65"* Jaargang-
Zaterdag Februari 1913
No. 14136
Timede Blad
Uit de Tweede Kamer.
if
Russisch© bohème
©en muziekavond,
per
Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k 8,, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal; Voor Schiedam en Vlaardingen f!. 1.25, franco
post fl. 1.66.
Prijs per weekVoor Schiedam en Vmardingen 10 cent.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen,
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
jiur aan het Bureau bezorgd zijn.
BureauLange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Erijs der A'dvettentiön: Van 1—6 regels 0,0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 80 cent per regel. Groote letters naar de plaats die ui}
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
ïn de nummers, die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
yaa 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Hol begon zeci vermakelijk met een pro-,
lost tegen do nieuwe spelling van den heer
Schaper, die zich gedrongen voelde daar
over iets to zoggen, naaf aanleiding van
den. osell van den heer Ter Laan. dat
de schoolautoriteiton zouden worden ge
machtigd, de onder hun toezicht staande
scholen Ie veroorloven het nieuwe spelling
stelsel foe to passen, en dat de niepwe
spelling zal worden toegelaten op alle van
overheidswege af te nomen examens.
Daartegen kwam het gezond versland van
den partijgenoot van den heer ter Laan in
vollen opstand. Al wil hij ook gaarne ko
men tot vereenvoudiging der spelling, en
al kent hij Kamerleden, die er nooit ge
heel achter zijn gekomen, wanneer men
een (l en wanneer men een t moet schrij
ven, hij kan zich absoluut niet vereenigen
met het denkbeeld van den heer ter Laan.
die aan de scholen vrijheid wil geven ten
opzichte van de spelling, die ze willen
nanleeren. Dat zou leiden tot. anarchie en
den kinderen op later leeftijd bemoeilijken
om een betrekking te krijgen. Daarenboven
was het stelsel-Kollewijn volgens hem ook
onlogisch, b.v. in het vervangen van den
uitgang „lijk" door ,,lik", terwijl men toch
in sommige streken van ons vaderland zeer
heslist „lijk" uitspreekt. Ik ben niet voor
dat „liksielsel", verklaarde de heer Scha
per onder groote hilariteit, te meer, waar
het onder do fanatieke Kollowijnianen leidt
tot uitwassen van zoo bedenkelijker! aard,
dat ze t a l ri k in plaats van tal r ij k schrij
ven. Veel genoegen gaf ook het bezwaar
van den spreker tegen do schrijfwijze „m o-
sic", voor het veel meer bekende „rao-
lie", omdat „mosie" voor onze Israëlitische
'Nederlanders als het verkleinwoord van
Mozos zal worden beschouwd.
Do bekoorlijkheid van dit protest werd
niet weinig verhoogd dooi de houding van
den heer ter Laan, die alle moeite had
om zich te herinneren, dat het een partij
genoot was, die hier bezig was hem in
zijn zwak te tasten. Rood van erger
nis viel hij den heer Schaper herhaaldelijk
in de rede, vooral op die oogenblikken,
dat de Kamer in -luid gelach uitbarstte als
do spreker onbarmhaitig "met de Kollewij-
niannsche spelling den draak stak. Dan
worden die kwinkslagen nog gesouligncerd
door degenen, die den spreker omringden,
door den ouden Lieftinck in de eerste plaats;
was hel wonder, dat zoo groote voorstander
van het nieuwe spellingslidit, als de heri
tor Laan, Tantalus-kwellingen uitstond'?
Want van de, Kollowijnianen geldt Wat van
gohool-onlhoudots, vegetariërs en dei-gelijken
of
van
At. GNEDtTCH.
Thoodoor Spreng was misschien con paar
maanden getrouwd, llij bezat in Eva oen
allerliefst jong vrouwtje: keurig figuurtje,
roso en blnnkjcs van huid, en zoo pro
pertjes, dat zij nooit eenig parfum behoefde
to gebruiken. Eva hield schoonheidsmid
delen verre van zieli, paard oor zij steeds de
goedkeuring van haar echtgenoot verwierf,
temeer, omdat hierop veel geld werd uit
gespaard, waarvoor Spreng niet onverschil
lig was. llij ook was rose en blond, zijn
neus steeds overbrugd door oen bril van
gouden montuur, zijn bomt droeg zicht
baar tvotsch het ridderlintjeHij was
uit genegenheid getrouwd en tezelfdor tijd
uit berekening, want het een kon niet zon
der het ander, volgens hem.
