6s>"* tee.v-3% Zaterdag 13 December 19IS 0. -401 Derde Blad, Al te schoolsch. 3D© tredmolen, Deze courant verschijnt dage! ijks, met uitzondering van Zon- m Feestdagen, Prijs per kwartaal: ïoor Schieda m en Klaardingen fl. 1.25,- franco per post fl, 1.65. ^SSa. Prijs per week: Koor Schiedam .en Klaardingen "10 cent* Afzonderlijke nummers 2 cent.- Abonnementen worden dagelijks aangenomen,- Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des fniddags vóór een uur aan hot Bureau bezorgd zijn. Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven). Prijs der AdvertsntiSnT [Fan 1'6 rogels fl." Ö.92; iedere regel meer 15 dents. Reclames 30 cent per regel. Grootc letters naar de plaats die fcij innemen.- Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.; Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen, In de nummers die Dinsdag-,- Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen,- worden Zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie^ bij vooruitbetaling aan het Bureau to voldoen,- Intercommunale Telefoon No. 103. Vat is toch de reden, dat men in Ne derland zoo Weinig opschiet met de volks ontwikkeling? Iedereen, oE nagenoeg ieder een, is ervoor, men erkent, dat het v rij mal is, dat do staat ieder lezen en sein ij- ven laat leeren, doch dan den ruensch de gelegenheid onthoudt om zich verder to ontwikkelen, men erkent, dat on t wikke ling op allerlei gebied nog een massa, vermeerdering van weivaart zou kunnen geven en men wacht op de venvezen- lijking der plannen van de ineenschakelings commissie enz. enz. En daar zal men nog wel heel wat jaren op moeten wachten. ,Nu is er voor deze verschijnselen on getwijfeld velerlei verklaring. De voornaam ste schijnt ons te zijn, dat „de school" te veel invloed heeft op ons openbare leven. Direct en indirect. Dircc-t, doordat percentsgewijs een abnormaal groot aantal schoolmannen onze verkiezingen en ons openbaar leven heheerscht. Zouden wij den invloed van de schoolmannon op hel open bare leven in cijfers Kunnen brengen, kun nen nagaan ho-evcel van de actieve poli- ticie, die in de verkiezingen -een 10! spe len, van beroep hooger, middelbaar of lager onderwijzer zijn, dan zou, dunkt ons, blijken, dat hier een absolute onevenredig heid is tusschen de schoolmannen en de andere beroepen. Dat pleit zeer zeker niet tegen onze schoolmannen, doch wol ge tuigt het van gemis van public spirit bij de anderen. Doch hoe het zij, uit deze eenzijdige samenstelling van den groep van hen, die de politiek maken, volgt, dat de door deze geuite wenschen ook eenzijdig zullen zijn en allereerst de school zullen betreffen. Hierbij komt nu, dat het succes van Duitschland in de laatste 30 jaren door de gehecle wereld verklaard wordt uit de; goede schoolopleiding, die don Duitschen burger ten deel valt. Vooral in Engeland is men daarvan ten zeerste overtuigd doch ook elders wordt deze opvatting gaarne gehuldigd. De school is dus troef. Op zichzelf zal geen verstandig mensch iets daartegen hebben. Het schoolonderwijs is inderdaad een buitengewoon gewichtige zaak en het is zeker wenschelijk, dat we dit zoo goed mogelijk maken. Doch het is zeer beslist niet waar, dat do schoo' het eenig-denkbare middel ter bevordering van (le volksontwikkeling is. En toch wordt het daarvoor te veel gehouden. door T. VAN TECKLENBURG. Madeleine lachte verward'. Vóór haar stond de oude stroeve keu kenmeid, vierkant op haar sloffen. 