1838. - 16 DECEMBER. - 1811.
T u l' li ii o.
He medcdeelingcn van Berlijnsche en
Vconredie 1 dndeii, tint do ex-sultan Abdoel
Humid nnnr Konstantinopcl gebracht zou
zijn, wordt tegengesproken door den corres
pondent van de „Vos». Zcitung" te Konstan-
linopel, die gisteren seinde, dat in goed in
gelichte kringen in do Turksche hoofdstad
niet-- bekend is van oen dergelijke verhui
zing.
1* e r z i
l'il Teheran wordt nan het ,,Bcrl. Tagcbl."
gt -eindv dat twaalf afgevaardigden van het
ReizL-che parlement van plan zijn hun man
daat neer le leggen, ten einde het huis on-
voltallig te maken, zoodat er geen beslui
ten kunnen worden genomen. Iliculoor zal
dr regeering in staat zijn hot parlement te
sluiten en met Rusland te onderhandelen,
/onder de afgevaardigden daarin te kennen.
i >e Ru-sisehe troepen moeten in schril
(vaitur-t met de sehoone beloften der Rus-
-i.-che regeering in Porzië nog erger buis
houden d.m ia een veroverd land. Kapitein
Merril althans, de Amoriknan-sdie officier,
dr- aan bet hoofd «taal van de dot"uu»-gen-
(hnmnrie en blijkens zijn staat van diemst in
de Pbilipjnjnen voor geen klein geruchtje
ven aai d is, seint uit Teheran aan de ,.Now-
Ymk ITerald", dat de Russen le Ivaswin
zijn aangekomen, do gendarmerie-officieren
uit hun kwartieren hebben verdreven en
d it deze in levensgevaar verkreren.
iai officieel wordt uit die stad bericht,
dat de bewoners van de Had hun huizon
hebben moeten verlaten om plaats te maken
\oor *1000 Russische militairen. De onge
lukkige bewoners werden eenvoudig do stra
ten opgejaagd, waar de sneeuw voeten hoog
I ig en vonden eindelijk een schuilplaats in
de moskeeën.
De regeering, zoo wordt gemeld, denkt er
sterk over den financierden adviseur Shustor
op te offeren, de bevolking echter, en
om ui rle geestelijkheid, blijft zich daarte
gen verzotten. Ren deputatie uit de pries
ter.- te Teheran heeft dezer dagen een be
zoek gebracht aan den heer Cnirns don
Ainerikaanschen directeur der belastingen,
en de/en verzekerd, dat de Isl.imitioreho
ger-lelijkheid van Perzio S-lni.-tpr zonder
(enig voorbehoud zal blijven steunen, en de
opps [priester te Ispahan heeft telegrafi-ch
zijn zegen aan Shu-Lor gezonden.
B r i t s ri h-I n d i
Uit Delhi wordt geseind, dat do koning
kei/er daar gi-termorgen den eersten steen
heelt gelegd voor de nieuwe hoofdstad van
hei Indi-ohe Rijk.
lie Londensche corresponded vgn de
..Liverpool Courier" deelt mede, dat in het
aau-tannde voorjaar, ais de zelel van de
Bnhch-fiidiselu' regcering van Calcutta
naar Delhi is overgebracht, prins Arthur
van ('onmuiglit zal optreden als ondeiko-
mng van Italië, terwijl lord ilanlinge, de
legenuoonlige gouverneur-generaal, dan
veder naar liet ministerie van buitenland
se he zaken zal terugkeeren.
liet moei n.l. de wonsch van den koning
zijn, dat in bet vervolg steeds een lid
van do koninklijke familie op den troon
van fndffl zal zetelen.
C h i n a.
In een Donderdag te Sjanghai gehouden
conferentie van revolutionnaire leiders is
besloten de republiek te proclamcc-
icn. Dr. Snri-Yal-Sen zou president wor-
den en Nanking de hoofdplaats van de
republiek. Tevens werd besloten do voor
bereidende maatregelen lot een aanval op
Peking met kracht vooit te zetten, tenzij
•toean S|i Kai het plan tot handhaving dor
monarchie opgeeft, daar men wel inziet,
dat er muleis geen kans op vrede bestaat.
