65"e laargang.
Zaterdag 28 December 1912.
No. 14107
Tweede Blad.
Straf-manie.
Naar een nieuwe toekomst.
Dagen en nachten wachten.
V
BMENLAm
UH.-LV')
COURANT.
Dezo couxaat verschijnt 'd a g e 1 ij k s,- met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prijs per kwartaal! Koor Schiedam en Klaar dingen fl, 1.25,- franco
mi post fl. 1.65.
Prijs per week: Koor Schiedam en Klaardiagen 10 qenti
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks, aangenomen, 1 1
Advortentiën voor het eerstvolgend n uirmior moeten des middags vóór een
'ttur aan hot Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Men weet het, men is geweldig in Duitsch-
Imd geschrokken, toen do heer Kari Finkel-
burg zijn landgenooten verteld heeft, dat op
iedere zes mannelijke meerderjarige Duit-
schors altijd een met den strafrechter in
aanraking is geweest.
Het was niets nieuws. De geleerden had
den die cijfers al herhaaldelijk genoemd.
Maar door een toeval is ditmaal deze be
kende waarheid meer onder het publiek
gekomen en nu weet men hel: als men nu
met zes meerderjarige,- mannelijke Duit-
schors in gezelschap is, staat het vast dal
de kans groot is, dat althans één van de
heeren met den strafrechter heeft ken
nis gemaakt. En men denke hier niet aan
kleinigheden. Want zeer uitdrukkelijk slaat
rast, dat een van die heeren een rijkswet
overtreden heeft. Trekt men de grenzen
nauwer, neemt men alle gevallen, waarin
iemand met den strafrechter in aanraking
is gekomen, dan worden de cijfers nog vóél
(Tngunstiger. Want hier hebben wij te ma
ken met Duitsche Rijksstatistiek, die slechts
1/4 of i/j omvat van alle veroordeelingen
van den strafrechter. Ging men werkelijk
alle veroordoelineen samentellen, dan zou
cr alle kans zijn, dat van twee meerder
jarige mannelijke Duitschers altijd één al
eens kennis gemaakt heeft met den straf»
ïechler.
Is dit nu een bevjis voor do slechte
inborst van onze meerderjarige, mannelijke
oostelijke buren?
Zonder meer is dat zeer zeker niet het
geval. Men kan niet zeggen, dat het niets
te beteekenen heeft, doch aan den anderen
kant kan men daaruit ook niet de gevolg
trekking maken, dal het Duitsche volk zoo
Mzouder slecht is. Terecht vraagt men
o£ liet feit, dat er in Duilschland jaar
lijks 50.000 kinderen door den rechter ver-
ootdeeld worden tegen G000 jaarlijks in
Frankrijk, bewijst, dat een Duilsch kind
ruim 8 maal zoo slecht is als eeuPransch.
Neen natuurlijk. Er zijn hier factoren Lui
ten de bedoelde slechtheid aan het werk,
die den Duihsekcro zooveel slechter cijleis
neven dan den Fransehen,
Geen wonder, dat thans vele Duitschers,
schrijvers en criminalisten van naam, aan
den gang zijn om het wonder te verkla
l'ett.
Er worden daarbij allerlei verklaringen
gegeven, die ons voorkomen weinig hout te
snijden, omdat zij niet tot do kem der
zaak doordringen en omdat zij veelal een
verschil met andere landen maken, dat niet
inderdaad bestaat.,
Jniusschen: er zijn, dunkt ons, drie ver
klaringen die wel nadere overweging vei-
dienen en die allo drie uit hot Duitsche
volkskarakter voortkomen. De eerste is, dat
het openbaar ministerie ginds anders op
treedt dan ten onzent, ten tweede, dat men
't L'oopt tegen den avond.
Dc wachtkamer derde-klasse is overvol.
