63"" Jaargang.
Dinsdag 11 October 1910
Na 13428
I
Ben zonderling.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prjjs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25 franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór oen
uur aan het bureau bezorgd zijn.
1 Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prjjs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. 0.92; iedere regel mee«
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnemeni op voordeelige voorwaarden- Taneven
biervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschjjnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan bet Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
BUITENLAND.
Schiedam, 10 Oct. 1910.
PORTUGAL.
Volgens de berichten van do door de
groote buitenlandscho bladen afgezonden
speciale verslaggevers, heerseht er thans
rust in het geheele land tot aan de Spaan-
sclie grenzen. Niettemin zijn de noodige
voorbereidselen getroffen om een mogelijke
contra-revolutie het hoofd te kunnen bie
den. Do Hoofdstad ziet er hier cn daar nog
uit als een belegerde stad en liet op het
plein Markies Pombal opgerichte kamp
blijft daar voorloopig gevestigd. Voorts
wordt er op alles een strengtoezicht uit
geoefend, Twee Honderd soldaten uit jiet
kamp doen met gewapende burgers politie
dienst en bewaken de gebouwen, in 't bij
zonder do banken. Alie winkels en cafe's
moeten 's avonds om acht uur gesloten
zijn-
Overigens is liet verkeer hersteld en
heeft het station van Lissabon zijn ge
wone aanzien hernomen. De treinen rijden
er weer af en aan.
Te Oporto hebben gevangenen, die in op
stand waren, gekomen, met revolvers op do
wacht geschoten, die het vuur beantwoord
de en twee hunner doodde.
Togen de kloosters.
Ren der eerste maatregelen der nieuwe
regeerïng zal zijn: do verdrijving der gees
telijke orden. Vrijdag jl. is reeds getracht
een der kloosters te ontruimen. Toen de
autoriteiten echter aan het klooster kwa
men, om de monniken aanzegging te doen
van Hetgeen hen wachtte, vonden zij tie
(leuren gebarricadeerd. Daarop werd door
soldalen en burgers Het klooster beschoten
cn de monniken betaalden met dezelfde
munt. Do deuren werden ten slotte open
gerammeid, soldaten en burgers drongen
het klooster binnen, maar do bewoners
waren verdwenen, waarschijnlijk ontkomen
langs ondoraaulsclie tunnels.
F,on ander voorval heeft don haat tegen
de kloosters nog aangewakkerd. Toen nl.
Vrijdagavond te Lissabon de leerlingen
der polytechnische school met matrozen
langs het klooster dor Franschc jozuiten
van den If. Lodewijk trokken, werd een
hom uit het klooster gcwoipen, welke twee
matrozen doodde en een cadet verwondde.
De ijlings toegesnelde troepen werden ver
volgens met een reeks van helsche werk
tuigen ontvangen. In het gevecht, dat daar
op ontstond, moeten verscheidene dooden
zijn gevallen.
In de Lissabonsche bladen wordt opge
merkt, dal do aanval moet zijn geleid door
personen, die zeer goed met wapens weten
om tc gaan; men vermoedt, dat hot oud-
soldalen der stedelijke garde zijn geweest.
Lenige priesters als boeren vermomd, wer
den gearresteerd, ook werd een priester
gedood.
liet gevolg is geweest, dat men direct
is overgegaan tot Het doen van huiszoe
kingen in dq gebouwen van verschillende
religieuze instellingen. Zoo werd 'Vrijdag
nacht een klo.oster in de aveni 'da Trinas,
waar 150 Spaansche liefdezustors'gevestigd
zijn, onverwacht door troepen bezet. Daar
bij ontstond een schermutseling, waarbij
een twaalftal zusters licht gewond wer
den. Zij werden naar het militaire hospi
taal gebracht, terwijl de overige niet on
bekende bestemming weggebracht werden.
Een vrij talrijke troep, wilde Zaterdag
het klooster te Leicitia, waar de pause
lijke nuntius en de deken van hot diplo
matieke corps zich op het oogenblik bevin
den, binnendringen, onder voorwendsel
verborgen wapens te willen zoeken. De
nuntius weigerde, op raad van den bur
gemeester, den toegang tot het klooster.
De republikeinen deden geen aanval op
het gebouw, maar vroegen vergunning dit
te mogen onderzoeken. De nuntius gaf toe
en zij vertrokken, zonder dat zich eenig
belangrijk incident voordeed.
De regeering stolt alles in het werk
om do clericale agitatie te doen bedaren.