'Ars een drerging, i«Teren ochtend mol de kortgestelde vraag „wat voor groente, juf frouw?" „Ja... ja..." zon Madeleine, doch zo kon niet denken. Ze neep baar wenkbrauwen bijeen en dwong haar mond uit den zacht ontplooi den lach tot strenger trek, doch in haar oogen, achter de harde, lorgnctglaasjos wil de het vage, verre lachje maar niet wijken. Zo keek weer werktuigelijk naar de meid, die wachtte, die icdcren morgen na hel ontbijt binnenkwam en net zoo wachtte. Lange zelfde jaren was dat zoo gegaan, „Kom nou, juffrouw,:' „Och, 'k weet niet vanochtend, vraag het maar aan mevrouw." De pantoffels klepten weg. In het dood stille huis van de dameshuishoudmg, begon nen boven de stemmen van haar moedei C|i de meid in een gedwcëc redeneering. Af en aan, heen en terug, in doffe klan ken, En Madeleine staarde weer opnieuw in den herfsttuin en dat dwaze gelukslaclije bleef vang om haar mond en lachte naar oen verre herinnering. Het was lederen herfst zoo, als de wingerd rood werd ge kieurd en het najaar den tuin had aange raakt en er ,a! hof groen goud maakte en tot rood ontvlammen deed. Din boorde uoor het alledaagsche leven die oude her- Dat is heel jammer, omdat men nu ton aanzien van allerlei verbeteringen in do j volksontwikkeling wacht, totdat men in j staat za! zijn dure scholen te bouwen nf verder leerplicht in te voeren, terwijl er in afwachting van deze maatregelen, die voor zoo voel gevallen nog in een "orre too komst liggen, dadelijk zooveel goed en nuttig werk zou zijn te doen, dat met voel minder kosten gepaard zou gaan. In do eerste plaats hebben wij hierbij hot oog op de kinderlcnszalen. Zij zónden in do eerste plaats kunnen dienen voor hen, dio geen voortgezet onderwijs kunnen of willen genieten. Deze zouden in goed in gerichte leeszalen gelegenheid kunnen vin den om buiten don dwang van de school banken aan hun verdere ontwikkeling door ;i,o werken en om do gewoonte van het lezen en leeren niet te verliezen. En vor der zouden zij kunnen dienen voor de ouderen om hel geleerde bij te houden of om nieuwe Anrcgung te vinden. Uit welk oogpunt men het instituut dei kinde-rlceszalen ook beschouwt, het blijft altijd even aantrekkelijk. De kinderen van de hoogste klassen der lagere scholen zou den er overdag den weg in boeken kunnen leeren vinden en den omgang met boeken leeren waardeuren. Zoo zouden zij gelei delijk er toe gebracht worden oin verder te blijven komen. Er zou gelegenheid moe ten zijn om onder leiding door eigen studie verder te. loeren, er zou tactvolle leiding moeten zijn, die veel invloed ten gjoede zou kunnen hebben. Do opgeschoten kinde ren zouden moer van do straat gehouden worden ,en in elk geval zon elk jong in dividu, waarin leer- en werklust aanwe zig is, ten minste de gelegenheid hebben om dien lust le bevredigen op de aangenaamste en minst spannende wijze. Inderdaad het is haast niet te begrij pen, dat deze bij uitstek nuttigg instellingen -niet al in alle steden van eenige beteeke- nis te vinden zijn. TVij weten daarvoor in hoofdzaak maar één verklaring: omdat men zich blind blijft staren op hot schoolonderwijs. Men ziet het goede niet, dat vlak voor do voeten ligt, om dat men naar liet betere grijpt, dat ver moedelijk nog voor langen tijd onbereikbaar zal zijn: een veel langer voortgezette leer plicht. Of de ,school zelfs wel in elk opzicht het betere .is, zoude nog betwijfeld kunnen wo-rden. Doch in elk geval is niet twijfel achtig, dat zulk een instelling ook bij' uit breiding van den schooltijd nog uitstekend zou kunnen werken. In kosten staat deze leeszaal tot die school als een tot tien, als een tot twintig of tot nog meer willichL En toch men heeft geen belangstel ling voor doze, zaak omdat alle aandacht inncn'ng! En met de dagen die verstreken, met den herfstpracht, die zich voltrok, kwam de herinnering aan die korte, eens beleefde liefde, dichter aan haar hart. Hot eerste jaar waren' de dagen van de September maand als een vroom