(Dingaansdag.)
't Is nu ongeveer 75 jaren geleden. Een
groot aantal Afrikaners van dat gedeelte
der Kaapkolonie, die thans als de „Mid
land-" hekend slaan, had zich om verschil
lende redenen hoofdzakelijk samen te
vatten in deze óéne: onder de Engelsche
regeering, die de roofzieke Kaffers be
schermt en de klachten der Afrikaners niet
tolt. zijn wij van ons leven en ons goed
niet zeker uit dc Kaapkolonie verwij
derd, en was over de Oranjerivier getrok
ken, naar het Noorden- en Noord-Oosten.
Een deel hunner was gegaan naar het
land der Zoeloe's en wilde zich vestigen
in het noordelijk gedeelte van het hui
dige Natal.
Daar haddon zij, onder leiding van Pie-
ter Relief, in ruil voor bewezen diensten
van den kaffer-koning Dingaan, den vvree-
den opvolger van den bloedgieriger! T»jaka
(den Attila van Zuid-Afrika), een land
streek ter vestiging verkregen. Hei docu
ment, dezen afstand waarborgend, was op
4 Eobr. 183S geteckend. Voor het optrek
ken van het Iractaat was Rcticf mot een
zeventigtal volgelingen naar Dingaan's stad
Oemkoegoenglovoe (de Groote Olifant) go-
komen. Dien dag, oen Vrijdag, en den dag
daarop liet de kaffer-koning zijn troepen
op kaffer-manier paradeeren. 't Was een
wonderlijke, woeste vortooning, maar
si echt;- een parade, en Piot Retief en de
zijnen voelden zich zóó gerust ondor hun
zwarte „vrienden", dat zij niet eens aan
dc mogelijkheid van verraad dachten en
bij gevolg ongewapend zich onder de woes
telingen bewogen.
Den volgenden dag zouden Piet Retief
en zijn mensehen vertrekken. Vroeg in den
morgen zouden zij afscheid nemen van
hun boudgenooten, op uituoodiging van
Dingaan, een uitnoodiging, welke natuurlijk
niet kon worden afgeslagen. Reeds had
den enkele Boeren liet vermoeden gekre
gen door de opzettelijke vriendelijk
heid van Dingaan, de ongewone vroege
opschudding en hot wapenvertoon in do
kaffers tad, enkele woorden en blikken der
boodschappers dat er verraad in 't
spel was. Zij waren gereed voor de te
rugreis naar hun vrienden, hun vrouwen
en kinderen; veel lust om nog bij den
zwarten monarch op morgenbezoek te gaan
en van zijn zuur kafferbier te drinken,
bestond bij hen niet. Maar een uitnoo
diging van zulk een potentaat kon moei
lijk worden geminacht.
Gaarne ook hadden zij gewapend hun
beleefdheidsplicht waargenomen, doch dit
werd hun belet door Dingaan'» boodschap
pers: 't was tegen het gebruik der Zoeloe-
natie, gewapend m de tegenwoordigheid
van hun koning te verschijnen.
fn het 'midden van do stad, eigenlijk
een groote, in cirkelvorm omheinde
luimlo, wam in een massa van lage hut-
lon,, was een open plaats, een plein. Een
gedoclle van dit plein, het hoogste ge
deelte, was weer omheind, waardoor een
„kraal" word gevormd,, lol berging van
runderen.
Tegen de omheining van die beesten-
kraal" was de plaats, waar Dingaan bij
groote gelegenheden zich placht neer te
zetten. Vandaar zag°hij neer op het ge
krioel va,n zijn volk, Daar zat hij ook op
den dag, waarvan hier de korte geschie
denis wordt geschreven. Vóór hem ston
den, in een halve maan, gewapend, in
oorlogsdos, zijn twee dapperste regimen
ten: do wit- en de zwart-schilden, twee
duizend soldaten, gereed om op het min
ste feeken do wreedste en bloeddorstige
bevelen van hun meester zonder aarzelen
te volbrengen. Links en rechts van hem
stonden zijn twee, door hem het meest
verbouwde, raadslieden Tamboesa en
Oemsjleta.
