Dit ram» bestaat uit BRIE Maden.
63"' Jaargang
Zondag 18 December 1910
(4o. 13487
I
Eerste Blad.
De ïïeidemolen.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25 franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advertentiën: Van1—G regels fh 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent por regel.. Groote letters naar de plaats die zq
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige vo.orwaarden. larieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden, zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prqs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Interc. Telefoon
voor de Redactie No. 123.
voor de Administratie No. 103.
Bericht.
Zij, die zich met ingang van 1 Jan.
a,s. op de „Schiedamsche Coorant" abon-
heeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
De Commissie voor Gemeente* erken te
Schiedam, is voornemens op Dinsdag 27 De
cember a.s. des voormiddags ten 11 uur, op
het Bureau van Gemeentewerken aan de
Korte Haven aldaar aan tebesteden
de levering van
y zonvuren, gereedschappen, borstels,
doeken, drogistartikelen en ver
dere materialen
ten behoeve van den dienst der gemeente
werken, gedurende het jaar 1911.
Het bestek ligt ter inzage op het Bureau
vau Gemeentewerken en is ter Gemeente-
Secretarie (atdeeling A) tegen betaling van
25 cents verkrijgbaar,
De gekegelde inschrijvingsbiljetten moeten
in een gesloten enveloppe, waarop een aan
duiding, dat zij een inschrijvingsbiljet bevat
vrachtvrij worden ingeleverd in de op het
Bureau van Gemeentewerken aanwezige ge
sloten bus, vóór des voormiddags 10 uur
van den dag van aanbesteding
BUITENLAND.
Schiedam, 17 Dec. 1910.
DUITSCHLAND.
Tot de belangrijkste wetten, welke ia
de tegenwoordige Rijksdagzitting neg tot
stand zullen worden gebracht, behoort dp
bestuursverandering in Elzas-Lol,haringen.
De toestanden in dit westelijke en jong
ste deel van het Buitsobe rijk zijn niet
zooals ze behoo'ren. De tegenstand der be
volking, die nog steeds veel voor Frankrijk
gevoelt, tegen de samensmelting met
Duitschland, is taaier dan men heeft Ver
wacht. Dat verzet vindt voor een goed
deel zijn, oorzaak in de thans bestaande
onvoldoende wijze, waarop de rögoering
van het Rijksland is ingericht. In hoe
verre het verzet der Elzassers zal ver
minderen, wanneer hierin een ruim op
gevatte hervorming zal worden gebracht,
is natuurlijk niet to voorspellen. De nood
zakelijkheid van een diepgaande verbete
ring heeft echter ook de Rijksregeering
ingezien. Een grondwetsontwerp was
reeds lang in bewerking. Gisteren is het
door den Bondsraad goedgekeurd, zoodat
het eetdaags aan don Rijksdag zal wor
den voorgelegd, tegelijk met het door den
Bondsraad vastgestelde verkiezingsstelsel.
Grondwet en vc-rkiezingsstel hangen
nauw samen. Aan een republiek Elzas-
Lotharingen is niet te denken. Ook js
men teruggekomen van het plan om hei
Rijksland als een nieuwe monarchie, on
geveer als tweede Pruisische uitgaaf pf
als kroonprinsenland to organiseeren of
het hij de oen of andere Duitsohe mo
narchie aan te sluiten. Het zal onder
oen door den keizer te benoemen en to
ontslaan stadhouder blijven. Maar de eer
ste groote hervorming zal zijn, dat deze
stadhouder i do macht krijgt om met de
eveneens te hervormen volksvertegenwoor
diging wetten voor Elz as-L o tharingen te
maken. De Rijkswetgeving, welke tot nog
toe als hoogste instantie haar goedkeu
ring hieraan moeist hechten, zal word,on
Uitgeschakeld; Hierdoor zal aan oen drin
gend,en wensch van da Eüzas-Lotharing-
sche bevolking woiden tegemoetgekomen.
