65°fe Jaargang
Donderdag 15 Augustus 1912
No. 13994
Martelaars der kunst.
Eels-Abonnementen.
BÜITENLAm
smENLim
Doze courant verschijnt tl a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
l'rijs por kwartaal: Voor Schiedam en .V. 1 a a r d i n ge n tl. 1.25, franco
per post fl. 1.65.
Prijs per weekVoor Schiedam enViaardingenlO cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange naven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prjjs der Advertentiën: Van 16 regels 0.0.92iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Adv er t en tin bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratia aart het Bureau te bekomen.
In de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en. Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prys
ïan 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
De Administratie van do „Schiedamsche
Courant" is gaarne bereid om tegen ver
goeding van porto's aan hare ahonné'a,
die voor korten of langen tijd op reis gaan,
do courant aan hun lijdelijk adres te zen
den. Ook abonnementen voor den tijd van
een halve of heele maand worden gedu
rende het reisseizoon gesloten.
Schiedam. 15 Aug. 1912.
MAROKKO.
Hit Rabat wüidl geseind, dat Moelay
.Toessoef, een hnlf-broeder van Moelay Ha
fid, tot sultan van Marokko is geprocla
meerd. vVeel bijzonders is van den nieuwen
sultan „niet mee te doelen. Men beschouwt
hem ,als een minus hakensweinig verle
den iwi geen geschiedenis. Hij was het, Ji"
na den val van Alxl-el-Azis te Casablanca
bij een apotheker allerlei ronde en groene
poljes kocht, om zijn teint te verfraaien. In
den loop van zijn reis naar Casablanca en
Rabat rzoo weef een Fransch dagblad
correspondent, ie vertellen liet hij onder
zijn tent een pomp installeeren, die liij te
Casablanca bad gekocht, omdat zij, toen
men haar in 'n waterput plaatste en in wer
king stelde, zich met water vulde. Toen bij
de pomp in don dorren en drogen zand
grond jn werking wilde stollen, stond hij
er ten zeerste over verbaasd, dat zij' geen
droppel water te voorschijn bracht. En bij
putte zich uit in verwenschingen aan het
adres van don koopman, die hem een instru
ment had verkocht, dat wel te Casablanca
werkte, .doch in zijn tent niet hot gewensch-
to resultaat opleverde.
De speciale correspondent van de Ma-
tin", in Marokko, ITuberL Jacques, doelt
het joon en andere mee over de beweegrede
nen, die Moelay Ha fid hebben geleid om af
te heden. De ,.Matin"-man heeft sedert zijn
komst te Fez, in den loop van Maart tal van
gesprekken met Moelay Ilafid gevoeld, wel
ke pij bom don indruk vestigden, dat het lm
sluit „van don sultan om af te treden, on
wankelbaar vaststond. „Keen" was hij dan
gewoon te zeggen; bel is onmogelijk; ik
ken .niet en ik zal nooit kunnen zijn, de
sultan, .dien Frankrijk noodig beeft. Ik hel)
mij rekenschap gegeven van hetgeen een
protectoraat betcekenl en ik voel, dat ik
nooit een sultan worden zal als mijn voor
onders, een sultan, zooals ik mij dien ge
droomd had, d. w. z. vrij om te handelen,
zoonis ik zelf verkoos, zonder de minste
inmenging, .zonder oenigc controle, kortom
oen onbeperkt hcerscher. Ik begrijp volko
men, .dat zulks niet moer mogelijk is. Mijn
land moet gesteund Ja, zelfs verdedigd,
worden tegen de begeerten der vreemdelin
gen. Wanneer ik op eigen kracht aangcwc-
Roman vrij naax liet Duitsch.
van
J. C. HEER.
Zen was, zou ik daartoe niet in staal zijn
mi daarom heb ik mij aan Frankrijk toe
vertrouwd, Frankrijk, dat ik werkelijk lief-
bel) -en bewonder."
