Schiedamsche Courant.
Uit de Tweede Kamer.
TWEEDE BLAD
(Zaterdag 23 Februari 1918, No. 15685).
U<; Indische begrooting is in het laatst
der vorige week, 20oaJs wij hebben me
degedeeld, door de Kamer in behande
ling genomen en reeds dadelijk werd de
indruk verkregen dat de discussion zich
bewogen op het gebied van onderdeden
van m. o. m. beteekenis. Zoo is het ook
voor het overige gebleven, al zijn ook
daarbij scherpe woorden niet achterwege
gebieien. Vooral de heer Hendels heeft
zich in dien ziu niet onbetuigd gelaten.
Het gevolg daarvan was, dat ook zijn be
strijden. zich scherper uitdrukten dan zij
anders zouden gedaan hebben, o.a. de heer
de Savomin Lobman, die met jeugdige
kracht zijn afkeuring uitsprak.
Ook de Minister heeft dien heer een
terechtwijzing gegeven, die, in zeer fijnen
vorm gegoten, daardoor niet minder scherp
was; zoo voegde deze den heer Mendels
toe dat hij niet had moen verzwijgen dat
men ten opzichte van onderwijs en gezond
heidszorg op den goeden weg was.
De Minister gaf toe dat er fouten zullen
gemaakt zijn en dat nog lang niet bereikt
was wat men wilde bereiken, maar men,
gaat in de goede richting en zoo zal men
steeds nader bij het doel komen.
Om tot het doel te geraken, is noodig
dat bekwame ambtenaren de regeerings-
taak vervullen en dit niet alleen op de
hoofdplaatsen, maar ook in de buitenbe
zittingen en in die richting wordt zooveel
mogelijk gedaan; op Java worden de in
iandsche ambtenaren mede door geschool
de Europeanen vervangen.
Voor stichting van afdeelingsraden, die
zoowel autonomie als zelfbestuur bezitten,
gevoelt de regeering vee!^ uit de eerstvol
gende begrooting zal blijken, dal zij op
dezen weg voortgaat en b.v. van de Mina-
hassa oen zelfstandige rechtsgemeenschap
wenscht te maken. Wie de regeering van
reactie beschuldigt dwaalt; de reactie komt
veeleer aldus minister Pleyte uit
den liock der Bolsjewiki onder de socialis
ten, van mannen als Baars en Sneevliet. Die
mannen slaan moedwillig de bloesems van
do hoornen af. In een vergadering, waar
duizenden inlanders aanwezig waren, liet
de heer Baars (op dat tijdstip leeraar te
Soerabaja) zich op de meest grievende en
ueclineerende wijze over het Nederland-
sche gouvernement uit. Zoo kweekt men
haat en nijd, zoo werkt men zonder nood-
zaak allen hervormingsarbeid tegen.
Behalve de directe nadeelige gevolgen,
die een dergelijk optreden na zich sleept,
verwcjtt het ook bij de goedgezinden verbit
tering, waardoor het gevaar ontstaat dat
ook deze weer tot een uiterste vervallen.
De Minister erkende ook het goede in
wat de heer Mendels had gezegd en stemde
toe dat nog heel wat arbeid te verrichten
was, zoowel op het gebied van de volks
gezondheid als op ander gebied.
Evenals de lieer Mendels, achtte ook de
heer Bois-,evain de kwestie van het binnen-
landsch bestuur zeer urgent, terwijl z. i.
ook het vlootvraagstuk meer op den voor
grond moest worden gebracht. Voorts pleit
te deze voor de overbrenging van den
hoofdzetel van hel bestuur naai- Bandoeng
en moesten maatregelen genomen om to
komen tot verscheping van de producten
die nu in Indië liggen te verrotten.
De heer Scheuror klaagde over het
opiumgebruik en de Minister was hef te
dien opzichte met den afgevaardigde eens
maarde baten, die de schatkist daar
van heeft, kunrien nog niet gemist worden.
Aan het slot der behandeling kwam de
heer Bogaardt nog met een motie, waarin
wordt aangedrongen op de instelling van
een Staatscommissie ter bestudeering van
het vraagstuk der ambtenaars-salarissen en
daarmede verband houdende zaken', maar
aangezien de zitlinlg reeds op 't eind liep,
waren er reeds zooveel leden vertrokken,
dat een stemming niet meer mogelijk was.
Deze motie motie moest dus tot de vol
gende zitting wachten.
