Beilirsbgrgeii.
Vtoflingerstr, 32,
Schiedamsche Courant.
PROVINCIALE SPAARBANK kïï IIEDAM
Vraagt onze Schilletjes
op Brandewijn.
SCllEMiSCHE CMRMT.
Schiedamsche Courant
ADVERTENTIE^
Sleeperïj,
Goederenvervoer,
F». SPRUIJT v. d. VELDEN Jr.,
Lange Haven,.
Luxe-, Bestel- en Vracht-Automobielen
Zbmer
SPROETEM
SPRUTOLr
Veel en goed voor slechts 10 ets.
Aan den voet der Pyreneeën.
ME* £9SES
Telefoon 18.
Scherp concurreerendl
*5. Th, van Harmslen.
Boterstraat 81-83.
Likeurstokerij Jansen Wouterlood.
Bergplaat®
TWEEDE BLAD
Uit het Indische leven,
7329 15
Voor bosjwcii er vcrbomveu
tan panden en fabrieken en
asnle» voorkomend wenk, fa
't aangewezen adres
AannemewMetBeiaBr,
10MAMASTRAAT 47b.
Teie». 732.
Billijke Tarieven,
Aanbevelend,
7oi3i5 POOT BAADE,
voor alle Timmerwerf, Bouwen en Verbouwen
van Woonhuizen en FabrieKen Is:
Emsn astraat 28, Teleph. 204.
5913 20
HET BUREAU VAN DIT BLAD
CZZ3 IS GEVESTIGD: F~ 1
HOEK KORTE HAVEN.
TELEFOON 103 en 617.
ABONNEMENTEN WORDEN DAGELIJKS
AAN HET BUREAU AANGENOMEN.
7525 40
kunnen Injalla opzichten tegen de beste bultenlandsche merken concurreeren.
Vertegenwoordiger t ARM JORDAANS,
Waton- en Carrosserie-fabriek, Hoofdstraat, Schiedam. Telefoon 261
zelfs de grootste en donkerste
verdwijnen door e'éti pot
Verkrijöb. hij a//e drogisten
8581 23
Lange Haven 103 - Opgericht 1905. Telefoon No. 188
Maatschappelijk kapitaal, f 1,000.000
Reserves 31 December 1920 f 157,000
Uitstaande leeningen thans f 3.000.000
Neemt gelden a deposito:
voor I jaar Rente 6 pCt. voor 3 maanden Rente 4VzpCt.
voor V» jaar 5 voor i maand 4
8544 78 De Directie: G. W. v. BERGEN WALRAVEN.
Prijs f 3.25 per Liter. 33 cent per paatje.
Orootc Markt 35. Grootc Marld 35.
De van oiïds zoo gunstig bekende
-g
Y
^w23r-p©yi|
1
8485 48
«J. KOOI J MAN
voor
EEHIELE EI GEDEELTES
ran mm 22
BUREAU
LANGE HAVEN Nummer 141 (hoek Korte Haven).
Telefoon No. 503 en 617.
Dagelijks is, circa Si/2 uur des namiddags,
bij de firma's:
5 toma*de haa^* Tfreedstraat, boek Ketholstraat,
C, KL ©ROOSZAAK,, Broersveld 56,
F. J. YAW DEB KEE, Hoofdstraat 125,
Firma 15. MAMTKSA, HoogBtraat 46,
KKOMMESffiöJRW", Boijerlandsclio straat 65,
hoek N. Maasstraat,
onse Courant ad i lor cents per uuiïiöjejr
verkrijgbaar.
SE®
Zttsrdsg 28 Mei 1821, No. 16677).
ii. f
Het meikwaarcligc van hel Baskische volk)
is de hardnekkigheid, waarmede het njn.
taal cn zeden heeft bewaard. Nauwelijks*
een half millioen zielen leHcmde, waar
van/ luet meerendeol m Spanje en ruim
100000 m Frankrijk wonen, spreekt hot
lieden nog een taaJ, het escuarc, geheet
en al verschillend van ieder nndcie taal
of dialect in Euiopa.
Het gebied, dat de Fiansche Baslueis*
bewonen, slrekt zich rut van de kam der,
Westelijke Pyieneeen tot bezuiden J3ayon-
no, en van de golf van Biscay© tot het dal
van de Saison, dat zich ruw gerekend
op 50 a 60 ICM. van do kust bevindt Ton
Noordon van dit .gebied wonen Gascog-
ners, ten Oosten hebben zij de Bcamee-
zen tot buren. I
Over hun afstamming is wemig bekend.