Onderlusschen is de ver driving dei-
broeders en zusters overal be
gonnen. Do kinderen worden aan hun
families teruggegeven. Kardinaal Netto
behoort tot de verdrevenen. De bisschop
van Ueya is de grens gepasseerd. Slechts
enkele kerken waren Zaterdag te Lissabon
open.
De minister van justitie heeft in een
interview verklaart, dat de regeering geen
menschetilevens zal opofferen om zich
meester te maken van het Jezuïetenkloos
ter te Sanfril, bij do Spaansche grens.
Hij zal het door troepen laten omsingelen
en aldus do kloosterlingen door den hon
ger tot overgave dwingen.
Bij het doorzoeken van do in beslag ge
nomen kloosters zijn vele schatten ontdekt
en geheime gangen, welke de kloosters mei
andere gebouwen verbinden.
Het programma der nieuwe
regeert n g.
Do Londenschc „Times", heeft van clen
minister van justitie, Alfonso f'osta, een
telegram ontvangen, waarin bet program
der nieuwe ïegeering aldus woidl aan
gegeven
In den. hedennacht gehouden Minister
raad is geconstateerd, dat de revolutiön-
naire periode beëindigd is en een tijdperk
van moreel en vooruitstrevend bestuur kan
beginnen.
Wij hebben het plan het onderwijs te
ontwikkelen; wij zullen de nationale verde
diging behartigen door te trachten ons een
positie te verschaffen als ernsfig en waar
achtig bondgenoot van uw groot land. Wij
zullen onze kolonies ontwikkolen op den
grondslag der autonomie. Wij zullen aan
de rechterlijke moeht volle autonomie ver-
lecnen; wij zullen het algemeene en vrije
stemrecht invoeren; wij zullen het open
bare crediet versterken cn met alle kracht
arbeiden aan de nationale welvaart en een
behoorlijke begrooting instellen. Wij zullen
de vrijheidsrechten eerbiedigen en de mon
niken en zusters wegjagen. Wij zullen de
Theóphito Braeia.
De president van den nieuwen ministerraad.
scheiding van Kerk en Staat doorvoeren.
Wij ontvingen reeds warme gelukwen-
schen van vreemde volken en burgers voor
do heldhaftige en bewonderenswaardige
houding door do revolutionnairen aange
nomen en hun edelmoedigheid tegenover
de overwonnenen betoond."
Verdere fcgeeriugsmaat-
regelen.
Bij decreet is een algemeene amnestie af
gekondigd voor politieke misdrijven en pers-
deiietori. De perswet van Biirjohn Freitas is
weer ingecoeid. De personen, die in hechte
nis waren genomen, omdat zij deel uitmaak
ten van geheime genootschappen, zij op vrije
\oeten gesteld. De thans aanhangige proces
sen zijn voor tien dagen verdaagd. Zij zal de
w-t 11en van Pombal, Almcr cn Brnmcamp op
de ïeligiem-c congregatie geheel toepassen
en heelt lust gegeven tot betaling van de aan
ambtenaren verschuldigde bedragen.
De eedsformule bevat thans een verklaring
op ecu-voord de plichten, door het ambt op
gelegd, te vervullen.
De legcpiing heeft een nieuwe formule
voor het protocol, die liet voord koninklijk
door lepublikcin&ch \ev\nugt, goedgekeurd.
Officieel voidt gemeld, dat José Chagas
benoemd zal vottlon tot gezant van Portugal
te Parijs, Jo-é Bel va- als zoodanig te Ma
drid en Magelhacs Lima tc Rome.
V erwa rri ng o nder de m o n a r-
cli i s ben.
Onder dc oude polilteke pat tij heerseht
een groote verwarring. Hunne, op 't oogen
blik geschorste bladen, zullen aanmeike-
lijke wijzigingen omleignan.
Door
Ed. STILGEBAUER.
(Naar het Duitsch.)
1)
Vijf en veertig jaar achtereen had Justus
Jeremias Haberland viermaal per dag den-
zelfdcn weg van huis naar z'n hut eau en
van het bureau naar huis, afgelegd. Men
moet namelijk weten, dat het gevoels-
mensch, dat den sclioonen en klassieken
naam: Justus Jeremias Haberland droeg,
reeds 45 jaar boekhouder was bij tie firma
J. J. Meier en Zonen. Alleen de Zondagen'
hadden in deze 45 jaren een gunstige uit
zondering op den algomeenen dienstiegel
gemaakt Dc Zondagen had Justus Jere
mias gebruikt om te Voldoen aan zijn zeer
bescheiden innerlijke neigingen, Welke be
stonden inhet natuurleven te genieten in
de allernaaste omgevingvan hot stadje,
natuurleven echter, in niet rijkelijker ma
te genietbaar dan dc beurs van een armen
boekhouder der firma J. J. Meier Zonen
toeliet.-
Als het Zoniu-gs slecht Weer was, maak
te Justus muziek. Er lagen zelfs, vergoten
in zijn schrijftafel, verborgen, geheime com
posities, dio het licht van toonool- en con
certzaal schu,wdon, Want Justus Jeremias
Haberland Was niet alleen een gevoels
mensen, maar hij was, trots zijn reeds
hoogen leeftijd, schuchter als een pasge
boren lam.
