Schiedamsche Courant,
"Schoonheid Regeeringszaak?
Tg* Kfta. »3S5!Sf ftiösa
TWEEDE blad
f&tge<^te?
feto^fe.pfr^a^B?bi2l!lt dio du
gemengd Nieuws.
mmma
Donderdag 7 October 1920, No. 16483)
STADSNIEUWS.
Uit den Gemeenteraad.
II.
Voet-stel van B. dn W. tot het veriée-
neiii Van ©dn civdiot van f124.000 Voor
het weder op diepte Inimgön van de Wil
IhchmnahaVcfn
De hen- m r.
Kavelaars heeft naalr
raat jto «G ihuiMngeawn belangrijk© ^^idrng'van dit vooii^t 1 inog löans tiage-
'&fk,welkte tto Haagsohie_ gdmeunlic^tli
le/tem do orfpaCiliLu oonnvoarcl^a oalri „De
r«his"wl heeft bJztogehoikkin: ^fnv® 4Va tolweg" en die lezing, heeft
h M* vyan de sdhwtoWdwlteminMR. 1V'5 t -T riJ^dn, n°
Nederlands»!» HnWÜctómaat-®dtQ dl5T koston Mét verhaald kan wor-
eama (den op die maatschappij.
iffirlöK Wij zijn immers m «h' Die Maatschappij wenschte dal de baudn
ftttra. j. 0T1_ gemaakt zou Wonden tot een. «Liepvnla ton
minste 8 roefelt' latnjgs dein Oostkanl ran h,V
lorre, n, "spr. hoeft alihalis Met genen dat
andere e sdhietn grwtklel weden
iWij; zijn Minnen'
woohTstads gemeenbeimali té zij
ntKldcl'hjüc verpohtiycnid, zijn or Dus al
le, te nffitomaties en politieke handig
heidjes van hiel nvlnste allooi aan tot I>J#
tejincht. Beril va roeier »n|n haar van
aide naritghieiil ontdoet, hlijft wet lllq »i'
mioKtsaTite vraag over: thoever gmitn (k
rechten van de ovcmhie.d,, die voer arclu
teptoiale schoonheid wil opkomen.
De óverlued (in eamu do scliomliéiilis-
«siffliiss») vmldimirt hirtr het recht om
aan particulier ©dn hhpaaldc houw -
stijl tcopassjng le verheden als zijtele ju I
m overeenstemming met de h doding van
rijn bedrijf.
Heovw de slrakkmg van dit verbal mi
zoo'a geval gaat;, kunnen wij wdl.cht h t
Jjëst anet dl voorbiedt aaubonirn
*Mén neme ©en sUd met voel groote
RijègdltomvenGroniiigim* Zou daa.r de
jjedceW© sctioonhedsctniimii-*ia haar ?m
feilen, dan gngon ide vdyanrl© gdfou
w»n. die alle en do laatste 10/20, 30 jaai
gebouwd zijn, omver het Univoisiteifs-
gebouw, ©en-go van da groot© labo rato-
na, het museum, die nieuwe kantoren van
(Jen,gemeente omttvang-ir, h -t provunc
ItES met het archief on woLhcht ook het
postkantoor Of wl anion ©en and©
rcorWoeld men hrak een groot deel wan
Amsterdam, althans het Museum, hot
Cemtiaal Staten en het hoofdpos!Kantoor
4 en Woufvvdio (dan omï dat afschuwdajtk©
Mumsd, de beurs, eon geheel nieuwe
tod.
Men zet het: de Ilaagsfeh© commissi© is
nogal radicaal. Zjj' wit van het vee
aaado cud-rieuw met hoeren, zij; wtl naar
fekénde voorbeelden dn db geibbuv zajn
doel ultgesproiloen vete», en niet oen
woi^ffiè stijl zoolang vanuekt z'en tot hij
jaiït/op moderne gebiaufesiieieilieinKlein. Ex
in icteze leeir zonider twijfel öeln xvaie
fcam. De coulisseTarehitcctuul'' van het
GxwuSigJsdhia Ulnxvei"sito|itf.jg|clh(oaw, (d.ie
oniajgens biet vtrij is van politiek) Hcï-
xvtffidacii wij evenmin als bet ihmsicir-
danBche station, waar de tjoog'niagcia on
m%an@en meer aan oubliettes <ian iaan
(m^teve vafttkjeiers-g&k+idiingim d|oen dfen
to Doch als eike „loei'" op kunstgebied
kidt deee tot fanaütdnio, 'txÊ ovordtrijVing.
tot*UKide Het zijn fellies pna'tHjfgabgöis, do
volgers van deae 'nileujwe telr. En zijj bob-
"jka.tnet veb kunlstolnaass geimioeni, dat zjj
Oïwdirijmn, Üait zij vast overtnigd zijp
van bat alleeji-zakgniajldelndio en bot on-
fimtrefeire van hun opvattingen, dat zöj
alleen de hunlalön als jcunsleinaaii'Si eibtelniraein
ea nedieraeh voitkiatteiUen, duo m'et tbt hun
htent Ibehcoai.