Aan een tweeden wensch, dat haar re
geering ook stemrecht in den Bondsraad
krijgt, wordt in het ontwerp niet tege
moetgekomen. De oorzaak: zal wel zijn,
dat men een verschuiving der stemmen
in den Bondsraad, welke het gevolg hier
van zou zijn, wil voorkomion.
In het ontwerp worden voorts de no
tabelenkamers afges'chaft. Daarvoor in do
plaats komt nu, eau volksvertegenwoordi
ging. Er zullen, twee Kamers zijn. De
Tweede Kamer zal gekozen worden bij al
gemoene, directe verkiezingen met ge
heime stommnig, welke slechts word.t ver
zwakt door een enkele beperking, nl. het
recht om meer dan één stom uit te bren
gen voor ouderen. Kiesgerechtigd ziju nl.
alle burgers hoven d.en leeftijd van 25
jaar. Zijn zij ouder dan 35 jaar, dan
brengen ze twee stemmen uit, en zij, die
ouder zijn dan 45, drie stemmen. Het aan
tal afgevaardigden bedraagt zestig.
Naast 7te Tweede Kamer zal nog een
Eerste Kamer woiden ingesteld, waaraan
de Duitsche regeering steun zal hebben.
Zij zal zes-en-deibg leden tellen, waar
van do helft wordt gekozen door beroeps-
vereenigingen en voorts door vertegen
woordigers der steden, der universiteiten
der kerk. Do andere helft zal de keizer
kunnen benoemen, niet goedkeuring van
den Bondsraad.
Vooral de instelling van de Eerste Ka
mer zal in den Rijksdag waarschijnlijk
veel oppositie vinden.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
Roman naar het Duitsch van
OSWALD BERGELER.
.54)
Doodsbleek was zij, maar haar bewegin
gen bleven rustig, bijna, geen woord kwam
er o\er haai- lippen. Maar een paar maal
teen ze geheel alleen in de keuken was cn
niemand haar kon gade slaan, begon zij over
het gehecle lichaam te beven en kroeg zc
een gevoel of ze in onmacht zou vallen. Zij
ging dan con oogonblik zitten, kreunde zacht
on bedekte haar gezicht met beide handen,
liet liefst was zij zoo-door den grond wegge
zonken'van angst en verdriet. 4
Dat wat de waard haar straks had toege
roepen, toen hij haar wegduwde uit de ka
mer, die vreeselijko woordcu hoorde zij steeds
weer: liet i» jouw schuld, deugniet!
En ja, het was wiiar, zij luid de schuif
gisteravond, toen de kachel goed brandde,
dicht gedaan. Dat had zij ook den vorigen
- avond al gedaan, zonder er echter iets
kwaads mee-te bedoelen.1 Zij had flink wat
kolen in de kachel geworpen en haar toen
afgesloten, met de bedoeling dat het lekker
warm in de kamer zou worden en dat meneer
de opzichter, 'als hij thuis kwam van zijn
vermoeionden tocht, het gezellig en genoege-
lijk in zijn kamer zou vinden!
Het was haar eigen vader geweest, d'n een
paar dagen geleden met haar in de kamer
geweest was toen zij met do kachel bozig
was. Hij had teen gezegd dat dit een bizon-
g ider soort kachel was, waarmee zij zoo en zoo
zijn tot nog toe gekozen 259 liberalen, 264
unionisten,, 42 leden van de arbeiderspartij.
67 Redmondisten en 9 Obricnisten.
De liberalen binnen 22 zetels, de unionis
ten 26, de arbeiderspartij 4.
De Obricnisten wonnen een zetel te South
Cork.
Minister
herkozen.
Haldane is te Haddingtonshire
Wat er aan het licht is gekomen, is nog
niet bekend.
„grendel-
Eng e 1 a n d.
Volgens de gisteravond bekende resultaten
F r a n k r ij k.