„Als ik Eva trouw," zeido hij tol zich
zelf, „is hot hoele fortuin harcr ouders na
hun dood voor ons, daar zij eenig kind re.
Ik kan daarom, wat mijn toekomst betten,
rustig zijn. En zoolang haar ouders leven
en wij geen kinderen hebben, zijn do ren
ten voldoende voor ons,..."
Nadat bij hierover had nagedacht, begaf
hij zich naar haar huis, zei haar dal'hij
baar liefhad, en ryuht zij niet neergeslagen
oogen en met lioogen blos hom hetzelfde
geldt; ze kunnen u temet alle kwam! ver
geven, dat go hun aandoet, als ge maai
van hun stokpaardje afblijft.
Onderlasschen doet het ons goed, dat
do heer Schaper opgekomen is tegen de
wenschen van zijn partijgenoot; \velkeop-
lossing liet spellings vraagstuk ton sloite j
ook zal krijgen, dit staat toch zeker vast,
dat anarchie het alleischromelykste is. wal
wij op dit gebied zouden kunnen hebben j
Wie nu ten slotte mcenen zou, dat met
dit verschilpunt de eenheid der S. D. A. P. j
bedreigd wordt, verhougc zich niet te
woog; de heer ter Laan hoeft, ioen hij
zijn eischen stelde, uitdrukkelijk gestipu
leerd, .dat hij niet namens de frac'io
sprak.
Wij keeren tot het eigenlijke, onderwijs
debat. terug. En dan ontmoeten wij eerst den
heer Van Wijnbergen, 'die heel wat slimmer
en voor 'dit werk heel wat meer mans
dan dc lieer Blum, de taak óp zich nam dc
Minister tegen 'de aanvallen van Links te
verdedigen, en daarenboven als de stem
bus in het ziclit komt, woi'dt dat altijd van
Rechts gedaan zij!n best deed de openbare
school te branjdmerken als ongodsdienstig,
juister gezegd, anti-godsdienstig ca sociaal
democratisch, die niet ondermijnd wordt
'door de Regeering- of door de Recliberzij.de
maar 'door haar eigen vooretanders.
En daarvoor Werden <lan enkele met zorg
opgeteekenjde uitingen van openbare onder
wijzers aan de Kamer medegedeeld, met het
klaarblijkelijke 'doel den indruk te vestigen,
'dat alie openbare onderwijzers zich aan
dergelijke uitingen schuldig maken. Zoo kre
gen wij te hooren, flat in het orgaan der
NetieiiaiuIsch.o Onderwijzers Propaganda-
Glub voor Drankbestrijding, 'door een on
derwijzer protest werd aangoteekend tegen
een uiting van den voorzitter, die op de
algemeene vergadering: Ae woorden ,,God
zij 'dank" had gebezigd, en die zijn lidmaat
schap zou opzeggen, als deze woonden an
dere bedoeld waren, dan als holle phrase;
het weigenen van mee te doen aan bet
Oranjefeest te Sappemeer, dc bezwaren in
„De Bode" to berde gebracht tegen liet
ophangen Van flo platen van „Onze Vloot"
in de leerlokaien van de openbare school,
wat als oen „militaristisch" bedrijf werd
gebrandmerkt, werden wederom ten tooneele
gevootfl.
'Hot preekt vanzelf, 'dat do lieer Van
Wijnbergen niet het recht ha'd do enkele
gevallen to gencraliseeren, en 'dat is door
vele le'dcn van Links, die aan het Onderwijs
debat deelnemen, anngeloönd, met de bij
voeging dat zo volstrekt niet van plan wa
ren alle uitingen van openbare onderwij
zers in besdicuning te nemen.