Een boodschapper wordt uitgestuurd om
Retief cn zijn mannen le roepen om voor
hun bondgenoot te verschijnen. Er vcrloo-
pen ecnige minuten. De blanken komen,
zorgeloos, in. groepjes. De haag van
zwarte krijgers wordt een oogenblik ge
opend, om de gasten door te laten, dan
weer gesloten. Vooraan stapt de fórseha
gestalte van den blanken leider Pieter
Retief.
Dingaan verheit zich van zijn zetel, groet
de blanke mannen en 'begint een korte
toesprank. Relief zon nu naar zijn volk
lerugkeeren. Hij moest dan zijn ïhenschen
zeggen, niet te lang te talmen om bezit te
nomen van den grond, dien Dingaan aan
hen had afgestaan. Hij wenschte Retief
„bamba gaasjlo" (goede reis), doch vóór
hij ging, moest hij met den kaffervorst
nog een dronk „Ijwalu'" (kal'terbicr) le
digen.
Aanstonds werden ecnige groote kalabas-
.sen mot kafferbier voor den koning neer
gezet. Dc schenkers proeven er eerst van,
ten bewijze, dal het vocht zuiver is en
betrouwbaar; clan neemt Dingaan een teug,
dan Itetief, dan 's koning» raadslieden.
Zóó gaan verscheidene potten rond, want
bijna honderd mannen drinken elk oen 'flin
ken teug.
Om den tijd te korten, beginnen de twee
regimenten, op bevel van den koning, hun
woeste, vreemde oorlogsdansen uit le voe
ren, al woester en vreemde! wordend,
naarmate door den drank de soldaten wor
den verhit. Tweeduizend paren naakte voe
ten zijn in forsche beweging en stampen
dreunend op den harden grond, maat hou
dend mol een eentonig lied; tweeduizend
lijven wringen zich in bochten; tweedui
zend zwarte gezichten nemen al meer een
uitdrukking van wellustige wreedheid, aan.
Dingaan zwelgt gulzig uit de kalebassen
en nu en dan, om niet onbeleefd to schij
nen, pioevcn dc Boeren mee. De voorste
rijen der soldaten dringen, al dansend,
vootenstampend en lijven-wringend op hen
aan. Relief en zijn makkers geraken in een
ongemakkelijke positie on de blanke lei
der vraagt den koning, zijn mannen te be
velen,, wat meer ruimte voor de gasten
te laten.
„Ja," antwoordt de tiran, en hij staat
op, alsof hij 't gevraagde bevel wil ge
vendoch in plaats van 't gewenschle
woord, klinkt een gefluit, zooals kaffers
doen liooren, wanneer zij in den oorlog
een aanval op hun vijand gaan doen,
en „Babaanbè" (vangt hen) klinkt hot uit
zijn mond.
Dit was het woord, dat het sein gaf tot
het verraad. Levend moesten de Roeren
gevangen worden, om dan buiten de kraal
daar binnen mocht geen bloed worden
gestort als vee te worden geslacht.
Op het vrccselijke sein stortten de twee
duizend wreede soldaten over hef, groepje
ongewapende Boeren. „Terraad 1" klinkt
het. uit hun midden. „Heere, help I" bid
den enkelen naar omhoog. „Di's klaar met
ons!" schreewt flolstead, een Engelsche
kolonist, die bij do Boeren als tolk aanwe
zig was, en in de taal dor Zoeloes voegt
hij hieraan toe: „Hoor mij! Ik wil met
den koning spreken 1"
Dingaan moet zijn wanhoopskreet heb
ben gehoord, want hij wenkt met zijn hand
niet om aan 't verzoek van Holstead
gevolg te geven, maar om zijn mannen te
beduiden, dat zij de blanken, over wie zij
zijn heen gestort als een door storm opge
zweepte zwarte zee, weg te voeren. En
voortdurend schreeuwt hij: „Boelalénic
abatégatie I" (Slaat do toovenaars dood S)
Relief, die naast hem zat, wordt door
's konings raadslieden weggesleurd, en aan
de soldaten overgeleverd. „Scheur hart en
lever uit 't lijf van den Boeron-comman-
dantl" beveelt de koning, „en begraaf ze
op don weg, dien de Boeren gaan." Want
dit is hol bijgeloof der Zoeloe's, dat dit
hun vijanden onheil, hun zelf geluk zal
aanbrengen.
