67*" Jaargang.
Zaterdag 11 Juli 19!4
110. 14574
Eerste Blad
De Fransche hoeve.
Uit het land der Staatsexploitatie.
Beis-abonnementen.
BTTITEKLOI).
Schiedam, 11 Juli 191-1.
OOSTENRIJK EN SERVIË.
A 1 fa a n i
kas
SCHIEDAM
Deze courant verschijnt dagelijks* met uitzondering van Zon- en Feestdagen»
Prijs iper kwartaal: -Voor Schiedam en Klaardingen fl. 1.25* franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Koor Schiedam en Klaardingen 10 cent»
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags yöór een
Uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek' Korte Haven.)
Prgs dm- Advertentiën: Kan 16 regels fl. ö.92; iedere regel mees
15 cents. Reclame» 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën 5>ïj abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen,
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen,- worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van '40 cents per advertentie* bij vooruitbetaling aan 'het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
De Administratie van de „Schiedamsclie
Courant" is gaarne bereid om tegen vergoe
ding van porto's aan hare abonnée's, tlio
voor korten of langen tijd op reis gaan,
de courant aan hun tijdelijk adres te zen
den. Ook abonnementen voor den tijd van
een heele of halve maand, worden geduren
de het reissoezoen gesloten.
De ,,Neue Freie Presse" wijst er in een
hoofdartikel met-nadruk op, dat de moord
te Serajewo niet alleen bij de volken, doch
ook bij de kabinetten, het al te lang tot
zwijgen gebrachte en schier zoek geraakte
Europeesche geweten heeft wakker ge
schud. Men kan gevoegelijk zonder over
drijving zeggen, aldus het Weenscheblad,
dat de cultuurvolken op dit oogenblikaan
dé *kijde der Donau-monarchie staan en
dat behalve in Servië, overal het scherp
ste oordeel wordt geveld over de ver
heerlijking van den moord en over het
verschoonen van zijn beweegredenen. De
moreele vereenzaming van Groot-Servië is
duidelijk. Het geheele Duitsche volk staat
aan de zijde der Oostenrijksch-Hongaar-
sclic monarchie, de Groot-Servische bewe
ging wordt in alle Duitsche landen als een
gevaar voor den Europeeschen vrede ge
brandmerkt. En toch steekt in deze crisis
de Donau-monarchie de broederhand uit.
Het blad meent ook ernstige redenen te
hebben om te meenen, dat het verhonden
Italië, de gezindheid van het Duitsche Rijk
deelt; daarom zal Italië samen gaande met
het Duitsche rijk, het uiterste beproeven,
om Servië er toe te bewegen zich van de
Groot-Servische beweging los te rukken en
thgns eindelijk den nabuur, die het land
tijdens den Balkanoorlog met voorzichtig
heid heelt behandeld, Irouw te zijn. Enge
land zal terecht zijn grooten invloed aan-
wenden, om Servië tot bezinning te bren
gen en de .verdwijning van de Groot-Ser
vische beweging in Europa te bewerkstelli
gen.
Aldus de „Neue Freie Presse". Uit AYee-
nen wordt nog gemeld, dat de stap, door
den Oostenrijksch-Hongaarschen gezant te
Belgrado bij de Servische regeering, nog
deze week zou plaats vinden. Men hoopt,
dat, wanneer Servië ambtelijk elke ver
houding met de agitatie tot hoogverraad in
Bosnië loochent, ook voor de Serviërs een
licht zal opgaan, die thans door het dub
belzinnige der Servische politiek op een
dwaalspoor zijn gebracht. Of de Ooslen-
rijksch-Hongaarsche regeering zich mei do
doorvoering van haar besluiten zal kuti
ne n tevreden stellen, en of de overeen-
Roman naar het Duitsch,
i van
LUISE WESTJORCH.
29) J
Toen de gemeenteleden zich den derden
dag voer de begrafenis in liet huisje on
der de pijnboomen verzamelden, trad Brink-
meier als een der eersten op Anne toe,
die bleek en met besohreid gezicht in haar
zNvart japonnetje naast de kist stond, gaf
haar de hand en vroeg:
„Wat zijn je plannen voor de toekomst,
deern?"