Deze gezegden heeft Moelay Ilafid den
coirespondent yan de „Matin" zoo vaak
herhaald en steeds met dezelfde kalmte,
rast en vastberadenheid. Op aLle tegenwer
pingen, <Jie Hubert Jacques maakte, schudde
do sultan steeds hel hookl en antwoordde
hij voortdurend„Neen, het is nutteloos; ik
ga beslist heen. En ik ga Weg, omdat ik
met Frankrijk go&do vrienden wil blijven
en omrlat ik voorzie, dat er, wanneer ik
bleef, incidenten zouden geboren worden,
die onze goede verstandhouding zouden be
nadelen. Alten invloed, dien ik na mijn af
stand .nog zal kunnen uitoefenen, wil ik
geheel .(or beschikking van Frankrijk stel
len. Wat ban men meer van mij verlangen?
Woest men, dat ik, eenmaal afstand gedaan
hebbende, aan liet intrigeeron zal gaan?
Waarom? Toch niet om mij ais prétendent
op le werpen, veronderstel ik? Misschien
om .Frankrijk moeilijkheden le bereiden?
Maar als dat mijn bedoeling was, zou ik
dat .toch veel boter kunnen doen indicui
ik .sultan bleef on dubbel spel speelde?
mijn vertrek daarentegen niet juist het
moest .volledige bewijs van mijn ernst en
oprechtheid
kien heeft wel eens beweerd, dat hot
bruuske optreden der militaire overheid
Moelay Ilafid tot afstand gedwongen heeft.
De ,.,MatiW-correspondent spreekt dit ech
ter .beslist tegen. Hot is waar, dat de sul
tan in het begin ontevreden was over do
houding der militaire autoriteiten, die hem
deden .gevoelen, dat zijn wensch naar ab
solute vrijheid niet in overeenstemming was
met do functie van een protectoraat. Mis
schien .dagteekenl van dien tijd zijn ver
langen om af te treden. Maar dat wil vol
strekt .niet zeggen, dat de militaire over
heid door haar optreden Moelay Ilafid re-
geemismoedc heeft gemaakt. Do oorzaken
van ,zjjn troonsafstand zijn geen andere,
dan die hij zelf heeft aangegeven. Moe
lay Ilafid is volgens don correspondent een
eerlijk' man, die haakt naar .vrijheid en on
afhankelijkheid.
Van zijn rust zal hij, zooals de sultan her
haaldelijk heeft tc kennen gegeven, gebruik
maken, om als eenvoudig toerist Frankrijk,
Duitsehland, .Engeland, Algerib en Egypte
te bereizen. Eerst zal hij echter een bede
vaart naar Mekka doen.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
rijke menigte bereikten do vorstelijke per
sonen het paleis, waar de overheidsperso
nen ontvangen Werden.
De zending, die het koningspaar kwam
begroeten in naam van koningin Wilnel-
mina, kwam het eerst en baron Tacts van
Amerongen zichtte lot Hunne Majesteiten
een aanspraak in naam zijner doorluch
tige voistin. l
Daarna volgden de deputaties der oor
logsschepen in de haven liggende.
Op het stadhuis begroette burgemeester
De Vos huirne majesteiten, die door hun
drie kinderen vergezeld waren. Op de Meir
namen de koning en de koningin vervol
gens den optocht der scholen en maat
schappijen in oogenschousv. In de feest
zaal bood men hun namens de stad ,de
allegorische witte ezi roode rozen met een
gelegenheidsvers aan.
Het feestmaal in den dierentuin Was
schitterend. Honderden genoodigden heb
ben er een prachtige Vlaamsche rede van
koning Albert, in antwoord op js burge
meesters toespraak toegejuicht. De koning
bracht hulde aan Antwerpen, aan Con
science en Lambermont. 'Is Avonds reed
de koninklijke familie door de verlichte
stad, waai duizenuen en nogmaals duizen
den hen met ongelooflijke geestdrift toe
juichten.
gewelddadig .verzet tegen de nieuwe re
geering.