Enkele boeren vinden nog gelegenheid
om hun groote jachtmessen te trekken en
zich daarmee te verdedigen. Maar tegen
zoo'n overmacht duurt tegenstand niet
lang. Alle blanken worden weggesleurd, bui
ten don kraalmuur, gebonden en daarna,
levend, met seherp-gepunte stokken door
boord, zóó hun lichaam als het ware een
handvat gevend, waaraan het door de kaf
fers wordt opgetild, opdat hun het dood
slaan gemakkelijker kan worden.
Retief wordt nog een tijd gespaard, om
de martelinu van zijn makkers te aanschou
wen.
De half ontzielde lichamen worden naar
een nabijgelegen heuvel, Chomo-amaboela,
gesleept en daar met stokslagen verder af
gemaakt.
Vastgebonden, le midden van duizenden
van bloeddorst waanzinnige kaffers, moet
Rotlef dat aanzien; do marteling van zijn
landgenootcn, zijn vrienden, onder hen een
eigen zoon. En eindelijk, als niet één van
hen meer een toeken van leven geeft, als
na 't dreunen der stokslagen een doodschc
stilte intreedt, wordt het zijn beurt.
Op 17 Februari 1S38 werden ecnige klei
ne Booren-lagertjes in dc buurt van 't hui
dige Natalsche dorpje Wcenen door een
talrijke ovennacht van kaffeis overvallen
en uitgemoord; een-en-veertig mannen, zes-
en-vijftig vrouwen en honderd vijf-en-tachtig
kinderen.
Andere aanvallen, voor de Boercn-crni-
granten, nu meer dan ooit op hun hoede,
niet zóó noodlottig, volgden nog in den
loop van hetzelfde jaar.
Eerst in December echter voelden dc
Boeren, thans onder leiding van Andries
Prctorius, zich sterk genoeg, om de kaf-
fer-tyran Dingaan in zijn eigen stad te
gaan aanvallen.
Op 16 December 1838 kwam het toen,
aan (le Bloedrivier, tot een hevig treffen
tusschcn do 400 blanken onder Pretorius
en dc duizenden van Dingaan, waardoor
de macht dor Zoeloes voor goed gebroken
werd.
Den dag vóór deze overwinning, 15 De
cember, had de Boeren-goncraal een „lager"
gevormd en op zijn verzoek werd door de
burgers een godsdienstoefening gehouden.
Tegen het einde daarvan klom Saurel
Colliers, een van zijn onderbevelhebbers,
op een wagen, cn sprak:
„Broeders en Landgenooten I Hier
staan wij voor den heiligen God van hemel
en aarde, om een belofte te doen, dat,
als Hij met Zijn bescherming bij ons we
zen zal, wij dien dag en datum immer als
een dankdag, als een Sabbat, tot Zijn eer
zullen vieren. Dat wij, aan onze kinderen
zullen zeggen, dat zij met ons er in moe
ten declen, tot gedachtenis ook voor onze
opkomende geslachten. Want de cere Gods
zal er door verheerlijkt worden, dat Hem
de roem en de eer van de overwinning
worden gegeven."
De overwinning wérd hun gegeven en
sedert is do 16c December, Dingaansdag,
een dankdag en een feestdag geweest voor
de Afrikaners van Transvaal en Oranje-
Yiijstaat, en sedert do stichting van de
Unie van Zuid-Afrika voor alle bewoners
van geheel Britsch Zuid-Afrika.
Alleen de Engclsch-sprckeiule bewoners
van enkele steden; zooals de winkeliers
van Kaapstad, vindon dien datum heel on
geschikt en vieren hem niet, omdat do
zaken 't niet toelaten. Negen dagen later
is 't immers Kerstmis en de menschcn kun
nen in de veertien dagen er vóór geen
dag missen om hun cadeautjes in te
slaan I
BINNENLAND.
Corps diplomatique.
De gezant van de Frnnscho republiek
te 's-Gravenhage, do heer Marccllin Pollet,
is gisteren naar Frankrijk gegaan, waar bij
tot het einde van deze maand blijft.