herdenken goweesl, zooals men wijdt aan een gestorvene. Doch hij, die Madeleine lief had, leefde! Het tweede jaar, het derde jaar, waren voorhij gegaan. AVas hij gelukkig geworden of on gelukkig? Langs sluipwegen had ze uit- gevorscht, bang openlijk haar oude liefde te toonen voor don nu immers gehuwden man. Ze had vernemen, dat hij niet geluk kig was geworden. En Madeleine had in het stille leven met de moeder samen een dag van ops land gekend, van geluk ge mengd met leed. Heftig had ze doorleefd haar kleinen roman met hem, die zich ver bonden achtte aan een jeugdliefde, die lie ver verkoos zelf niet volkomen gelukkig te zijn dan een zwaar leed toe te brengen. Madeleine en hij, zij zouden zich opoffe ren..,. Hot vierde jaar was getreden over haar korte geluk en do eentonige dagen bleven zich reien, werden een lango, lange stoet, die haar jeugd meenamen. Ze kroeg het vroeg teleurstellende uiterlijk van de teere, blonde vrouwen. Haar oogen werden bij ziende en ze moest oen lorgnet dragen. Ilel vijfde jaar was aangebroken en zij' had de weemoed van liaar dertigste jaar beleefd,,. Het werd herfst. De volle wingerd werd bloedrood. Hot leed had zijn scherpte ver lorentoch wierp de herfst zijn stemming over haar uit. Do zeer sehoone herfstda gen deden haar droomen. En de herinne ringen van zoo lang geleden brachten voor 'teerst oen teere, fijne vreugd. .Madeleine voelde geen opstand meer, nu ze zoo oud al werd. In de klare herfststemming lag geobserveerd wordt door de school. Een geheel analoog geval, dat overigens wat minder treffend is, hebben wij bij de vakontwikkeling. Ook hier zweert men bij de vakschool, waarvan wij in veel gevallen hot groote- nut j on de groote bcteekenis zeker niet zullen ontkennen. Een vakschool moet ook inge richt worden bij vakkon, die daarvoor niet geschikt zijn. Een leerplan is gemakkelijk gemaakt. Men haalt er maar van alles en nog wat bij en de school is klaar. Doch men verwaarloost ten eènenmale een goedkooper en in voel gevaXTen veel meer afdoende middel om de vakontwik keling. te verbeteren: de vak ten to oris telling. TVij denken daarbij nu niet in do eeistö plaats aan een expositie maar aan een aantal uitstekende werkstukken, op voor beeldige wijze gemaakt, die men den vak man tot leering als rondgaande tentoonstel ling door het land kou kunnen laten gaan. Wij hebben veel waterwegen, een paar sche pen zijn gemakkelijk tot bescheiden ten- toonstelLingslokaal in te richten. liet plan zon dus betrekkelijk^ slechts weinig geld behoeven le kosten en hot zou onnoemelijk veel nut kunnen opleveren, omdat een der gelijke lentoonslelling overal zou kunnen komen. En loch ■gebeurt het niet, pmdat dit het voor de hand liggende goede is dat men ziet, omdat men slechts staart op dc vak school als het hetere middel om de vakont wikkeling te bevorderen. Inderdaad hot ware wenschelijk, dat men zich eens wat minder door het woord school Het biologeoren en eens wat meer aandacht had voor dergelijke eenvoudige middelen, waarmee men op pracfische wijze heel veel voor de volksontwikkeling zou kunnen doen. A L L E li L E 1. DE NACHTEGAAL. Do koning der zangvogels is dc nachte gaal. Reeds vroeg in den morgen begint liet concert der bosch- on veldmuzikanten. De nachtegaal laai den ganschcn nacht zijn lied weergalmen. Na hem komt de koekoek. Vóór nog de zon haar stralen over het aardrijk uitzend!, hoort men zijn eentonig, zwaarmoedig geroep over de .velden klin ken, mcezen cn andere vogels vallen in en afwisselend klinkt hun gezang vinnig en scherp van den een, zacht en klagend van den ander. Want het is wel inerkw aardig, dat de wijze van voordracht goed overeen stemt met hot temperament van den vogel. De