Turkije en Montenegro.
De zaakgelastigde van Montenegro te
Konstantinopel heeft zich tot de Porte ge
wend in zake de roerige beweging te Aino-
kra en Velica, waar de Turken aanval
lend optraden.
De Turksche minister van buitenland-
sche zaken zegde toe, dat hij"1 maatregelen
zou nemen.
Zuid-A frik,a.
Botha, de eerste-minister van Zuid-Afrika,
is benoemd tot eerc-gene-aal van het Brit-
sche leger.
België.
Precies om tien uur is gistermorgen het
koninklijk gezin, in gezelschap van ver
schillende ministers te Anlwerpen aangeko
men. De burgerlijke en militaire autoriteiten
waren Ier onlvangst in hot slaïion, de bur
gerwacht bewees de militaire eer. Te mid
den van de luide toejuichingen eener tal-
56)
„Dit of een dergelijk eind van do ge
schicdcnis had men immers vooruit kun
nen voorspellen''', zei' hij. „Het is goed;
dat het eind niet een scherpe twist te
geweest, maar zoo plotseling, zoo afdoen
de is gekomenEn nu, Rilde breek je
het hoofd maar niet voider over Bombaly
Laat den kunstenaar, voor wien er toch
geen redding meer is, maar gerust aan dc
Indische over. .lij zélf moet het hoofdstuk
Dombaly in je leven beslist, ten vast af
sluiten niet terug, maar de toekomst in,
moet je 'zien."
Ilij sprak do zwijgend en bedrukt toe
luisterende Rilde mot nl de krocht van zijn
persoonlijkheid loc:
„Aan het werk maar weer, ITiklo! Da!
is het heilzaamste middel om te vergeten.
Begin morgen met het portret der kinde-'
ren! Ik zal niet naar je werk' komen zien,
voor dat ie wat kalmer geworden bent
en zelf meent dat je op den goeden weg
bent. klaar beginnen moet je wel, zoo
gauw mogelijk.'''
„En van morgen af neem je je intrek
bij onsl" voegde mevrouw Hprdhüszer cr
De It.ali aa nsc h—-Turksche ooi-
log.
De Romcinschc „Tribuna" deelde Dins
dag mede, dat de oorlogsoperaües ter zee
en le land herval zouden worden. Giste
ren heeft de „Messagcro" uit andere bron
bevestiging yan dit bericht ontvangen. Gene
raal Ga mini is gereed om op te rukken,
paar Regdaline, het kruispunt van de drie
van hel westen naar Garian leidende ka
ravaanwegen.
Omtrent do vredesonderhandelingen ver
neemt men thans weer niets. Wel verluidt,
dat men in fiuaneiecle kringen in Europa
besloten zou-hebben or- ten einde een
„zachlen dwang" op 1 nrkije uit te oefe
nen de Poito geen geld meer te Ico
nen, voordal do vrede golcekcnd is.
Vereenigde Sta,ten.
Op een bijeenkomst van Senaatsleden
is in zake de wet op het Paiuunakanaal
overeenstemming verkregen. Ingetrokken
werd de maatregel om vrijen doortocht te
geven aan Amerikaansche schepen, die in
dienst van den buitenlandsohen handel
staan. Maar aangenomen werd de uitslui
ting van het kanaal van schepen, die onder
het beheer staan van trusts.
De vrije dooltocht voor Amerikaansche
kustvaarders werd gehandhaafd.
Naar de „Times" uit Washington ver
neemt, is de eiiSibeslissing over de hef
fing van rechten in het kanaal van Pa
nama uitgesteld tot aanstaanden winter.
T u rk ij e.