Dat overal, ïn allo tijdeh, imtallo lon-
ife,zoo geweest, o'rx do Jitteaatnuti*, imf üio
soMltterlainst, i'n de imuzidk, ido Edrehtoc-
tour, enz, dnz., -en dat zal alhjd wel zoo
Doch jnust, omdat'dit z(bo isl, omldat Ö!iu
hen trruet de historie te ibiwijzien waar-
Hd is, behoort de overhield, ui temt roor-
löchtig te zijn, hehomi; zij zicili1 te wacth'fcln
voor het volgen van al deza SCuInlst-modcl
0ntei. En zij behooat dat uit dep) aand
vgcMid te doen m zakela van arohïtectuiu
War varkeend ingdijpani kiog noodlottigod
«dodi heeft don op atn-lor kunstgeh'iell,
Kunst is togenwooa'dig trsgoennlgslzaaili,'
iuSrsuJfeldïeereh toonooilliroep.n, toonoel-
sw®®!, dichta's, orkesten, opera's, wat
Ket al. Wie daartegen in zoui wil ten' galan,
Ipodt gevaar gesteenigd. te wcjnlen.
tooh rijst wel dadelijk weer da .wrang
die^ and-ere, groobe NiedojlatiJdLir, dia
zijn befaatmd „kuinist is geen nogiee-
d^s-aak" b^eft uitgesproken, het woonl
Mt kw betrhaaHolijk Varikceusl is bogue-
g^t«n slotfce toch n'iielt volkomen gêlbjtk
fmbfcfe' als de ovtetrheid zich mot kunst
23 Ö32"1 bsmoei'en, daln rijst dadelijk Lila
welke kunst. Als in bet Haagfsclliie
toloet de ovahiekl bfegintteln met te
'p j Ti®li;is^1'e'n verschilIietado tricllitiinaan
da.t zijn zoo waaik hedtigi
^^dhappen, waatr persconlgbe a%u|rfet,
™g<Moonie tyrabnte, donmia naprati^ij en
^^®^0skunidig^oiejnieajrj Uie gireobe rol
2 ®b8t zij dan de nieinlsOliida hun
laiben gualn, de dolste gtrDlcn
r imstodividiialist maar veiiiduagietni,
men bet stadsbeeld, (gelijk heit
- i 5 S*5?? .^^^ouislmie luidt) vjprjrüiielt? Is
^•«5 'r-V;0Antet, ]n met oHoo tieirhevna' go
■M
3«ï%S
éi
'P
■•SÖ-
«t is zeker geen
'Borkge ets. 2
fika ^alt!voo!r 1® 'hielt voor ons tel aanno
WW. fefmieins indiilen «etr iets isj, dal
isme, gelijk: het
zoo bewonderd, tvoirdltl
migetwijfelid de social ietiscto
^B;tcs«konHtikunst 1
ztekigr niet voor absolute
'03 Iteisnw iöeinJ'ë fempearinE over-
<*p al te fel te ikunstai' fingcln
llsaadl/ rf1! ZOlïi^e^ 'wij dat jaartne aan-
S0en toezicht dan
vb» ws/'v' *e®- sibij'ie werktuig van
©ebinnkt om dm geliaten, togein-
hak ter ziatben.
(not, da.t bij tttoioeiienis
deh staat di't gevaad >nl ijU'
ïnato dreigt
Art 32 dor overeenkomst lu.dl
Langs den Oo-.lkaipt van hol te ito'11 woiili
dom- de grmioanilo oen havrn aang liretl eiv
onderhonden van t'tcni minste 150 me!er
breedte, ion ten xnnste 8 moei dtepte
noich do Lingwatei lijn
Bat doet roods de vraag fielten is het
met billijk, dat «Ie Mij nn h.jilui igv m de
kosten om de havOi op 9 M. diepte xiA V
baggei ion.
