Schiedamsche Courant.
T£i£"j£ ïtis ïrsf
Werkstaker contra algemeen belang.
Uit hst Indische lewiK.
De vrouw over wie men niet
spreekt.
STÏMNÏÊÜW8
TWEEDE BLAD
(Zaterdag 11 October 1919, No. 16181.)
Bernstein heeft in een van zijn jongste 'ge
schriften erkend, dat niet alle werkstakingen
geoorloofd zijn, hij heeft erkend, dat er
misdadige werkstakingen zijn.
Als voorbeeld noemt hij een werkstaking
hongersnood vooir de deur aloud en einde
lijk de eerste zakken meel kwamen
de dokwerkers van de gelegenheid gebruik
maakten om een fantastisch loon te vragen
Maan- bovendien "blijft het altijd buitrnge^
woon moeilijk de grens te trekken. Alleen
de dokters buitensluiten is natuurlijk de
meest volmaakte w.l lekeur. Doch wie moet
men dan met de dokters uitsluiten? Welk
criterium te vinden dat zal aangeven of
velen, die de heete middaguren tusschen 12
en 4 op hun kantoor doorbrengen. Het is
verder lang geen zeldzaamheid d# heeren
na kantoortijd naar huis te zien gaan, ge
volgd door een bediende, die boeken en
portefeuilles draagt, omdat in de avond
uren thuis nog moet gearbeid worden.
Ook de vrouw des huizes heeft een zwo
ren dag achter den rug. Er is in zoo'n gezin
heel wat te doen en weinige huismoeders
een gegeven werk van. zooveel belang is, j leven, zooals men wel eens meent in lui
dat de gemeenschap in dien tak van dienst u-:j Tr-L -*
geen werkstaking kan dulden?
Wij weten op deze vragen voor het oogein-
bhk geen antwoord Doch nu de laatste
beid. Het begint al met de zorg voor hei
ontbijt en voor de kinderen, die hun boter
hammen mee krijgen naar school Don
komt de kokki (keukenmeid), die naar den
ti,den weer overvloedig hebben aangetoond,passer moet om de noodige inkoopen te
dat d- huidige anarchie od dit e-abied totdoen voor den maaitiid. En dat is nncr al
van dokters. 'Men. weet, dat het met name Z' "'""Cf i"^10 dlt Phted tot, doen voor den maaltijd. En dat is nog al
in Duitschland in conflicten tusschen ge- bedenkelijke gebeurtenissen aan- j wat want een goede rijsttafel is zeer be-
neesheeren en ziekte-kassen herhaaldelijk kal 13 k"" YGl vaY Man,g dat ?'erkel1Jk' 13 2e we& dan daS€n langzamer-
tot een werkstaking gekomen is. Men weet,1 aaa ord6 wordt-ge- hand leveranciers op: kippenkoopman, sla-
dat er in den allerlaatsten tijd in Duits ch
land ook wel sprake is geweest van werk
staking van dezen als middel van ver
weer tegen al te hardhandige daden van
revolutionnairem.
"Waarschijnlijk zal de overgroote meerder
heid het wel met den heer Bernstein eens
zijn, dat de maatschappij onmogelijk kan
gedrjen als ieder moment een betrekkelijk
Eeine groep van menschen er toe kan be
sluiten om zekere diensten, die voor het
algemeen belang van groot nut zijn, stop
te zetten. Doch waar is hier de grens?
Bij den geneesheer is het |erg gemakkelijk
te begrijpen, waarom het ongewenscht is,
dat hij staakt. En zoo is het ook bijl zieken
verplegers en dgL
Doch welke reden zou er zijn om hier
op te houden?
Men kan zeggen, dat als er op de dui
zend menschen één dokter voorkomt, het
belang van die duizeiid menschen zwaar
der weegt dan dat van den dokter.
Doch is dat minder waar b.v. ten aanzien
van de levering van electrischem stroom
aan een gemeente. i
Ook hier beteekent staking duisternis,
onmogelijkheid tot werken, financieel en
hygiënisch nadeel voor duizendmaal zoo
veel menschen als er stakers zijn.
Niet anders is het bij de wa ter lover an tic,
bij de bediening der begraafplaatsen en bij
zoo heel veel andere vakken ook nog.
Telkens is het een, die zijn wil aan dui
zend anderen oplegt en dezie duizendgroot
nadeel oplegt.