V
De heer Ilunecüs, buitengewoon gezant
en gevolmachtigd minister: Van de Chi-
loenscho republiek bij de hoven van Bel
gië en Nederland, is in 'het hotel den
Ouden Doelen afgestapt.
Rechterlijke macht.
Bij Kon. besluit van 15 dezer is be
noemd tot, vice-president der arrgndisse-
ments-rechtbank te Roermond, tnr. E. M.
Gompertz, Ihans rechter in gemeld college.
Personalia.
Bij Kon. besluit van 9 dezer is aan den
heer M. B. G. Hogenvaard, ondor dank
betuiging voor de door hem als zoodanig
bewezen belangrijke diensten, eervol ontslag
verleend als commissaris vanwege Neder
land, om met de door België benoemde
commissarissen
lo. een onderzoek in te stellen naar den
legenwoordigen toestand der afwatering van
Vlaanderen oil een voorstel te doen hetzij
tot wijziging van het desbetreffend tractaat
met België van 20 Mei 1843 (Stbl. no. tl
1844), hetzij tot het sluiten van een nieuw
tractaat, waarbij de afwatering der betrok
ken landstreek opnieuw wordt geregeld cn
de belangen van beide Rijken, aan den le
genwoordigen toestand getoetst ,en
2o. een regeling te ontwerpen van het
beheer der in Nederland en België gelegen
polders
en zijn als zoodanig benoemd de heeren
J .C. Ramaer, civiel-ingenieur, hoofdinge
nieur-directeur van den rijkswaterstaat in
de elfde directie, en J. A. .1. Sibmacher
Zijnen, hoofdingenieur van den provincialen
waterstaat in de provincie Zeeland.
Arbeidswet.
De Staatscourant van 11 dezer bevat het
Koninklijk besluit waarbij als datum van de
in werkingtreding der arbeidswet 1911 be
paald wordt 1 Januari 1912. Hieronder
wordt in het kort aangegeven, welke ver
anderingen hierdoor worden gebracht in de
tot dusverre geldende bepalingen. Als ge
volg van de overgangsbepalingen worden
nog geen belangrijke wijzigingen noodig in
de werktijdregeling dor bedrijven, die tot
dusverre reeds onder de arbeidswet vielen.
De beperking van den arbeidsdag tot 10
uur alsmede de vrije Zaterdagmiddag, vooi
enkele categorieën van personen, wouli
eerst na een jaar van kracht.
Daarentegen moeten roods vanaf 1 Ja
nuari 1912 de gewijzigde bepalingen van
adininistralieven aard worden nageleefd.
Tc dien aanzien kan het volgende worden
medegedeeld.
De arbeidskaarten worden, even
als vroeger, door ol' namens den hurge
meester uitgereikt. Nieuw is de bepaling,
dat thans ook nog gehuwde vrouwen, die-
in fabrieken oi werkplaatsen arbeid verrich
ten, een arbeidskaart in '1 bezit van den
werkgever moet zijn.
Een tweede verschil is, dat op de kaar
ten voortaan niet meer de naam van den
werkgever vermeld wordt, zoodat bij ver
wisseling van patroon, de kaart eenvoudig
aan den arbeider wordt teruggegeven, op
dat dezelfde kaart bij den nieuwen patroon
in bewaring kan worden gegeven.
Voor alle. jeugdige personen (met uitzon
dcring van hen, die op 1 Januari 1912 zes
tien jaar zijn), en gehuwde vrouwen, die
in een fabriek of werkplaats arbeid vei rich
ten, moeten nieuwe arbeidskaarten worden
aangevraagd. De oude z ij n v e r v a 1-
1 e n.
Do arbeidslijsten, waarvan liet
model is vastgesteld bij beschikking van
don Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel van 4 December 1911, no. 25, a f-
deeling arbeid, zullen verkr ij g b a a r
z ij n op alle postkantoren en
hulppostkan toren. Aan iedere lijst
is gehecht een briefkaart, bestemd vóór
hel afschrift dor lijst, dat aan het districts
hoofd der arbeidsinspectie moot worden
gezonden.