Art 36 zegt:
Langs het Neerdrkjk del van dein O^s
beli,ken Obvat valn Iret te't'eh, ltedoelil hh
art 1 sub a, wordt door do gairmnte U'
hnxioiihodieni 'ownhrefapi-nlgto van 170 meter
ha «fa bun/Ito valn 45 meter tot fctön
fVopte van 1L motrn" lteneLlen do UagWairt
lijn m'IgHh'aggciid en ohiianhouTlien on langr
dien Oiastehjlkoln oavei' van "hot terrem, Ite
doeld .bij airt 1 -sub b, over oen Jdngb
van 120 meter hdnoJieln de 1 aagwate:1! jn.
Die putton zifn das voor de dokkeln
Nu xmlgt de hepriling, dat belt onder
houd gcbchirdt xx>m tekening wan do bif
pachlhoudsbor.
Spi.'s vraag is dus geivchtvaaxxligd- j
tiet in iet lnl lijk nan gortecllte der te nxakön
kosten aan de Mij. terug te xWagdn.
De heer Houtman- Da haai' Knve
laars sbelt elen vraag csn spr. zou do wo
dervTaag kunncin stellen Lag or bij de
ter Visie 'liggende fetukkm (niteft ecai teeké
ning van die uit te; voerein_ wc-rltcn
Be hetex* hir. Kavelaars- .Taxvel
De hififer Houtman- Do hoer Kave
laars zal dan gefcüefn bdhben dat wat hi,
xiraagt, 'grootendeelis jrafu 'twetrk is uiteiesl
(ten. 't Gaat duö xittet dmi bblaMgon vah ,,De
Nxeuwe Watoinveg"', maar houdt voUbhlnd
met de bvten-fesenkomst micf. Schieveomi
Het is heel gev1 Vbit de liteer KaVe-
laars dOzo zaak „csproekt, omdat spg.
danstloor gelegenheid hoeft eön naldlaie
todichtLng tq gevréln. 1
Tagetoovteir Schievbolm; -is tie geMrtdnte
niet V er pl ic h t de oorspronkelijke diep'
te td ondeihonddn, maaT xle gföm'eotalte heleft
dóen giiimld rqitgegfeivielnf als tiggeiule aan edn
linvem vjaln''9 diept
Er is geen bindend contract, maar het
is ons eigen belang om de haven op die
diepte te houden.
Wij stellen ons voor hot baggerwerk over
4 jaitidn te vtóudieielefn. Np beeft dit ddnpvaif
gvcotelnen Kdmvalng, doc|h dat is, omiiLat^Uleteie
haven nu eigenlijk pas in gebruik geno
men wordt; de haven heeft al die jaren
stil gelegen en mets is er in dien tijd
aan uitgegeven, daardoor moet nu in eens
bet wenk tot dan totaal vah 125 000 '613
of f 112000 worden lytgeblreini cm do ha
ven ep de gestelde ürepte 'te btanigleio.
Het zou toch niet aangaan, als er een
schip van 9 M. diepgang voor de haven
kwam, te moeten zeggen: die kan niet op
die hjateen kamlojnl'/ Do haweta. moet voos^zulke
schepen optetrteteain.
Waar aan deze haven hand els terrein lig'
en de handel terugkeert, moet die liamx
op de voreischtc diepte worden gebracht
En het maakt geen groot verschil, als hel
werk verricht wordt, of dit geschiedt tot
oen diepte van S r/a of van 9 M.
Wij gevoelen ons verplicht liet werk te
doen en wij hebben voorzien dat er spoe
dig van de haven gebruik zou' worden ge
maakt. Nu is er plotseling een schip voor
de haven gekomen; gelukkig hoeft dit niet
meer dan 7i/a M. diepgang, zoodat het op
de haven kan komen. 1
Zooals gezegd, B en W hadden die ma
gelijkheid voorzien, gelukkig, wntnt ajxdoirs
waren er moeilijkheden ontstaan met Schie-
veem De haven moet de vereischto diepte
hebben, dat is gewcnscht, zoowel vooi
Schiedam als voor Schievecm De haven
moet op de diepte gehouden, worden waar
op die is aangenomen. 1 j
In 6 jaren is er niets voor de haven
uitgegeven en nu moet in eens veel ge
daan worden Maar in het- vervolg zal de
uitbaggering geregel 1 gestehiedidn dn daar
door zal een "jaarljksdhe m tgnva valn pil an.-
£30000 ep die haven giet-gil Worddn; wïji
hopen dat die onkosten te vinden zijn uit
het havengeld
Als we ons nu reeds slap toonen cn de
handel zou hooreu van een conflict tus-
schien Schiedam en Schleveem, dan zon dat
zeker niet animeerend voor den handel zijn
om zich hier te komen vestigen.
