Zaterdag 14 December 1912
No. 14097
g5*,e jaargang
Derde Blad
Nieuwe staatsbemoeiing.
Kennisgevin g.
Kamers van Arbeid te Schiedam.
Rantsoenen -vleesch..
Stadg-Zie&euliuis.
Kunst en Wetenschap.
=*3 -
Deze courant verschijnt d a g e I ij k s, mot? uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Yoor Schiedam on .V.l a ar din gen fl. 1.25, franco
per post £i. 1.65. -
Prijs per week: Voor Schiedam en VriaardingenlO cent.
Afzonderlijke nummers 9 cent. 5
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advcrtontiün voor het eerstvolgend nummer moeten dea middags vóór een
,nir aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No.'111 (hoek Korte Haven).
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl.0.92; iedere regel meer
15'cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de .plaats die zij
umemern
Advertent iën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
i
In de nummers, die Dinadag-,, D onderdag- en Zaterdagavond
-verschenen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan bet Bureau te voldoen.
Intorcommunalo Telefoon No. 103.
Hansom
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam
Gezien de wet op de Kamers van Arbeid, het
Kiesreglement voor de Kamers van Arbeid en
kt Koninkl'jli besluit van 13 Mei 1899, Nos:
n en 48
herinneren de hoofden of bestuurders van de
na.'olgoutle bedrijven:
Voor de BOUWBEDRIJVEN:
liet bewerken van hout, steen ol metalen
het schilders-, stoffeerders-, behangers-,
stukadoors-, mandenmakers-, kurksnijders-,
iinrdwei kei s- en straatmakersbedrijf
hot ontwerpen van en het houden van toe»-
nekt bij het uitvoeren van bouwplannen,
Voor de VOEDINGS- en GENOTMIDDELEN
de b'ood-, koek-, beschuit-, suiker- en
banketbakkerijen
de slageryen
de biet brouwerijen, de azijnfabrieken, de
zoutziederijen
de zuivel- en de kunstbolerfabrieken, het
bedrijf der drinkwaterleiding;
de tabak- en sigarenfabrieken
het vervaardigen van kleeren, hoeden of
schoenen
de boek- en courantdrukkerijen;
de kaarsen-, de gas-, de glas-, de soda-,
de zeep- en de cartonnagefabrieken
aan hunne verplichtingen om vóór 15 Januari
e, !r. eeno lijst op te maken van de namen,
rooi namen enz. der mannelijke en vrouwelijke per
ionen, die in hun bedrijf binnen het gebied der
bovengonoemden Kamers van arbeid (hetwelk zich
uitstrekt over de gemeente Schiedam) als patroons
of in ban dienst als werklieden werkzaam zijn
of zijn geweest gedurende het kalenderjaar
1912 of, indien het I-et bouwvak betreft, gedu
rende bet laatste tijdvak van 7 maanden dat
in dat bedrijf is gewerkt, en ora die lijst, mede
lóóf 15 Januari a.s., te zenden aan Burge
meester en Wet bonders.
Ten aanzien van hom, die in het bedrijf van
het bouwvak werkzaam is geweest, wordt op
k lijst opgegeven gedurende welken tijd hij in
óat bedrijf wei kzuam is geweest.
Oj> die lijsten mogen niet vermeld worden zij,
dio geduiende het laatst verloopen kalenderjaar
of, indien hot 'net bouwvak betreft, gedurende
bovenbodooldo 7 maanden, niet binnen het ge
bied der bovengenoemde Kamers van arbeid bij
iistzelfde boofd of denzelfden bestuurder werk-
taam zijn geweest en behoeven niet te worden
vermeld zij, die geen ingezetenen des Rijks of
geen Nederlanders zijn, of die op 15 Februari
1913, den leeftijd van vijf en twintig jaar niet
nillen bobben bereikt.