Anne's hand lag onbewegelijk in de har
de vingers van den burgemeester.
„Ik vaar vanavond nog met Karl L'cveste
op zijn turfschip naar Bremen, om daar
weer een dienst te zoeken. Mijn getuigschrif
ten zijn goed. Ik zal er wel spoedig een
vinden."
„Dat is verstandig," prees Brinkmeier.
Een grootmoedige gedachte kwam bij hem
op. „Heb je dan nog wel genoeg geld,
dat je niet in verlegenheid komt? Anders
Hij stak de hand in zijn zak.
Het schoot 'Anne nu te binnen, dat Al-
heid haar veel geld had geboden als zij
Enno wat voorjokken wilde en haar liefde
voor hem verloochenen. En zij antwoordde
met b'evende lippen:
„Ik dank je, burgemeester, voor je goe
den wil. Ik heb 't niet nooÜig."
Toen begon de plechtigheid. De kist werd
op den gereedstaanden wagen getild. Enno
Brinkmeier liep naast het span van zijn
komst, die in den gemeens-chappelijken mi
nisterraad is getroffen, ook alle maatrege
len aan de harnl doet. die door den moord
te Serajewo noodzakelijk geworden zijn, zal
van liet antwoord afhangen, dat de regee-
ving der Donau-monarcliie uit Belgrado ont
vangen zal.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
Engeland.
De eerste vergadering van de door de
('biermannen in 't leven geroepen vooiloo-
pige regeering in Ulster, floor Sir Edward
Carson bijeengeroepen, tuut, haar Reuter
seint, gisteren te Belfast plaats. De beraad
slagingen waren niet openhaar. Zij werden
gehouden in Ulsterhall, dat door een macld
van vierhonderd gewapende vrijwilligers
werd bewaakt.
Onder de aanwezigen waren o.a. de her
tog van Abercorn, de markies van London
derry en de Uisterschc "Unionistische par
lementsleden.
Officieel wordt meegedeeld, dat de Raad
van deze revolutionaire Ulster-regeering in
Ulster een resolutie heeft aangenomen,
waarin hij verklaart. bereid te zijn alle
voorstellen in overweging te nemen, die
de rechten van Ulster onder liet Rijkspar-
lement handhaven, maar wantrouwen uit
spreekt in de goede trouw der regeering.
Daardoor is de Raad gedwongen te blij
ven volharden in zijn tegenstand tegen hel
opleggen van het Home Bulepaiieinent aan
Ulster.
De Baad gaf in overeenstemming hier
mede instructies uit.
Voorts werd nog een resolutie aangeno
men, waarbij de bevolking werd gevraagd,
evenals tot dusver, hel noodige zelfbedwang
in acht te nemen hij het uitvoeren van de
«steppen, waartoe de* uitvoerende macht zal
besluiten.
F rank r ij k.
De commissie uit den Senaat voor de
financiën! heeft zich door 'do oproerige
demonstraties der postbcainbetn niet laten
timideeren en gisteren met 13 tegen één
stem, ondanks de bemiddeling van minister
Thomson, dc aangevraagde credielen voor
vergoeding van verblijfkosten van óe post-
assistenten geweigerd.
Dc vorige maal leidde deze weigering tot
de bekende relletjes aim hel hootdpostkan-
loor.
De minister van financiën heeft gisteren
in dc Kamer meegedeeld, dat de uitgaven
steeds 'toenemen, voornamelijk door de nieu
we maatregelen in liet belang der natio
nale verdediging. Hij wenschtc zich zeiven
geluk met het welslagen van de laatste
leening.
De hegrooting voor 1915 wijst een tekort
aan van omstreeks (100 miltioea francs. Uit
de nieuwe belastingen kan op een 400 mil-
lioen worden gerekend, Ier wijl de inkom
stenbelasting waarschijnlijk soepel genoeg
vader en bracht zijn ouden vriend naar
zijn laatste rus (plants.
's Avonds nam hij afscheid van Anne.
Zij verging van verdriet over haar vader.