Al maar door gaan en komen de treinen
t;n nemen aan het drukke kniisslalkm
drommen haastige reizigers op of laten ze
jus een dwarrelden stroom op de perrons
neerdalen uit do zenuwachtig geopende por
tieren. 't Is een wedren, wie het eerst
er in, wie het eerst er uit zal zijn. Men
rept zich en dringt en duwt,
't Is de laatste dag van '1 jaar. Van
middag zijn honderden op weg naar het
eigen huis. Er is geen tijd te verliezen;
de vacantia is zoo kort. Ze willen thnis
Z1J»> hoe eerder hoe.liever, de mannen, die
m de week voor zaken reizen of „op werk"
juju en iederon morgen weggaan om
s avonds terug te koeren. En in de derde-
klasse-wachtkamer openen en sluiten zich
,de deuren voor de vertrekkende!), voor de
komenden op deze laatste uren van het
jaar,
t Is er vol, overvol, in de wachtkamer.
;Eoir blauwachtige rookwalm hangt zwaar
tussclien Oe muren der groote zaal. Rij het
.buffet is de drukte liet grootst. De ïabrieks-
•arb'eiders gaan terug naar vrouw en kind,
"et weekloon is uitbetaald en haastig wordt
<Wtn glas j)ïor geledigd, eer do thuisreis
maar raak wetgceft en alles meent te kun-
non bestrafwetgeven en de derde, die weer
het nauwst met de eerste samenvalt, dat
de staat tegenover den burger als baas,
als machthebber, als bewakende derde op
treedt.
Er is in Duifschhtnd een tegenstelling
tusschen regccring en geregeeulen, die el
ders, mot name in ons land, ontbreekt, liet
is waar, er zijn in Nederland politici, die
slecht vertalen kunnen, toch altijd met
JXiifsehc vertalingen bezig zijn en dus net
als in Duilschland gaan pruttelen, wanneer
kamerleden of gemeenteraadsleden te gast
gaan bij de machthebbers. Doch dat na-
apctt is een gevolg van de slechte vei taling
van hol Jïoog-Duilsche woord ;,Regieiung"
in liet Nederlundsehe Regeering. Dat is
wat anders. Regeering, dat zijn wij.
Hot is soms wel niet zoo gemakkelijk uit
te maken. Eu er zijn uitzonderingen. Doch
de regel is zoo.
Terwijl in Duilschland en ov.eral in Prui
sen de regeering iemand anders is, een
hoogere macht, dje wel eenigermate met
ons te rekenen hoeft, doch over het geheel
tegenover het volk slaat. Zij komt niet vooif
uit de volksvertegenwoordiging cn zij heeft
een eigen politieke macht buiten die ver
tegenwoordiging om. liet leger, de land
raden, de regeeringspresidenteii en ook wel
dc justitieele ambtenaren zijn de werktuigen
dier regeering. Zij hebben op het stoute
volk te passen. En zij doen dat volgens
een mooi systeem, goed gedisciplineerd en
met veel ijver.
Het volk ook het volk in zijn wijdste
betoekenis is slecht, ook ten onzent. Wer
den allo misdaden en misdaadjes gestraft,
boe weinigen zouden ook ten onzout vrij uit
gaan. Doch dat kan niet. Dat voelt ten on
zent de regeering. die zelf uit het volk.
komt, dat voelt dus ook het openbaar mi
nisterie.
Met matigheid en tact treedt, dat over
het geheel op, ingrijpend waar het noodig
is, doch niet staand, als een strenge onder
wijzer voor de klas, die bij elke ook dc
kleinste
geeft.
Wél aldus -doet het Duitsche ojienbare
ministerie. En wél aldus handelt de Duit
sche rechter. Er wordt van het volk „stram
me" discipline geëischt, men heeft moreel
netjes op een rij !c staan, met den pink
op den naad, enz... andois krijgt men slial
Het is niemand minder, dan de groote
Duitsche lotrafrcchtsleeraar Franz von
Liszt, die hierop terecht du aandacht ves
tigt. E11 wij gelooven inderdaad, dat dit
veel verklaart.
Minder gelukkig is, dunkt ons, dc hoog
leeraar waar hij de groote- criminaliteit
0. a. ook toeschrijft aan de min of meer
anarchistische neiging van den burger om
tegenover dien lastigen staal nu ook op
zijn beurt lastig te zijn. Die neiging is in
Nederland zeker eerder groeier dan klei
ner, al is dc staat hier dan niet zoo
lastig.