De „Voss. Zlg." vernoemt uit Konstan
tinopel, dat Ibiakhn pasja, de leider van
de Albanoesche vredesooinmissie, in plaats
van Sia pasja is benoemd lot minister van
binnenlamlsche zaken. Sia pasja heeft zijn
out-d.ag genomen, onldnt hij de benoeming
van enkele villi's niel kon goedkeuren.
Volgens hot „Berl. Tngebl." wordt voort
durend ernstig overwogen of niet het go-
heole knbmol zal altreden. Kiamil pasja
zon dan weer grootvizier worden, heigeen
niet tot versterking van de comité-partij
zou stickken.
In de kringen van het Jong-Turksche
Comité geeft men nu zelf toe, dat er geen
poging meer zal worden gedaan lot een
Marokko. i
Generaal Moiaier, die zijn taak in Ma
rokka heeft volbracht, en te Marseille is
aangekomen, moet aan eenige dagbladcor
respondenten een tamelijk' somber tafereel
opgehangen hebben over den toestand al
daar. Vooral van de toekomst te Ma rak es j
en in het Soesgebied verwachtte hij niet
veel goeds. De generaal schijnt van moo
ning te zijn, dat in Marokko nog meer
troepen inoodig zijn.
Do correspondent van do „Matin" in
Marokko, die gesprekken heeft gevoerd met
officieren van generaal Momier, zegt dat
de tochten, die Gourand ten Noorden en
ten Oosten van Fez heeft ondernomen,
geen uitweiking hebben gehad. Zij luid
den. den toestand niet veranderd.
De. officieren Wezen ook op de moei
lijkheid van het verzorgen der troepen te
Fez. Als de spoorweg van Rabat naar
Fez niet spoedig gereed wag, zou men
spoedig genoodzaakt zij'n om Fez te ontrui
men. Daar tengevolge van het slechte weel
de dradelooze verbinding met Marokko
slecht is, zit men op het departement van
buitenlandsche zaken te Parijs zonder
nieuws uit Marakesj.
Volgens berichtenuit Marakesj nikt de
pretendent El Hiba op de stad aan. Hij
staat thans nog maai' twee uur van do slad
verwijderd en hy is door abc kaïds ,uit
dea omtrek tot sultan uitgeroepen.
China.
Do benoeming van dr, Morrison, tof dus
verre col-respondent van de „Times" te
Peking, tot adviseur van de Chineesche
regeering, is in het Uemelsche Prijk met
zeer gemengde gevoelens vernomen en er
zijn zelfs reeds pogingen in het werk ge
steld om haar ongedaan te maken. Zater
dag j.h hebben n.l, do Chineesche advi
seurs en dc chefs van het secretariaat van
den president dezen een bezoek gebracht en
gcprotcsteoid tegen de hc-noeming.
Zij cikcmlen de noodzakelijkheid van de
benoeming van buitcnlandsche vaklieden
als technische adviseur-,, maar verklaar
den, dat het land nooit zou dulden, dal bui
tenlanders in de ateemeono politieke aan
gelegenheden van het land ingewijd zou
den worden.
De president verklnaide later op dat
protest te zullen antwoorden.
De ambtenaren vei wachten nu, dat thans,
evenals indertijd, toen dr. llillim lot ad
viseur der roge'-ring weid benoemd, een
compromis zal worden gesloten.
Wetsontwerpen.
Behalve do Indische en de Staat-hcgroo-
ting voor 191.9 zijn deze ma uid aan den
Raad van Sla Ie ter ovei weging aangeboden
voorstellen tot herziening win verschillen
de bepalingen van de groiuiwci en hel ont
werp .helreffende overneming van dc pen-
sioneuring der gemeente ambtenaren door
het .Rijk.
