67"* Jaargang-
Maandag 29 Juni 5914.
14563
De Fransche hoeve
buitenland»
Aartshertog Frans Ferdinand
vermoord.
OOSTENRIJK-H ON G A RUE.
wwm'fttwm
(Wordt vervolgd,}
Dmö courant verschijnt dage! ijks,- met uitzondering van Zon- en Feestdagen^
Pnp per kwartaal: jVoosr Schiedam en yiaardingen fl, 1.26, franoo
p#r post fl- 1-65.
Prp per week: Moor Schiedam en Ylaardingen 10 o#nt
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
'Advertentiën voor bet eerstvolgend nummer moeten des middag» jüór
iW aan bet Bureau bezorgd zijn.
i Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën.: IVan 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van '40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan bet Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Schiedam, 29 Juni 1914.
De oude keizer Frans Jozef, die in zijn
langen levensloop zooveel droeve dingen
heeft meegemaakt, heeft wederom liet nood
lot wreedaardig zien ingrijpen in zijn m
middellijke omgeving, en een nieuwe rauw.
zeker de wreedste, die bom na den moord
op zijn lechtgeaoote, keizerin Elizabeth,
beft, komt thans een somber waas leggen
over zijn laatste levensdagen. Re aarts
hertog Frans Ferdinand, op wien hij, reeds
sedert cenige jaren, al zijn genegen hei 1
had overgebracht, en de hertjgin van IIu-
henberg, zijn vrouw, zijn Zondagmorgen
het slachtoffer geworden van een laffe»
aanslag, tijdens hun bezoek aait Serujow-o,
de hoofdstad van Oostenrijk's zuidelijkste
Balkanprovincie Jtesrzegowina.
Deze tragische moord op den aartshertog
•zal zonder twijfel van groote gevolgen voor
de dubbele monarchie zijn.
Aartshertog; Frans Ferdinand -j-
De aanslag.
Zondagmorgen zijn te Serajewo, de hoofd
stad van llerzegowina, aartshertog Frans
Ferdinand en zijn gemalin, het slachtoffer
geworden van een laffen aanslag.
Hier volgen eenige bijzonderheden jvan
het drama:
De aar ts hertog- tro o n op; vo 1 gcr Frans Fer
dinand en zrjn gemalin, de liertogin van
Hohenberg, begaven zich naar bet, stad
huis, waar een receptie plaats had, teen
een bom werd geworpen tegen, de automo
biel, maar de aartshertog kon deze met
de hand verwijderen. De bom ontplofte toen,
nadat de auto was gepasseerd, maar de
Roman naar het Duitsch,
van
LUI5E WE8TKIRCH.
18)
Er kwam geen antwoord. Gravel oh rekte
,zyn hals uit en tuurde in de duisternis.
„Ben jij het niet geweesL, Anne, die juist de
deur inkwam?"/ r
,.Ja, vader,i
Een vlammetje flikkerde op.» Anne stak
net olielampje aan den haard aa.n.
„Heb je niet verstaan, wat ik je van
aarl boetebier gezegd heb?"
„Ja, wel.'i
„Waarom zeg je dan uiks?'i
„Ja, vader, als ik eenmaal met iemand
««uw, dan moet ik mot hem door dik en
uun kunnen gaan, zooals moeder met jou
gegaan vs. Karl Soetebier is een fochlscba-
pen menscli, maar door dik en dun zou ik
met met hem willen 'gaan.'"
"f.11' gaat ook niet door dik en dun.
LÜf Is..ov een> fi>° «ver gebaande
gen gaat. Bij .hem staat een vrouw niks
um tin hij heeft zijn zinnen op jou gezel.
komt morgen het antwoord halen. Wa.
moet xk hem dan zeggen ?'i
„Zeg hem, dat ik niet, kah.'<
vatte ue hand van zijn kind,
hiai- "UU!!IC ,naa,r.. toe en trachtte in
dicht €n k'jkon. Maar zij kneep dio
„Anne
f „Laat dat!''
JonreW i~ 16(511 h.nder je mogelijk
Éphten A,ho°fd spedt dan Jzou m§ fj'at
met ïa' t ^ant die die kan niet
-nietje trouwen."' i
ik."
j,En hij wil ook niet."