JÊi de Kamer zijn gisteren de interpella
ties over het gebeurde in het Wadaïgebied
aan de orde gekomen. De afgevaardigde
Messing bracht in herinnering, dat alle mi
nisters van koloniën sedert 1904 hadden
vciklaard, dat men er niet aan behoefde te
denken het Wadaigebied onmiddellijk te
kunnen veroveien. Hij verklaarde het een
chvaa.-be.id te achten, dat Frankrijk alleen,
o\eral en altijd politietoezicht in Contraal-
Afrika wilde uitoefenen en wees cr verder
op, clat Wadai een gebied is van weinig eco
nomische waarde dat geen groote toekomst
heeft. Ilii las officieuse Engelsche nota's
voor, waarin wordt gezegd, dat Engeland niet
anders kon doen dan de Fransche officieren
machtigen den vijand te achtervolgen op
het onder Engelsehen invloed staande ge
deelte van Daxfour.
De afgevaardigde Vaillant riep uit: „Dat
is prachtig!"
De minister van buitoniandsche zaken,
Pichon, protesteerde tegen dien uitroep.
„Engeland," zoo verklaarde hij, „heeft ons
bewijzen gegeven van groote vriendschap.
Wij hebben onderhandeld met de Engelsche
en Egyptische kabinetten. De Engelsche
regcering laat niets onbeproefd om de opstan
delingen te beletten zich te vereenigen in
Darfour.
Daar wij, zoo vervolgde hij, het niet eens
waren over de grensscheiding, hebben wij
Engeland verzocht de grens vast te stellen.
Do Engelsche regeering echter antwoordde,
dat zij op zulk een verwijderd punt daartoe
niet kom overgaan. Wij hebban toen niet vor
der aangedrongen, maar getraehtdoor diplo
matieke stappen datgene te voorkomen,
waai over wij thans zoo treuren.
De heer Messimy vergeleek daarna de En
gelsche en de Fransche wijze van optreden.
„Wilt gij," zoo vroeg hij, „voor de Engel-
schen de kastanjes uit het vuur holen, zoo-
r.ls gij het voor de Dutischers in Kameroen
hebt gedaan."
De ana veizocbt hij den minister mede
te deelen, welke instructies waren gege
ven en welke ziin plannon en opvattingen te
dezer zake zijn.
Dc inb'i pellaties zouden lieden worden
voortge. k
Naar aanleiding van bekentenissen,afge
legd door een deserteur, heeft gistermorgen
de justitie te Rouaan een inval in de
Arbeidsbeurs gedaan en in woningen der so-
cictarisse.n der vokvereenigingen.
Spanje.
Bij de beraadslagingen over de
wet" beeft minister Canalcjas verklaard, dat
hij vast besloten was de onderhandelingen
met Rome niet tc hernieuwen, zonder dat bij
van het land een bewijs van vertrouwen had
gekregen door de goedkeuring van de wet
Op de congregaties.
moest omgaan. Hij liad haar voorts gezegd
dat zij do schuif dicht moest doen, flink
wat kolen op hot vuur en hot deurtje con
beetje open. Dan brandde de kachel eerst
goed. Zij had hem geloofd on had precies
gedaan wat hij zei, te meer omdat zij in
het geliecl geen verstand van kachels had.
Met betraande oogen keek zij voor zich
uit. Haar vader ja hemel, waarom
had hij dat gezegd, hij die toch weten kon
wat do gevolgen moesten zijn had hij
zich vergist of haar verschrikkelijk voorge
logen
Ja voorgelogen had hij haar. Och zij
had al zooveel kwaad van hem gehoord, zoo
veel vreesdijkc dingen. Zij had cr niet aan
kunnen geloovcn en toch En zou dit nu
weer een van die schurkenstreken zijn, een
gemeen, gluiperig overlegd plan?
En haar, zijn eigendochter, had hij uit
gezocht om zijn plan uit te voeren, zonder
dat zij er iets van vermoedde
Zij begiccp plotseling alles. Het word haar
zoo helder, dat zij vol ontzetting, handen
wringend opstond. Een oogenblik jammerde
ze luide, snikte, maar werd toen weer stil.