De Minister heeft gisteren op de hem
eigen gemakkelijke wijze den verschillenden
"sprekers geantwoord en daarbij nog eenige
punten uiteengezet, die* hij in eerste in
stantie onbesproken gelaten.had. Zoo wees
de Minister er op, dat het toekennen van
politieke rechten aan de Inlanders hand
in hand moet gaan met het geven van
GüucT W ïjS.
Het voornaamste wat de Minister in' het
midden bracht was de aankondiging Van
zrjn plannen ten opzichte eener reorgani
satie wan het Binnenlandsdhe Bestuur. Voor-
loopig zal men zich' hierbij beperken tot
Java en" Madoera. Bij dezen nieuwen bouw
moot uitgegaan worden van' de stelling,
dat een bestuurlijke regeling alleen' dan
goed kan zijn, als ze rekening blijkt te
houden met den aard der bevolking. Van
daar* dat Java in drié provincies verdeeld
zal worden met het oog op de drie be
volkingsgroepen welke men daar kan waar
nemen. Over hetgeen de Minister verder
mededeelde omtrent de werking van' de
Provinciale Raden, de Regentschapsraden,
de Heemraden, over gansch het raderwerk,
zullen we meer vernemen, wanneer de rege
ling'in extenso voorgesteld wordt. Doel
van deze reorganisatie is meer autobomie
in eigen huishouding voor die kleinere
groepen te verkrijgen, waarbij de bevolking
de gelegenheid verschaft wordt aan eigen'
bestuur deel te nemen. Al! mogen' er mis
schien mtenschen zijn, die dit alles niet
meer dan toekomstmuziek grieven te noe>-
meu, er wordt reeds hard aan de voor
bereiding gewerkt. Aldus Minister Pleyte,
die verder, naar aanleiding van de motie
'Bogaardt, opmerkte, dat hjj niet veel heil
zag in den commissorialen kapstok waar
aan men de salarisverhooging 'der ambte
naren zou gaan ophangen. Veel meer voelde
bij er voor, zelf te overwegen, wat er in
dezen te doen valt.
Over die motie zal de Kamer Dinsdag
moeten stemmen, evenals over een amen
dement door de Commissie van Rappor
teurs op een der artikelen ingediend, het
welk blijkens den verdediger, den heer
IJzerman, ten doei heeft Indische officie
ren, die vóór 1914 gepensioneerd zijn, van
de gunstige bepalingen der nieuwe pen
sioenwet te laten profiteeren.
De Minister merkte hierbij terecht op,
dat op deze wijze een bepaalde categorie
bevoordeeld werd en men oen onbillijkheid
tegenover do burgerlijke ambetnaren zou
begaan. Een duurtebijslag aan sommigen,
die het noodig hebben, kon hij wellicht
geven, maar tegen hetgeen men met het
amendement wilde, waarschuwde hij ern
stig.
Een pleidooi van den heer Gerhard, om
de noodige zorg bij het onderwijs te be
steden aan de iniandsche talen en niet voor
alles te bevorderen, dat het Nederlandsch
als voertaal zal dienen, maakte een sym-
pathiekeii indruk. Zelfs de vurigste Neder
landsch Verbond-mensehen, ja juist zij,
moeten met den heer Gerhard erkennen,
dat het niet aangaat den inlanders hun
eigen taal te onthouden. Immers, zij zijn
er toch meer dan wie ook van overtuigd,
dat een volk recht op zijn taal heeft, een
beginsel, dat nu, aldus de heer Gerhard,
ook moet worden toegepast in onze Oost
ten aanzien van de inheemsche bevolking.
Daarom meende deze spreker er tegen te
moeten protesteeren, dat men meer en meer
zou trachten op de scholen de iniandsche
taal te verdringen.
In de zitting van. Dinsdag is de behan
deling der onderwijzerssalarissen voortge
zet. Wjj deelden, reeds mede, dat de -Mi
nister zich wel niet zou verzetten! tegen
|het voorstel-Ketelaar om alle salarissen
met f 100 te verfcoogen en Dinsdag is die
ook overeenkomstig de verwachting aange
nomen en wel met 48 tegen 35 stemmen
(Links tegen RechtsJ.