De heer mr. Ka-velaars: Dins is het
uitgesloten een gedeelte der kosten van het
werk op „De Nieuwe Waterweg" te ver
halen. 1 I
Spr. heeft nog een andere vraag.
Hij heeft ook nagezien de bijlage betref
fende de uitgifte vau grond aan „de Nieu
we Waterweg".
•De jaarlijksche uitgaven zouden bedragen
f50.300. TegenoVer diciae upfgavdri staalt
als ontvakigst, behalve dóe, weflkel vootrt-
vlo-eden uit de J-even'/ng valn etafcristóheinj
sllgootm ion uit haxtengel-d, te dalnlen aid
f42 000; en voorts die opbbdnjgst voört-
vloeiende uit tteJr'neitoverbetet'ilnjg, die gié
fejceend. werd op f180001
Meent .Wethouder, dat de kosten, nu
de haven zoo belast wordt, nog uit de ont-
vangsten gedekt zullen worden
Do grond, aan Schievecm uitgegeven,
geeft een jaarlijksche opbrengst van
32 000, wat dus een extra-winst boven
do begrooting insluit.
Toch wil hij vragen of de rekening ran
het dekken der kosten nog uitkomt.
De heer Houtman: De heer Kavelaars
stelt weer een vraaghet is de vraag
of die bij de zaak behoort
W' ijilAatóhlen do k'ostdn vain den gehackm
aanlt^ dei- haVctn op GronklHvlrijlj, z^P.llnit
de renlehisL niet uit do irikomsten, wclike
uit deze ha Van vca-kaeige'n xvoTllf-tii, behoeft
gievondein to worden; Dat is bjf «Ion' haveu-
lauleg m aindene gnmoaiïten xvel bet geval
Teen ina don' 0011 log da aanlogkosten dor
haran zooveiel duusdieir bleken, daln' eorr
spicnkelijk 1 «groot was, bleek er n vei Ie®
p den uiilgc-gevrtn grcWd aan ,,De Nieuwe
Waterweg'' xvclk ven bas m /ijn geheel vau
Ie i-csm-jre varv bot GroIndbediifijC w-cfJ a%{y
srhwven Gel jkfijiig v^n'h'mgJieh wij don,
"ii-fpaichtocannn vow do nieuw uit te ga
v'en grond ran*7 ,,De Nxeuwe AVatortveg)vau
15 cit tot £1.20 en vcron- de. Schxie(i1eie)m tot
f125; wafltrtloor dit x-ietlios in dié inaasto
'i>ckomst ween' niimsöhoots Wtfrdt gedékL
Zal nu het havengeld opbrengen waai op
het is geschat? Dat is mot te zeggen; maar
zeker is, dat de exploitatie met gaat boven
le draagkracht van SchScidaim.
Tot nog toe is deze exploitatie hiep ge
houden op CrmdbedrijfL 1
Of in do toekomst de iinkonistda en' uit-
gaven elkaar zullen ddkkétn', is thans nog
met te zeggen, maar do exploitatie der om-
l.ggenOe terreilnienj die voor liandieb lorre in
besteraid zijn, vorderen, de haxxen
Als wo die omgeving rafelt koel ön. ,biete!n.
'ladden. Uitgezaaid, zou SohieUtvn Sohno-
tam niet moer zijn
Do heer m'r. Kavfol' ararsDe Wet-
liouder heeft mijn baloeling1 niet begrepen,
Sjnr xcroeg alleen ho1» de verhouding: tus
scbeu lasten en baten uui was. Do haven
.s toch allangi iu gebruik".
Do heer Ho ui tan au: Als dia béér Kave
lante do.viralalgt had gesteld naast betjaanj'Ule
oude zijinde vooirstol/ .n plaats rata. naa.xj aan
leidmg daaiiwata, zou de vraag zeker beteW
begrepen zijn
Het eötebo sdhip voor Schiovcem is nu
erst 'n paar dageta ge3e'le|n tónneingékctaieu.
Tet nog toef zijn altefejn. Ktbeipou op die hat
ven gekdmiefai om- te wf rlen gelrcpa,re^eJ|ü,
'-'p „De Nxeuave ATatrlrtveg".
I)e opbrengst vain de afgoloopeta' 6 jaren
s natjaui 1 ijk gtonng, geweest; die eo-rlog
heeft het havciQlbediiijT in. die jalneln raijtatol
step gcizet. Nut kiaetat dé handel wocsr1 'tèrugi
Of het eleotirisch! bedrijf winst zai af
wierpen, zal afhangeln Vata die conttraoticn/
doe gesloten zulten woadeh. §pr. kan ook
niet zeggen wat dia toetamist za.L oplevcretn.