„Dat weet ik."
hiét v£fn^nem t0,min' A"ne- Je bent ook
-* s°ort. En zijn soort is geen
personen, die zich in het volgende rijtuiix
bevonden, de graaf Hoos-Waldeck en 's her
togen adjudant, luitenant-kolonel Merizzi
werden licht gewond.
Van het publiek werden elf pei-onen
gewond, van wie zes zwaar en vijf licht.
De dader van don aanslag is een tv pi
graaf uit Trebinje, f'abrinoyic geheeten, die
op de plaats zelve werd gearresteerd.
Va de receptie op hel stadhui» vervolgde
de aartshertog zijn voorgenomen autotocht
door de straten der stad. Een loei ling van
het gymnasium, uit de arhl-lc klasse, Pritt-
cip geheeten. en geboortig uit Grahovo, loste
toen verscheidene revolverschoten op de
Cmtomobiél van den na r-t hertog. Ileze werd
in het gelaat gewond en de hertogin van
Hohenberg. zijri gemalin, werd getroffen in
het onderlijf.
Re aartshertog en zijn gemalin werden
overgebracht naar den konak ('paleiswaar
zij kort daarop stierven.
De dader van dezen tweeden aanslag werd
eveneens gearresteerd.
De woedende menigte wilde de heide
moordenaars lynchen.
Nog eens de aanslag.
'Volgens een telegram, gisteravond uil
Serajewo aan de „Maandag Ctgezonden,
wordt in de kringen der laadsregeering
aldaar de volgende lezing over den aan
slag gegeven:"
Toen do aatte-hertog en de hertogin he
denvoormiddag om 10 uur van hol kamp
naar de stad terugkeerden, werd, toon zij
zich op weg naar het stadhuis bevonden,
do-ar den tyopgraaf Canibrinovic; oen bom
naar de auto- van don troonopvolger ge
slingerd. Do .-om vloog tegen den achter
kant van liet rijtuig, sprong terug en kwam
onder do volgende auto tot ontploffing. De
in dezo auto zittende vleugeladjudant, Alt-
ritzki, werd gewönd. De aartshertog liet
zijn auto stil honden en informeerde, wat
er gebeurd was.
Daarop reed hij naar het stadhuis, wna.r
hij door den gemeenteraad met den bur
gemeester aan het hoofd, opgewacht werd.
De burgemeester wilde oen toespraak hou
den, maar de aartshertog onderbrak hem
mol de woorden: „Mijnheer de burgemees
ter, ik kom om Serajewo te bezoeken en
men werpt mij met bommen. Dat is af
schuwelijk.'1 i
lOnder doodelijkc stilte zeide toen dn
aartshertog, na een kleine pauze: „Zoo,
nu kunt gij uw toespraak houden."'
Inlusschen was de mare van den aanslag
als oen loopend vuurtje door de stad ge
gaan en ook onder de menschcnmassa,
die voor liet stadhuis verzameld was, he
kend geworden, waarop de menigte in oen
geestdriftig gejuich ter eerc van den aarts
hertog losbrak.
gelukkig soort."
Hij voelde, hoe de hand, die iiij vast
hield, zacht beefde. Den ouden man »cho
ten do trunen in de oogen.
„Mijn kind, nijpi Anne, neem je in acht.
Toen zijn vader verkcering fad met
de dochter van oen rijken hoer natuurlijk
is er een vroolijke deerne op den Briuk-
mcier's hoeve geweest, een 'deerne met zwart
haar en schitterende oogoen, 'Annmarei lia-
domakor. En in hetzelfde uur, dat hel
jonge paar ile hoeve kwam oprijden, heb
ben wij het meisje uit den zwarten poel
opgevtecht, koud en stom. En er waren
menschcn, die meenden, dal Hinnerk Brink-
incior er blij om inoe.it wezen, dat ha tr
lippen gesloten waren. Mijn kind, denk aan
Anumarei Rademakcr. De Brinkmeiers zipi
geen goed islng, evenmin als een gelukkig
slag-."- f i
Anne rukte zich los. „Wat praat, je toch
al van do Brinkmeiers en hun slag, Va
der? Ik wil niks van En na Brink'meier,"
„Wil je niks van hem?"