In sommige andere vakken is het na
deel, de tyrannie, het conflict tusschen het
egoïsme van een en het algemeen belang
van 1000 niet zoo duidelijk, in sommige
andere vakken legt wie staakt zoo slechts
zijn wil op aan 500, aan 400, aan 300
of minder nog. Doch telkens ziet men toch
weer, dat de grootst mogelijke meerderheid
lijdt, omdat een meer wil verdienen of
anders of minder wil werken of zijn macht
wil gebruiken om een of ander doel, dat
geheel buiten zijn arbeidsveld ligt, te be
reiken.
Dit laatste verschijnsel maakt de kwestie
tiendubbel bedenkelijk. AVant hier is de
toestand niet, dat één duizend Iaat Ijden,
omdat hij zeker voordeel voor zichzelf wil
behalen, doch één dwingt duizend op maat-
schappeljk gebied naar zijn pijpen te dan
sen, omdat hj toevallig de macht in han
den heeft. Het is de orthodoxe tyrannie,
uit overoude tijden wel bekend, die hier
in haar afschuwelijksten vorm weer te
voorschijn komt.
De maatschappij kan op straffe van zelf
moord deze dictatuur niet laten gedijen.
Er moet naar een middel gezocht worden
um het onmogelijk te maken, dat dit ge
beurt?
Doch de) groot© moeielijkheid is: waar
is dit middel en hoe pas ik het zoo toe,
dat ik aan het algemeen© recht tot staking
niet raak.
De kwestie is buitengewoon moeieljk,
omdat trien er Zelf niet komt met voor
bepaalde vakken uitzonderingsbepalingen te
tanken, gelijk tot nu toe hier m daar is ge
schied. Immers kan men zoodoende nooit
compleet zijn en ook niet gevallen berei
ken als in Duitschland, waar toen de
steld en dat men een oplossing vindt, die
zoowelen mogelijk bevredigt.
ger, bakker, langanan (bediende van den
Chineeschen kruidenier of deze zelf), soms
de vvaschman. De Kebon (tuinman) wordt
D© laatste berichten uit- Engeland foonen aan het werk gezet, vruchten worden ge-
aan, dat men de noodzakelijkheid, om re ge- kocht, d; djait (naaister) komt binnen, zet
lingen te treffen als hier bedoeld zijn, i de naaimachine in het hoekje, haar aange-
ook daar thans zeer sterk voelt.
VIII.
wezen en wacht op werk.
Voor dit alles zorgt de vrouw des huizes
en het wordt dikwijls elf uur voor ze een
oogenbiik kan gaan zitten en zelf aan haar
naaiwerk kan beginnen. Lang duurt dat
niet, want de kleinste kinderen kogcsen al
om 11 uur uit school en dan heeft ze daar
Wie voor het eerst in Indie aankomt.
heeft, om liet zoo eens uit te drukken, wat W°rdt Gr g^
ruzie met den tijd. De dagverdeeiing lijkt riMtaf«-d en dat geeft ook zorgen.
hem niet Hij vindt die onpractisch en voelt - vfa 3
zich daardoor niet erg thitis in zijn nieuwe J? oldelyk 'f. do karpers
omgeving Ouderen doen een middagdutje, de kinde-
Laat ik dus eens trachten een Indisohen makeli gettn0aiÜf ^un huiswerk of Ie-
werkdag te beschrijven. De nacht is voorbij- ?en. eP Dat 4 ™f- ^mig
gegaan en straks zal de zon verrijzen. Het f hf Eu™peescne sül. Daarna
is ai wat licht geworden. In de Europeescho i°mt weer Ca zltdfende J??"
huizen ziet men hier én daar eenigl bewe- derea 3^en; f kl^.d fh e<f dun b™ekf
ging. Een deur wordt opengeworpen en de en e0n 50ort h-elf?P bk)oto
bedienden, die bnitemhuis slap®, komen 706tea' 0f er S1™1 hgt' doet6r Iliet toe> ze.