Doch wél weer zeer juist wijst di\ Von
LiSzt op de te hooge waarde, die men aan
overtreding hondeid regels
begint. Men verdringt zich 0111 dc toon
bank en verovert met moeite een kleine
versterking. Loopjongens wringen zich dooi
de wachtenden, maar het gelukt hun niet
allo ongeduldigen te voldoen. En inmid
dels daveren de treinen met zwaar gedreun
de hooge overkapping van het stations-
emplacement binnen of zotten zich in be-
weging met schel gefluit en dol geput van
den stoom hunner buikige locomotieven.
Het is er niet vriendelijk, niet gezellig
in de wachtkamer. Het ruikt er naar bier
en tabaksrook; de tafeltjes zijn besnioc-
zeld en vol natte kringen, en oorveidoovend
vermengen zich de luide niensclienslom
men met hel gekliukklank en gebons daar
buiten op de rails. Thuis is het beter.
lil een boek van de zaal staal een juf
fertje. Ze beeft herhaaldelijk getracht de
aandacht van een bediende te bekken, maar
bet is haar niet gelukt. De dringende man
nen verhinderen haar en nu staat ze en
wacht, dal de groote drukte voorbij zal
zijn. In de rechterhand houdt ze haar
beursje stevig vast; baar linker laat geen
oogenblik een koffertje en een parapluic
'los. Ze beeft dorst en honger ook, want ze
is al sedert vanmorgen zeven uur op reis
en heeft in den trein een boterham ge
gelen, meer niet. Nu begint-ze te bemer
ken, dat zo geen middageten gehad heeft.
Ze verlangt naav iets wanes en wenkt
en gaal op de feenen staan, maar wordt
niet opgemerkt,
do straf tegenwoordig liecht. Met dc straf
wet in de hand meent men den burger
beter te kunnen maker.. Terwijl dat hee-
Iemaal niet liet geval is. uenvijl ook hier
voorkomen duizend maal zoo goed als is
achteraf straffen.
jlet zijn gulden woorden van een man,
die als" criminalist een groeten naam heeft,
ook ver buiten de grenzen van zijn land.
Doch verklaren zij wel heel veel van
't bedoelde verschil tusschen Duilschland
en andere lauden? Zijn er onder die an-'
dere landen niet" ook verscheidene, waar
de waan van den dag ook is, dat. een wet
zonder strafrechtelijke sanctie niets belee-
kent en dat de strafwet oen middel tot
zedelijke opvoeding en verheffing is?
Erijfl der Advertentiërfs Kan 1—6 regels fl0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
ianemen,-
Aüvertentiën b'ij ahonnement op, voordeeüge voorwaarden, Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Burean te bekomen,-
in de nummers .die Dinsdag-,- Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen^ worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van AQ gentg pex advertentie) hg vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No- 103.
r
Koe kond liet toch. dat het plan om door
het inrichten van leeszalen voor jongelie
den aan de besten der onbemiddelden
do gelegenheid te geven de <;p school ver
kregen kennis toe te passou en uit te brei
den, zoo weinig instemming vindt en zoo
weinig wordt uitgevoerd?
Immers, er is tocb zoo heel veel wat voor
en zoo heel, heel weinig wat tegen pleit.
Wie gelooft in hel belang en liet nut van
volksontwikkeling, moet iu elk geval een
wanne voorstander zijn. Voor hein moet
liet plan niet kunnen wachten, geen nacht
en geen da,g. Want thans levert dc lagere
school in zooveel opzicht Sisyplntswerk.
Zij brengt den steen gedurende G, 7, S jaar
in ieder mensehenlovc-n omhoog om hel
geleidelijk aan te zien, hoe die stec'n de
verdere jaren weer snel terugvliegt.' Ze
ker dc ondervijs-enthousiasten zullen op
den duur voor allen verplicht onderwijs
tot 16, 17, IS jaar willen hebben. Zij
zullen dit verkiezen boven jongelieden-lees-
zaJ.cn. Doch zij welen, dat dit niet van van
daag op morgen, zooal ooit, te bereiken is.
Doch die jongelieden-leeszalen zijn al
thans in de steden gauw en betrekkelijk
gemakkelijk te bereiken. Laat er eens een,
eens twee Urn jaarlijks mee gemoeid zijn
wat beteekenen zullen bediagen tegen
over 1!" schatten, welke jaailiiks voor led
volksonderwijs worden uitgeven.' Eu wat
zouden die twee ton de vele inillioemni heet
veel vruchtbaarder maken.