Hij kiajn alleen ziejgg'en dat hij dia toekotaist
blijmoedig tegemoet ziet
De heer anir. Kavelaars ret, dat het
gedeelto ran "bet toikloim van ,,üe Nieuwe
Waltorweg" giroo-t 10 HA. f32.962.50 op-
bnetagt; aan Sdhieveénjt ié ujtgielgiesxela
26.347 M2., - wieike f 32DOO jaarlijks op
brengt.
De beep II o utimai n U ziet dus, dat' wiö
met de gewijzigde omstaiiid igl ié-Mi hebben
rekening gehoudfcih.
Het ibetiieft elgepljijii) eti zaak' van Grond-
Weflaijf; de exploitatie dezeiT feneinen vér-
eisohten edn haV-etn en dus moest dia er
k'omidnl. AV10 roaesttdni of Kool dn bleten
zaaien of de kosten vata. een ha,ven maken.
De beer mtr. Kaviq 1 a arsOf vei'koo-
pen. 1
De heeh'-H o ui tr(m' a m weet iniet of dei heer
Kavelaars' het verslag van ddn glelmledatien-
accountetat beeft geletedn, hij zou dan ge
zien hebben dat' dia giejhieole zaak' opj Grotajd-
bedaijf dnijft
Die beds* m irj, KaVel a a.rs hioop't daartoe
spoedig de ge! ageniheii l' te hebbed.
Het voos-ste! van B. dn Wj. wnrJfc hieWna
aangenomen zlié. 1 1
Nederlarulscli Fabrikaat.
De heer J. U. '\V- Dimcker schrijft in
bovengemoemd Tijdschnt over do historie
van'de alcohol-industrie' 1
Fn nieaxwe geestrijke drank VvetI Iiielr te
nnde wel in dien smaak, maaï kola toch
iianVankehjk het bucr en dein wijn niet
ihrdringteln. De Scliiedarofeohe hirauderijielp
xn jer leVerstokerijon xvanon da|n ook tot in
te. 17de eeuw wornig in aantal; i|n 1680
wanen cti* h og slocbts den tiidnitaldoch sirnds-
lion stegen het aantal bralnklcrijiela fein diq
omvang van bet bb&Tijf gedmig. 1
Vooa*al toon in de 17d® ieie!u,w het Lletffjdfc-
ken vata dranlde|a uit Fianfcrjjk jdoor de véle
corliogen vonx- ons steieds moeilijker ivdddi,
ra dö aaiivj'qielien vajn wijn ein brandewijn}
nit dit land gestadig YePminlderdein, kwam|
luet eigen rationale geestrijke product Sjlideids
meldr in. tnek en werd fde Vraag naar jdniefvieir
veieü grootor dan vroeger. De levc'ndige han
del in gra'nen, waarvaln Schiedam het" mid
delpunt was, defod het bhinidersbadnjf als
vanzelf in dczle stad oonodnl.röeTieiri. en fle
feiranddinjdn rezen er als paddestoeleln pit
den grond.
Zooals racds vfortnel-d, waren er in 1720
cop 'twintigtal brandie.rijeln, gievtostigid; in
1792 Vas dit aantal tot 220 gestegen; in
1798 bedroeg heit 260. Voor Ide jeniavék-
stokerij warden toen in Schiedam j.aariijiks
936.000 Hectoliter graan Verbruikt, dié
125.000 okshoofden' jenever opidviöixliön.
De jenever wco-d nu indekdaald ide hoofd
bron van bestaan voor Schiedam ein. gaf,
met de are de branderijen vtarwahte Irè-
dripjen, aw hielt inieerendeleil tier mwdners
werk en welvaart. De graanhandel nam
m belangrijkheid toto. De spoeling, welke
oen uitstekend vfeevioddiar bleek, dead in
naaste omjgidviing dier stad de vetweidaiij
opbloeien, kortom, Vöor de Schte'larn'mldrs
begonnen thans Inuddngewoom gnrirtigo }.ij-
don... Armoede was er bijna ongekend en het
inwendige, dep fl.ini:o_ wodnbxózqn in jdft
Een straatstamper.