De vnees, dat dit besluit den school
strijd weer zou doen herleven, is echter
voorkomen
Door den heer Van der Molen] was de
vorige week een subsidiair amendement iii;
gediend om een nieuw art. 2 in te las-
schen, waardoor het regeeringssystoem, dat
door het amendeinent-Ketelaar verloren! was
gegaan, weer te doen herstellen]. Er was
echter een belangrijke schaduwzijde aan
verbonden, wanit de kosten van dat voor-
stol bedroegen niet minder dan 2 millioen.
Desniettegenstaande heeft minister Cort van
der Linden, die te voren een ander amen
dement (van den] heer De Zeeuwj dat
'1(4 millioen zou kosten, zoo had bestreden],
dat daaraan door de hoorders reeds het
woord onaannemelijk in gedachten was toe
gevoegd, doen verstaan, dat hein de aani-
neming van! het amendement-v. d. Molen
niet onaangenaam zou zijn. De Minister had
den financieelen toestand nog weer eens
overwogen- en was tot de conclusie ge
komen, dat met het oog op do gr oo te ^be
langen, die bij deze regeling gemoeid zijn,
(de bevrediging en het landsbelang) het
offer wel rechtvaardigde.
;,Ik mocht mij hiet laten terughouden
door den schijn van inconsequentie," al
dus minister Cort van der Linden. „Het
kost mij geen moeite, inconsequent te schij
nen, of zelfs te zijn, indien dat in het be
lang van het l'and is."
Het amendement-v. d. Molen werd zon
der hoofdelijke stemming aangenomen.
Tengevolge van de aan neming van dit
wijzigingsvoorstel zullen slecht betaalde
hoofden en onderwijzers met minder dan
5 dienstjaren hun salaris tot f200 boven
de minimum-aanvaugswedde volgens art.
25 der Lager Onderwijswet zien „opvoe
ren". Voor karig bezoldigde leerkrachten
niet vijf of meer, doch minder dan tien
dienstjaren, zal de bezoldiging tot f300
boven genoemde nnniniumwedde worden
verhoogd. Hebben zij tien of meer dienst
jaren achter den rug, dan zal het salaris
tot f400 boven de wettelijke minimum-
wedde stijgen.
Dit alles is dan voor rijksrekening. Na
tuurlijk is in die verhoogingen de f100
opslag van het amendement-Ketelaar al be
grepen. Deze laalste opslag van f100 komt
echter ook al dien onderwijzers ten goede,
wier salarissen wel met meer dan f200
resp. f300 resp. f400 de wettelijke mi
nima te boven gaan. Ten slote komt dus
gocn enkele onderwijzer met leege han
den thuis. En con Tegenvaller kan fivt l>c~
-reikte resullaat voor niemand geweest zijn;
immers, de cijfers van het (verdwenen)
eerste artikel van hel regeeringsontwerp
waren minder gunstig voor "de minimum-
lijders van het regeeringsontwerp dan de
thans aanvaarde.
Het wetsontwerp is ten slotte aangeno
men met 42 tegen 41 stemmen. Tweemaal
werd gestemd, omdat bij de eerste de uit
slag was 42 tegen 40, terwijl er 83 leden
aanwezig waren.
Het wetsontwerp, houdende verbod van
huisslachting door lien, die dit niet ook
vroeger deden, is na uitvoerige discussie
zonder hoofdelijke stemming aangenomen,
hoewel gelen meenden, dat de Minister
veel te laat met zijn ontwerp kwam, terwijl
anderen een scherpe critiek op 's Ministers
beleid oefenden.
Volgende week Dinsdag wordt het distri
butiebeleid van den Minister van Land
bouw behandeld.
BINNENLAND.
Ontginning van zoutlagen.
De minister van landbouw, nijverheid
en handel heeft een wetsontwerp tot ont
ginning van zoutlagen in Overijsel 'inge
diend.
Dir. bel.; invoerr. en ace.
Bij Kon. besluit van 18 dezer zijn, met
ingang van, 1 Mei
opgeheven de insp. dir. belast., invoerr.
en ace. te Eindhoven eu te Breda*,
is "Ingetrokken de instelling van een
insp. dir. belast., invoerr. en acc. te Stads
kanaal;
zijn ingesteld de insp dir. belast., invoerr.
en acc. te Eindhoven, 1ste afd. en 2de aftL;
te Breda, 3ste afd. en 2de aid. en te
Veendam;
is bepaald, dat de insp. dir. belast., in
voerr. eu acc.: te Eindhoven, 1ste afd.
en 2de afd te Tilburg, 2de af J.te Waal
wijk; te Veendam en te lloogezand, zullen
zijn samengesteld als in een staat in de
St.ct. no. 43 is aangegeven;
is ingetrokken de benoeming van J. H.