Welnu, ons spijt het, dat die enkele
onderwijzers Kamerleden, als: Bos, Kete
laar, en De Jong, 'die toch zekei onver-
bekend had, viel hij oogenblikkelijk op zijn
knieën, uitroepende:
„Ik ben de gelukkigste aller stervelin
gen nu bob ik alleen nog maar even met
jo papa over enkele kleinigheden te spre
ken
Papa en hij waren hot dadelijk met elkaar
eens en Spreng omarmde hom en her
haald c
„Ik ben de gelukkigste aller stervelin
gen!"
Daarop huurde hij oen apartementje, dat
hij mot zorg meubileerde; om dit te bewerk
stelligen, doorkruiste bij met zijn veiloohle
heel Petersburg, en zocht naar elegante
meubelen, die nici duur waren. Do salon-
meubeltjes waren afkomstig van een schik
king met een zijner vrienden; deze was
hem driehonderd roebel schuldig; de ter
mijnen van afbetaling waren vervallen, en
Spreng, net man die hij was, inplaats Van
een wissel te trekken, wilde we), en zonder
de minste aarzeling, zich met dc meubelen
tevreden stellen, die men hem inplaats van
liet geld aanbood, cn die een jaar tevoren
met achthonderd roebel waren betaald ge
worden.
Men verkneeg nu een zeer geslaagd salon,
vooral toen men tussehen de twee vensters
in een aquarium plaatste, geërfd van een
oom, oven vóór bot huwelijk overleden en
die bij zijn loven professor was geweest.
Sprong was van zeer goede familie; 'hij
lelde onder zijn verwanten professoren, ge
letterden, directeuren van groote fabrieken.
Spreng beschouwde zichzelf als een zeer
ontwikkeld man, zooi- geleerd; en sinds
drie jaren werkte hij aan een boek, geh
ield; „Uit den oorlog van 1877".
dachle voorstanders zijn van de openbare
school, lot zulke uitingen noodzaken'. Het
optreden van genoemde ander'wijzers is er
ger dan eono misdaad liet is eene fout,
om met een bekend Fransoh staatsman te
spreken. 1
De openbare school is thans in gedrang
de faclici in do coalilio met een Van [Wijn
bergen voorop, strijden voor volkomen fi-
naneicole gelijkheid van bijzonder en open-
baa.r onderwijs, daarmee in de eerste plaats
bedoelende den algeheelen ondergang van
de openbare schoot, die, als zij lum zin
zullen krijgen, aanvulling zal woiden in
dien zin, dat zo bestemd zal zijn voor
een troepje godsdiensthaters oti vaderlands-
loozen, welk brandmerk de Van Wijnber
gens et tutti quanti z.oo gaarne den voor
standers van do openbare school op liet
voorhoofd zouden drukken.
En Waar 'ile zaak zoo staat, schromen
sommige openbare onderwijzers niet, door
hunne onbesuisde om geen erger woord
te gebruiken uitingen, tien Van Wijnber
gen s de wapens in dc handen te spelen,
die hun zoo bijzonder welkom zijn. Zij moe
ten liet maar weten, of zij 'daardoor de zaak
goed doen, die zij' herten voor te staan
maar laten zij, die zich aan deze uitspattin
gen schuldig maken, toch bedenken, dat het
hun eigen schuld is, als de openbare school
in den druk blijft. Een groote schuld drukt,
misschien nog grooter schuld, op de meer
derheid, die uit laksheid niet togen de uit
spattingen van de enkelingen opkomt. Zoo
is 'dezer dagen in den raad van den Haag
met groote meef'derlieid afgekeurd, dat de
Haagsche afdeeling van den Bond in haar
orgaan de hoofden de natuurlijke vijanden
van 'de onderwijzers genoemd had; weinige
'dagen daarna -neemt de af deeling eene mo
tie aan, waarin vork la aid word t, dat men
het grootste gelijk had van do vischmarkt,
maar die motie werd aangenomen, terwijl
nog geen vierde van de leden Waren opge
komen. Hot is zeker heel gemakkelijk om
het veld aan' de schreeuwers te laten, maar
men woirft dan ook met de schreeuwers ge
lijkgesteld.
