan men de warmtestralen nantoo-
nen met behulp van oen thermometer; aan
den rechterhand blijken de stralen te liggen,
die bun werk op de fotografische plaat Ver
richten. liet zichtbare spectrum moet dus
aan beide kanten uitgebreid worden gedacht
er- de drie verschillende soorten van straling,
waarvan we alleen de middelste door de
eigenaardige bewerktuiging van ons oog ala
licht zien, blijken slechts leden van een en
(Irzdfde groep.
Totale z o n a v e r d u i s t e r i n g c n.
Het llolhmdscho woord „verduistering",
of het van het Griekxch afgeleide „eclips",
Zfggen ons al heel weinig. Ze bolrckenen
eenvoudig liet uitblijven van licht, terwijl de
oorzaak in het midden gelaten wordt. Inlus-
scben weten wij die oorzaak wel: 't is- de
maan, die \oor de zon komt en zoo ham
licht onderschept.
De maan beweegt zich in den lijd van 2!)A
dag om dc aarde. Ieder waarnemer, d.io
een paar achtereenvolgende dagen den stand
ran de maan ten opzichte van bepaalde ster
ren opneemt, ziet, dat die beweging van rechts
naar links plaats heeft. De maan nadert dus
(le -zon van rechts, passeert haar, komt er
links van tc staan, om haar daarna weer van
rechts te naderen. Dit passé eren heeft, ech-
tei lang niet altijd een zonsverduistering
tengevolge: de maan kan ook hoven of on
der langs de zon heengaan, en dit gebeurt
dan ook in de meeste gevallen.
Van 1800 1889 inch waren er 370
nieuwe marten. Daarvan waren maar 71, dus
ongeveer 1/5, eclipsen. In de andere geval
len had de passeering onder of boven, plaats.
"V an die 71 was er maar 22 maal kans op
een totale zoa-eclips. Het geval wil nl. dat
er aan twee voorwaarden moet zijn voldaan
om non totale eclips to krijgen. De eerste
voorwaarde zou men objectief kunnen noe
men zij geldt voor de heele narde. De
tweede daarentegen ligt in de plaats waar do
waarnemer zich bevindt, zij is subjectief. Wat
dr eerste voorwaarde betreft het volgende:
Om een totale zonsverduistering te hebben,
moot het scherm, dat voor de zon geplaatst
wordt, iets grooter lijken dan de win zelf.
De maan Lijkt even groot als dn zon
(phut. i yjj OUt)VUn hrumruent) maar 'm
werkelijkheid is ze iets kleiner, n.l. 2,j o
Doelt dc grootte van zon en maan ia. ti
verband met den eclipsvorm der aardbaan en;
de zon en der maanbaan om de aarde, nió
constant. De variabiliteit van de schijnbare
grootte der zon bedraagt 1,1 die van dé
maan met sterker elliotische baan 8,2
Doet zich nu het gunstigste geval voor. dat
de zen zoo klein mogelijk en" de maan zoo
groot mogelijk schijnt, dan zal do grootte
vau de, maan. die van de zon met. 1 7g o
-|- 8,2 2)i o/o 7,g
ti effen.
Gaan wc na dat uit Oe onwontelingstijd
ynn 2'.)A dag volgt, dat de maan zioSt per
dag pl.rn. 12 graden naar links verplaatst
dat is per uur ruim 4 gr,, clan zien we, dat
we zeker niet te weinig zeggen, nis we be-
waren, dat een totale zoneclips niet langer dan
pi.m. 8 minuten kart duren.
Urn con zoneclijxs waar te nemen, moet
men zich bevinden in den schndmvkegel van
de maanalleen daar ziet een waarnemer
geen zonlicht. Uit hot feit, dat wij de maan
ongeveer oven gioot zien als de zon, volgt,
dal we ons al zeer dicht bij den top van
d'en kegel bevinden. In vele voorkomende
gevallen reikt de schuduwkegel van de maan
dan ook niet tot. do aarde. Dan staat de waar
nemer niet iri de schaduw vau de maan en
heef.t er dus geen totale verduistering plaats.
Reikt de schuduwkegel precies tot de wmlc,
dan zul op de plaats, waar* dc top dc aarde
raakt, een «ogenblik een totale verduistering
zijn waar te nemen. Alleen in enkele geval
len reikt de sclvaduwkcgel wat vender en
toekent op het oppervlak der aarde een klein
oiikoltjo ai', waarvan do grootste oppervlakte
li maal zoo groot is nis Nederland, meteen
doorenede van 2GG K.AL Gemiddeld is die
doorsnede echter veel kleiner.
Wanneer nu hierbij niet dc gelukkige om
standigheid kwam, dat alles in beweging is,
zou alleen op dat plekje een totale eclips
zijn te zien. Nu beschrijft, de schudmvcirkel
een strook over het aardoppervlak, waarop
men z-ich moet bevinden (en dit is nu de
subjectieve voorwaarde) om de veiduisteiing
tc kunnen zien.
shook van totaliteit.