Do prijs van een lijst met briefkaart be
draagt 6 cent, wanneer dc briefkaart met
l'/a cent gefrankeerd is en 7 cent voor de
overige, dat zijn die, welke van buiten de
standplaatsen der districtshoofden (Ven-
lo, Breda, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam,
Haarlem, Arnhem, Deventer, en Groningen
aan dezen worden toegezonden. De Poste
rijen zullen zoo spoedig mogelijk doch ver
moedelijk niet vóór 20 December 1911, met
den verkoop beginnen.
De lijsten zullen bevatten nadere aandui
ding omtrent invulling en verzending van
het afschrift. Vermeld wordt thans alleen,
dat waarmerking door of namens den bur
gemeester niet moor noodig is en vermel
ding van de namen der arbeiders achter
wege kan blijven.
II e a r b o i d s r e g i s t e r s, waarvan
het model eveneons door den Minister is
vastgesteld, zijn niet op de postkantoren
verkrijgbaar en moeten dus in den boek
handel worden gekocht. Voor de eerste in
richt' .ig worden evenwel door de Dis
trictshoofdcn der Arbeidsinspectie voor 1
Jan 1912 in een beperkt aantal aan ieder
werkgever, gratis één of meer registers toe
gezonden. Overeenkomstig do toezegging
van den Minister bij de behandeling van
hel wetsontwerp in de Stalen-Generaai,
wordt liet gebruik van dit register niet voor
allo categorieën van werklieden verplich
tend gesteld. Voor mannelijke peisonen van
17 jaar en ouder kan cén aan zekere oischcn
voldoend register, b.v. een loonboek, als
„nrbeidsregister" dienst doen. Een register
volgens model is alleen voreischl voorjeug-
dige personen en vrouwen en het kan ook
gebruikt worden voor mannen van 17 jaar
en ouder.
Het bepaalde omtrent arbeidslijsten cit
arbeidsregisters is van toepassing op alle
ondernemingen, waarin of waarvoor in fa
brieken of werkplaatsen arbeid wordt ver
richt door:
le. een of meer jeugdige personen, of 2e.
één of meer vrouwen, of 3e. meer dan
9 mannelijke personen van 17 jaar of
ouder. Voor eenigo met name genoemde
bedrijven zijn bij algeineenc-n maatregel
van bestuur ten aanzien van de invul
ling der werktijdregeling op de arbeidslijst,
faciliteiten verleend.
Een conflict.
Den 5en dezer had ten gemeenlelmizo
te Gouda de aanbesteding plaats van de
levering van voor dc gemeente bcnoodigde
drukwerken, papier, enz. Verschillende in
schrijvingen kwamen in legen aanmerkelijk
hoogere prijzen dan vroeger, zoodat de
levering niet gegund werd.
Toen is er een herbestoding uitgeschre
ven, en naar aanleiding daarvan hebben
B. en W-. een brief aan den raad gezon
den, waaraan het volgende is ontleend:
Het was B. en \V>. ter oore gekomen
dat, mol uitzondering van do N. V. Druk
kerij v.h. Kocli Knuttel, do eigenaren
of beheerders van de drukkerijen in deze
gemeente, die allen lid zijn van een spe
ciale plaatselijke palroonsvereeniging, af
spraken gemaakt hadden, tengevolge waar
van de door hen te honden aanbesteding
van de in dc jaren 1912 tot cn met 1917
voor de gemeente benoodigdc drukwerken
absoluut denkbeeldig zou worden.
B. en V. waren er dus op verdacht,
dat waarschijnlijk slechts togen zeer hooge
prijzen zou worden ingeschreven, hooger
dan door dc stijging van loonen cn prijzen
van papier, enz. waren gerechtvaardigd.
Maar hun verwachtingen zijn nog overtrof
fen.
Bij do opening van de biljetten bleek
toch dc levering, wat de-soort van de
drukwerken betreft, vrijwel onder de druk
kers te zijn verdeeld volgens het loopende
aanbestedingscontract, maar (afgescheiden
van de kiezerslijst) tegen prijzen, die 100
tot 300 pCt. hooger zijn dan die thans
floor de gemeente worden betaald. Boven
dien is voor een groot aantaL drukwerken
niet ingeschreven, en zouden B. en IV.
deze dus telkens onderhands moeien op
dragen; wie weet welke prijzen dan wel
zouden gevraagd worden.