Ook den heer Van Wijnbergen bleek het
ton slotte te moeilijk het verkiezingugi?-
bed van do Roomsolie kindertjes te Haar
lem te verdedigen. In zooverre heeft liij
„De Tijd" teleurgesteld, die verleden Vrij
dag reeds juichte, dat de lieer Van Wijn
bergen nog aan liet woord' zou kometn, die
deze zaak, die de lieer Blum had laten
liggen, wel in orde zou brengen. Ook hij
heeft er zich met hot Jantje van Leiden
afgemaakt, dat hij geen discussie over het
gebed aanvaardde met die leden, die
diametraal tegenover hem Staan op paeda-
gogisch gebied, die niet begrijpen wat de
religieuse vorming van hot kind op jeug
digen leeftijd hetcekcnt.
Waf een armzalige uitvlucht! Net also!
Het jonge huishouden was bijzonder in
nig. Werd hij niet floor militaire plichten of
door zijn boek over den oorlog in beslag
genomen, dau was Spreng aan do voeten
zijner vrouw; hij zag haar dan diep in
de oogen en vroeg haar:
„Heb je nergens lust aan, lieveling? Wil
jc vijgen, chocola, ananas? Zeg het mij toch,
geneer je niet. Ik trek overjas en overschoe
nen aan qn haal voor je, waAr je plezier
in vindt.
„Neen," antwoordde Eva, „ik ben geluk
kig dat jij mijn man bont, dat is me ge
noeg."
Hij kuste haar kleine, droge, zachte han
den, die geen parfum verrieden, en sprak
haar van zijn liefde.
Als de pendule zeven sloeg, trok hij zich
f in zijn studeervertrek terug om aan zijn
fameus boek te werken, cn nam zij haar
haakwerk, een sprei, met roodc en groene
stropen, die zij voor haar mama bestemde.
Dadelijk ha bet huwelijk Was het jonge
paar naar hot buitenland ver Hokkenhet
zou drie weken uitblijven. Ten vijl Spreng
met zijn vrouwtje Parijs rechts cn links
doorkruiste, zeido hij op oen gooien dag:
„Ja, \va,t vindt je nu eigenlijk? Wij zeu
len hier wat rond en ons apartcment blijft
ledig staan, en toch moeten wij de huur
betalen I"
Zijn vrouw had dezelfde gedachte.
Dit idee kwelde zoo sterk do jong-gc-
trouwden, dat zij naar huis teruggingen,
vóór Sprcng's verlof om was, wat overi
gens slechts ten goede kon komen aan zijn
dienstverplichtingen.
Toon zij terug en gohoel op onto waren,
gloed hun leven kalmpjes vorder. Ze gingen
het ging over liet bidden in de school,
en niet over het bidden voor den goeden
uitslag der verkiezingen, waarmede droef
geweld aan de teedere kinderziel wordt
aangedaan, en alle lessen die dc paeda-
gogie ons geeft in don wind worden ge
slagen.
En aan hef eind van do redevoering
kwam het politieke slot met knaleffect.
Wel verre van dezen Minister te wilton
missen, zou hij met alle kracht strijden
voor diens behoud, want zijn aanblijven
Was de eenige waarborg dat aan niemand
in Nederland een of ander onderwijs zou
worden opgedrongen, maar dat ietier ouder
voor zijn kinderen het onderwijs zal kunnen
"vinden, dat hij naar zijn geweten meent
dat hun moet gegeven worden.
Ziedaar dus waarom hot zat gaan bij do
a.s. verkiezingen; de clericalc kiezers zul
len worden opgeroepen ter verdediging van
de bijzondere school, waarnaar niemand
van' Links ook maai' eon hand wil uit
steken. Dr. Bps heeft in zijn uitnemende
rede deze manoeuvre bij voorbaat aan de
kaak gesteld, en do Kamer daarbij ken
nis gegeven dat men daarbij zelfs niet voor
de goorste middelen zal terugdeinzen. De
afgevaardigde voor Winschoten deed do
nrcdedeoling, dat in het Katholieke blad
„De Heilige Familie" ten behoeve van het
Katholieke gezin, onder redactie van pa
ter Boomaars, aan de kinderen op de
volgende wijze de beteekenis van de aan
staande vei kiezingen wordt duidelijk ge
maakt.