Toen er niets meer voor haar te doen was,
ging zij aoor een tafel zitten, drukte liet
hoofd in de armen en weende. Gedachten
begonnen in haar hoofd tc woelen, on zij
kermde en snikte zacht
Boven vvaa eindelijk vrandering geko
men. Toen nogmaals Ilngenloh's naam geroe
pen werd, zooals nu al uren lang, gaf hij
een flauw tecken clat hij het verstaan had.
Hij staarde nu voor zich uit, maar geen
woord kon hij nog uitbrengen, Hij stnartle
zonder to zien, hij hoorde geluiden als uit
een ver verschiet en begreep niet. dat dat
Italië.
Groot opzien baart de beschuldiging, de
zer dagen in het officieuse Vaticaanblad, de
„Osseivatore Romano", geuit tegen den tot
dusver als een streng ortodox priester be
kenden prins Max von Suchsen, nl. dat hij
zich aan ketterij schuldig maakt.
Hot blad schrijft„Tot algemeene erger
nis heelt dc prins Von Sach&en in het Novem-
Lernummer-tijdschrift „Rome en het Oos
ten", dat*op verceniging der katholieke cn
der Gricksche kerk aanstuurt, een artikel
binnengesmokkeld, dat overloopt van kette
rijen van alle sooit. Er worden daarin bewe
ringen geuit, zoo ongelioord, dat zij door
geen katholiek, laat staan dan dooi den paus
en de kerk kunnen worden geduld."
De plaats aan het hoofd van het blad
doet vermoeden, dat deze verklaring recht
streeks van het Vaticaan uitgaat.
De exemplaren van het tijdschrift, waarin
het gewraakte artikel, getiteld„Gedach-
en over de vereeniging van kerken", voor
komt, zijn, zooals nader uit Rome wordt ge
meld, ingetrokken en vernietigd, terwijl de
verspreiding ervan op straffe van excommu
nicatie is verboden.
Prins Max was wegens zijn Oosterselie
studie en zijn positie als theologie-professor
aan de universiteit te Freiburg door bet ge
noemde tijdschrift uilgonoodigd om zijn me
dewerking te verkenen. De redacteur van
het tijdschrift, de abt Pellegrini, aerklaardc
diicct, dat do uiteenzettingen van den prins
zeer stoutmoedig waien en een meer öos-
tersch dan Romeinsoh standpunt innamen.
Maar hij liet een uitdrukkelijk verbod ach
terwege, omdat het rijdschrift principieel aan
de allcenverantwoordelijklieid van den schrij-*
ver vasthoudt en hij van plan was in het
■volgende nummer zelf uitvoerig dc bewerin
gen van den schrijver te weerleggen. Deze
weeilegging zal binnenkort verschijnen en
betreft zoovel dc historische aks dc dogma
tische uiteenzettingen van den prins. Prins
Max had o. a. beweerd, zonder bewijzen tc
noemen, dat op hot eonsilie te Florence,
waarop aan de vereeniging der beide kerken
werd gewerkt, Romcinsche priesters valsche
teksten hadden gebiuikt, en dat de Romoin-
sche kerk ook overigens oen gioot aanial
valsche argumenten had aangevoerd.
In dogmatisch opzicht La het voldoende er
op te wijzen, dat de verschillen in de ge-
bekentenissen der beide kerken hoofdzakelijk
berusten op de pauselijke onfeilbaarheid, do
opvatting omtrent de onbevlekte ontvangenis
cn hot vagevuur.
De Paus heeft abt Pellegrini bevolen zijn
teleurstelling over het verschijnen van het
artikel van den prins in 't openbaar bekend
to inaken, omdat hij, met het oog op de ver
standhouding met het Saksische hof, den
prins niet wil straffen.