De gemeente en haar lichtfabrieken zou
den volgons deze inschrijvingen ten min
ste f1200 a 11500 per jaar meer voor
baar drukwerken moeten beluien.
De heeren drnkkerspatroons moeten wol
tiaiof zijn, wanneer zij mecnen, dat een
dergelijke brutale aanslag op de gemeen
tekas zal worden toegestaan of geduld.
Vei weer daartegen is natuurlijk geboden.
11, en W. zullen een herbestoding hou
den, teneinde den drukkers,, althans de be
teren onder hen, de gelegenheid te geven
zich te beraden. Mocht deze lierbesLeding
mislukken, dan zullen B. en \V. zich wen
den tot drukkerijen buiten Gouda.
Staar tevens verzoeken zij 's raads mach
tiging om de alhier gevestigde drukkers-
patroons, die bij deze herbesteding niet
inschrijven voor een naar hun oordeel vol
doend aantal drukwerken Legen naar hun
oordcel billijke prijzen, gedurende de jaren
19121917 'volstrekt ruil ,le sluiten van
iedere levering aan de gemeente, of haar
instellingen, dus ook van de levering van
papier, bureaubehoeften, boekwerken,
schoolbehooften, het plaatsen van adver
tentie» in al dan niet door hen uitgegeven
of gedrukte bladen "enz.
Gistcien is deze kwestie in den gemeen
teraad ter sprake gekomen.
Dc voorzittci motiveerde nader de mis
sive van B. en W. Maar, zoo eindigde
spr., daar zich bij velen de indruk heeft
gevestigd, dat 13. en W. in hun brief te
scherp zijn geweest, willen zij gaarne die
scherpte wegnemen. In geen geval is het
hun bedoeling geweest iemand le belcedi-
gon, maar zooals thans door de drukkers
wordt gehandeld, is niet geoorloofd.
Ondor meer voerde over deze kwestie
ook het woord do heer Knuttel, een boek-
drukkerspatroon aldaar.
Het deed dezen genoegen, dat de voor
zitter de scherpe uitdrukkingen heeft terug
genomen. Spr. heeft, geheel buiten deze
zaak staande, de verschillende inschrijvin
gen onderzocht, en is tot de conclusie
gekomen, dat deze nog zijn beneden do
normale. Van een brutalen aanslag op de
gemeentekas is clan ook werkelijk geen
sprake. Op do levering van hot drukwerk
voor dc gemeente is in de laatste jaren
door de drukkers steeds bijgelegd, deels
omdat de drukkers, elkander liet licht in
de oogen niet gunden. Dat cle drukkers
Ihans trachten aan deze toestanden een
einde te maken, is hun waarlijk niet kwa
lijk te nemen. Er dient rekening niede ge
houden le worden, dat de exploitatiekos
ten van de drukkerijen 20 a 25 pCt. zijn
gestegen, en wanneer men van de hoog
ste en laagste inschrijvingen hot gemid
delde neemt, is liet verschil toch zoo groot
niet. Spr. is van meerling, dat de drukkers
in iuiii eer moeien worden hersteld, cn
kon zich volkomen vereenigen met het
voorstel om een arbitrage-commissie le be
noom en.
De lieer Van de Velde (wethouder) vindt
het zeer vreemd, dat B. cn '\V. vóór of
bij do behandeling van do gemeentebegroo-
intg niet op deze groote verhooguig van
de prijz'ui van het drukwerk zijn oor-
bereid.
liet voorstel van don hoor IJsselstijn
om een arbitragecommissie ic benoemen,
werd aangenomen met 9 tegen G stemmen.
VLAARDINGEN, 10 Dcc. Do Rechtbank
te Rotterdam heeft uitgesproken bet fail
lissement van J. II, lloudijk, koopman in
vogels en zaden, alhier. Redder-commis
saris: inr. H. W. B. Thomas; curalor: nu
ll, V. baron v. d. Feltz.
STADSNIEUWS.
In do gosdicnstocfening der 'ifd. Schie
dam van den Ncderl. Protestantenbond zd
morgen als spreker optreden de lieer^ G.
Wuito Jr., doopsgezind predikant te 's-Gra
venhage.