„Ik kan je niet zeggen, wat voor een
verlangen ik naar den ouden man heb.
Als ik jou niet had, dan zou het leven mij
eeti last zijn."
Het was een treurig afscheid. Behalve
het verdriet van 't scheiden luid ieder zijn
eigen leed. En hoe groot het vertrouwen
ook was, dat zij in elkaar stelden, zoo
scheen er toch slechts een kleine straal
van hoop in heider hart.
„Bezoek je mij ook eens in Bremen?"
vroeg Anne schuchter.
En iiij antwoordde met een voor haar
onbegrijpelijke bitterheid: >,'t Kan wel zijn.
dat ik daar heel gauw lieen moet."
,.lk schrijf je dan, waar ik woon."
„Schrijf poste restante Scharmbeck, als
;e mij wat te vertellen hebt. Dan fa aal ik
je brief daar af. Niemand op de hoeve
hoeft daarvan jets te weten."
„Nee, ik zal je niet in ongelegenheid
brengen."
„Anne!" Hij trok haar in zijn armen en
kuste haar. s,Er mag gebeuren wat wil:
ik blijf je trouw."
En nu verliet hij haar en ging haastig
huiswaarts.
Zijn vaderlijke hoeve kwam hem somher
der dan ooit voor. Nooii had de zwaarmoe
digheid, die als oen zwarte wolk over liet
tod. bijna aan den grond afhangend rieten
dak lag, hem zoozeer gedrukt als nu. En
hoe hard hij ook werkte, dat drukkende
gevoel verliet hem in de eerstvolgende da
gen niet. Waar hij ook liep of stond, al
tijd zag liij het hegraven geraamte, de be
roofde kas. De zolders vol vruchten en
graan lieten hem onverschillig. Hij reé.-i
zal blijken, om daaruit de nog resteorende
200 mi!lioen te halen.
De minister zal de onlwerp-begrooting
voor 1915 indienen, vóór de Kamer, met
reces gaat. De regeering zal alles in het
werk stellen, om de hegrooting met de ge
wone middelen sluitend te krijgen.
Denemarken.
De verkiezingen voor het La tul thing (Eer
ste Kamer) noodig geworden wegens zijn
weigerachtige houding tegenover de in de
grondwetsherziening voorgestelde kiesrecht-
uitbreiding, heeft aan de linkerzijde de over
winning gebracht. De rechterzijde verloor
5 zetels, terwijl van de 12 door den koning
benoemde leden er 9 voorstanders zijn van
de door de regeering ingediende grond
wetsherziening.
Het nieuwe Landthing bestaat uit 38
voorstanders en 28 tegenstanders van het
legeerings-onlweip. In de ontbonden Kamer
stonden de voor- en tegenstanders in gelij
ken getale van 33 tegenover elkander.
Een Reu ter telegram uit Durazzo dd.
gisteren meldt, dat de toestand er onver
anderd is. In de vijandelijke Stellingen wordt
fles nachts levendige beweging waarge
nomen.
De regeering verlengde het contract met
de stoomvaartmaatschappij „Dalnmzia"
betreffende de huur van het stoomschip
„llerzegowina".
De correspondent van de ,.X. R. Ct."
Ie Durazzo meldt V-qurte nog dd. gisteren:
De Xcderlandscfae officieren bevestigen dat
de Epiroten op den zesden Juli Korilsa
hebben bezet, na de officieren Snellen van
Vollenhoven, Doorman en Malinckrodi met
het geheele garnizoen en al hot oorlogs-
materieel naar Walona te hebben laten
aftrekken.
De officieren Verhuist en Reimers, die
te Elibassan gevangen werden gehouden,
zijn gistel-en te Sjak aangekomen. De leiders
der op-tandelingcn daar hebben te Durazzo
kennis gegeven, dat zij bereid zijn heide
officieren vrij te laten, mits dezen zich
verhinden, vooitaan onvoorwaardelijk onzij
dig te blijven.