De Paus heeft echter den prins naar Rome
geioepen. Men verwacht, dat de prins aan.
dezen ïoep gehoor zal geven en den inhoud
van zijn artfkel zal herroepen.
Een ander opzienbarend nieuws in Rome
is de overgang van den markies Pat rik Mac
Swiney van Mashanagiass, pauselijk geheim
kamei lieer, tot het protestantisme.
Mac Swiney is de zoon van een rijk, maar
burgerlijk beursman, te Parijs, die van zijn
Iersclie afkomst nog slechts den naam over
had. In het bezit van ruime middelen cn een
becldschoone viouvv, een Brazilaansche,
toonde hij zich een ijverig katholiek, en alle
salons openden zich voor hem. Het Vati
caan benoemde hem tot geheim kamerheer
cn vervolgens tot markies, met den titel van
'Mashanagiass. Hij trad o. a. bij de huwe
lijksplechtigheid van den tcgenwoordigen
Belgischen koning met de hertogin Elisabeth
van Beieren op als afgezant van het Vati
caan, hoewel hij slechts door den patri
arch van Jeruzalem was gezonden om den
Imogen bruidegom het grootkruis der orde
van het Heilige Graf te overhandigen. Dit
bezorgde hem destijds een scherpe terecht
wijzing van den kardinaal Rampolla.
Dc reden van Mac Svvinev's overgang
moot gezocht worden in het Cherchez la
femme. De markies nam onlangs plotseling
zijn ontslag, omdat hij van zijn vrouw wilde
scheiden. Het heet, dat hij een ander huwe
lijk wil aangaan.
hèm gold Nog cenigen tijd en hij begon
weer te gevoelen cn skiakte een zachte kreot.
Wat hij gevoelde was een druk, oen pijn
lijk steken. Maar terstond daarop sloot hij de
oogen weer. Het was hem of hij, even wak
ker geworden uit den droom, nu weer insliep.
Uien lang had hij niets gehoord, niets ge
voeld. Overal was het stitl geweest, doodstil
een vreemde rust.
Nu klopte het leven weer aan, maar het
deed hem onaangenaam aan de rust was
zoo weldadig. Ilct was hem of hij zich moest
afkoeren, toen hij geluiden vernam en toch
daarnaast of er een verlangen kwam om
ir.eor on duidelijker tc verstaan. En weer na
vele minuten begonnen de verre stemmen die
hem riepen, hem te klinken als zoete muziek.
Hij begon zich in te spannen om nog beter
te verstaan. Maar al hoorde hij geluiden,
zien kon hij nog niets, alles om hem hoon
bleef donker, alles omgeven met nevel en
schemer.
De pijn tn zijn hoofd en leden nam eerst
toe. IToe meer hij echter tot bewustzijn kwam,
des'te minder werd het. Een verlangen
gtecp hem nu aan om meer te zien, meer to
hcoren om zich op te richten, zich te be-
wegeu
En hoe duidelijker hij nu de stemmea om
zich heen hoorde, des te behaaglijker begon
hij zich to gevoelen. De nevel .scheen op te
tiekken, het begon licht te worden, zwak
drong het zonnelicht door den schemer.
En toen hij de stemmen kon onderschei,
don, ontwaakte ecu verlangen in hem om'le
antwoorden, om iets te zeggen, blaar zijn
pogen mislukte, onmachtig was hij om zich
te bewegen on het was hem of bij weer in
de diepte zonk En hoe meer hij zijn
onmacht gevoelde, des te vuriger werd zijn
verlangen om iets te doen om die vriende
lijke stemmen te dankenhij wilde
lachen als hij dan niet spreken kon
Doch daar voelde hij weer het heftig- bran
den in den rug en hot drukkende gevoel
kwam terug. Zoo pijnlijk werd het, dat hij
opnieuw een poging wilde doen om zich van
dat brandend gevoel te bevrijden. En de on
macht tot bewegen deed hem weer pogen om
te loepen, om zoo te beduiden, dat die hitte
hem hinderde, ja ondragelijk was.