Toen dm Kelten naar Frankrijk trokken,
weiden de oudere volksstammen door hen
verdrongen, de Liguriors naar de kust der
'Middellandsche Ze6, de Ibeiiers over de
Garonne én tot in Spanje. De onderstelling
is dus niet .gewaagd, dat de Baskicis Ibe
riërs waren, welke zich toen in dezen
uithoek tusschen de zee en de bergen
hebben vastgezet en daar- aan vender op
dringen zegevierend het hoofd hebben ge
boden. Zij zeiven voelen zich thans als
een zoo oud volk, ,dat zij zelfs die oude
Iberiërs als volkverhuizendo indringers be
schouwen en dat zij ineenen, dat de Bas-
kiers reeds in Baskie woonden, voor de!
Iberiërs aan het trekken gingen.
Ik trachtte mijn indruk van dit gevoe
len weer te geven door het phaataseorea'
van een gesprek tusschen Iberiërs, Kollen,
Kimbren, Franken en Latijnen, die allen
om beurten van hun heikomst vertelden'
en daarna den Baskien vroegen: En uw
volk. van waai* is dat gekomenWaarop
.ik den Baskien liet antwoorden: Wij be
hoefden, niet te komen, wij waren er ah'
Let wel, dat deze uitleg van mijn eigen'
vinding is; ik wil haai* dus niemand op-'
dringen j echter de pastoor, wien ik na
oen lang gesprek over do zaak vroeg of
mijn indruk do juiste" was, zeido lachend.
Misschien zou do Baskier dat jjnlwoord
wel hebben gegeven.
l
Ik heb niet getracht do taal te bestudeo
ren en kan er dus weinig over zeggen. Een
enkel staaltje moge hier plaats vinden, om
een denkbeeld te geven, hoe zij absoluut
verschilt viaa de talen, die haar omringen.
Ik kies het uit, omdat er meteen uit blijkt,
dat do Baskiérs ons volk reeds lang ken-'
non. In een boek van Baskische liederen!
dap vond ik het volgende;
.Teiki, jeiki, etolienkuali, argia da zabala;'
Ilchasotik mintzatzen da zilharrezko
(truinpela
Bai eta'cie ikharatzön Olandressen ibara1}
5
In een noot had de verzamelaar der ge
zangen hierbij aangeteekehd„Wat kan
wel do zin van dit fragment zijn? Hebben1
wij hier niet te doen mei het laatste over
blijfsel van een zeer oud lied, dat waar
schijnlijk teruggaat tot don lang vervlogen*
lijd, waarin do Baskiérs, eens hot eenige
volk, dat guch toelegde op do vangst van
walvisch en kabeljauw1, hun monopolie door
do Hollanders zagen betwisten?" I
Jammer genoeg kon ik geen volledige ver
taling van deze ïegelcn machtig worden
Hoe klein hot Baskische taalgebied ook zij.
er zijn ook daarin nog uilcenloopende dia^
leden Met behulp van de Franscho ver
taling ran mijn zegsman meen ik den zin
van de eerste 'twee regels ftvf He kunnen
weergeven1 I
Ontwaakt, ontwaakt, luusgenooten, het is
(reeds lang dag;
Van do zee doet de zilveren trompet
(zich hooren.
De* Geide regel houdt dan vermoedelijk
m, tor verdere aanspoiing, dat de schepen
der Hollanders m het gezicht zijn.
Met „zilveren Uonipct" moet het geluid
der golven zijn bedoeld, dus met een uit
dagend geschal van de HoUandsclio trom
petten. I
Zooals men' ziet, wordt h'frfc gebruik;van
de lolteis z en k, die in ,hot Fiansch zoo
zelden vooikomen, door do Baskiérs niet
geschroomd.
In plaatsnamen on opschriften Uof mij
ook het kwistig voorkomen van de letter
x, ^jkwijls op zoodanige wijze, dat het
uitspieken den .viceindeling een hoofd- óf
tong breken kost, zooals in Jatxou en Itxaus
sou, t,wce dorpjes in Se bekoorlijke vallei
van do Nivc. Doch in het ,Basldsch hebben
verscheidene letters een ancleie uitspraak
dan wij er aan geven en de taal "klinkt
volstrekt niet hard, eeider melodieus.
In de kerken woidt in liet Baskisch ge
preekt, slechts bij uilzondering in. 't Fransch.
In de dorpen wordt in het gezin nagenoeg
uitsluitend Baskisch gesproken; de meesto
kinderen kennen geen Fransch eer* zij naar
school gaan. i
De gemeenschappelijke taal houdt ook den
band aan met de Baskiérs aan tdo Spaan-
sclio zijde der* bergen, In zekeren zin ge
voelen do Fransclre en Spaansche Baskiérs
zich één, al zijn zij daarom geen slechte
patriotten. t
Tijdens Ge Carlistische oorlogen onder
hielden de" Franscho Baskiérs een meer dan
welwillende neutraliteit ten opzichte van
do volgelingen van Don Carlos. Al is ook
het verhaal op pliantasie gegiond, "zoo
mag wat Pierre Benoit op dit stuk in
zijn roman „Pour Don Carlos" heeft ver
dicht, naar den geest voor juist gehouden
worden 5
Onder de ouderen van dagen weiden
mij nog Carlisten aangewezen, die, hoewel
van Franscho nationaliteit, geld en goed
voor de verloren zaak haddon geofferd,
sommigen tot gehcele voiarmmg toe.