Onder patroons worden verstaan do manne-
tijke of vrouwelijke hoofden of bestuurders van
'een bedrijf, waarin' ten minste één pei-'O' n
"boven de 20 jaren tegen genot ran loon vveik-
jzaam is, en allen, die op het beheer der hoof-
'den of bestuurders toezicht houden terwijl met
patroons gelijk gesteld worden de personen, die
Moor bet hoofd of bestuurder van een bedrijf'
'in den regel belast worden met het ontwerpen
fvan wetenschappelijke plannen en modellen, of
met het doen van wetenschappelijke proeven,
de procuratiehouders alsmede de personen, die
bij ontstentenis van het boofd of den bestuut-
'der van het bedrijf dat hoofd of dien bestuurdoi
vervangen.
Onder werklieden worden verstaan alle ande
ren, die tegen genot van loon in een bedrijf
wetkzaam zijn, behalve zij, die geheel of gedeel
telijk gezag over anderen uitoefenen.
3ij, die gedurende het laatst verloopen kalen
derjaar of, indien het het bouwvak betreft,
gedurende Let Isatste tijdvak van 7 maanden, dat
In dit bedrijf is gewerkt, niet in het bedrijf van
hetzelfde boofd of denzelfden bestuurder werk
zaam zijn geweest, en die aanspraak kunnen
maken om geplaatst te worden op de kiezerslijst
voor de bovengenoemde Kamers van arbeid zijn
bevoegd daarvan vóór 15 Januari e. k. aangifte
te doen bij Burgemeester en Wethoudeis,
De formulieren voor bedoelde lijsten en aan
giften zijn kosteloos voor belanghebbenden ver
krijgbaar aan de afdeeling Bevolking, (School
straat 12)
Schiedam, dt-n I4den December 1912.
'Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. L. HONNERLAGE GRETE.
De Secretaris,
V. SICKENGA,
Uil het Frausch,
van
PIERRE LOTI.
Het was een droefgeestige avond; de
vind begon te klagen, wij waron midden
°P den Indisehen Oceaan.
Twee zielige ossen bicven ons nog van
de twaalf stuks over, die in Singapore
"'U'en opgedaan, om onderweg te worden
gegeten. Men had zo gespaard, deze laat--
de twee, omdat de tocht langer aanhield,
bgengeweikt als wij worden door den slech
ten moesson.
Het varen twee arme, kwijnende, vcr-
"wgcide, beklagenswaardige beesten; hun
t"ii'l had ook al sterk geleden, afgeschuurd
a's Lo werd op de uitspringende been
den door de wrijving van het slingerende
schip.
Sodeil dagen voeten zij aldus ellendig
butler, de ruggen gekeerd naar de weiden
Va|i daarginds, waarheen niemand hen
ooit ten ug zou brengen, kort aan elkaar
do hoorns vastgebonden, do een naast
Jto ander, de koppen in berusting naar
benc-flon buigende telkens, als een golfslag
j1111 lichaam met een nieuwe, kil-koude
douche oveispoelde. Dof-oogig herkauwden
fl) samen liet slechte, van zout dóoiweekte
°°i'; veroordeelde beesten die zij waren,
reeds tevoren afgevoerd, zonder genade,
Y'm do lijst der levende .dieren, maar be
mind om nog veel to lijden vóór den te
Aanbesteding.
De Commissie van Administratie voor het
Stads-Ziekenhuis te Schiedam, zal op Vrij
dag 27 December 1912 aanbesteden de ló-
vering, gedurende het jaar 1913 van:
vleesch, vet, brood, melk en krui-
denieis-, grutters- en koloniale waren,
alles ton dienste van het gesticht.
De inschrijvingsbiljelten, zooveel mogelijk
vergezeld van monsters, moeten op den dag
der aanbesteding vóór 's morgens 9 uur aan
het Ziekenhuöi bezorgd zijn.
De voorwaarden van aanbesteding liggen
aldaar ter lezing op iederen werkdag, des
morgen van 912 uur.
De Commissie voornoemd:
M. L. HONNERLAGE GRETE,
Voorzitter.
Mr. M. M. VAN VELZEN,
Secr.-Penningir
ii.