„Niks, hectemaal nikst"
„En wat moet ik Karl Soelchier ten ant
woord geven, als hij komt?"
„Dat hij zijn geluk ergens anders moet
zoeken. Bij mij is hot niet."
Den volgenden morgen, toen Toni Grii-
veloh, alleen zijnde, er in zijn bedstede
over lag te denken, hoe hij den goeden
gezel de weigering van zijn Anne op zijn
zachtst zou kunnen meededen, kwam
Luerke Vcss binnen. Hij bewoog zich op
de wijze der slangen. Eerst stak hij zijn
spits hoofd om de deur en toen volgde
zijn lichaam onhoorbaar in kronkelende be
wegingen.
„Goeden morge- 'raveioli. 'k Wou eens
naar mijn mand - t Zien."
„Je mand'staii maar, daar in den lick.
Krijg ze zelf maar. Ik kan vandaag nog
niet weer opstaan.
Yoss nam de mand, bekc-ek.. die, schoof
een stoel bij Griiveloh's lied en trok aan
zijn lange pijp.
Toen aartehertog Franz Ferdinand weder
in zijn auto plaats genomen had, om zich
naar hel garnizoens-hospitaal te begeven,
ten einde iniar den toestand van den ge
wonden adjudant te vernemen, lorte de
ServiBche gymnasiast, Gawro Prunzig, -op
den hoek van de Franz Joseph en Rudolf-
Garten twee scho-ten op hem. liet eerste
ictiot trof den aartshertog in de rechter
zijde. hel tweede doorboorde de halsslag
ader van de hertogin. Zij zonk bewusteloos
op de knie van den troonopvolger neer,
doch o-ok deze verloor na eenige minuten
zijn bewustzijn. Re heide zwaar gewonden
weiden naar den Konak gebracht, waar
zij spoedig overleden. Het individu, dat
den eersten aatndag ploegde, bleek bij zijn
rei hooi- op bet politiebureau, waarheen hij
was overgebracht, toen men hein uit de
rivier gehaald had. waarin bij gesprongen
was. Serviër van gehoo-rte en een zoon
van een caféhouder te zijn. Hij staat als
lui hek end en behoorde vroeger tot een
anarchistische vcreeniging. De gymnasiast
Prunzig werd door officieren en pohtte-bo-
ambteiï gearresteerd, De woedende menigte
takelde hein leelijk loc, 'aoodat hij een aan
tal bloedende verwondingen opliep,
]>e moordenaars.
Blijkens een Reutertelegram verklaarde
de moordenaar, Prunzig, bij zijn verhoor
reeds gemimen tijd tiet plan gekoesterd te
hebben, o-m een of mulei- hooggeplaatst per
soon uit nationalistische motieven te do-o
den. Hij had op hel beslissend moment ge
aarzeld. daar ook de hertogin in do auto
mobiel gezeten was, doch toen snel eenige
schoten gelost. Hij ontkende medeplichtigen
te hebben.
De 21-jarige typograaf Cabrinovic, go.
droeg ziqh hij zijn verhoor buitengewoon
cynisch en verklaarde eveneens geen me
deplichtigen te hebben.
Cabrinovic wil na den aanslag in de
rivier gesprongen, doch door eenige politie
beambten en personen uit tiet publiek, die
lieni nasprongen, gearresteerd.
De nog niet ontplofte bom, die op eenige
passen van het looneel van den aanslag
gevonden werd, is vermoedelijk door een
derde individu, dat o\ en-eens een aanslag
wilde plegen, weggeworpen, nadat liij ge
zien had, dat mm ander hem reeds was
voor geweest.
Prunzig verklaarde no-g, dat hij geruim en
tijd te Belgrado gestudeerd had.
Cabrinovic voegde aan zijn verklaringen
toe, dat hij de hom van een anarchist uit
Belgrado, wiens naam hij niet kende, ont
vangen had.
De Servische regeer ing kende
li et co in plot.
Een particulier telegram uit Weenen aan
„Wat wil je er voor hebben, Griiveloh?"