Op het Haagsche Binnenhof wordt bij
de vernieuwing van de bestrating thans ge
bruik gemaakt van den pneumatisch wer
kenden straatstamper. Men kent de oude ma
nier: een werkman slaat de keien met een
houten stamper vast in het zand. De pneu
matische stamper, die plm. 150 slagen per
minuut maakt, doet 5 a 6 malen meer wei k
tin de handstamper, slaat de keien dieper
en vaster in het zand, terwijl de bediening
vau het toestel geenerlei vakkennis ver-
eischt. Het geheele toestel bestaat uit een
transportabelen wagen, waarop gemonteerd
zijn benzinemotor, luchtcompressor, hxcht-
ketel, Toteerende koelpomp met zuigslang
en voor iederen stamper 15 a 20 meter
persslang. Onmiddellijk na het in werking
stellen van den benzinemotor kan het stam
pen beginnen. De werkman behoeft zich
volstrekt niet te vermoeien, omdat aan iede
ren stamper zijdelings een beugel is aan
gebracht, Vwaardoor de wet km,111 denstaau-
por gemakkelijk van den eenen op denan-
dereix keisteen kan schuiven.
stad getuigd© Van do welVaaVt, jlie eir
bejekschte. 1
Tiegfen-ovér de jetnevter-industri© stöniddr
de overige nijverhoidshedrijveti Van Schie
dam in dién tijd veTte ten achter.
Toch mag een «lozer andere takken Van
industrie, nj. de touwslager-ij, niet gehete
en al on'vlermie-ld blijten.
De lakeunicring Van Schiedam, die in dt
vijfttend© leeuw niet zonder plaatselijke he
teekenis xvas. hoewel zij die Van Leiden,
Haarlem tem Delft bij verre na niet cvtejn
aarde, ging in de zestiend© eeuw lahgzaim' r
hand ten ondér. Jn plaats daarvian nam
hrt aantaï lijnbanen too, fen dede op par
tic ui tere werven, ton dcelö op de wallen
en wcgietx, die do stad -tot «lilt doel vér
huuXdo. Uit de Verhuurbceken Ivijkt, dal
langs de golieelo vest rovls in 1539 lijn
lianen waren, ook op het Groene AVtoegje.
iondom het St Annnklooster en. om lid
Ranmvekl (Dr K. Iledringa "Beschrij
ving van Schtedam).
iOok werd door uitgeweken A'lnmingen
de tijkweverij naar Sch'odam owgehrachl
Hoewdl deze beide nij;©rheilslrelrij1 ven
iouwslageiij cn tijkwevenj niet onhelangrijk
waren, geraakten zij toch in de 17e eeuw
naarmate het 1 rnjxdersl<edrij[ m bloei en
omYrmg toenam meer en moer op dei
hchtergrond, om ton suolj'c tege-n het eind,
van. do 18de eeuw zoo -goal als geheel
te verdwijnen.
'Ook de schoep sbomvnij ver he iddie in l.le
lGda em 17de «jouw piet 'zonder b -temg was
ging tegen den Fralnschcn tijd ten ender,
liet Lrandicrsledrijfde je ic-verstok'-rij en
do likeUrfabricatiiC daarentegen namen vah
jaar tot j.utr in balaixg'ijkheid toe, vooral
toen in de tweede helft Van de 18tlo eeuw
een UelangX-ijko vi-aag voor export ontstond
di© met een buitengewone; todnamo Van- hte
inlandseh verbruik gepaard ging.
Da I jpllandschV" jenever begon tan ge
notmiddel van wei eldrepu taf.ie f© worden
en wérd in gfoote hceVpelheden geéxpor
teerd, vooral naair Engeland, maar ook n aar
de koloniën, Nootd-Amerika, Duitschland.
de Zudiehjke Nederlanden, ja, zelfs naar
Spanje feta Italië. Onze Jtelaingrjjksbe concur
rent op bat gabled van en hahidei Sin geüis
tiltavrd was Frankrijk!, waar, zoeals reeds
htedbovten vérmeld, de al'cohol voornaxnlelijfc
uit"wijn idn druiven, wend gewOninen, in,
tegensteuliing met helt ScWiedamsché hiednjf
waar 7atmietelhoudende stoffen: rogge en
geiét, de gTondstoffiein vioamden. 1
In anfrene landiefn. Verkreeg d© fabricage
Van. gedistililciaixl nimmler gi'-oote beteke
nis, Ibtehalvja iu Engeland, én Schotland,
waar die whisky op dit giejbied het naitioinalie
product wetd, dat idohter earst in. Hén. 3a-
teiiein tijd als uitvoar-a.T; ikel Van ©enig bie
lang werd. In Zuid-Duitschl'and bm&ikhle
men gedistdl'eeid uit kersein én alnidiere
vtuchteta; in somtmiig1© deden vhla Oostcln-
ïijk uitpruimen. - -1
Bijna overal wist zich pohöer do Holtelnd
sche jenever een recht Van voorkeur te ver
werttou ;en in edn tijd. jtorin Mjna alle
Ibedrij'vjsn hier te lande mat sl'apbo en ach
teruitgang te kampen hadden, handel efr
welvaart kwijnden en in. de meeste .sfedcïi
de al'gtennéeinie wdlVaart vermindexd©!,
reikt© Schiedam, dank zij zijn branderijen,
©en sboeds hoogéreto gi'aakl Van blonk Deze
bloei hield aan ook in [de Voor ons land
meest ahguhstig© perioden,*, tojdat in 1S30
ter betecheiTning valn den ïnlahdsoban Hand
bouw, hoog© graanrechten wenden inge
steld. Deze betasting op den graanijiVoeir
w.is vool' het Sohiedamsch© Hrandeirsbedrijf
een geduchte tegtenslag, D© grotaidstoffdn
werden daardoor 2oo duur, dat de kostprijs
Van het gedistLHieea'd zéér Licklu il'lend s'oeg,
hfetgden een afnamlo valn het jMnnaniaindsdli'
gebruik zoowel als van ddn export 'ién.