In een vorig artikel over het wetsont
werp op hot „petroloutn-verkeer", dat bij
den Duitsdien Rijksdag in eorsto lezing is
wachten dood; om kou te lijden, schokken
tri verdragen, vochtigheid, vonlooving, ang
sten
Do avond,-waarvan ik spreek, was bui
tengewoon somber. Op zee heeft men veel
van dergelijke avonden, wanneer bedenke
lijke, loodkleurige wolken tegón den hori
zon aandrijven, waarachter het groote licht
wegzinkt, wannoer de wind begint op le
steken en de nacht niet veel goeds be
looft.
Gebod verlaten als men zich voelt op
dó cindclooze wateren, wordt men door
'oen vagen angst hevaïigen, een angsl, die
aan land nooit door de schemering wordt
venvekt, zelts niet op de meest sombere
"plaatsen. En nu die twee armzalige os-
hen!, schepselen van grasvolden en wei
den, meer nog dan de mouse hen verloren
in deze beweeglijke eenzaamheid, en die
'niet als wij, de hoop kennen; zij zouden
/«keiondanks hun primitief ontwikkeld
verstand, op hun manier het benauwende
der omgeving ondergaan en venvard vóór
voelen lnm toekomsügen dood.
Zij stonden als zieke beesten langzaam
to herkauwen, hun ronde, doffe oogen ble
ven naar de sombere, eindeloosheid der
zee gekeerd. Eén voor één waron hun kame
raden op dc planken naast hen afgemaakt;
sedert twee weken ongeveer, leefden zij
in hun eenzaamheid des te dichter teza
men, elkaar steun gevende bij hel bewegen
van Ihet schip, elkaar de hoorns schurende
in vriendschaps-uiting.
En daar komt nu de man, belast met
den dienst der levensmiddelen (degene,dien
wij -aan boord hofmeester noemen), bij mij
do brag- op om me in geijkte" termen te
zeggen-; „Kapitein, men gaat een os slach-
gerveest, wezen wij er tenslotte op, dat-
Duïtsehland bij de bestrijding van het mo
nopoli der Standard-Oil Company dadelijk
al voor do moeilijkheden van de uitslui
tend-nationale regeling is komen te staan.
Duitschlanfl brcngl geen 'petroleum, althans
niet noemenswaard petroleum voort. Wil
liet nu den veikoop van do olie, tocli rege
len, dan moet het dat doen met een bui-
tenlandsch product, dan' ïnoet het dus bui
tenlanders de wet voorschrijven.
En dat is moeilijk. Men troost zich ginds
nret de omstandigheid, dat de Standard
Oil niet al te veel bezwaren zal maken
om met het Duitseha rijk een redelijk le
veringscontract to sluiten, omdat Duïtseh
land zoo'n goede klant is. En men klopt
in elk geval vol tevredenheid op het pak
„andete aanbiedingen", dat men in reser
ve heeft.
Doch verscheiden deskundigen vragen
zich af, of die anderen wel „anderen" zijn
en of zij inderdaad genoeg kunnen leve
ren. En horendien who weet wat .tie
toekomst zal brengen, als er eens een, wer
kelijk wereld-monopolie in petroleum zal
bestaan en als 11e monopolisten, er Werkelijk
eens groote sommen voor over hadden onr
Dnitschland klein te krijgen.
Geen wonder, dat deze en dergelijke be
zwaren de eerste waren, die men van de
bestrijders van het Wetsontwerp te lroo
ren kreeg. Doch een tweede reeks, niet
minder gewichtige bezwaren, golden den
vorm, waarin de Duitsche regoering zich
de bestrijding dei petroleum monopolisten
dacht.
Men heeft hel waarschijnlijk wel het eerst
gewoonweg aan een staatsmonopolie, beter
aan een staatsregie gedacht. En aangezien
de functie van den staat in, casu niet kon
beginnen met hel winnen van petroleum
dal immers in hoofdzaak slechts in liet
buitenland geschiedt heeft men zich
voorgesteld, dat althans He handel en ver
koop van petroleum staalsiegie zouden wor
den, dat de staat als zoodanig dus de po-
troleum elders zou koopen en dan* in
Duitschland door een leger ambtenaren zou
doen opslaan, naar verkoopplaatsen laten
brengen en daar zou mkoopen.