Het ontwerp voor do pensionnoermg van
gemeeule-amhtenaren sin van hun -weduwen
en weezen, komt, naai men ons nader meldt,
hierop neer, dat het Rijk de peiiMtuuuvring
geheel voor zijn rekening neemt, du g 'ineen-
te-amhtenaren voor eigen en v erimvenp.nit-
sioen nagenoeg dezelfde premie storten als
tegenwoordig de burgerlijke ryks-ainhtenai
ren en de gemeenten ieder -i pCt. over de
h-aetamenten bijdragen. Vroegere rijksdienst-
jmen zouden in rekening worden gebracht.
Derde Nieuw-Giiïiicn-expeiUtio.
Dc cot respondent van het „11 bid." le* Ba
tavia seint dal. 14 Augustus:
Morgen vertrekt van So-r.-jhaja de derde
wetenschappelijke vevpedilio naar ^uid-
Nieuw Guinea, onder kapitein F«nissen
ïleuleischre. t
mot overtuigende beminnelijkheid aan toe.
.„AVij zullen dan allen rustiger over jou
zijn."
Dal voorstel viel vooral ook in den
smaak van Siegfried ea de innige, warme
vriendschap, die do familie Iicrdhüszer
haar bewees, werkte als balsem op de
brandende zielewonde van Hitdc.
Ja, aan den aibeid! Maar hot begin
was moeilijk.
Tevergeefs drongen dn kinderen aan:
„Woest u nu weer zoo vroolijk als vroe
ger, juffrouw IRlde!" De dokter had gelijk:
zij moest het hoofdstuk Dombaly heslist
en met vaste hand afsluiten. Zij kon eclitei
niet vrij komen van een innerlijke onrust
over Dombaly. Van dag tot dag nam het
verlangen in haar toe om met hem tot een
bevredigende oplossing te komen, voor dat
zij geheel en voor altijd van hem scheidde.
In den stillen nacht stond zij op, ging
zitten en schreef hem een brief, waarin zij
op hartelijke wijze afscheid van hem nam.
Nu veilangde zij naar Dom baly's anl-
wooid. liet was haar ot zij niet vrij en
gelukkig kon leven als or vijandschap Uis
schen haar on Dombaly hecrschte. En vaak
liad zij een neiging om naar hem toe te
gaan om hem vergeving te vragen voor
haar vlucht. lederen keer als do gedachte
opkwam, verwierp zij haar echter. Zij
vreesde den man, die in Één oogenblik van
overweldigende smart zijn beheersching te
genover haar had verloren.
Was hij zoo ijverig bezig met de Indische
te schilderen? AVas hij ziek? Was hij1 zoo
verontwaardigd over haar manier van
doen? Wat het ook was zijn antwoord
bleef uit. In plaats van een brief van
hem kwam er een van Mizzi Schater. In
overdreven en vreemde zinnen, die meer
voor Mizzi's gevoel dan voor haar ontwik
keling pleitten, gaf zij uitdrukking aan
haar dankbaarheid tegenover ïïikle, die
haar van een angst, die haar maandenlang
gekweld had, bevrijd had en haar gered
had voor dc liefde van een achtenswaardig
man. Mizzi vroeg dringend, haar nog een
maal te mogen komen bezoeken en sprc
ken, maar Hikte antwoordde, dot zij dat
niet wenschte. Zij hoopte dat Mizzi nu
verder ongestoord van de liefde van haar
postbeambte mocht genieten. Zij zelf echter
moest vergeten wegschrappen uit haar
herinnering den naam van. den man, die
ha.%r zijn wensch had verraden om haar
hoofd op het naakte lichaam van Mizzi te
schilderen I
Neon, neen, zij mocht zich daar niel in
verdiepen, die gedachte was te verschrik
kelijk. En toch was het haar of Dombaly
haar met zijn vervallen gestalte bleef ver
volgen. Steeds weer zag zij zijn bleek ge
zicht. zijn trillende gelaatsspieren of zijn
waanzinnig rollende oogen, dat dierlijke in
zijn gezicht. Rot mocht en het zou niet
die vices wikte zij niet dieper in haar
ziel laten woekeren en knagen. Die duistere
vermoedens moest zij van zich schudden.