Als het 's Zondags regende, Was de
piano in do mooie kamer zijner moeder Jus
tus' eenige vreugde. Ach! wat hield hij
niet van deze oude piano. Als hij speelde,
aaiden zijn vingers stieelend over dcgcle
toetsen, dat men als het ware den toon
reeds kon vermoeden voor men het geluid
zelve hoorde. En dit schuchtere, beschei
den gevoclsmcnsch, dat zijn heelen vrijen
tijd er aan besteedde, mot Wandelingen te
maken in de naaste omgeving van zijn
stadje of als het regende dc oude
piano zijner moeder l,o bespelen dit
govoelsmensch was, behalve op Zon- en
feestdagen, boekhouder bij de firma J. J.
Meier Zonen.
Uit den grond van zijn hart echter haat
te hij do getallen en getalletjes, waar
mede hij 45 jaar van zijn leven te werken
had gehad, maar hoe meer hij ze in den
loop der jaren leerde haten, des te ge
trouwer hield hij op zijn post stand. Want
doze post verschafte hem en zijn oude moe
dor onderhoud en de getallen die hij dag
in dag 'pil hij elkaar telde, van elkaar
aftrok, vermenigvuldigde^ cn deelde, zetten
zich voor hem en voor zijn moecler om
in klinkende munt, cn verzekerden moeder
en zoon eon bcstaantje, dat in gelijkvormig
heid, eentonigheid en regelmaat zijns ge
lijke in héél de stad niet had.
Moeder merkte niets .van de oentonig-
hoid en ook hij had langzamerhand verleerd
or govoelig voor to wezen. Reeds in zijn
eerste jeugdjaren neigde het jonge leven
meer en. meer naar hot oiulo toe en lang
zamerhand had hij de maniertjes van oen
oud mannetje aangenomen, zonder eigenlijk
te weten hoc die metamorphose precies zoo
De konifng.
De PortugeescHe koningsfamilie is Za
terdag vo'gens te Londen ontvangen be
richten t e Gibialtar aan land gegaan en
heeft haar intrek genomen in het huis
van den gouverneur op Kaap Europa. Bij
zijn aankomst te Gibraltar moet de af
gezette koning aan aoning Alfonso XIII
een telegram hebben gezonden en een
hartelijk antwoord hebben ontvangen.
De te Madrid verschijnende „Heraldo"
heeft Zaterdag uit Gibraltar het vol
gende sensationeels telegram ontvangen:
„Gisteravond bemerkte men op do ma
ritieme prefectuur te Gibraltar een onge
wone activiteit naar aanleiding van een
onderhoud van meer dan twee uur, tus-
schon de Portugecschc koninklijke familie
en de plaatselijke autoriteiten.
„De Engolsche admiraal Pelham ontbood
bij zich den commandant van don Amcri-
kaanschen kruisei „Desmoines" cn deze
beide officieren wisselden gedurende lan
gen tijd telegrammen, naar men meent,
'met bun respectievelijke regeeringen.,
„Vervolgens begaf zich tegen het vallen
van den avond de commandant van de
„Desmoines" in stilte aan. boord van zijn
schip, terwijl de Engelschen lidmiraal en
twee adjudanten naar het jacht „Amelia"
gingen. Eenige oogenblikken later verlic
ten twee personen het jacht en gingen
over aan booid van de „Desmoines". Hoe
wel verscheidene officieren en een tame
lijk groot gedeelte der bemanning van den
Amerikaansch'en kruiser zich nog aan wal
bevonden, lichtte de „Desmoines" om 8.30
des avonds het anker en vcifcrok met volle
kracht naar Portugal.
„Koning Manuel zou aan boord
van de „Desmoines" zijn."
De „Heraldo" meldt verder, dat cle te
rugkeer van koning Manuel aan boord van
de „Desmoines" naar Portugal het gevolg
zou zijn van een accoord. dat tus-
schen Engeland, de Vereenigde
S tat en en ui tsch 1 and tot stand
kwam, en dat in aller ij 1 aan de
overige mogendheden is mede-
ged e el d.