Doch hel is wel een toeken des tifds,
dat men met een dergelijk plan piet heeft
durven komen ca dal ei onder de spre
kers maar een heel enkele is geweest, die
zulk een constructie duifde voorstaan. Ja
men heei't openlijk ook van rcgcerings-
wege eikend, dat men met ambtenaren zoo
iets niet aandurfde, dat de staat zooiets
niet doen kon. En dit m hot land van don
Rijks post en de l'iuisKvho Staatsspoorwe
gen! De ambtenaren waren te laks zoo
heette het hun1 behing bij de zaak was
niet groot genoeg om hen zich zóó te doen
inspannen, als particuliere kooplieden dat
moeten doen, wilden, zij goede zaken nïa-
(ten." Dat de duivel hom' halo, dien hof-
ineesteiIk ontving hem onaangenaam, hoe-
wél hij er lieusch niets aan doen kon, maar
(om de waarheid ie zeggen, ik had vanaf
het begin van onze vaail geen geluk gehad:
steeds in mijn wacht slachting van os
sen I... Dit gebeurt n.I. precies onder het
commando-bruggetje, waarop wij heen en
weer loopen, en je kunt mooi je oogen
afwenden, aan andere dingen denken, in
do ruimte kijkentoch kun je er niet aan
ontkomen, den stag le hooien, tus.schen
de hoorns toegebracht, midden op het
arme voorhoofd, dat laag aan een ring
aan dcri grond bevestigd zit, on dan Int
geluid van het dier, dat op hel dek neer
stort mol oen gekraak van beenderen. En
dadelijk daarna het m-bhtzen van lucht
in de huid, hot slroopen et van, het snijden
van hot vleesch in stukken. Een afschu
welijke, latte lucht stijgt op uit de open
gesneden buik en in dp omgeving zijn dc
plankeu van liet schip, doorgaans zoo
schoon, nu gedrenkt met blood, mol allerlei
weerziuwekkendheden
Dus nu was hel oogenbhk daar om een
der ossen te dooden. Keu kring van ma
trozen schaarde zich om den ring, waar
aan men het hoest vóór do slachting moest
binden en van de twee, die overbleven,
nam men de zwakste, eer;, die bijna ster
vende was en zich zonder tegenweer ook
liet meevoeren.
Toen draaide de aiulcr langzaam den
kop, om den kameraad met zijn rnelancho-
heken blik te volgen; toen hij zag, dat
men hem naar dezelfde ongeluksplek' bracht,
waar ook al do vorige waren gevallen,
begreep hij;" in zijn laag voorhoofd van
jierkauwend dier lichtte iets van begrij-
ken, men moest het amblenaren-leger niet
nog grooter, maken, enz., enz.
Dat had men tien jaar gele'den eons in
het openbaar in Berlijn moeten zeggen I
En men vergete niet. het nwikwaanhge
van dit verschijnsel in Duitschland is, .lat
daar zulke uitlatingen niet door du juRij
politiek" worden ingegeven, waai dc val
ste voorstanders van den ambtenaren slaat
ginds zoowel aan tie uiterste linker- aK
aan de uiterste rechterzijde zitten, .Men
denkc maar eens aan de befaamde koren-
regi-voorstellen van graaf Kamtz
Van eigenlijke petioleum-regic was dus
geen sprake, Men wilde de petroleum doen
aanköopeu en verkoopen door een groote
maatschappij, die geheel onder staatscon
trole "zou staan en waarbij een hoog rijks
ambtenaar vrij ver gaande controle bevoegd
heden zou hebben.
Deze constructie werd heftig aangeval
len, omdat men er allerlei hank-inlrigcs ach
ter zocht, dio voor hot buitenland van wei
nig belang zijn. Tocb is het verschijnsel
op zichzelf niet belangeloos, aangezien zul
ke praatjes in' zoo'n geval als vanzelf moe
ten ontstaan. Waai* de staat op zoo'n bui
tengewoon krachtige wijze zou gaan ingrij
pen in het economische leven zijner bur
gers, daar ligt het voor do hand, dat men
feitelijk niemand meer vertrouwt Men
weel nu eenmaal iioe buitengewoon licht
zinnig in moreel opzicht 98 percent van
het menschdom is zootlra, hel „maar tlo
staat" is, dio benadeeld wordt. liet is af
schuwelijk wij erkennen, dat gaarne en
mei nadruk doch het is nu eenmaal
niet anders.