Wij bectijpea dan ook niet, dal de aan
drang uit on leiw ijzersklipgeit naar dezo
eenvoudige htu'vunniiig niet veel giouler
is. Zekei er is genoeg slot voor be
spreking in de eigenlijke .schoolwereld. En
du oiirleiwijzcis heblx'U reed-, zooveel 'drang
uit le oefenen.
Maar Lócli begrijpen wij mei, dat iu die
kringen deze eenvoudige maaliegel, die
Voor velen de kroon op hun eigen, ijverig
werk zou beleekenen, up zoo weinig be
langstelling sluit.
Ad evenmin lbegiijp«n wij onze geacht»
medeburgers, die iu zoo lmosru male den
mond vol hobbelt van ontu ikkeling van
hot particulier iuiüalirf. Zij zijn bang voor
overheidszorg, voor bedeeling, zij willen
Dat wekt het medelijden op van een
grootcn, baardigen muil, die met drie kin
doren aan een tafeltje zti.
„Wilt u wat hebben, juffrouw?" zegt hij
met een goedige bromstem. „Zal ik eens
wat voor u zien le krijgen?"
Het meisje kijkt hem veiwonderd aan,
maar haar blik is dankbaar, wanneer ze
antwoordt;
,,U is wel vriendelijk; ja, ik zou wel
giiutg een kop kulfie cn een broodje met
vleescb willen hebben, maar ik ben wat
klein en ze zien mij niet."
„Nu, dan zal i'k hel eens gaan probeeion,"
zegt de man, „(la dan maar -zoolang daar
zitten, dan zal ik hel 11 wel brengen."
De man wijst naar het tafeltje, waar zijn
kinderen zitten. Ilrt kleinste is hoogstens
twee jaar; liet oudste misschien vijf. Het
juffertje gaat bij hen zitten, knikt de kin
deren eens toe en heeft een gevoel, alsof
haar een pak van hel hart valt. Ze heefl
zich zoo alleen, zoo machteloos gevoeld
tusschen al die niensclien en hij al dal
rumoer. Nu heefl iemand met haar gespro
ken, er wontt voor haar gezorgd.: ze
is niet meer alleen in' die drukke wereld
van I rein en, die Jromon en gaan. Ze beeft,
zoolang ze vandaar; reist, nog geen woord
gewisseld dan met dc eomlucteuis. Ze is
Maakbaar, dal *c weer Siij vriendelijke men-
schen is en het gevoel der diepe eenzaam
heid, dar temidden van bet drukke ver
keer haar beklemde'en door het naderend
den 'natuurlijken aanleg in eiken menseh
ontwikkelen en hem zelf zich een weg
doen banen.
Welnu 'wat is dan mooier weg dan
deze? Men opent althans in de grooterc
•gemeenten zalen, met niet te veel goede
boeken, waar de kinderen vóór zij van
school gaan, wegwijs gemaakt worden en
waar zij veivolgeus kunnen komen lezen,
plaatjes kijken of werken aan hun ont
wikkeling, alles onder tactvol toezicht
Hol is 'de weg naar hooger ontwikkeling
opengesteld voor welhaast iedereen, die
werken wil. Rel is het middel, waardoor
bijna elk kind zijn persoonlijken aanleg
zal kunnen ontwikkelen.
En itoch doet men in deze richting vrij-
wfel niets. En toch doen vooral zij niets,
de mannen, waaronder zooveel gefortuueor-
deu schuilen, die conservatieven gescholden
worden, doch 'daartegen opkomen, zeggen
de, dal 'zij wél vooruitgang willen doch
geen staatssocialisme.
Welnu bier is een eenvoudig en
goedkoop middel om te getuigen voor 'de
vooruitstrevendheid dezer geuaun'de con
servatieven, dat zeker alle bezwaren van
staal&voogdjj en verkapte bedeeling onder
vangt. Zij laten Jiel middel iiitusscben lig
gen.