Er was dan volgens dat edele blad een
gezin waarin twee dochters walen; de
eer.o was de goede en was religieuse go-
Worden; de andere daarentegen was de
fel echte weg opgegaan en zoo diep gezon
ken als het maar kon. En nu wordt den
kinderen verteld, dat, als de liberalen liet
bij de aanstaande verkiezingen winnen, dc
religieuse nit het land zal worden ver
dreven eaa do slechte niet gejuich bin
nengehaald 1
Dit is bij al hetgeen wij in dit opzicht
reeds gezien hebben bijzonder sterk voor
een Katholiek' blad. Als er toch li ij onze
naburen, hetzij in Frankrijk, hetzij in
Duitschland Kloosreterorden verdreven wor
den, dan is Neerland's gastvrije bodem al
tijd, daai', om de bannelingen te ontvangen,
en dat dankt men aan de eciil liberale
beginselen, die, dank zij Thorberkc, on
ze Grondwet huldigt.
Wij geven hel, bedrijf van dezen Pater
gaarne aan de appreciatie van alle wel-
denkendon over; het wa-s blijkbaar zelfs
den Baron van Wijnbergen te machtig; hij
vond niet alleen geen woord om te in-
terrumpeerim, maar ging stil de Kamer
uit. Maar het is hier zeker de plaats om
met dx-. Bos te vragen of het nu juist
de leden van een partij, die zich zulke
ontvangen; zij veizocht nu en dau vrien
dinnetjes vaax 't. klooster op visite; hij zijn
kameraden en vooral Be talrijke bloedver
wanten van nlleboitlen.
V
Acht dagen vóór Kexstmis kwam Spreng
met eenjgszins bezorgd gezicht liet baud oir
zijner vrouw binnen. Hij ging op een pouffo
vóór Eva zitten.
„Ik kom je raad over iets inwinnen,"
zeide hij.
Zij lei direct haar handwerk, waarmee
zo bezig was, terzijde, en keek hem aan,
wachtend dat hij verder zou sproken,
,,'tls nu reeds een maand geleden, dat
wij tenig zjjn gekomen," zei hij, „ert wij
heblieu nog niet oen echte soiróc gegeven,
ik wil zeggen, Weet je, dat. wij nog nooit
oen soiree hadden met twintig of vijf on
twintig genoodigdon met mijn generaal aan
het hoofd, een soiróe, eindigende in een
souper, etc
„Ik ook hel)! daar wel over gedacht,"
antwoordde zjj,
Hij kuste haar hand met een dankbaar
gebaar.
„Jij denkt aan alles, jij bent een echte
huisvrouw. Jij bont heolemaal mijn ideaal
van echtgenoote. Manx-," voegde hij er bij,
«alsof hem iels bijzonders inviel, „maar
ik wou geen doodgewone soiréo. Wanneer
do gasten weinig elkaar kennen, vervelen
zij zich meestal, want niet waar, niet. allen
spelen kaart. Wij moesten iets bedenken
dat «allen interesseert, zonder onderscheid."
„Dus jij gelooft, dal ik mgn gitsten niet
zou weten te umuseeren," zei Eva, quasi
geraakt.
uitingen over de liberalen veroorlooft, da
eerst aangewezenen zijn. om zich zoo bij
zonder te ergeren over de onbesuisde uiting
van den een of «anderen openbaren onder
wijzer, al zijn die ook zeker af te keuren.
Aan dr. Bos viel de schoone laak ten deel,-
om op te komen legen de stelling, door Ba
ron van Wijnbergen geponeerd, (lat do voor
standers van de Openbare School vijanden
van den godsdienst zouden zijn, van wel
ke taak hij zich op uitmuntende wijzo
kweet, llij bewees met do historie in de
hand, dat tiet niel de vrijzinnigen maar
de katholieken zijn, die gemaakt hebben
dat de bijbel van de openbare school ver
dween. En daarnaast heeft dr. Kuyper er
altijd op aangestuurd, om al wat naar gods
dienst leek, van de openbare school to
b.annen, wol begrijpende, dat niets meer
geschikt was om de oprichting van secte-
sclmlcn te bevorderen, dan de verspreiding
van dc legende, dat de Oponb.ore School
zich vierkant zette tegen God on Zijn gebod.