geVolgé had
Herleving volgde ©eTst na. 4852, tosni de
graanrechten belangrijk werden. Verminderd.
De geVolgieu daarvan waren al spoedig
Voor Schiedam merkbaar, het aantal brai'
derijrtn (nam weddr rata jaar tot jaar loe
Vooral in het tijdperk 18541864 werdén
de moeste nieuwe branderijen opgericht,
totdat in 1885 het boogste aantal: om
streeks 400, was bereikt.
jNa 1880 begonhfeln ©chter reeds d© eer
ste symptomen Voor do p ader einde afne
ming der "botcekeims va|n het Scbiedam'-
sch'e bprndebsbedrijf merkbaar te worden.
Do oprichting der groote Spixatusfabrie-
fcen te Delft, Dingen op ,Zoom en Sappe
neer, gaf aan de fabricatie van het gedis
tilleerd een gebed and|ere richting In
toenemende mate begon het publiek den
voorkeur te schonken aan den spiritusL
jeneVeP boVeri het gedistilleerd, jdat xhtin'out-
xvijn vervaardigd whs en voor Schiedam,
toekenden zich "onkei© jaren in het Ver
schiet, daar bovendien de gist, tot dusverre
een belangrijk nevenproduct deir brandcrijou,
door de broodfabrieken en bakkers steeds
meer van de groote Delftecho fabriek werd Dg ontphffing in Wallstreet.
fjj?1' Do poLti© te Pititsjbtalrg hie©® ©en mjaM, xxit
Do cijfers, die liet aantal Sdhiedamsdhle p[|-,>0p]yJ1j ZeJetacz göhaaxnid, aangehouiden!,
branderijen in opeenvolgönde jaarrqeksen ^l0 vemdudvt woiridt van tete te 'Jxebbtevx
aangeven, zijn in dit opzicht welsprekend, uit te staan, Met die onploffimg' in! WalJsteetóL
Tegenover 400 branderijen in 1885, telde en hem tot vroteg in Aden Morgen ondei'-
Schietlam er in 1890 nog ,slech* 275; in raangd, zonider Üat; mtetn tot WaarbeiidkivxiInG
1895 200; in 1900 150; in 1905 145; m Daarna is bij tnaar Wnshtoghpn ovcïtgies
1910 was dit aantal tot een handeiidtiaj Zoletidz had cdn voonteaid dytaa-
geslonken I ma4eig!ejd|ael|lj,
Seinfouten.
Men schoyft aata hel Ilhld
Naar aankidtog vaLi de diezrlr 'Jagen
geplaatste belichten cvetc liedienkehjike séïin-
fouten, komt mij Vcpr an tannnormg wat
nmji vcou- enkele jaiteu door ©an selnfoxxki's
o\«li-komen, en wnarre t kan blijken, dat,
Icor tctegira fisten gomaakto foulajx kihot: al-
ifijl in bet iiiaideel vata W trekkenen ziju
Ik liad een doeuimjdnt dat voor vaczam,e-
Inars wamde kon bebt^ta maar Waarvan,
de xvaasde foch( gehie&l afh.ng valn het per-
oonhjk sinriclit van den wzamjc-Iaair
Ik plaatste oen advartdnfe ctn or dead
zich één Liefhebber op die naar deh .prijs,
vroeg. Te weinig' vmgdn, wilda ik niet ©n,
te red duji-fdio ik miat uit vreesl jdat dé
oelatie zou afgebroken xvordeh.