.De vorst had heden Inmael Kemal boy,
l'renk Rljb Doda en Umer pa-ja Fieri ten
pal ei ze ontboden om den toestand te be
spreken. Na langdurig overleg zijn allen
{iet er over eens geworden, dat alleen
onverwijld militair ingrijpen van Europa
10 JAAR
GARANTIE
Kii NSTSPEL en ELEGTRPIANO'S. VUUGElSisHET ADRES
JB^-KESSELS'KQN.FABRIEK. TILBURG
VRAAGT CATALOGUS SOK TERMÜHBETAUKG
kreunend uil den slaap in zijn legerstede
overeind. .Misschien was hier, juist bier,
die afschuwelijke moord gepleegd. Hoe kon
een mensch rustig slapen in dit heil?
liet gebeurde in die dagen, dat een koe
hij het kalven stierf en dat een onweers
bui een Jading turf in het kanaal spoelde.
Vroeger zouden 'zulke rampen Enno ge-
hiitderd hebben. Nu vervulden ze hem met
grimmige voldoening. Mot vloek beladen
goedHel was geheel zooals hot behoor
de, dat hel verloren ging. Het was mis
schien het hete; als men huis en erf van
de hand kon doen. Toen die gedachte
eenmaal hij hem was opgekomen, prentte
die zich vast ju zijn hoofd, Ja, wellicht
was dal de boete, die Gods beteedigde ge
rechtigheid eischic, de eenige, die voldoe
ning gaf. Hoe kon men een geheel leven
door, dezen grond, door den huigharligsten
moord verkregen, blijven bebo 'wen? Kon
men door liet leven gaan me' en vroose-
lijken afkeer van elk ding, nen bezat,
met dien vreeselijken afke m hetgeen
men was
Maar nu sprak liet nuchtere, gezonde
verstand van gijn geslacht en kwam in
conflict met zijn gedachten. Onrechtmatig
verkregen goed teruggeven, ja, dal was heel
goed. Maar aan wien moesten de Brink
meiers dat dan teruggeven Aan den ver
moorde en zijn geslacht? Niemand kende
diens naam. En hem had het gestolen geld
imk niet toebehoord. Aioesten zij de hoeve
aan de kas van het dertiende huzaren-
legimeid ge\en? Waar wa> Napoleon's
dertiende huzarenregiment? En hoeveel van
de hoeve moest men geven? Hel was toch
niet alleen gestolen goed. Vete Brinkmeiers
hadden in zwaren arbeid hun levenskrach
ten daaraan gegeven en het voor hun ge
slacht verkregen. Toen viel hem in, dat
den Albaneesohen staal nog zou kunnen
redden.
Generaal De Veer is reeds vandaag uit
Walona hier teruggekeerd.
De „Lokal Anzejger" [meldt uit Durazzo,
dat de opstandelingen aan d<> internatio
nale commi.-sie van toezicht een brief heb
ben gezonden, waarin de uitui-s. hng van
de gevangen genomen Nederland-whe offi
cieren Verhuist en Reimers aangeboden
wordt en neg een brief, waarin zij ei-ohen
stellen in venhand met den „moord to
Kroja," waarvoor zij anders met bloed
wraak dreigen.
De berichten uit Ejnrus zijn ernstig. De
Grieksche troepen en de Epiroten mar-
chceien op de heele lijn TepelenKorilsa
voorwaart-. Zij liebben Bevat aangevallen,
maar zijn teruggeslagen. De bevolking
vlucht, daar de troepen niet in slaat zijn
om den Grieken en Epiroten weerstand
te bieden. j
Naar het Alilaneesohe dagblad „Italia"
uit Durazzo verneemt, is te Skoetari een
tegen den vorst gerichte beweging uitge
broken onder de mohammedanen, die ook
het Oostenrijkse,he draadloos telegrafische
station hebben beschoten. Toen overste
Phillips met een afdeeling internationale
troepen te hulp kwam, waren de aanvallers
reeds verdwenen.
i ii.