Dan Izijn er de mensc.lien, die vreozeii
voor de schadelijke moroele invloeden,
Welke Biet jonge menscli 's avonds op straal
bedreigen, cn zij, die eenzijdige politieke
beïnvloeding van deze jeugd willen tegen
gaan. Zij allen moesten warme voorstan
dors zijn van dergelijke inrichtingen, doch
ook van ben hoort men Weinig,
Het is waar, hier komen wij dicht Lij
een schaduwzijde. Men zal beweren, dal
een dergelijke instelling de kinduren nog
Weer meer uithuizig zal maken. En het is
zeker niet wensehelijk om niet met alle
macht dergelijke uithuizigheid tegen Ie
gaan. Toch vinden wij dit slechts een ge
ring bezwaar, eensdeels omdat bel een uit
huizigheid va,11 goeden huizo betreft, die
ten slotte toch weer huiselijk maakt, en
dan omdat tegenover de enkelen, die dc01
deze hervomiing uithuizig zouden worden,
toch do heel velen zouden slaan, die de
straal of een ander 1mgewcu.rf.d1t milieu
moor zouden mijden.
Nog een andere categorie meii-sthotihtd)-
ben hier niet den invloed ten goede, dien
men van bon 111 deze zaak zou vei wach
ten dc voorstanders der gewone ojien
bare leeszalen. Doch voor wie do bviiaidi
omstandigheden kont, waarin dezo leeszalen
meereudecls verkeoren, is het duidelijk dal
die voorstanders liever lum krachten con-
ceuLrecTcn op hun eigen instellingen dan
nu ook nog vooi jongelioden-leoazalen le
gaan welken.
Iuilussclien ook dit is toch wel le
bejammeren, omdat wij ten slotte ons de
openbare leeszaal niet in haar vollekraehl
kunnen denken zonder <le aiUi-c-bambie van
de jongelieden-loeszaal, waar aan liel kind
op geleidelijke wijze een vertrouwelijke om
gang moet Worden geleerd niet hel goede
book, liet goede tijdschrift, en waai de
jongeling zich de kennis zal 1 neu eigen
maken, die hij ialer voor een juist ge
bruik van de openbare leeszaal noodig
'beeft.
Doch helaas, stem, die om jongelieden»
leeszalen roept, klinkt op enkele uitzon
deringen na ongehoord voorbij. IJet is
geen jiolitiek Sjibbolcfh, hm, is geen mode
kwestie, er zijn geen gezaghebbende man
nen, wier belang het is bet wachtwoord
uil te geven, dat deze instelling niet kan
Wachten, geen dag en geen nacht en
ilus blijven wij over bel geheel vei stoken
vair Hit eenvoudige, gezonde, weinig kosf
bare en in elk opzicht zoo aantrekk' ,.vö
middel om de volksontwikkeling der bes
ten uit ops volk te vergum ten en om met
een betrekkelijke kleinigheid de gtoole geld
sommen, aan kimlei'undeiuijs besteed, reel
vruchtbaarder Ie maken.
jaareinde nog wordt, verscherpt, valt van
haar.
Ze is hel reizen niet gewoon en het
komt haar voor, dat men nergens meer
all eon is dan in een menigte, waai van
niet één gezicht bekend is. En den geheelen
dag heeft zij zich afgevraagd, hoe dc fa
milie zal zijn, waar ze naar loe moet,
hoe de naaste toekomst zal wezen 111 den
nieuwen kring bij kinderen, die ze zal
moeten oppassen, maar die ze nu nog zelfs
niet van aanzien kent. Dat heefl haar ook
gedrukt, dal onbekende van morgen. Ze
is tiiiet gewend ondei vreemden ie gaan
en T zal baai eerste uitend buitenshui»
zijn. Want hel eigen buis beslaat mei
meer sederl de ouders, die ze zoo moeilijk
missen 'kon, zoo vioeg zijn gestorven, liet
een en bet andei beeft haar sombei ge
steind. Als tegen een boig beeft ze opge
zien tegen dezen Oudejaarsavond, met al
zijn herinneringen, die zo zal eindigen iu
een betrekking bij vreemden. Men kan nooit
welen, 't kan meevallen, maai ook soms
zoo tegenvallen.