vurige, vechtlustige vink is een allegro- en pres'o-zanger: de zwaarmoedige moerl en hoi roodborstje zingen andante: ook zijn er, die zich niet aan een bepaald tempo houden, doch Iran lic-,1 door elkaar laten hooren. de dierbare liefde-herinnering zonder strijd, als een kleinood, onberoerd door venver- kelijkingsgodnchlen. En nu rees het altijd vermeden, liet angstig gevreesde verlangen de orale plek terug te zien, het dorp te rug te zien, de buitentuin terug te zieu, waar hij haar zijn liefde bekende en te vens zijn terughouding uit plicht. Forsch groeide dit sterke verlangen, mol eon strike kracht, omdat het zich zoo veilig waan- ,de.... Het verleden was voorbij, zij lia.d het overleefd, doch als een afscheid wilde zij het dorp zien. De kamer leek Madeleine plots vaal cn gedreven voelde zij zich in haar verlan gen. Een nogenbiik verbijsterden haar de moeilijkheden te volvoering van de daad in liet rustige, nimmer onderbroken leven. II,var sterke wil dreef haar lol nilvhirhleu. Jlef dorp lag hij Den Hang; aan haar moedor zou ze z"ggen daar in Den Haag een win termantel le gaan koopen. Ze zou dit. ook doen; het leek een nevendoel van de reis. Nu lioo-rd-e Madeleine de orale keukenmeid de trappen afkomen en nu vlug moest alles zich voltrekken. Allo bezwaren zou zij overwinnen, want zij wilde weg. En nu zeil trof het haar, hoe sterk de drijfkracht was naar bet lierinneriugsoord. Snel be ramend dml zij en onwezenlijk was het baar toen ze dan woikelijk, moe van emotie; een 1a 1 f uur nadat ze droomoml gedacht had, tl ten droom tot werkelijkheid opvoerde, In de kussens van don trein gezeten, gle den (le na jaarslanden langs Madeleine heen. Met al het langs haar blik heentrekkende, veerde voor haar, de weinig reizende, de energie op, „Haar leeftijd leek in haai; gevoelen op den achtergrond te komen cn ze word een jong meisje weer, belang stellend in alles en frisch eiken indruk tot zich nemend. Jammer, dat zo zonder lorgnet Van al onze zangvogels is de nachtegaal de boste, 't Is slechts een eenvoudige ver schijning. Zijn veerenkleed heeft niets voor naams of sierlijks. Van hoven is hel donker bruin of roestrood, van onderen lichtgrij,. De keel is vuilwit en de staart roerat burin. Mannetje cn vijfje verschillen zeer weinig in kleur. Dc vlegels hangen een boe'je omlaag; een krachtige Vlieger is de nachte gaal niet; ook 'houdt hij niet van vliegen, zoodat hij meestal in dezelfde Lraurt blijft De hek is dun cn spits gelijk een priem; de pootcn zijn niet hoog. doc.b tamelijk sterk ontwikkeld. De nachtegaal is gru-d t dan een musch, behalve de kleur heel'! hij er echter niets mee gemeen. De tmira-h toch is plomp, maar de nachtegaal .-dank; de eerste is schreeuwerig era twistziek van aard; dc laatste bemint, de eenzaamheid, In al zijn bewegingen is de nachtegaal be vallig en hel is oen lu,st hem in al zijn doen en laten gade te slaan, Wanneer hij zingt, is het al heel gemakkelijk hem tut op korten afstand te naderen. Zijn voedsel bestaat uit wormpjes, liu- ven, vlinders, nipson en vliegen. Ai-; de bessen -rijp zijn, komt hij dikwijls in onze tuinen om er aan le snoepen; ook vlier- bessen lust hij graag. Zijn lievelingskostje echter zijn mioivneieivn. Gewoonlijk zoekt hij zijn voedsel op den grond; slechts zel den doorzoekt hij de Lakken en bladeren, om insecten te vinden, zooals de meezon dat doen, cri nooit zal hij, als de zwa luw, een vlieg of mug. in de vlucht vangen. Zonder water kan een nachtegaal niet, daarom kiest hij bij voorkeur die bosohjes tot woonplaats uit, welke in do nabijheid van een stroomend watertje zijn gelegen. Na eiken maaltijd gaat hij drinken of neemt een bad. In gevangenschap voedt men het diertje