In een vorig artikel hebbel wij betoogd,
dal de kwestie van de geschiktheid van
de gemeenschap voor bedrijfsleider in
Duitschland niet meer objectiviteit behan
deld wordt dan in Nederland. In Nederland,
zoo zeilen wij uiteen, wordt deze kwestie
behandeld als* politieke kwestie, iu Duitsch
land mist men vrijwel de factor der poli
tiek, die een juist inzicht in de kwestie
moei vcrlroeheJen. En nu is hel opmer
kelijk, dat men zelfs in Duitschland. dat
gelijk wij meenen te hebben aangetoond
voor dezen bedrijfsvorm zoo héél veel
geschikter is dan ons land, hoe langer hoe
meer opkomt tegen gemeente- en staatsex
ploitatie.
Hei is nog niet zoo heel lang geleden,
rlat er zich in Duitschland vrijwel geen
enkele stem tegen staatsexploitatie ver
hief.
En gebeurde dat, dan was men er met
een paar groote gebaren af: eenerzijds wees
men op de Pruisisch Hessisehe sporen en
op de llijksposl als bewijzen van waf er
met staatsexploitatie te bereiken was, an
derzijds herinnerde men zuchtend aan de
Groote Berlijnsche Tram wegmaai schappij als
slechl voorbeeld van een concessie-exploi
tatie en verder commentaar werd overbodig
geacht.
Doch hier en daar had men loch met de
onrechtvaardig verkregen goed aan den
Staat wordt gegeven, als men den recht
matige n eigenaar niet kan vinden. Waren
de Brinkmeiers verplicht dat te doen?
's Avonds, als dc wolken laag neerhingen,
bet veen in diepe duisternis lag gehuld
en de uil in de dennen om den bakoven
zijn klagend geschreeuw liet hoeren, was
hij overtuigd, dal, zij dat moi'sten doen.
Maar wanneer 's morgens de zon helder
over de velden scheen, die de Hrinkrueiets
in hel zweet huns annsohijns hadden ont
gonnen, de toppen der vruchtboomen ver
guldde, die de Brinkmeicr- geplant en ver
edeld hadden en het rieten dak, waaronder
zij geboren waren en hun werkzaam, moei-
tcvo! leven hadden gesleten, vond hij dien
eisch ongehoord, een uitvloeisel van zijn
koorlsaehtigen toestand.
Hij zou gaarne mei iemand over zijn twij
fel gesproken hebben. Afaar motewion kon
hij spreken? Mol zijn vader? Ilinnerk Rrink-
meier zou eerder dp daad herhaald bob
hen dan een handbreed grond van zijn
hoeve af te staan. Zijn familietrots ver
bood hem een anderen Sprockholmer zijn
vertrouwen te schenken. En moeder was
te zaeht. Die streek zalf over elke wonde.
Bestreed zij zelfs nief, dal er een vloek
op hel geslacht dor Brinkmeier's lag? Ieder
droeg in zich zelf vloek en zegen, volgens
haar bewering. En ieder kon uit zich zelf
al de vloeken der wereld overwinnen. Alaar
in don bijbel stond toch duidelijk, dat God
do schuld dor vaderen wil bezoeken aan
de kinderen tot in het derde en vierde
geslacht. Neen, zijn moeder mocht zijn ge
wetensbezwaren niet in slaap sussen. Lij
had iemand noodig, die zonder medelijden
en zonder eigenbelang hem den weg aan
toonde, dien hij gaan moest tusschen zijn
plicht als zoon, die zijn vader en diens
alleenzaligmakende gemeente-exploitatie on
aangename ervaringen., Alen vond het on
mogelijk de bedrijven zoo commercieel te
leiden als wel moest, men zat met de
beambten, die wel gelijke en naar vaste
regels uitbetaalde loonen wenschten. maar
zich niet altijd behoorlijk inspanden. Alet
en provisie kon men niet werken. De ge-
meenteschulden groeiden met fabelachtige
snelheid, kortom, men raakte in bet moe
ras.
Toen kwam het voorstel om voor de
gemeentelijke monopolie-exploitaties een
nieuwen vorm in te richten, die de voor-
deelen eener - particuliere, streng-oommer-
cieele exploitatie zou hebben zonder de na-
deelen van de concessies, waarvan ook in
Duitschland overvloedig gebleken is. Waai
de groote moeilijkheid hij een concessie het
maken van de concessie zelve is, omdat
het bijna boven de menschelijke kracht
gaat zulk een concessie als ieder groot in
gewikkeld contact zoo te maken, dal daar
uit niet bezwaren voortvloeien, stelde men
voor niet meer aan concessies te denken,
doch eenvoudig particuliere maatschappijen
op te richten, waarin de stad een belang
rijk aandeel zou hebben, terwijl zij ook in
den raad van loeziclit der maatschap
pijen een gewichtige stem zou hebben.