Op deze constructie ha'd men zooals
vanzelf spreekt buitengewoon Veel aan
te melken. Zulke concessie-contracten zijn
altijd moeilijk te maken, do staat is log
en voor hem, die namens den staat con
tract sluit, bestaat uu eenmaal niet dio
machtige lactor van liet eigenbelang, dio
particulieren zoo scherp doet toekijken en
zoo aigwanend doet zijn, als zij contracten
sluiten. Bovendien meende men zwei te
recht dat alle* afhing van do keuze van
den regeeiingsconrnHssaris. Was toen daar
in buitengewoon,, buitengewoon gelukkig,
dan kon er iets van 'de controle toree,bi
komen. Doch Was men slechts iets min
der gelukkig, dan z.uu er alle kans zijn, dat
deze controle als zoo vaak een was
sen neus werd.
Doch gesteld zelfs, dat dit gelukte, 'dan
kreeg men nog niet wat men wenschW;
goedkoojm peiroleumjnijzen, Men Vreesde,
dat zoo deze combinatie al exorbitante prij
zen iu de toekomst onmogelijk zou ma-
kon wat nog niet zoo zeker was zij
Inch voor heel wat hooger prijzen z.ou
moeten verkoopen dan nu in veel geval
len geschiedde door de Standard Oil, al
thans door* een van haar vele creaturen.
pon, van verstaan, eïi hij stiet een smar
telijk geloei uilOi de kreet van dien
os; 't was een van do somberste klan
ken, die mij ooit hebben doen rillen, even
als ze tot dc geheimzinnigste behooi.te,
dio ik ooit opving.... Daarin trilde dat
verwijt tegen ons allen, tegen do men-
schon, en ook een soort van aandoenlijke
berusting; ik weet niet wat van opgekropte
snarl, slikkens-vol, alsof hij diep-in gevoeld
had, hoezeer zijn gekerm nutteloos was,
z.ijn roepen vergeefs. Met de overtuiging
van een algeheel e overgave, scheen hij le
willen zoggen: „Zoo is het dus nu geko
men, dat onvermijdelijke uur, voor mijn
laalsten broeder, die met mij van daar
ginds kwam, met mij van ons vaderland
word weggevoerd, waar gras en weide ons
leven was. En mijn eigen beurt komt ml
nok weldra, en geen levende ziel op de
wereld zal medelijden met mij hebben, niet
meei met mij dan met hem
O, neen! ik had wél medelijden. Ik
voelde zelts een woest modelijden, dat
«ogenblik, en oen opwelling dreef mij er
bijna toe om' dien loggen, zieken, b'ijna tegen
stand i gen kop tegen mg aan to drukken,
want dat is de natuurlijke, physieke wijze,
waarmede wij, als ir: n illusie van bescher
ming, beu wiegen, die lijden of moeten
sterven.
Blaar inderdaad, hij had van niemand
meer hulp te verwachten, want zelfs ik,
diö z.oo goed de intense smait van zijn
kreet had gevoeld, zelfs ik bleef stijf en
ongevoelig op mijn plaats, met afgewende
oogen
Ter .wille van do wanhoop van een dier,
niet waar, kan men toch niet de koers van
een schip doen veranderen ep aan drie
En ten slotte was deze maatregel een nieu
we nagel aan de doodkist van den kleinen
handeidrijeenden middenstand, nademaa 1
veintoodelijk to< h de detailverkoop van pe-
tiiileum dom* kleine particulieren zou moe-
li-ti jjLnits maken voor detailverkoop door
ainlilemuen van den nieuwen grooten par
ia uheide vennootschap, aan wie de staat
den veikoop van jretroloum in Duitschlan'd
zou opdragen.
Me» ziet liet - de bezwaren zijn legio en
de kans m veorloopig alliums niet
gioot, dat dit onfweip ooit wet wordt.