Tan slotte vroeg ik 'telegrafisch een prijs
van f24 dn kroeg eeta telegram terug niet
xtennelding dat het goed Was etn idé koop
dus veen* £42 zou gesloten wonden
Ik stond voor bot raadsel welk teliegram
rerimkikt was eax dadd geen navraag aaax
het telicgimafIca,ntQoir VVaftrt do grootej
kjans bestoprd, dat van mlijh £24 doen- den!
'eliegliaHist £42 was geanaiajlqt én. Wajujuedii
k klaagde en men gilng nazoeken zou de
teut ontdiökt woiden en kfteeg d© bjedleï
Wcirmcht dat ik voor f24 en ï\i|at voor f42
hét betfrokkien stuk* w.ild© missieta En
waar hij or blijkbaar f42 voor oven ,lxaicL,
zou hét don? geweest ziijn liiejm !np|dhoi) (te
mldkten, dat ifc ook well gjteiegeip teas pet
Voor f24 te géven. 1
nc verzocht honj Idué sdli!r(iftabjik bevest
iging vata zö.jn telegram en veknam daan-
ui. t VUat Wcakeliipk het bod van f42 was
giddoam 1 l
Die téltegiilafjst médt dus op mijn leliegha.-
Bsehe danibjiediing die f24 in f42 Ixiabbidni
verandsuL Hij vroieg voor mij Wat dik;
veüf-nt'iet durnlle vija^^i ieh' Haizoigdè Mij'
den voardlddlitje pain Ï18 Zooals gx^zegii
Inedof ik «kaarover natjhiürlijk njet geklaaid!.
Inifejgtpndieet, s|nüs dien Ülag gii'cet ik all-*
tlijd be|el belielefd Idem jJ'jneelienir va(n het
balirc-kken telegkaafkafnitoor, di© dog alitSjkt
n»t begrijpt waaraan hij die bbleiaifdheijdj
van lelelii hém itptnitd ojnjbokjeniclen beer te
dankte|n hieef 1.1 t t r
Om twee dooie hoornen.
Onder de gemeente Edam bewoont zekere
\Y. een boerenplaats, die door hem wordt
gehuurd. 1
Een 3-tal jaren geleden gingen op deze
plaats 2 hoornen dood, waarop de eigenaar
deze wilde weghalen ca hiervoor 2 nieuw©
zou laten zetten. De huurder weigerde dit,
omdat hij meende recht te hebben op deze
doode boomen. Een proces begon, hetwelk
de huurder verloor en veroordeeld werd de
kosten van het geding te betalen. Hij wei
gerde dit, zoodat overgegaan Werd tot be
slaglegging q,P den inboedel. Daar er geen
liefhebberij tot koopen was, bracht dit
zaakje ©en 8-tal guldens op. Hierna werd
beslag gelegd op de koeien op stal. Deze
waren in haast verkoeld aan W/s zoon,
doch deze had de koopsom betaald op
f 1000 na Nu legde men beslag op dez©
ƒ1000, doch de zoon weigerde dit bedrag
te behalen, zoodat ook tegmi zoonlief pro
ces-verbaal werd opgemaakf. Toen de hder
Ilollenburg, deurwaarder 1c Purmerend,
kwam om op 't hoo>' beslag te leggen, wa
ren ook de koeien verdwenen ©n weid
deze met een revolver bedreigd, waarop
de boeien werden aangelegd.
"Vrijdag nu werd wegens het niet betalen
van de pacht de inboedel uit het huis ge
zet. Een G-tal veldwachters verleenden
hulp. Nu is W. dus wegens zijn wederspan-
nigheid zijn vee kwijt en van zijn plaats
gezet. 1
D© beide boomen die samen de waard©
hadden van ongeveer ƒ10, kosten hem nu
bijna 1500. f
van het distUateursbedriijf en ran de likeur Jvejblwarr gedaaln. D© vol^dnjd© kjeeta zal liét
stokerij, maai deze uitbreiding Was jgeéms- 73og giewbar ep. vteeseliijkietf zijlni Djeizte ops
zins evertfedig aan den achteruitgang jdér midrkamg leidde tot rijn Matestatiie.
hranderij-indus'rie. 1 TJifc New-York wordt nog gemeld, dat bet
nog niet bewezen is, «lat de arrestatie yan
Zolenaka (in andere berichten heet hij ZpsX„
lencz) vertiand houdt met de ontplofbn^
in- JValLStreet gearxesteenie, imf"''"
te'-#!
teV'.
,M\
J4 i,
DER
«j r- V.O
te
4i te