Maar 1111 ziel ze weer licht, is ze eens
klaps vroolijk gestemd. Er zijn goede mon-
schen in de wereld en de eenvoudige vrien
delijkheid van den goedigen reus is iu
baar hart gevallen als een zonnestraal, en
heefl het-verwarmd. Ze is jong cn hel leven
Van het liof.
Z. IC. II. du Prins heeft gisten oor middag
een bezoek gebracht aan den minister van
oorlog op diens departement.
Rechterlijke macht.
Hel gerei htshof te V-Gravcnliage heelt,
Ier vei vulling van eon mature van raads
heer in baar college, de navolgende alplm-
beÜiwdiu lijst van nmibewdiug opgemaakt:
mr. F. M. rt. L. Kok-afin, vice president
der arrondissement-!cchlbank, te Rotter
dam
mr. P. Folvhel, .ïecldei in de ammdisse-
ments rechtbank tl 's-Hra\ cubage;
mr. L, E. Visser, viec-piosktenl der ar
rondissementsrechtbank ie Rottendam.
H, Sneevliet,
De heer II. Sneevliet, de geioyceide uiiri-
vooizitler van de Ned. \ereen. van Spoor-
eu TiamvegpeisOiu-id, heelt, zoo lezen we
in „Hel Volk", medegedeeld dal hij zich
delimited Lenigheid ml d-> ui ueidersbeu e-
ging, alliums voor geiuinicn lijd en dal hij
biuueukoi 1 naar Indie gaal.
lsrig'te en zijn handelspolitiek.
Nu wij m \origc artikelen eens een kijkje
achten de schennen heidien genomen in de
VCieclrigde Stalen van Nooid Amenka,
Duitse bland en Fiaukr-jk, de firotei ümiis-
tisrhe landen, die men ons steeds hier tot
vooihreid wil stellen, blijft ons nog over
ook ten aanzien van lielgië, de dingen eens
meer op de keiler te beschouwen, umditl
de vuruNlandeis van de Tariefwei Kolkman
uhk ook altijd "weer op het voorbeeld mui
dil huid wijzen.
Wij vinden hiervoor thans een. bij lül-
slek gunstige gelegenheid in de belangrijke
rede, welke een Belg, een man van dc
prnclijk, iemand van rijpe ervaring op het
gebied vim handel en nijverheid, de lieer
Louis Strauss, van Antwerpen, voorzitter
van den lfoogen lla.ul vuil Nijverheid en
Schepen van openbare werken, dezer da
gen le Amsterdam is komen houden.
is (och zoo naar niet. Dok daarginds zullen
wel vriendelijke niensclien zijn.
De kinderen zien haar nieuwsgierig aait
mol groote oogen in eenigs/ms schuchtere,
11 fwachtende houding. Maar hel kleinste, een
blec-k meisje, met iets droevigs in de oogen,
scliijnl vei trouwen te hebben in de vreem
de, die haar toeknikt en zacbl du wangen
strijkt, liet lacht en sticht liet bandje uit,
tot groote vei luring van den jongen, den
uudsle der drie, die zijn buide voeten op
den bloei Irekl en mei een bedenkelijk
gezicht tegen zijn zusje zegt; „Kijk ceutf,
Maiielje lacht"
En nu begint er een gesprek mei vra
gen van de eene zijde, en éónlelteugrepigc
anlwooidcn van de-andere, dat door dc
zware stem van dun uulrr u mui afgebiukeu.
„Ziezoo, jultiouw, daar is bel. Waar
moe' u naai loe? O, dan heefl n zich niet
te haasten; ecu uuiLju nog, als dn trein op
zijn lijd paid."
De man sddkl aan bij dc latei en neemt
de l;kdn»le op zijn schoot.
„Wij moeien ecu anderen kant uil," zegl
hij. „Drie minuien na uw trein." Ik wou,
dat we er al waren, Ja, juffrouw, dat is
een heel ding, zoo met drie kinderen den
heiden dag in den trein. H moid maai* niet
zien, hoe ze cmil zien. II; had ze. wel graag
wal netjes opgeknapt, want hun groot
moeder is er erg op gesteld, Maar daar heb
ik niet veel versland van. 'I Gaal me alles
zon onhandig af. Ja, 'I i» wat zeggen,