De Spaansche ministers moeten volgens
een later felogiam geen medcdeeliiig hebben
ontvangen betreffende liet vei trek van ko
ning Manuel naar Lissabon.
De Temps" verneemt uit Madrid, dat cle
„Liberal*' gelooft, dat koning Manuel naar
Engeland i» vertrokken.
De houding der vree rad e
m o g e n d h e d e n.
Tot dusver is uog in geen enkel land een
antipathieke gezindheid jegens de.nieuwe
republiek gebleken, maar een erkenning is
tot uog toe niet gevolgd. Lr de buitenland
scho peis «ijst men erop, dat Engeland nis
tb nauwe bondgenoor van Portugal daarmee
dient te beginnen. Volgens de „Kóln. Ztg."
heeft de Engehehe gezant te Lissabon van
zijn ïegeering opdracht gekregen officieus
over cle erkenning der republiek te onder
handelen.
Volgens den ,,Matin"-conespondent te
Lissabon heeft de Engelsche gezant aan zijn
regeeiing geseind, dat het nieuwe bewind
rooi goed gevestigd i» en dat hij derhalve
machtiging waagt ont officialise onderhan
delingen te beginnen met het doe! om de
republiek te erkennen.
De ..Figaro" zegt uit goede bron. te weten,
dat de Engolsche gezant te Lissabon zijn
iC «vering reeds tamelijk lang geleden op de
hoogte had gesteld van de zwakte der monar
chistisch gezinde partijen en van de weinige
populariteit der dynastie. En daarom zou
men m Engeland zoo slecht te vinden zijn
geweest voor een huwelijk van koning Manuel
met Patricia van Connaught.
Spanje zal wel genoodzaakt zijn, rekening
te houden met den invloed, dien de gebeur
tenissen in Poitugal op de binnenlandsche
politiek kunnen hebben. De regeering te Ma
drid zal er aan moeten denken, hoewel zij
zich niet overmatig bezorgd behoeft te ma
ken. Want liet leger heeft in Portugal revo
lutie gemaakt en liet leger in Spanje is nóch
revolutionair, nóch republikcim-ch, Spanje
is van plan, zich absoluut onzijdig tc houden.
Twee Sjmansche oorlogsschepen zijn in de
Tam? gcntïiveeid. Zij hebben do order ont
vangen zich naar de houding van Enge
land te gedragen.
Hot Vaticann is begrijpelijk minder inge
nomen met den keer in Portugal's politie
leen toestand. Alen weet daar. dat alle nieu
we ministers, zonder uitzondering, anti-de-
ricalen of vrij-metselaars z.ijn en verwacht
dus, dat oor de kerk een tijdperk van ver
volging zal aanbreken. In angstige span
ning wacht men er, volgens het „Berl, Ta-
gebl.", op de cerate daden der nieuwe regee
ring. Interessant is zeker de vraag, welke
houding de nuntius te Lissabon zal aanne
men. Volgens het concordaat zou deze in een
eerstvolgend consistorie tot kardinaal be
noemd worden. Zegt do republiek het con
cordaat op, dan zal er van die benoeming
we! niets komen. De revolutie in Portugal
zoo meldt do Romeinsehe correspondent van
het Duit-che blad is een groote gods
dienstige en diplomatieke catastrophe voor
clen Heiligen Stoel.
Van den s11 r ij d.
Jules Iledeman. de berichtgever van de
„Matin", maakt melding van de uitste
kende voorbereidselen door de revolution-
nairen voor liet uitbreken van den op
stand genomen.
Voor de revolutionnairo troepen was uit
muntend gezorgd: de koningsgezinde bur
gerwacht echter, die zoo dapper legen-
stand bood, moest tijdens Het gevocht hon
geren. Desondanks hield zij het gevecht
dertig uren vol.
Ook de geneeskundige dienst was uit
stekend georganiseerdeen menigte gonees-
in haar werk gegaan was. Want het lag
nu eenmaal in z.ijn schuchtere, timide na
tuur om zich aan alles te onderwerpen,
zich gedwee aan alle toestanden zijner
naaste omgeving aan te passen.
„Die moeder is Justus Jeremias Ilnbei-
land z'n ongeluk", zeiden cle menschcn en
de menschen hadden groot gelijk.
Zijn moecler was zijn ongeluk.
Toen Haberland Senior stierf, was Jus-
tio vijf jaar- oud. In een achteraf straatje,
waar bijna geen zonlicht kon doordringen,
had dc oude heer Haberland zijn vrouw
en zijn zoontje een woning achtergelaten.