Ilellema, adj.-insp. met den pers. titel van
insp. dir. belast., invoerr. en ace. ter insp.
Hilversum, tot msp derzelfde midd. te
Stadskanaal, die thans wordt benoemd tot
inspec. dier midd. te Veendam;
is P. C. Ligtenberg, insp. dir. belast.,
invoerr. en acc. te Eindhoven, benoemd
tot insp. derzelfde midd. te Eindhoven!,
lste afd.;
is L. M. J. Hoebens, insp. dir. belast.,
invoerr. en acc. te Tilburg, 2de afd., be
noemd tot insp. derzelfdc midd. te Eirid-
lioven, 2de afd.;
is F. A. H. van lersel, adj.-inspect, met
den pers. titel van insp dir. belastinvoerr.
en acc. ter insp. dir. belast, te Rotter
dam, 3de afd., benoemd tot inspect, dir.
belast., invoerr. en acc. te Tilburg, 2de
afd.
is A. W. Udo, inspect, dir. belast., in
voerr. en acc. te Alkmaar, lste afd., be
noemd tot nisp. derzelfde midd. ie rcda,
lste afd.;
is C A. Klinkenberg, insp. dir. belast.,
invoerr. en acc. te 'Alkmaar, 2de afd.,,
noemd tot insp. derzelfde midd te Alk*
maar, 1ste afd.;
is ingetrokken de benoeming van J. P.
Janssen, adj.-insp. met pers. titel insp. der
dir. belast., invoerr. en acc. ter insp. dir.
belast, te 's-Gravenfiage (3de afd.;, tot
insp. dir. belast., invoerr. en acc. te Drag-
ten, die thans met ingang van dat tijdstip
is benoemd tot insp. derzelfde midd. te
Alkmaar, 2de afd.;
is ingetrokken de benoeming van J.
G. Sijpkens, adj. insp. met pers. titel insp.
dir. belastinvoerr. en acc. tor insp. dir.
dir. belast., invoerr. en acc. tor insp.
te Amsterdam (2de afd.), tot insp. dir. be
last., invoerr en acc. te lloogezand, die
thans met inging van dat tijdstip is be
noemd tot insp. derzelfde midd. te Dragten;
is F. P. J. A. Appelboom, insp. dir. be
last., invoerr. en acc. te Oldcnzaal, benoemd
tot Insp. derzelfde midd. te Breda, 2de
afdeeling;
is J. P. 'akker, adj.-insp. met pers.
titel van insp. dir. belast., invoerr. en acc.
ter insp. invoerr. en acc. te Amsterdam,
benoemd tot insp. dir. belast., invoerr. en
acc. te Oldenzaal
is N. W. A. Vonk, insp. dir. belast.,
invoerr. en pee. te Delfzijl, benoemd tot
insp. derzelfde midd. te Snoek, 2de afd.;
is H. H. F. Vierdag, adj.-insp. met j>ei*s.
titel van insp. dir. belast, te Rotterdam,
2de afd., benoemd tot insp. dir. belast,.,
invoerr. en acta, t Delfzijl
is F. X. Eibers, insp. dir. belast., invoer
en acc. te TIahsweert, benoemd 'tot insp.
derzelfde midd. te Roosendaal;
is G. J. Boot, adj.-insp. met pers. titel
insp. dir. belast., invoerr. en acc. ter
insp. derzelfde midd. te Roosendaal be
noemd tot insp. dier middelen te llans-
weert;
is J. P. Huyscr, adj.-insp. met pers. titel
insp. dir. belast., invoerr, en acd, ver
plaatst van de insp. Oldenzaal naar de
insp. Hilversum;
is J. N. ScheÜema, adj.-insp. met pers.
titel insp. dir. belast., invoerr. en accl,
verplaatst van de insp. Winschoten naar
de insp. dir. belast, te 'Amsterdam, 2de
afdeel ing;
is L. Feenstra, adj.-insp. met pers. titel
insp. dir. belast, invoerr. en acc., ver
plaatst van do insp. dier midd. te Haar
lem, 3de afd., naar de insp. dir. balast,
te Haarlem, lste afd.;
is M- L. Gualthérie van Weezel', on tv.
dir. belast., invoerr. en acc. te Texel,
onder ontheffing van. zijn tegenwoordige be
trekking, tijd. werkzaam gesteld aan de
insp. invoerr. en acc. te Amsterdam;
is W. II. Hooft, ontv. dir. belast, in
voerr. en acc. te 'Delfzijl, onder onthef-,
fing van zijn tegenwoordige 1»trekking,
tijdelijk werkzaam gesteld aan insp. dir. be
last., invoerr. en acc. te Roosendaal'.