den weg af om zich naar hun dienst te beg©- °°P6rl e£ °JZ', sPnaSen haasje over_oi
diende, die eonije emmers «-nier ever rijn he"*!l1 36 rai"f e." d«
S seUeed lilhaam gooit. Hij mnndiit ïoSt
De huisjongen Begint «ohterïn do galerij ™d<>" door "T1 d°°I
ziin werkzaamheden met alles klaar te vet holPen- Dan Weeden ze zich en mogen de
ten voor de kolfie SI dadeip^evlS straatH°P T of 6lders ka~
uit de slaapkamer komt, vindt ze alles ge- f^^f3 te sP?loa' Vadar 6(1 ™°fer,zlt-
^^•oIL/tid^eTdekiomS^^^l S^K^n
man gaat met stofdoek en bezem verder dien (baden) en kleeden. Don gaan pok zij
aan het werk. Daar komt de heer des hui- *'fdo*ea' 111111510 de Vader met 31111
zes uit de slaapkamer met handdoek en 1 wearK gaa*, i
zeep. Hij gaat naar de badkamer om er Tegen had zeven wordt de lamp opgesto-
straks verfrischt en geheel wakker uit te ken- en vader gaat in zijn werkkamer zitten,
komen en zijn kop koffie te nuttigen. Ach- taoeder blijft met de kinderen in de ach
tereenvolgens verdwijnen zoo de huisgenoo- tor- of in de voorgalerij. Soms koent hierin
ten in de badkamer en hoort men voort- verandering, omdat er om 7 uur bezoek
durend het water-piassen. Op veel plaatsen komt, of do ouders zelf bezoek gaan bren-
kijkt de heer des huizes nu de post en gen. Zoo'n bezoek duurt tot halfnegen en
de courant in, die nog den vorigen avond ajs jlc-; gezellig is, wel eens tot 9 uur
laat onder de deur door zijn geschoven. o£ talftien. De kloin_stc kLnderen eten in
der) aan zoo'n dagverdeeiing moet wen
nen. Kan hij die middagrust nemen, dan
meent hij, dat dit lijd- en krachtverspilling
is. Men blijft in Indië bij een temperatuur
van meer dan 90 gr. 's middags bet best
achter de gesloten luiken. Wie wel eens ge
werkt heeft bij zoo'n hopge temperatuur,
weet bij endervinding, dat het niet zoo aan
genaam is. Te Semarang gaf ik wel eens
les bij 95 .gr., maar dan was het ©en heele
toer om met opgewektheid te staan pra
ten en uitlegging te geven. Vergaderingen
hebben altijd 's avonds plaats, soms in
den vooravond (van 7 tot 9 uur), somas in
den na-avond (na 9 uur).
Is de dag voorbij, dan kan men er zeker
van zijn, dat de meeste Europeanen kun
nen zeggen hun tijd goed besteed te heb
ben. Er wordt, zooals ik reeds opmerkte,
in Indië hard gewerkt. Er zrj'n natuurlijk
menschen, die behooren tot de groolo fa
milie der lijntrekkers, die 'dus de kaars
niet in de pijp laten branden, maar zulke
lieden vindt men overal. Daarvoor behoeft
men zijn vaderland niet t© verlaten.
Dikwijls wijst men er op, dat op kantoren
zooveel tijd vermorst wordt. Dat gebeurt
daar zoowel als bier. Maar bet. zou tOGh
ook billijk zijn, als het publiek zich eens
afvroeg, of het zelf daarvan soms -de
schuld niet draagt. Is de ambtenaar kortaf
en toont hij geen tijd te hebben, dan is
do beschuldiging van onvriendelijkheid, ja
norschheid, gauw de wereld in en zoo
komt het veel voor, dat op gooivernements-
en handelsbureaux meer tijd verpraat wordt
dan wenschelijk is.
Het publiek, dat dan roemt over de on
dervonden wellevendheid, vergeet echter,
dat het er schuld aan draagt, dat de amb
tenaar of do employé 's avonds of Zondags
weer een stukje achterstand heeft in to
halen.
Mijn ervaring heeft me geleerd, dat er
over het algemeen hard wordt gewerkt in
Indië. Zou het anders ook mogelijk zijn,
dat een zoo groot gebied zoo goed wordt
bestuurd en geadministreerd?
A. v. W.
Gcnieer.febagrostluff.
(Vervolg.)