met mioreneieren, meol- wormen, wittebrood en ooft. Een grot,! bouwmeester is de nachtegaal niet Het nest is eenvoudig en kunsteloos vervaar digd; ook is het van binnen heel - eenvou dig bekleed. In bosohjes of dichte struiken slaat hij zijn woonlcnt op; koude streken vermijdt bij; aan sommige oorden geeft, hij de voorkeur. Dicht aan den grond houwt hij zijn nest uit eenige dorre b lad eren daarover spreidt hij enkele halmen, wor teltjes en grassprietjes uit. Hot geheel vlecht hij eenigszins dooreen, om het uit elkaar waaien te voorkomen. Met zacht gras en wat paardenhaar is het van bin nen hekleed. In Mei legt liet wijfje vier tot zes eieren, die oen zeegroene of grijs bruine kleur hebben en oen weinig ge spikkeld zijn. De vogel broedt veertien da gen. Zijn jongen past hij trouw op, vaak al le trouw; want, als er iemand in de nabijheid van het nest komt, verraadt hij do schuilplaats door er angstig piepend om heen te fladderen. De nachtegaal broed! maar één keer in liet jaar en als de jongen goed en wel grootgebracht zijn, is ook de zangtijd voorbij; zeidon hoort men hem nog na den langsten dag. Reeds vóór het aanbreken van den herfst in het laatst van Augustus, neemt dc nach- zoo weinig zag,... Het loven word weer groot cn luim in haar en in den frisehen ochtend staalde zich haar prettige moed. Zelfs dacht zo een oogenblik meer om den mantel in Den liaag, dan om het bezoek aan het dorp: Rijswijk. Tegen twaalven kwam ze in Den liaag aan. Haar stoiul zo, ontnuchterd vat,, builen hef station, maar toch nok^mel ecu plechtig gevoel, dat in haar begon le rijzon,| nu ze de dwarsstraat zag waarlangs ze ge gaan was, toen met hem, Langzaam onwillekeurig sloeg ze die straal in; dc kinderen uit school buitel den er in jong11!kweelde. Enkele straten) moest zij door en dan was ze op den weg waarlangs de stoomtram rood. En ineens smartelijk voelde ze; op dien weg luidden zij samen geloopen en int liep zij er alleen. Den boelen ochtend had zij gereisd om bier te komen en nu was zij er. liet aws voor in den middag, precies als Loon. ijl jaren geleden. Ook {oen was liet zoo'n klare kalme, zoo'n zachte zuivere najaarsdag. Dicht, dichter, zou ze de herinnering naar zich toe willen halen, de jaren misgun nend Iran verwijdering. Doch toen was het stellig volie weelde nog huilen geweest. En dieper lucht. Wel licht leek dit zoo, omdat er nu huizen ston den langs den weg! Zelfs in baar droomen van het verleden stond het beeld van den weg duidelijker voor haar dan Ho realiteit deze nu gaf. Madeleine liep met dwaleirlen tred als monschen op een kerkhofbezoek. Do stoom tram kwam haar achterop. Die was ook toen langs gekomen. Zo stond even stil, wilde dicht van dat moment de herinnering omhelzen. Weer kwamen huizen, die er niet waren geweest, Doch daar een plek, hoog opgegroeid gras,, dal door den wind legaal afscheid van ons. Zoodra sief hts de nachten eenigszins guurder Worden, houdt hij het hier niet langer uit, maar trekt zuidwaarts, om daar beschutting tenen dc kou te zoeken. De nachtegalen trekken niet in groote scharen, zooals zwaluwen, «pieouwou cu ooievaars doen. Zij trek ken familiegewijs.dc ouden met hun jon gen. Znoals reeds opgemerkt weid, te do nachtegaal een slee ld vlieger, daarom teel hij ook geen groote afstanden achtereen1 af. Wmu'-tdiijulijk begint bij daaiom zijn reis reeds zoo vroeg. Van struik tot struik, van bosch tot bosch fladderend, gaat het voort, steeds zuidwaarts, totdat liet oord der bestemming bereikt is. Jammer, dat bet diertje op zijn tocht 'damhoen in Spanje en Italië dikwijls "een prooi wordt van de vogelvangers De nachtegaal heet de koning der zangvogels en mei recht, want geen andere vogel kan