Bij" Kon. besluit van 18 dezer is met
ingang van 1 Maart aan E. Wj. A. Snoek,
insp. dir. belast., invoerr. en acc. te lloo
gezand, op zijn verzoek, eervol ontslag uit
's rijks dienst verleend;
is, mot ingang van 1 Maart, J.Cl- D.
van den Bussche, adj. insp. met pers. ütel
van insp. dir. belast, invoerr. en acc.
ter insp. diörzelfde middelen te Zaandam,
benoemd tot insp. dier midd. te llooge
zand;
is, mot wijziging van een Kon. besluit
van 13 December bepaald, dat de benoe
ming van den insp, dir. belast, invoerr.
en acc., J. van der Minne, te Assen, tot
insp. derzelfde midd. te Leiden (lste afd.i,
zal ingaan 1 Augustus;
is, mot ingang van 1 Augustus, A. S.
Hennes-, insp. dir. belast, invoerr, en acc.
te 'Sittard, benoemd tot insp. derzelfdc
midd. te Assen;
is, met ingang van laalstgemel'den datum,
I. van der Spoel, adj.-insp. met'pers. titel
insp. dir. belast, invoerr. en acc., ter
insp. dir. belast te Utrecht (lste afd.;,
benoemd tot insp. derzelfde midd, te Sit
tard;
is, met ingang van "1 Maart J. Zwart,
adjunct-controleur met pers. titel' van con
troleur der grondbelasting te Leeuwarden,
ontheven van zijn tegenwoordige betrek
king, en is hij tijdelijk werkzaam gesteld
aan de insp. dir. belast., invoerr. en acc.
te Zaandam.
Met ingang van 1 Maart is mr. H. Dooije-
weerd, op zijn verzoek, eervol ontheven
van de tijd. werkzaamstelling als adj.-insp.
dir. bel. te Haringen, en. is M. J. AL
van Woerkom, te 's-Gravenhage, tijd. be
last met de waarneming van de betrek
king van adj.-insp. dir.. belast; hij is werk
zaam gesteld aan de insp. dir. bel., enz.
te Leiden, 3d° afd.
Nederland eu de oorlog.
Vervoer te water.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel heeft met ingang van heden be
noemd als lid van de Commissie van Ad
vies inzake Beurtbooldiensten, den heer
D. v. Duvuen, lid van de firma Gjebrs.
v. Duynen.
De Vereenigde Staten en de
neutralen.
(Officieel.) De legatie van de Vereenigde
Staten van Amerika heelt doen weten aan
het ministerie van buitenlandsche zaken,
dat do Amerikaansche en Britse he War
Trade Bioaids, in overeenstemming met de
Fransche régeering, sedert 20 dezer bereid
zijn tot overweging van aanvragen om ver
gunning tot uitvoer naar Nederland van de
volgende artikelen:
Wijn, bilms (in ruil voor films van. soort
gelijk maaksel en afmeting), fonograafrol-
len, piano s, confectiegoederen, strooien hoe
den, vilten hoeden, opgemaakt, gereed voor
gebruik, machinerieën, reserve- of vervaiy
gende deelen, drogerijen, enz., t. w. metol,
amidol en surrogaten, bromine, hydremic
acid, sedium bromide, alacaloide van
opium, samenstellingen van ammoniak, sa
menstellingen van ijzer, kamille, digitalis,
zilvernitraat, salvarsan, kharsevan, arseno-
billon, novocain?, eucaine, salicylzuur, pce-
tyl-tsaiitaylzuur, porselein, glas en aarde
werk, saltc,ake, bloemzaden, behalve zaden
van oliehoudende planten, struiken, muziek
instrumenten, behalve die, gemaakt uitslui
tend of in hoofdzaak van metaal, reproduc
ties van schilderijen, marmer en albast voor
beeldhouwwerken,, heel- en geneeskundige
instrumenten (geen rubber bevattende) echte
en nagebootste juweeien, diamanten, niet
geschikt voor de nijverheid; veeren van
groot»* waarde, kunstbloemen, kostbare pel
terijen, b-eenen of hoornen knoopen, speel
goed, Oostersche tapijten van groote waar
de, peilgiazen, kunsttanden, behalve die,
bevattende platina, iridium of andere zeld
zame metalen, kant uit de hand gemaakt,
zooats Malthezer kant, kralen, tanden»
schuiers, en pennen.