De trtgavcn van het Burgerlijk' Arm
bestuur zijn tijdens den oorlog sterk aange
groeid. Moest thans reedsean subsidie van
f30.000 worden uitgetrokken, daarmede zal
nuen van dezen, dienst nog niet af zijn. fgqgQnn
Niet alleen zal de (reorganisatie van don
inwendigem diensft, die dringend noodig noodigd is, kan dc locstand zeker alles-
is, en waartoe, naa? wij hopen, door Uwen behalve rooskleurig worden genoemd.
Raad spoedig zal worden besloten, meer- j Daar komt nog bij, dat niet geregeld op
deïe kosten medebrengen, doch 'ook zal een saldo van den vroegeren dienst van
Dan gaat bet gezin zich kleeden. Om 7 Y hot Armbestuur bij de snel naderende op- f 118.000,kan worden gerekend, waar
uur ongeveer gaan de kinderen naar school, 01611 ^(1 W66r en gaa!1 om 8 uur naar ^'1 nf-trm„ va„ nor. t-ummeomité oneciwiifctd u„„b
stichting en exploitatie van nieuwe scho
len, stegen de kosten voor bewaarscholen
sterk in den laatsten tijd.
Ook moest de Buitengewone school wor
den uitgebreid.
Men begrijpe ons wek wij betreuren
geenszins, dat dit alles tot stand werd
gebracht, maar dit neemt niet weg, dat
het geld daarvoor moet worden opgebracht
En dit is niet gemakkelijk.
Het spreekt vanzelf, dat op allerlei wijza
getracht wordt dit te vinden.
Een verhooging der haven-, brug- en
sluisgelden werd reeds door uw raad vast
gesteld.
Reeds werd medegedeeld, dat bij deze
begrooting wordt gerekend op een verboo
ging der opcenten op de Personeele Belas
ting van 85 tot 110 en van het percentage
der belasting op de Ongebouwde Eigen
dommen van 4 tot 5; vóór den oorlog was
het percentage 3.
Verder zal door ons een verhooging van
alle retributies, waarvoor dit niet reeds
geschiedde, alsmede van de belasting op
de openbare vermakelijkheden worden voor
gesteld.
Het spreekt toch vanzelf, dat, waar hef
algemeen peil van prijzen en vergoedingen,
voor bewezen diensten is gestegen, de dien
sten door de Gemeente bewezen, moeten
volgen.
Een verhooging met 50 pCt. is dan
geenszins overdreven.
Hoewel deze verhooging derhalve niet
mag uitblijven, brengt zij geen groote som
men in de Gemeentekas.
Onder de uitkeeringen van de Gasfabriek,
de Drinkwaterleiding en het Electriciteits-
bedrijf zal men een vergoeding voor het
hebben van buizen of leidingen in ge
meentegrond aantreffen, waarvan de op
brengst op resp. f21000.f21000.en
f15500.is geraamd.
Het komt ons voor, dat, waar een par
ticuliere maatschappij ecu dergelijke retri
butie zon moeten betalen en onder den
kostprijs zou moeten opnemen, dit vooreen
juiste winstberekening ook bij do Gemeente
bedrijven moet worden toegepast.
Ook daar behoort een dergelijke vergoe
ding onder den kostprijs to worden opge
nomen. i
De belasting is berekend op f0.50 per
M. buis of leiding.
Wanneer nu ondanks de toepassing van.
al deze middelen nog een bedrag van
aan Inkomstenbelasting be-
netüng van not Steuncomité ongetwijfeld, meóe thans de begroeting opent.
gegeten. Allen dragen ze behalve de boe- tore kinderen met de ouders on. dan duurt
ken nog een trommeltje of een pakje brood het niet lang of het heele gezin is in rust.
mee, dat om 9 uur genuttigd wordt, tenzij Laat opblijven doet men in een Indisch ge-
i Naar het Duitsch
van
L. NIESSENDEITERS.
Stellig is haar portret nooit in een of
ander tijdschrift verschenen: ze is niet
een dier vooraanstaande vrouwen, die in
staat zijn een beweging be leiden. Een
ordelintje siert haar borst niet, want zij
kon zich niet de weelde veroorloven, lid
te zijn. van verschillende commissies voor
'n goed doel, alleen om de eer, als sport,
voor tijdverdrijf.
En zelfs kan ze 'nooit delnken: „zie,
van die allen ben ik er ook eenel" als ze
©en van die vele artikelen leest, waarin
lof wordt toegezwaaid aan de „dappere
moeders", die alles, meer dan haar leven,
dankbaar offerden op 't altaar van het
groote vaderland. Neen zij was immers
nooit knap genoeg geweest om een man
nenhart te bekoren!