En komende aan do waag, aan welke
zijde de vrijheid het meest veilig was, zei
dr. BosTon slotte heeft de geachte afge
vaardigde uit Eist gezegd, dat de vrijheid
in de handen van de Rechterzijde het vei
ligst is. Waarom zou dit zoo zijn? Om
dat deze drie groepen van de overzijde,-
haar ondcrlingen haat tegen elkander be
dwingen, wij! zij ten slotte nog worden
bijeengebonden door haar nog grooteren
ha«at tegen dc Linkerzijde? Immers, geen
vau deze partijen zou, wanneer zij eenmaal
de meerderheid had, de, vrijheid van de
andere eerbiedigen. Ik kan dit gerust zeg
gen, omdat dc voorbeelden ervan voor het
grijpen liggen. Hoe g«aat hot in Oostenrijk/
Wiiar men een katholieke ineeiderheid
heeft? Daar hebben de vrijzinnigen niet
eens het recht, om vrije bijzondere scho
len op te richten.
Wanneer ik daartegenover stel, dat aan
dc vrijzinnige linkerzijde do vrijheid vei
lig is, dan wil ik volstrekt niet beweren,
dat wij «altijd van onze vrijzinnige begin
selen diep doordrongen zijn geweest. In
den tijd vau de heerschappij van het libe
ralisme zijn wij met te liberaal geweesli
maar niet vrijzinnig genoeg. Degenen, die
zich op zuiver vrijzinnig standpunt hebben
gesteld, ook bij eerbiediging en erkenning
van de bezwaren van anderen tegen don
geest van hot onderwijs op de openbare
school, hebben ondervonden, hoe moeilijk
het gedurende langen tijd is geweest,- deze
vrijzinnige denkbeelden ie doen doordrin
gen. Maar de erkenning dan toch van de
vrijheid ran hel individu is een grondbe
ginsel v«in do vrijzinnige partijen zelf. en
wanneer men soms een tijdlang in strijd
daarmee gehandeld heeft, dan behoeft men
slechts meer zich te doordringen van zijn.
eigen beginsel, om steeds weer het juiste
slaiidpunt te vinden.
„Och, wat een idee," antwoox-dde hy, ops
nieuw haar hand kussende. „Maar dat is
toch niet voldoende. Wij moeten iets vinden
dat naar iedere smaak is, het moet oen al
gemeen middelpunt worden iets bij
zonders
Hij zweeg, haar meening afvachtendo.-
„Ja, maar, hoe d.af bijzonders te vinden
vroeg zij.
„Dat is or al," zei bij met gewicht,-
weer zich stilhoudend, omdat bij een vraag
verwachtte. i
„Welnu?"
„,Te weet, dat ik gisteravond bij mij a
neef, baron de Laxxbe, ben geweest. Ik
heb ex-, onder meer, een jongen man ont
moet, die violist is. Hot heeft mij erg ge-
sjx-len, dal jij hem niet hebt gehoord. Woot
je, lieveling, het was boven alle beschrij
ving!"
„Dus je wilt dien musicus uitnoodigen?"
„Je «raadt mijn gedachten. Je moot me
maar vergeven, liefste; 't is «al gebeurd, ik
heb hem iecds gevraagd cn hy hoeft aan
genomen."
„Dus alles komt in orde."
„Het. is werkelijk eon virtuoos; je zult
zien, het wordt alleraardigst. Ik ga allo
kennissen voor een Kerstboom uitnoodigem-
Op die maxiior heeft men dus een verras*
sing, een muziekavond, inplaats van een
Kerstboom."
Eva kl.apte in de handen en vond deze
plannen best
„Alleen nog oven dit: er is oen klein
vervelend iets. De baron hoeft mij verteld,
dat de musicus zich niet weet te gedragen
in gezelschap. Zelfs scliijnt het dat hij soms
onhebbelijk ia,"
SCHIEDAMSCHE COURANT
<1
i