Verblijf ontzegd.
De schorsing van het besluit tot uit
zetting van de Duitsche vice-consul te Ter-
neuzeu, den heer M. G. A. B., is' met
ingang van lieden opgeheven.
Uit Oost-Indlë
Men seint uit Batavia aan de N. R. C.*.
Ifet Bataviaasch Nieuwsblad verneemt,
dat de directeur van het departement van
financiën F. 'A. Liefrinck van plan is
af te treden.
Do gemeente Batavia heeft hel parti
culier land Laanhof aangekocht.
(De Pedjongpongan met Laanhof be
hoorde aan de Maatschappij, tot exploitatie
van vastigheden Han Tiang Kit. Het is
92 bahoe groot; de bevolking tolde op 1
Januari 1915 420 zielen; er werd padi,
gras en kokosnoten op verbouwd. De ver-
pandingswaarde was (57.800. Red.).
In de Preanger zijn gevormd drie iniand
sche vereenigingen, met het doel de vrije
koffiecultuur en verkoop van het product
op coöperatieven grondslag te bevorderen.
De beweging tegen de wijziging van het
uitgebreid lager onderwijs neemt toe. Ver
schillende politieke organisaties, zelfs In-
suftnde en afdeelingen van het Neder
landsch Indisch Onderwijzersgenootschap
zijn in verzet gekomen.
De beweging in Sookadana van de marga
Kerto Moelia (onderafdeeling ögan Ilir, der
afdeeling Palembangsche Benedonlanden
van de residentie Palembang) had 'n gods
dienstig karakter. Alles is nu rustig; de
militaire macht patrouilleert er thans. Alen
denkt niet, dat de Sarikat Islam iets uit
staande heeft met dezen opstand.
Uit Palembang wordt nog bericht, dat
de leider der geestdrijvers gevat is. De
troepen waren binnen 24 uur ter plaatse,
per-spoor en per motorwagens.
Het aantal lanatiekon in die streek is
zeer groot,
De overstrooming in Kendal hebben een
hooger peil bereikt, dan in de laatste tien
jaar is voorgekomen. Er is veel schade
aangerichteenige menschen zijn verdron
ken.
De Bataksche bevolking van Silindoeng
verkeert in opgewonden toestand, omdat
er gronden zijn uitgegeven, hoewel er voor
de scbaarsche bevolking gronden genoeg
•aanwezig zijn.
De Batak ontkennen echter, dat de re
geering recht heeft om gronden uit te
geven.
STADSNIEUWS.
Flora.
De directie kondigt dit programma voor
deze week aan als een der schitterendste,
en niet ten.' onrechte, daar elke film op
zichzelf een juweeltje is. Geopend wordt
met Pathé Journaal, kijkjes gevende in
Marokko, Engeland, Brazilië, de Vereen.
Staten van Amerika enz. Dan volgt „De
parel aan Rigadin", een leuk in elkaar
gezette geschiedenis, waarna een comedie
in 2 actea volgt „Silvio en. de kostbare
viool," die, door het fijne spel, niet na
laat de bezoekers te boeien. Een zeer
interessante film komt daarna de aan
dacht vragen, en wel „Max en' de spion",
een actueele oorlogsklucht in *2 bedrijven,
waarbij de bij alle bioscoopbezoekers be
kerde en beminde Max Linder de hoofd
rol vervult, en deze film dan ook tot een
der aantrekkelijkste maakt Wat koddig o.a
is de herberg-scène
Na de pauze wordt men eerst vergast
op een gekleurde natuuropname, een tochtje
door Cumberland, terwijl daarna "tot slot
het hoofdnummer gaat „De gek van Se-
villa", een indrukwekkend drama in 3
deelen, waarbij de rollen in handen zijn
van eerste artisten.
Wij twijfelen er dan ook niet aan, of
dit programma zal weder heel wat be
zoekers trekken.
Odéon.