Doch algezien van de vraag of men met
deze poging zal slagen is zij uiterst be
langrijk als symptoom en als proeve van
een bestrijding, dro vioeg of laat ook door
bed veel andere slaton zal moeten worden
gevoerd.
Alleen in Oostenrijk is men tot nu toe
tegen de pelrolcum-monopolisten van. staats
wege opgetreden, verklaarde He Duitscjre
staatssecretaris, llij noemde ook Roeme
nie. Doch dit liinlcl verkeert in hot uitzon
deringsgeval, dat het zelf rijke petroleum-
hronnen heeft. In Zweden en IJsland moet
men ook plannen hebben om van staats
wege op te treden.
Sterftecijfers der laatste jaren.
Dc volksgezondheid gnat vooruit en do
vorderingen der medische wetenschap, over
liet algemeen mei een zeer bedenkelijke
uitzondering: de gezondheid der Engelscho
mannen boven de -15 jaar is, met vroeger
vergeleken, er niet op vooruitgegaan en
van hel 55ste levensjaar al' is hun sterfte
cijfer beduidend grooter dan dal van hun
vader of grootvader. Uit een statistiek van
do „Local Government Board" onllecnou wij
het volgende:
Op zichzelf is de vooruitgang der hygiëne
sedert het midden der 19de eeuw enorm;
de kindersterfte is geweldig achteruitge
gaan. Vergelijkt men de tijdruimten 1811
'45 en 1906'10 met elkaar, dan hespen11
men voor 5- lot 10-jarige. jongens een af
name van sterft,«gevallen van 64 pel. Voor
den ouderdom van 20—25 jaar bedraagt
do teruggang bij do mannen 59 pdbij de
vrouwen 64 pot., voor den J oef lijd van 25
35 jaar is dil 44 pel. en 55 pet. De vrou
wen zijn dus, ondanks haar meerdere werk
zaamheid,•'"meer begunstigd dan de man
nen; van de vrouwen, tusscheu de 30 en
de 40 jaar sterven in verhouding nauwelijks
do helft minder als twee generalies geleden.
Ook op hoogoren joeltijd is de vrouw or
beter aan lo« dan do man: terwijl bij do
vrouw liet sterftecijfer bij vergelijking der
genoemde perioden voor 4555 jaar met
15 pet., voor 5565 jaar* met 7 pet. en
voor 65—75 jaar met 1 pet. verminderde,
zijn do cijfers bij do mannen resp. ver-
hondeul menschen hun rantsoen ami versch
vleesch betwisten. Blen zou voor gek ge
houden woiden, als men ook maar één
minuut eiovei dacht.
Maar een oude matroos, dio, evenals liij1,
missihien ook niemand op dc wereld had
en nooit medelijden ondervonden, had
ook den kreet gehoord, gevoeld' in 'l diepst
zijm-i ziel, evenals ill, llij ging naar hem
loe, eu wreef hem zachtjes over de snuit.
Hij had, als hij eraan gedacht had, hem
Kunnen vooisjmllen
„Zij ooi; zullen allen sleiven, die mor
gen jou zullen eten, mijn aim beest; alten,
weel je, zeifs de. «leiksien en do jongsten,
en rnissetiien dat dun hun laatste uur nog
wrcedei' voor hen dan vuoi jou zal zijn, vol
smnilen, lange smarten; misschien dat zij
den kopslag midden op iiel voorhoofd nog
wel z.oudeu veikiezon."
Het dier beantwoordde wel zijn liefkoo-
z.ing door hem met zijn goeie oogen aan
le zien en hem de baad to likken. Blaar
toen was liet gedaan, iiel licht van begiij-
pen, dat een oogenbtik onder zijn lago voor
hoofd bad uitgeschenen, vordoofdo. To
midden der sombere oneindigheid, waarin
het schip hum steeds dichter voerde, in
do koude misten, in de donke-'e, dio een
slechten nacht voorspelde, en naast het
lichaam van zijn makker, dat niet meet*
was dan een vorinlooze klomp vleesch aan
een haak was bij kalm tot herkauwen
overgegaan, de armzalige os; zijn beperkt
verstandsvermogen reikte niet verder; hij
dacht aan niets moer; hij herinnerde zich
niets meer,.
i