„Je weet zelf wel, wat zoo'n mand kost."
Y-nss haalde nu zijn beurs uit den zak
en de geldstukken omslachtig hijeen zoe
kend, betaalde bij hoven den 'prijs. De
oude man wilde een paar grosselien terug
geven, maar Voss weerde dat af.
,,Noe, nee, hond maar. Fijn werk, Grilve
Joh. Je verstaat de kunst van mandenmaken.
Dal,heli je van je vader geërfd."
,,'t Doet mij plezier, datje tevreden bent.
Ander» bvn ik niet veel meer nul."
Voss stopte zijn pijp. „Meer nut dan menig
tioli'c.lie jotige stier, die hier ruzie maakt.
Ik zeg maar. die oude menschen en die oude
tijden. Wij oudjes moeien ons aan elkaar
houden, Gravel oh. Anders trekken die jonge
kerels ons het vel over de ooren."
...\u, nu zoo erg zal dal wel niet worden."
,,'t Komt op het voorbeeld aan. Onze
burgemeester, die geeft net voorbeeld. Ik
zeg, dat tiet een .schandaal is, dat hij met
zijn dikke klauw heel Spreckholm >p den
mond mag Maan. Bet zoo'n vuile klauw!
lijd), verduiveld!"
„Dik, ja, dat is die wel. Maar vuil
nee, Voss."
„Met bloed besmeerd."
„Nee, nee, nee!"
„Toch well" Voss sloeg met zijn hand
op den rand van het bed en keek Griiveloh
strak in de oogen. „En jij weet er van af,
Griiveloh!" voegde hij er gebiedend bij.
,.fc 'hebt op den avond voor den trouw
dag van Brink meier twijgen aan den zwarten
poel gesneden. Geef mij een getuigenis! Zeg,
dat je daar op dien avond iemand gezien
hebt, die beweert dat hij ver weg is geweest
van de plek."
Het gelaat van den ouden mandenmaker
was ernstig geworden. Hij schudde zijn
hoofd.
.Luerke Voss." zei hij langzaam. liet
gras staat hoog op liet graf van die meid.
En er zijn scherven genoeg in <3R wereld.
de „Maand. Cl." meldt nog: Thans wordt
hekend, dat de Servische gezanl zich ver
leden week naar het ministerie van bui-
tenJandsche zaken begaf om in opdracht
ran zijn regeoring den troonopvolger af te
raden naar Bosnië Ie vertrekken. De ge
zant verklaarde, dat de Servi-cho ditie
in kennis gesteld was van een mei /<"HZ
voorbereid complot. Hen bracht deze mei.»-
dcelingen aan den troonopvolger over, maar
deze wilde zijn reis niet t,] geven, da ir
de voorbereidende niaatrege'ei reel-, t v-fr
gevorderd waren en hij de manoeuvres zelf
wilde leiden.
Zateidag va -peiden in ren groot gedeelte
der stad Serajewo Servische vlaggen en
de stedelijke overheid moest tnywhenbeide
komen, om de verwijdering dezer vlaggen
te verkrijgen. De p-olitie te Serajewo had
zeer uitgebreide maatregelen getroffen. Zij
had bevel gegeven de straten geheel met
militairen af te zetten en hel was aan
't publiek zelfs verboden achter de soldaten
Tc blijven staan. Nog Zaterdagavond had
den 37 arrestaties van verdachte personen
plaats, liet was een ieder streng verboden,
om zich voor de vensiers te vertonnen,
terwijl het aartshertogelijk paar voorhij reed.
Duizend man gendarmerie waren in de stad
geconcentreerd ten einde don veiligheids
dienst te versterken. Alen maakt den chef
der politie te Serajewo than» ernstige ver
wijten, dat hij na den eersten bomaanslag
oen tweeden tocht van den troonopvolger
dooi de stad niet heeft welen te verhinde
ren. Er waren vele teekenen, die er op
wezen, dal gedurende den laatst en tijd in
Bosnië wederom Pan-Servische samenzwe
ringen gesmeed werden. Deze samenzwerin
gen zijn wijdvertakt en hebben aanhaligere
onder alle standen der bevolking. Reed»
vier weken geleden werden de leeraren van
een middelbare school en Oostenrijksehe of
ficieren in uniform, door gymnasiasten bo-
leedigd; terwijl verscheidene aanvallen pp
Oostenrijkse he beambten te Serajewo cd
andere aanslagen gepleegd werden. Re auln
riteitcn waren een complot op het spoor
gekomen en hadden oen aantal personen
laten acres toeren.