Het eenige, waarop ze met recht aan
spraak mocht maken, was een belooning
vim 200 mark per maand en een ge
ruïneerde gezondheid. Trouw'ens, meer
mocht ©en. vrouw als zij ook al niet ver
langen. 't Ontbrak haar aan de noodige
durf om door klagen steun te krijgen, om
't medelijden der rijken op te wekken
zelfs had zij, de arme, nog de dwaze eer
zucht, de menschheid te willen dienen.
Op 't oogenbiik, waarop ik haar, de wijk
nadat ze een klein stukje brood hebben halfnegen of negen uur eten de 8rCK> ouden van dagen en andeno invalieden daar- M0ae moet in het oo" worden eehouden
to™ Intern rte .nrter, Hnn ónnrt van he,bböa wat het budget'^™
natuurlijk zal bezwaren.
De n.euwe orgamLaie van den Woning- drag van f 66.0i3 04 egens restitutie van
de baboe het om 9 uur brengt. De school- zin niét. Het is weer vroeg dag en de on- dienst voirdert een niet onbelangrijk bedrag, aflossingen voor het Grondbedrijf over vroe-
tijden zijn van half acht 'tot negen uur, dervindine heeft geleerd, dat de gezond-! Veel omvangrijker zijn echter nog de kosten, gerc jaren, hetgeen een ontvangst voor
van half tien tot elf en van half twaalf heid het best gediend wordt door regel in1 ™i de door de gemeente voor den bouw eenmaal is die in volgende jaren niet
tot een uur. De tusschenpoozen worden vr„i-„i&„ van woningen verstrekte en nog te ver- weder terugkomt.
op het goed overdekte schooled, waar de het leven en voldoende nachtrust. Enkelen skrekkcn ffij, het opraakm der be- illderdaad is f830 000— een exorbitant
onderwijzers surveilleeron of meespelen, maken hierop natuurlijk een uitzondering, grootillgj koo(Kkta slochts de kosten van bed
doorgebracht rnaar ze behooren zelden tot do gezond- reof]s verstrakten steun worden uit- veTmenjSvuldieimrsciifpr dvirvooT
Om één uur is de school uit en gaan allen sten. Er komen natuurlijk voor allen dagen,goteokken tot een bedrag van pl.m. f 10000 J* - 'una-
naar huis. Hier wordt de rijsttafel genuttigd, waarop de dag tot diep in den nacht wordti volgns. 14 en 53 S.nds werd een g h
hetzij met, hetzij! zonder den vader. De voortgezet De dagverdeeiing maakt, dat'bijdrage aan „St. Jozef' toegezegd, ge- als do kohieren zijn opgemaakt en het be-
laatste is ook tegen acht uur naar zijn feestjes en gezellige bijeenkomsten moeten raamd op pl.m. f1000. De> kosten der ge- lastbaar mkomen beleend m
werk gegaan en veten komen ook om één Wf,r,i,.;i ,„INrv, tol vrw>,rün:iamden meen te voor nieuwe maatregelen xs moeilijk lerwijl wij geen mogelijkheid zien, het
uur thuis, maar anderen moeten tot drie, nZvZd^dh orrT 9 uur begint^mTwordl to begroeten, al gevoelt men wel, dat op bedrag terug lobrongen- het zal' nog
vier, vijf, soms zes uren op hun kantoor dit gebied nog veel is te doen. Wij no» worden verhoogd door de vermindering
blijven. Ziji eten dan niet thuis, maar het b°L wel boei gf hoeven zeker wel niet to verklaren, dat van den p0St 0pCent-en personeel, en do
middagmaal wordt hun om één uur ge- ))OOT "len 161)6(1 gaat en meermalen ge- h<yt wonfegvraagstuk onze vollo aandacht yoor dcn opleidingscursus voor bewaar-
bracht in een etensdrager. Alleen Zondags beurt het, dat de zon bij haar weder ver- bceft. schoo]ondcrwiizeressen alsnog on de be-
hebben ze het voorrecht en familie ta eten. schijnen een vroolijken troep begroet. Ik |)e Openbar© Leeszaal en Bibliotheek Groofdll!j te brengen elden w arte n r
verschijnt dit jaar voor het eerst tot het f1 __lg_
Een echte feestdag. ben zelf wel eens van zoo'n feest haastig
Er wordt hard gewerkt in Indië. Hier t© naar huis gegaan om te baden, me te v0]je bedrag op de begrooting.