Voor "t eerst in Schiedam ging gister
avond de impoueerende film „Fransche
Moeders", een reproductie met sterk ,ge
prononceerden pacifistisclien tendenz, die
een tragisch beeld geeft van de jammer
en ellende, welke dezen oorlog veroorza
ken en den heldenmoed, waarmee beide,
gedragen worden door een volk het
Fransche volk welks vrouwen door bet
manmoedig voortschreden op den lijdens
weg, het hoofd fier omboog, aanspraak
maken op de sympathie en diepe achting
der gansche wereld.
Ais men ziel wat de vrouwen offeren, 't
dierbaarste wat ze hebben, dan begrijpt men
na "t zien van dit oorlogsbeeld, eer«t recht
de strekking van hun wensch ten laatste:
la guerre a. la guerre jusqu' a la fin!
Hoe degenereerend een oorlog ook moge
werken, het moreel der Fransche vrouwen
wordt in ieder geval gesterkt en met een
rein geweten zullen zij den beschuldigden
vinger tegen den indringer kunnen ophef
fen voor het onbeschrijfelijke leed, een
vreedzaam volk aangedaan, 't geen diep
ingegrepen heeft. -
En ongemerkt dringt zich dan de vraag
op: Waarvoor dit alles en wie zal ooit
de verantwoordelijkheid ervan durven te
aanvaarden
De film stelt zich voor een beeld te
geven uit het dagelijksehc leven in Frankrijk
en is een hulde aan de stille helden zon
der zwaardde Fransche moeders.
De inhoud komt in 't kort hierop neer,
dat we, alvorens de fatale 1ste Augustus
1914 is aangebroken, verplaatst worden
in een klein dorpje, midden in Frankrijk,
waar welvaart en geluk de bloeiende streek
tot een- mooi plekje op den aardbodem
maken.
Toen plotseling het niobilisatiebeve!
Een voor 't grootste deel der bevolking
onvoorziene gebeurtenis; oproepingen wor
den aangeplakt, trommels geroerd en klok
ken geluid. De mannen zoowel als vrou
wen voelen de beteekenis van 't droeve
oogenblik, dat aangebroken is, maar toch
klinkt spontaan uil aller koelen de kreet
„Leve Frankrijk", 't Is niet "n uitroep in
eeij gepassioneerd moment, maar 't sym
boliseert den ijzeren wil van alle bewoners
om hun dierbaar vaderland tot het uiterste
te verdedigen.
Terwijl do Fransche helden aan de Manie
den vijand terugwerpen, doen in de hospi
talen de Fransche vrouwen hun plicht en
meer dan dat.
Waanzinnig van smart door 't vernemen,
dat haar zoon doodelijk gewond is, zoekt
een Fransche moeder dezen op. Alle ge
vaar trolseerende, vindt zjj hem tenslotte
stervende in een gebombardeerd, dorp,
In een diep ontroerende scène ontvangt
de moeder uit de hand van haar stervend
kind een brief, waarin hij haar smeekt zich
een waardige Fransche moeder te toonen
door haar droefheid te overwinnen voor
de groote nationale zaak.
Heldhaftig herneemt zij' haar plaats in
het hospitaal om veel leed te verzachten
en daardoor 't hare te vergeten. Het Nood
lot achtervolgt de vrouw en onder het
hoofdkussen van een blinden sergeant vindt
ze de portefeuille van haar man, die als
majoor z'n bloed voor de natie geofferd
hoeft.
In 'n aanval van smart valt de arme
vrouw snikkend ninsx viiidi iti
oen visioen„Denk aan de andere moeders,
die weenen als gij; denk aan de gewonden
en de weezen. Ook zij allen moeten getroost
worden.
Geheel gebroken neemt dan deze heldin
do zending op zich de moeder van den
blinde en ook z'n' meisje van het ontzet
tende ongeluk op de hoogte te stellen, 't
welk hij haar woord terug wil geven, maar
door liet dappere kind geweigerd wordt.
Hoe mooi klinken de woorden der diep
getroffen weduwe: „Wij hebben met het
recht den oorlog te vervloeken, want zij,
die gevallen zijn, deden het voor ons aller
moeder, voor Frankrijk, dat nooit sterft 1"
De stof voor dit filmbeeld is gehaald
uit een werk van den Franschen dichter,
Jean Riehepin, die daarin de heldhaftige
opoffering en moed der Fransche moeders
heeft willen uitbeelden.
De wereldberoemde tragédienne Sarah
DER