Des m art van den k e i z e r.
Uit Weenen dd. Zondag: De tijding van
'den moord op aartshertog Ferdinand wor,
aan den keizer, die -te Fschi vertoefde, met
de meest groote voorzong meegedeeld. Toen
li ij in alle bijzonderheden de droeve ge
beurtenis, welke een einde aan het leven
van den troonopvolger maakte, .had ver
nomen, hc-gon hij te schreien en riep uit:
„Niets wordL mij bespaard!"
Laat af van je haat."-
„Neen, niet voor dat ik sterf! lJitmerk
IBji-inkmeier i-> hij den zwarten,'poel geweest,
den avond voor zijn (rouwenJij hebt hem
daar gezien!"
,,lk heb hem niet gezien I"
„Maar je hebt hem bespeurd, gehoord]
Je weel dat hij er geweest is." Hij had den
arm van den ouden man gegrepen en schud
de dien iri zijn drift. „Zeg, dat liet zoo is
of - - pas -op!"
„Luerke." anlwoordde de grijsaard, „ik
sta voor mijn laatste uur en behoef rooi
niemand meer ,npt te passen, dan voor
Onzen Dieven Heer. Wat je van mij verhingl,
daarin krijg jij je zin niet.".
Toen liet Vo-,s den zieke met een vloek
los.
„Vergeel je mand niet," vermaande Grii
vel oh.
Maar toen Yoss de deur achter zich had
diehl geslagen, Lag hij nog lang mei ge
sloten oogen in zichzelf gekeerd. Yoor zijn
oogen verrees een half uitgewiselil, nooil
geheel vergelen tafereel; het veen, somber
en dreigend, hij hef vallen van den «vond
na een naargee.stigen dag, de zwarte spie
gelende oppervlakte van den poel iii den
krans van laag dennenhouten spookachtige
zilvenvilgen. En lusschen het zwart dei-
lage wolken en het roodbruin der verdorde
hei, lusschen liet vnhrli glinsterende water
en het zilvergeflikker der wilgen, een zacht
voortglijdende donkere schaduw -- twee
isehadmven. -
De mandenmaker rilde. „Nee. nee. nee.
Waar God gras over heeft laten groeien,
daar mogen meiischenli.'inden dal jtiet weg
trekken. Ma a r ik zou voor geen geld willen,
dal Hinnerk Rrinkmcior zijn zoon naar mijn
Anne vrijde."
FriLs Overdiek begon Enno met de zwarte
Anne fe [dagen. Deze ontkende toornig alle
belangstelling in het meisje.
„Een onverstandige deerne, Frits, door
De keizer heeft beslaten onmiddellijk naar
Weenen terug ito koeren.
De heide slachtoffers.
i Frans Ferdinand van Oostenrijk, zoon
van den aartshertog Karei Wilhelm en prin
ses Auiionciadc de Bonrbon-Sioilië. werd
geboren te Oratz, den lSen Decemlier 18(13.
Hij was een neef van keizer Frans Jozef.
Hij was eveneens een neef van keizerin
Chailolto, daar zijn vader de broer was
van aartshertog Ferdinand, die keizer van
Mexico werd ouder den naam van Frans 1.
Aartshertog Frans Ferdinand bekleedde
verschillende graden in het leger en op
de vloot. Hij was generaal hij de cava
lerie, admiraal, eere-coniniandant van onder
scheidene Pruisische, A V ut tem 1ergse 11 e, Sak
sische cn Beier.sc.he regimenten, generaal
der Russische cavalerie, enz. Tlij was ook
«erelid van de Academie va;n Wetenschap
pen te Weenen en hoscheimheer dor aca
demies van wetenschappen te Praag en
Krakan.