lai stelt men zich dat wel eens andere vcrkleeden en dan weer aan hot werk,
vo .m denkt men, dat Europeanen een d nacbtrust er goboei b;j insc]l(>ot,
v makkelijk leven hebben m Indie. Men r, w.,,
v _ist zich echter zeer en doet beter met Zoo'n enkelen keer kan dat geen kwaad.
eens eenig medelijden te hebben met dej lezer voelt wel, dat de totok (Holian-
ze misschien ook nog 't recht om ver- sto tot vetlecning van steun nan be
de opbrengst der hcffingsverkoogingen in
me ueurag op ue -b—B- t mindering kan worden gebracht - zou-
Door dc overneming van pmticuherc bo- den wij °lh;ms ->vill(,n bbeginnca met het
,,IIm°LeL!I!lSCIarv vnnr vermenigvuldigingècijfcr voorloopig te be
door de nieuwe subsidieregeling, zoo voor Icn ofl 5
de exploitatie van bestaande als voor do Het nd/gewenscbtt dal dit RU reed3
en 't meisje: voor ecnigeta tijd had zo bopig bidden en smeeken, dat 't toch niet
moeid te zijn. Hoe zou 't ook anders, boeftige moeders", over het asyl der zuï- baar ijC/,ocht, de weduwe, wier man en waar mocht zijn, onverhoord was geble-
waar ze dag aan dag in aanraking kwam gelingen. In dien tusschentijd Kon ze nog bcjdo Z00ns gevallen waren „op het veld ken. Alleen in het laatst dier moeilijk©
met armoede, met de diepste ellende, smart, n<it naar Liosbet Stonder, naar de Müllers, van on ze had meegeschreid en mee- maanden had ze soms haar wanhoop uit-
leed, opgestapeld in de kazernewoningen, naar Putz, naar vrouw Holzbedc en naar' gei<;,fen. En ze had nog moed durven in- gegild, als dat gevoel van machtelo z©
terwijl het land geblokkeerd was terwijl "d© kleeirmakersdochters. En vlug zette ze Sprcken en had met 't meisje gespoeld. Na ellende haar dreigde to overstelpen, te v«r-
vool zoekcn had ze een betrekking ge- pletteren.
vonden voor de moeder, in wier oogen nu Nu echter schreide zo misschien het
woer een beetje levensmoed blonk als ze bitterste bij 't zion van dit ou.de schort,
naar haar dochtertje keek. dat do diepe ellende niot alleen van haar-
En toen de zuster even later moest uit- zelf, maar ook die van haar eons zo©
stappen, voelde ook zij weer moed. om fier en heerlijk land veraanschouwelijkte,
haar kleine krachten te geven aan hetj( De verpleegster maakte bij Liesbot Sten-
een reeks van oorlogsjaren een schaarschto baar mutsje op, greepnaar dc beido ,gcre>
van al wat noodig was hadden veroorzaakt, liggende pakjes en ging de eenzame, vor-
dio grensde aan volslagen gobrek. Waren Ia-ton straat op, dio glom van den regen,
niet alle hulpbronnen zoo goed als geheel tusschen de gore, sombere huurkazernes
uitgeput? ldoor Vlug stapte ze, zonder veel te zien:
In elk gezin weer andere zorgen, met haar gedachten waren nog bij die laatste
dat ééne gemeenschappelijke: het snakken bezoekster, die hulp zoo ©ringend no-o-
naar uitkomst, naar licht, naar een at- dig ha.d.