zich in dit opzicht mei hem meien, noch wat sterkte, noch wat welluidendheid of afwisseling betref!. Hel edeDte en yrilkomendsle go/.angl ooit men in den paar'ijd,. want de nachtegaal wint de liefdé der vrouw Moor «onder ra hoon gezang Een tweede zangtijd begint als de jongen zijn uitgevlogen, want nu treedt de orale vogel «j> ate leermeester zijner kinderen. Men heeft wel eens getracht zijn zang wijzen na le bootsen, maar. hoe men zieh ook inspant, het repertoire van den nnult volprezen zanger spot er mee. Telkens hoor! de luisterende wandelaar woei' iets nieuws, iets anders, dat hel vorige over treft, en het Iinit van den vogelniimiaar met groote dankbaarheid ven uit voor al het schoons, dat hem geschonken woidt. DE DRIE RIJKSTE VROUWEN DER WERELD. Natuurlijk is Amerika hel land der on begrensde mogelijkheden, zooate men spreekwoordelijk zegt; waar de vrouwen leven, over wie de geluksgodin haar uieL goud gevulden hoorn des overvloed--kwis tig uitgestrooid heelt Iu geen land is" zooveel gewerkt, zoo gowiagd, gespeculeerd, zoovele bewijzen van reusach'igen ondernemingsgeest gege ven als daar. Nergens anders treft men de zoo hnoge imi/.eu a m, die ueikeh[k den naam van ..wolkenkrabbers", hun door den volksmond gegeven, zoo rechtmatig verdie nen, in geen ander land kent men die bui-' iensporige feestelijkheden, waarmede de Amerikaanscbo dollar-prinsen hun gasten vei rassen pu altijd weer nieuwe kostbare dingen verzinnen; nergens j.-, de jacht naar den gnralduivel zoo grool en zoo geweten loos; nergens wordt met zoo ongein «mie sommen gerekend ate in hel land der Yan kees. Ons lijkt het vermogen van nimumv Russol Sage, dal zij van haar man elide, oen som, om Injur» van le duizelen. Hoe kan men zóó rijk zijn. Welk oen leven kan men met zulk een rijkdom leiden? Alles genieten, wat er le genieten valt, zieh niete golvend bewogen werd. liet was of in dat gezicht cu in hel stille ruisclicn der boa- men de einjjelijko herinnering kwam... Er kwamen dorpsmenschen den weg af, en zo had beboette te- groeten, gelijk hel kind dat in zijn vaderstad terugkeert. Ze verlangde nu vurig hel huis te zien, wat was het restaurant, het hotel, waar z.ij samen gezeten hadden? Het was op een, hoek, ecu kruispuntvan wegen. Dit was hel. Madeleine naderde met vrome voeten. Ze keek naar het raam op in een stommen groet. Stil was het in. 'I café. Een zwart gerokte kelluor tuurde naar de lucht. En zo zette zich aan het tafeltje bij hun raam, alleen. En ze herkende. Het was alles hetzelfde. Groote booge ramen mei bovenin gekleurd glas en hel uitzicht op een wei met zwaar geboomte aan 't eind. Het was alles hot- zellde doch de verhcerlijking^was uit haar oogen weg en ai de voorwerpen stonden stil en wachtend. Een lantaarnpaal stond, dicht voor 't raam. Die stond er ate een wachter, een oude bekende. Er kwamen wei nig mcnsclien. Die brachten een tijdje ru moer van stemmen, dan Ideefl ze weel' alleen en stmul de kellner opnieuw in do tucht, le zien'. E'n Mddeleim» liet zich teruggaan lol het verleden. Over de hoo rnen 'aan 't eind der wei (rokken floersen en zvlak begon een lichtjo le leven in bet kmtaarnkooitjo. Madeleine bestelde een glas port: dal. had ze nok leen met hem gedronken. Over knar gedachten gleed nu dezelfde nevel, die de schemering over de dingen spreidde. Er kwam 'ven onduidelijk heid in do waarneming en dit was goed. (Haar droom leefde. Vol en voller werd zij van herinnering. Sterker dan dien middag was hij nu hij haar,rond Raar. De verruk king moest in eigen sterkte grooler zijn, SCHIEDAMSCHE COURANT ■■■gMWBHWWWMBWWOWMWaWWWWW«»MU,IM»«JIIIII»W 1 MM II lilHl MM

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1913 | | pagina 9