Zijn gemalin, do hertogin van Holionborg.
was een geboren gravin Chotok van Chol-
kowa en Wegnin. Hun inorganistisoh hu
welijk werd voltrokken den Isten Juli 1900
te Reichsladt, in Boliemen.
Men weet, dat de keizer ziel) langen,
tijd tegen dit huwelijk heeft verzet, daar
volgens de regelen van het Habsburgscho
Huis een vrouw van een met regeerenl
geslacht den trom niet mag bestijgen. Toen
hij ten slotte- zijn 'toestemming gaf tot het
huwelijk, legde de keizer de huid»te voor
waarden Op: liet huwelijk (moest zijn mor-
ga na Ilse lide aartshertog moest voor zijn
kinderen afzien van den titel van aartsher
tog en van liet eiTrccDl' op den troon. Afaar
allengi wijzigde de monarch zijn h widing.
Re vrouw van den (aartshertog, die den
lslen Juli 1900 den ti|el van vorstin van
ItolierilKTg had gekregen, otifving 8 Juni
1905 de benaming van RureliIanoJit (door
luchtigheid) voor al haar nakomelingen, en
den Aon October 1909 den Oostenrijkse,hen
titel „ad perennnm" van hertogin van IIo-
henbeng, met de betiteling lloheïL (hoog
heid).
Terzelfder tijd was de invloed van den
aartshertog Frans Ferdinand hij don keizer
ideik toegenomen. De laatste 'jaren stond do
aartshertog aan het hoofd van de Ooslenrijk-
setie militaire partij en ondersteunde, ge
holpen door baron ('onrad vnn Jiet.zen-
dorff, chef van den gen era Ion staf, een
strijd zonder genade tegen minister graaf,
vrin Aohretillial, wien» p ditiek dient te aar
zelend votakwam. De thans overleden mi
nister van huil ml. zaken Weerstond echter
deze aanvallen der militaire partij on zijn
beleid triomfeerde hij dcri keizer, hetgeen
liet geruchtmakende ontslag van generaal
von 1 fnetzendorf ten gevolge had. Alaar
na den dood van zijn tegenstander over-
heciwelito weldra de Invloed van den naris-
en door onverstandig. Smijt met hot gold
om zich heen, alsof het. oon schort vol
veldbloemen was, draag! witte Mouses ais
eon stadsjuffer, slaat, pp klaarlichten dag
niels Ito doen en cmiml tuig niet den ouden
man fe praten. En als het werk zich nis
een lierg om haar opstapelt, dan Jacht zij'
er om."
Neon, hij kon zich dikwijld zoo over de
deerne ergeren en hij kwam ook niet om
haar in het huisje van den mandenmaker.
Alleen omdal de oude zulk een potsierlijke
vent was. Eens toon Enno de deur was
ingekomen had Griiwdoh hern Kit! toege
roepen en weer Bsl 1 cn hij had bijna krom
in lied gezeten en rnei stralende oogen
in een hoek getuurd. En wat had er in
dien hoek gezeten? Kon Frits liet zich
voorsteilen? Een paar gemeeiie ratten! En
no had dadelijk met een turf naar het
ongedierte gesmeten. jMaar toen was dei
oude man heelemaal treurig geworden. „Nu
heb je ze verjaagd! iNu komen ze niet
weer. En ik had er zoo'n plezier in. De
een is Mind en de ander voert hem."
„Ataar rneiv-ch Zij vreten immers je spek
nip!"
De oude mau dacht echter niet aan de
schade. Hij' was er den geileden avond niet
over heen gekomen. >,Zoo'n stom Woest zou
een c'hristemneiiscli kunnen Jccren."
Hel aanzoek van Karl So do bi er, waar
van hot jonge mensch geen geheim maakte,
wa» spoedig in Sprcckliolm bekend gewor
den.
Toen Enno Brink meier op een avond Ween
tegen Frits Ovenlick over Anna sprak en
over ecu jiaar gebreken, die onlangs bij
haar had ontdekt, antwoordde de onderwij1-
zerszoon lachend: „Wees tevreden. Die zal
je niet lang meer el-geren". En li ij verleide
van den knappen jongen jnan, die baar
uil Bremen was nagereisd t-ri haar wel
spoedig met zich mee zou nemen.