mosfeer, waar leven weer mogelijk zou' Schrik niet, ik verg met van u,
zijn Dit was immers geen loven moer! dat we de verpleegster zullen vergezellen
Maar in dat milieu mocht een zuster eigen- naar Liesbet Stender, naar de Mullere, naar
lijk niet moe zijn. jPutz,. naar vrouw Holzbeek, naar 't kleer-
Haar spreekuur, in 't afgeschoten hokje makers gezin en dan nog naar die verga
der fabriek, door den grooten toeloop ver dering 's avonds om halfzeven in som-
gerekt over het officieele uur, was dan ber regenweer, door diè buurt. Aan elk
eindelijk uit. De laatst© bezoekster,s in oan der namen is eon gansche lijdensgeschie-
der laatste stadia van tering, had gebeden, donis verbonden. In elk gezin weer die
gesmeekt om bijstand en ze had geen hoop vale troosteloosheid. Zelfs de verpleegster
mogen geven, die immers toch ij del was. overviel in de overvolle tram minuten lang
Nadat ze had toegestaan, dat de patiënt© een loodzwaar gevoel van verslapping <m
over een week nog eens mocht komen de doffe wanhoopsgedachteGroote God
vragen, had deze zuchtend de deur ach-1 was alles, wat men doen kon, ook
ter zich toegetrokken. En over dit hopo-j maar iets meer dan 't werk van. een kind,
looze geval dacht de zuster nog even nadat de zee wil leegscheppen met z n speel-
„Zou er dan nergens een plaatsje in eeni gocdemmertjel 't Gaf immers niets, totaal
of ander sanatorium te bemachtigen zijn, j nietsEn ze was zoo moeMet een
vóórdat de lijderes haar heel© omgeving' gevoel van totale leegte in haar hoofd, zon-
ook nog besmette brj deze toestanden van der één gedachte, staarde zo voor zich uit.
groote werk van leed verzachten.
Laten wc oven met haar gaan, al is
't slechts naar een paar van haar „klan-
der haar pakje open.
„Ik heb wat voor je kleintje," zei ze.
Niet uit die paar woorden, maar uit de
ondervoeding en vervuiling v Maar waar J
Nog eens probeeren bij
ten", naar Liesbet Stender en do dochters meegebrachte dingen zelf sprak do ©iin-
van den kleermaker, en dan bijvoorbeeld .delooze moeite, het gronzenlooc© geduld,
op haar terugweg naar huis. j dio noodig geweest waren om van zulke
Licsbet Stender woonde op do vierde verschillende restjes van zoo allervcrschii-
verdieping van een afschuwelijke kazerne- Jendstc herkomst nog iets te maken, dat
woning. Eens was ze een der flinkste, fat- zóó goed dienst kon doen, dat zoo aar-
soenlijkste fabrieksmeisjes. Maar do tijden dig leek. Lapjes, stukjes, hoekjes, ver
waren moeilijk voor haar en do jonge men- schillend van kleur en stof, omgetooverd
tours verdienden, in vergelijking met vroe- jn kinderkleertjes
ger, reusachtig veel geld. En zij had 't zooj Bij hoeveel menschen had do vervaar*
armoedig. Ze was gezwmnt hunger is digsler wel moeten aankloppen, hoe vaak
een scherp zwaard en de geboden som bedelen om een paar lapjes, hoe dikwijls
was zoo hoog geweest
„dank u" moeten zeggen voor enkele arm-
Nu lag Liosbet met haar kindje in eten zalige vodjes, vóór ze alles bij elkaar bad.
ellendig bod, 'n hoop vodden. Linnen, ka- En de hemel weet, welk deel van haar
boen niets had ze gehad om haar weinigo vrije uurtjes, welk stuk nachtrust
kindje in to wikkelen, niets dan oen oude, de zuster had opgeofferd, om bij een klein
blauwe werkschort. 't Geld was al zoo lichtje te schikken en te plooien, te spel-
gauw op geweest en o! toen, toon was den, te knippen en te naaien, vóór't kunst-
t verschrikkelijke zekerheid geworden. Ge- werk gereed was.
Daar werd ze plotseling opgeschrikt door
reen kinderstemmetje dicht bij baar: „Kijk
.j.. Het slaan der klok schrikte haar opl Al moe, dat is die vriendelijke juffrouw van snikt, gegild had ze Van wanhoop, van Hoe 't ook zij, nu achtte ze allo verdere
zuster, in een der arbeidersbuurten van de half zeven! En om acht uur zou. er een laatst", en ze voelde een zacht rukje aan woede. Langzamerhand was er n dolf© woorden overbodig, stak den jongen w«-
groote fabrieksstad, aan u voorstel, had bespreking plaats hébbin m de „Cnmmis- haar mantel. Ze herkende de b' vrouw berusting over haar gekomen, toen t wan- reldburger volgens alle regelen der kunrt
DEB
i
i i