Rikte treedt in stilte mol haar gevoelens
ca angstige vermoedens.
Daar ontving zij een brief van Dom-
Ultkoeriiig-.
Vamvege de Kon. Vereeniging van gepen
sioneerde (Onder-officieren en minderen van
het Ned. leger zal, naar de „N. Cl." mee
deelt, op den verjaardag (ter Koningin aan
de hulpbehoevende leden der vereeniging,
gepensioneerd jn den rang van onder-offi
cier, ieder een bedrag van f 50, die in den
rang van korporaal van f 40 en die bene
den ikaii rang van korporaal van f 30 wor
den iiitg'ekcercl.
baly's hand. Wat een onzeker schrift was
het geworden I En het antwoord was niet
zooals zy het gehoopt, had. Met geen woord
ging hij op haar eigen zietereclilen in,
niet geen woord sprak hij van vrede en
verzoening. De brief was één liefdesgesla-
mel, één hartstochtelijk smeeben en vra
gen, dat zij toch hij hem terug zou komen,
weer zijn leerlinge zou worden en weer
zijn vrouw'1
Troosteloos las Rilde de wilde zinnen.
Geen vrede niet Dombaly 1 Zij moest hem
aan zichzelf overlaten, zij moest haar weg
vervolgen zonder dat verzoenende woor
den tusschcn hem en haar waren gewis
seld. 'Dat was het einde dus, het neer
drukkende en troostelooze. Waarom kon
den zij niet vriendschappelijk scheiden
waarom niet, zelfs als hij werkelijk van
haar hield Deze liefde van Dombaly was
begeerte, die in dc eerste plaats zichzelf
zoekt en niet het geluk van de geliefde.
0, 'dat het reeds voorjaar ware, dat hel
reeds zoover was, dat Siegfried en zij nam
St. Agathen, konden gaani
Van het bal van jonge kunstenaars en
kunstenaressen, waarover tie Steigers spra
ken, wilde zij niet weten,.
"Arbeid alleen arbeid kon helpen en
ifocn vergeten.
XXXV,
De portretten 'van dr. Heidiiüszer's kin
deren vorderden. Na het moeilijke begin,
had Hilde's grootje talent zich weer naar
voren gedrongen en tha'ns leefde zij geheel
in haar werk, zoo zelfs, dat do herinnie-
ïing aan Dombaly en alles Wat atui hem
verbonden was voor liren en zelfs dagen
op den achtergrond werd gedrongen en
aan scherpte verloor.
Dr. Herdhusztei's oogeu rustten met
-warme vreugde op do ontstaande portret
ten.
„Dombaly is toch een voortreffelijk leer
meester voor je geweest," zei hij. „Uw1
vordering van de roodharige, kleinte Ellen
tot don Itnliaanscben jongen Giovanni en
van hetn tot deze portretten is werkelijk
buitengewoon. Je wuconigl in je kunst twee
dingen, die met elkaar anders een tegen
stelling vormen: liefelijkheid en kracht, en
je hebt heel wal van Dombaly's techni
sche geheimen afgekeken."
Rilde waagde de vraag:
„Weet u ook hoe liet nu met hem gaal?"
„Ik weet zeer weinig van hem," ant
woordde hij. „Uit is alleen zeker, dal hot
is of Dombaly en de Indische, zoo goad
als uit Mnnchen verdwenta zijn; zij ver
schijnen op geen enkel bal en feest meer.
De kunstkoopors zijn van meening, dat hij
nu ijverig schildert en zij hopen, dat het
oen Dombaly van de eerste soort wordt
en dal hij er door dit schilderstuk weer
hoven-op zal komen. In deze verwachting
laten zij hem weer wat met rust, hoewel
met bezorgd gemoed."
(Wordt vervolgd.)
SOHIEE MSÜHE COURANT