Yfij begrijpen niet goed, hoe dit een op
lossing kan zijn, hoe men met name in po
litiek verder ontwikkelde landen liet groole
bezwaar van den politieleen invloed, ten
eigen bate door (le beambten uitgeoefend,
zou kunnen ontgaan. En evenmin is ons
duidelijk, hoe tegenover zulk een maat
schappij de overheid haar algclieele onaf
hankelijkheid zou kunnen bewaren noch boe
men hier vermijdt, dat ook andere politieke
invloeden weer inwerken Op de exploitatie
van een dergelijke maatschappij.
lnliisschen deze bedenkingen gelden
meer Nederlandse he dan Duitsche toestan
den. En zno is hel wellicht le verklaren,,
dal Aliona en ate wij goed begrijpen nok
Koningsbergen, uitmuntende resultaten met
deze nieuwe bedrijfsinrichting gehad heb
ben. De laatste 'stad stond in 1910 voor
een verhooging van 25 pet. van haar in
komstenbelasting. Toen heeft zij haar in
eigen beheer geëxploiteerde electrische cen
trale en electrische tram ingebracht in
zulk een gcmengd-economische maatschap
pij. gelijk hij in Duitschland genoemd wordt.
En liet de stad gaat trekken van een
tram, die haar tot nu toe steeds geld
gekost heeft, de beambten zijn er finan-
ceiel heter aan toe, de bestuurskosten zijn
geringer, de afschrijvingen grooter en de
25 pet. belasliugverhooging wits onnoodig.
Niet minder tevreden uitte zich de opper
burgemeester van Aliona in het onlangs ge
houden congres van den „Duitsclien Steden-
dag". Dok A tinna was tot dezen gemengd -
economisclien bedrijfsvorm overgegaan en
bad daarmee resultaten bereikt, die met
eigen beheer onmogelijk ie bereiken waren
geweest.
Nu ligt het voor de hand, dat op deze
vergadering niet louter instemming heluigd
wenschen moet eerbiedigen, en zijn plicht
als eerlijk man, die er geen rust hij "kau
vinden om van gestolen goed een lekker
leven te leiden. 1
Ten laatste kwam hem de predikant te
Gra.sdorf in de gedachte. Een predikant
hoeft er óp gestudeerd, wal God mot zijn
geboden bedoeld heeft, llij is ook van ambts
wege verplicht geheimen te bewaren. Afaar
daarop wilde de wantrouwende boerenzoon
hel in liet geheel niet laten aankomen,
llij zou hem zijn zaak niet als een eigen,
zaak voordragen, hem niets vertellen van
zijn graven naar den schat en van zijn
vreeselijke vondst. Ilij wilde den moord
slechte als een mogelijkheid voorstellen, aan
al zijn vragen een „als" ten grondslag leg
gen. Uit do antwoorden van den geeste
lijke zou hij dan wel zijn gevolgtrekkingen
maken. Hij verklaarde dus Zaterdagavonds
dat hij Zondagmorgen naar Grasdorf ter
kerke ging.
Vrouw Allieid, dig hel ver gebracht had
in de kunst van hopen, deed het genoe
gen dat te hooien. Het was best moge
lijk. dal hij op weg naar de kerk Trina Dópke
ontmoette.
Enno begaf zich dus des Zondagsnaar
dc kerk te GrasdorfHij hoorde echter
n'et veel van den preek en zag ook niet,
w> op de kerkstoclen plaats namen, want
het luir! klopte hem tot in de keel van
onrust en zenuwachtigheid.
Toen de zegen uitgesproken, het laalsto
amen weggestorven was, volgde hij in som
bere vastberadenheid den geestelijke naai
de pastorie, j
(Wordt vervolgd).