Langzaam, langzaam werd liet lichter,
langzaam gleed de duisternis weg, Het leven
verdreef den dood.
Hij bemerkte nu dat bij opgeheven werd,
dat harde handen iets onder hem weghaalden
en dat daarop liet onvei dragelijk branden en
drukken ophield.
Langzaam, zooals de zou na lang worstelen
door de morgennevels dringt, zoo begon liet
bewustzijn meer cn meer zijn stralen te wer
pen door do zwarte sluiers, waarin cie dood
hem reeds had gewikkeld.
Hij herkende nu twee gezichten, die hij al
lang te voren gezien had maar in den nevel
niet terecht had kunnen brengen. Duidelijker,
steeds duidelijker traden die gestalten te
voorschijn. Hij zag nu dat liet 't stoppelige
gezicht van den waard uit do herberg aan
den kruisweg en het magere van zorg en
honger vertellend gelaat van Lohmann, zijn
ouden vriend, was.
De beide mam en grepen hem aan en til
den hem op. 'Jaarna lieten zij hem weer
langzaam in do cussens zakken
Nu zag hij ook al do an deccn. Hij be
greep wat ze zeidon, verstond hun vragen
Zij vroegen hoe hij zich nu gevoelde o£
Rusland.
De agitatie, verwekt door het heerschende
gevangenissysteem, is vooral groot, in de
steden. De regcering heeft dan ook maatret-
gelen genomen om te beletten, dat er in de
universiteiten en hoogcscholen politieke mee
tings worden gehouden. Reeds werden ver
scheidene vergaderingen van dien aard door
de gewapene macht uiteengejaagd.
Turkse.
Over het gevecht tussehen de Turksche
hoepen en de Bedoeïenen bij Kerak, wordt
door een ooggetuige, een Engelsohnxan,
meegedeeld, dat de Bedoeïenen, uit veront-
vvaaidiging over de maatregelen om hen. te
ontwapenen, eerst de Turksche troepen
hebben overvallen en in de paai gehakt en
daarbij zestien veldstukken buit maakten.
Toon overvielen zij Kerak, waar zij al de re-
geeringsambtonaren en hun gezinnen ver-
mooidden. Daarna werd de stad geplunderd
en werden de openbare gebouwen in brand
hij nu beter was en hij kon lachen en
met lachen antwoorden
Hij zag nu dat Waldspecht de arbeiders
uit do kamer joeg en alleen met zijn vrouw
en den ouden Lehmann in het vertrek bleef.
Hij zag hen om hem heen staan en bemerk
te ook dat het raam open stond. Ilij hoorde
hen praten ov er de kachel die afgesloten was
geweest, cn van kolendampvergiftiging hoor
de hij hen spreken. Maar vragen deed hij
niets. Wat zij zeiden kwam hem als reeds
bekend voor hij had dat zelf gedacht.
Nog een kwartier cn het zou met hem
gedaan zijn geweest, zoo zeiden zij. Hij
dacht daarover na verdiepte zich meer
en meer in het gebeurde van den vorigen
ai ond. En steeds kwamen zijn gedachten op
Peehlena terug met wie hij hier midden in
den nacht was samen geweest. Van Lena
gingen zijn gedachten naar Walpurg Wie-
senreiter, toen naai' Peter Knurrhnhn en
van dezen weer terug naar het meisje, dat
altijd ongelukkig was bij alles wat rij ou-
dornam.
Do donkere gestalte van den langen Pe
ter Knurrhahn stond dreigend voor hem.
Maar het gelukte hem niet het verband to
vinden tussehen Peter en wat er dezen nacht
gebeurd was.
Moe, maar tevreden cn gelukkig met do
gedachte aan Gisela, lag hij geduldig op
zijn rug en keek zonder iets te zeggen naar
wat zijn vrienden deden om weer orde in do
kamer te brengen.
(Wordt vervolgd.)
SCHIEDAMSC
i
v