We laten hier een lijstje volgen van de
sinds 18GS vexwgekomen won-eclipsen met
bun duur:
1SG8 Nederl.-Tndiê
18G0 Noord-Ameiika
1870 Spanje
JS71 Neder!.-India, Br.-fndië
1874 Z.-Afrika
Deze strook is de z.g.
IS75 Si am
5
3
2
3!>
3A
4*
3
5*
4
21
O
U
4 A
ii
2
H
6i
5^
mm.
1878 Noord-Amorika
1S82 Turkestan Egypte
1883 Carolina Fik
188(1 Kleine Antillen
1887 Rmdand, Japan
1889 CuliforniP, Antillen
1893 Brazilië, Senegal
1S9B Lapland, Siberië, Japan
1898 Britseli-Indic
1900 N.-Amerika, Spanje, Algiers
1801 Nedorl.-lndie
1905 Spanje
Slechte een keer dus was de duur mi
nuut. Alle andere waren van korter duur. De
gezamenlijke tijd over deze jaren bedraagt on
geveer oen uur. En wie het verschijnsel wil
waarnemen, nnx-t daarvoor dikwijls groote
reizen maken. De sstiook _van totaliteit be
droeg bij de eclips in 19ÜÖ 80 K.AL, in
1901 222 KAL, in 1905 pl.rn. 200 KAL,
Gemiddeld kunnen we baar op 1/300 van
het aardoppervlak stellen. Op die, heele aar
de komt nog niet eens 66n eclips por jaar
voor. Voor een bepaalde streek misschien
eens in de -i of 0 oomvc-n. Zoo w'ortlt voor
dc Nederlanden sindl Karei den Groote
van drie zoneclipsen gewag gemaakt en
wol éón, in 1133, duur 4,0 min.; één in
1330, duur 0,9 min., cn éón in 1433, duur
4,5 minuut. Totale zoneclipsen zijn dus
zeer zeldzaam; zij duren kcxrt en zijn
slechts zichtbaar op eer smalle strook.
En Loch zijn dio korte (/ogenblikken bui
tengewoon belangrijk.
Wanneer de maan bijna geheel voor de
zon is geschoven zien we, dat de fotosteer
omgeven is door een witte strook, die al
weer wordt ingesloten door een roode
band met vurige uitsteeksels, de protube
ransen. Ls eindelijk do maan geheel voor de
zon geschoven, dan zien wo naar alle kan
ten een groenachtige stralenkrans uitste
ken. Behalve de fotosfeer (I) met zijn vlok
ken, vlekken en bikkels, zijn dus aan de
zon a. h. w. nog drie dampkringen waar
te nemen: n.l. de atmosfeer (II), die niet
zoo direct is waar te nemen, maar waar
van de donkere lijnen in het spectrum da
gelijks de aanwezigheid aantoonon; de
chroniosfeer (III) d. i. dc roode rand, dio
even voor cn na dc totale verduistering,
maar overigons niet tc zien is, cn de co-
nora, (IV), zijn naam onIIeenend aan o<m
Italiaan, de groenachtige stralenkrans, dm
in gewone omstandigheden niet te zmu
is, omdat do fotosfeer met haar verblin
dende helderheid dat verhindert, mam' die
voor den dag komt, zoodra de maan <m
zon geheel bedekt.
Zooeven is er reeds op gewezen, da.t
voor een lo Ulo verduistering jioodig >s,
dat een voorwerp, dat even groot hjkt
als do zon, voor haar geplaatst is, en
haar licht opvangt. Hieraan moot •ccRto'.
nog een andere voorwaarde worden toe
gevoegd. Iedereen ziet dadelijk in, dat
een dubbeltje op 70 c.AL, of een late;
hord op 200 Al. afstand, al lijken ze ook
zoo groot als do zon, nog geen zonsver
duistering kunnen teweeg brengen.
licht, da.t op do omgevende voorwerpen.
Vlo
lie
venh'i
Na
don 1
kome
nen i
pp ni
schor
zegst
roepc
waar
den
Va
een
jongt
woni
dam
verse
biljet
ring
weg
gevoj
waar
schri
nus
omd;
wegg
To
gelez
polit
band
De f
pen
hier
tend
recht
vond
te h
met
ijeefl
het
werk
de oi
eenk
vindi
dat
heeft
op h
- noen
noch
bij z
hij s
Ook
nooi
had.
Al
aan
Slon
verk
in h
vern
nen.
schij
ruim
in di
rond
Hok,
Ah
ven"
doch
gesc
flcsc
volgt
hoef
toeki
is o
steld
dat
dan
ledei
lh
goed
ting
mogi
werk
beid
om i
vern