Een woning, of liever gezegd een woninkje,
want aan cle straatzijde had het huisje
twee vensters boven en twee vensteitjes
beneden,, terwijl het achtergedeelte der wo
ning in een hoek uitliep; die 'hoek vormde
de keuken.
Na den dood van haar man begon juf
frouw Ilabeiiand ecu zaakje iu kunstbloe
men in cle beneden-verdieping. Kunstbloe
men waren toentertijd zeer in de mode
én nog lieden ten dage is het graf van den
heer Haberland Senior getooid met een
schoonen krans van keurige kunstbloemen,
dio ieder jaar wordt vernieuwd.
Maar in clen loop der jaren ging do
affaire in kunstbloemen hoe lang boe meer
achteruit en toen Justjo zoo groot gewor
den was,, dat hij zelf aan het verdienen
kon gaan, had het winkeltje geen reden
van bestaan meer; do mode had haar gril
lig aangezicht al jaren lang van de kunst-
bloomen afgewend. Toen verhuurde juf
frouw Haberland den winkol aan een sla
ger, die cr trouw ieder jaar honderd
gulden huur voor betaalde.
Het overige gedeelte van het huisje was
spoedig verdeeld: één kamer op de eerste
verdieping plus de keuken bewoonde juf
frouw Jlahcrland zelf, de tweede verdieping
bevatte cle apaitementen van Justje.
Een jaar m den dood van zijn vader
ging Justje naar school. Dat was een hard
gelag voor moeder Haberland, maar het
moest toch gebeuren. Bij do keuze van een
school liet de moeder zich voornamelijk
leiden door het idéé Justjo zoo dicht mo
gelijk in haar nabijheid te houden en zoo
viel haar keus op de volksschool op den
hook van het straatje. En toen Justje, drie
jaar later, zijn moeder bad en smeekte
hem toch naai- het gymnasium te laten
gaan, weigerde moeder hel verz.oek van
haar zoon, bewerende dat het haar dood
zou zijn als Justje iederen dag do halve
stad do&r moest om naar liet gymnasium
te komen. Justje vroeg niet verder. Justje
bad en smeekte niet moor maar bleef waar
hij Was: op cle lagere volksschool.
Moeder behoefde zich nu niet iederen
dag angstig te maken voor haar lieveling,
als hij naar school ging.
Dit was het eerste;, groote verdriet dat
zijn moeder hem had aangedaan.
Toen hij z\jn belijdenis gedaan had cn
de volksschool ontgroeid was, kwam nog
eenmaal voor de laatste maal een
energieke gedachte in Justus' hoofd op. Als
knaap n.l. had hij bij een ouden vriend
van zijn vader vioolles gehad; hij Wilde nu
verder studeoren en lid worden van een
theater-orkest.
Toen moedor van die plannen hoorde,
brak ze in onbedaarlijk snikken uit; ze
huilde, jammerde, klaagde dagen achter
een. En in oogenblikken van kalmeoring
hield zij Justus voor oogen,, dat het theater
het begin was van onnoemelijk veel kwaad,
dat opera's zwavelpoelen der hel gelijk
waren, dat op do planken alles was vol
verleiding en zonde, zoodat Justus ten
slotte mee begon te huilen over zooveel
jammerlijke slechtheid cn hij onder tranen
zijn moeder om vergiffenis smookte, dat zoo
booze plannen in zijn arm hoofd haddon
rondgespookt
Den volgenden morgen stond Justus Ha
berland in zijn Zondagsche pakje, de sluike
haren glad gekamd, het kale hoedje hoedje
bedeesd in cle zenuwachtige vingers, in do
directiekamer der firma J. J. Aioier Zo
nen, en werd hij door den heer Meier Se
nior, uit achting voor den overleden Ha
berland Senior, als volontair aangenomen.
Met Nieuwjaar kreeg hij een gratificatie
van 20 gulden en Justus Jeremias Haber
land was over deze edelmoedigheid der
firma J. J. Meier Zonen even diep ge
roerd als zijn moedor.
Aan trouwen had Justus nooit gedacht,
nooit kunnen denken. Hij had er ééns
ook maar éénmaal in heel zijn leven
tegenover zijn moecler op gezinspeeld,
maar de bezwaren van haar waren zoo
overweldigend, dat Justus voortaan zweeg.
Na een langen volonlairstijd werd Justus
Jeremias Haberland klerk bij de firma Meier
op een salaris van 800 mark. En op den
eersten van iedere maand droeg Justus ge
trouw on eerlijk zijn salaris aan zijn moe
der af. Om do drie maanden kreeg Justus
zakgeld.
(Slot volgt
SCHIEDAMSCHE COURANT