Het nationale spel dor Baskieis is hot
„jeu de pelote". In ieder doip nagenoeg
vindt men „la place", d.w z een pleintje,
aan één uiteinde begrensd door een hoogen
muur, de „fronton", waaitegen de spelers
elkaar den kleinen harden bal toekan (sen,
onder het oog van oen talrijk publiek, zoo
dra het een partijtje geldt tusschen erkende
goede spelers.
Het kaatsen geschiedt met de vlakke hand,
met een zwaar plat hout of met de„ehis
tera". Dit werktuig is een lange kromme
holle schepper, die aan oen lcdeien hand
schoen woidt vastgebonden Do bal, daaun
opgevangen en met een forschcn zwaai
teruggeworpen, krijgt door het middelpunt
vliedende kiacht zulk een snelheid, dat
men don bal groote afstanden kan doen
afleggen. In den regel speelt men düe
tescen due. en van iedere &artij staal een
der spelers zoover van den muur af, dat zij
op lederen afstand den bal, al of met na
het aanraken van den grond, nog kunnen
opvangen en terugslaan. De andoien, die
verder vooraan slaan, moeten den bal na
een minder krachtigen slag opvangen en
vinden dam dikwijls gelegenheid om dien
nauwelijks te raken en vlak bij den muur
te doen neerkomen op een plek, waar nie
mand der tegenpartij m de buurt is. Maar
in den regel ziet men harde slagen, \velke
achter op" het veld moeilijk te keeron^zijn
en waardoor men elkaar wederzijds hoopt
af te matten. i
Daar de spelers niet, zooals bij Jiet ten
nisspel tegenover elkaar, maar allen aan
dezelfde zijde van den muur staan, mogen
zij de tegenpartij niet in den weg loopen
of hinderen" bij het opvangen. Ilioiaan woidt
dan ook stipt de hand gehouden en „fair"
gespeeld.
Het spel met hot vlakke hout of mot
do blooto band blijft natuurlijk op beschei
dener afstanden, maar zelfs bij dit laatste
moet men de vaart bewondeien, waarmoe
de bal heen en weer reist. Dikwijls woidt
do band bij dit spel zeer pijnlijk; wel is
do 'huid vereelt, maar het is het binnen
ste der hand, dat zeer op do proef wordt
gesteld.
Herhaaldelijk ziet men de jongere pastoors
aan deze spelen deelnemen. Zijn de andere
spelers geheel in bet wit, met gordels van
twee verschillende kleuren, do pastoors doen
mee in het zwart; alleen 'hullen zij zich
in een kortere soutane dan gewoonlijk.
Zij hebben het spel aan de seminaries be
oofend en het bovendien reeds als kind
geleerd. Immers de Baskische kinderen kun
nen nauwelijks alleen loopen, of zij doen
de ouderen na en trachten een balletje
tegen een deur of muur terug te-kaatsen,
waaibij soms het o'ngescbikte voor dit doel
van een vensterruit op bombare wijze aan
den dag treedt.
Bij de groote „pailijen",' vooral van het
eene dorp tegen liet andere, woidt zwaai
gewed. i
Het toppunt is m dit opzicht w.nuschijn
lijk heieikt tijdens een internationalen wed
stnjd lusscTien Spaansche en Fiansche Bas
kieis, welke in 1846 te Hun, de Spaan
seho gronsstnd, werd gehouden In een tijd
schaft aan deze stieck. gewijd -), weiden
onlangs de veislugen daarover uit de dag
bladen van dien opgehaald, waai aan ih
het een en ander wil onlleonen.
Hum was te klem om al do toeschouwcis
te horhei gen Velen kampeeiden als bij
volksveihuizmg. Het beding der wedden
schappen weid op fis. 100—-frs 140 of
zelfs fis. 200.000 begrool Een mwonei
van Bayonne won fis. 10 000. Wie geen
gejTx-d gleld bid kunnen;moJfrergj n Jr c tt
in dit gehtek te voorzien door het aan
vooien van ossen en varkens, overtuigd m
het andere kamp wel „nemers" toMnden,
die daaitegen hun geld of andeie gelijksoor
tige ruiklieren zouden wagen Wie noch
geld, noch beesten had, verwedde zijn ie
veld slaande maïs oogst, en daarbij zijn
bestaan
Do Fiansche kampioen was Jcan Eual
chun, bijgenaamd Gascoma (de Gascogncr)
wegens zijn afstamming uit Nooiderlijker
stieken. IIij was geweldig zwaar, „do cor
pulence par Hop plantureuse massif commc
un outs", hetgeen de spotternijen en sar
casmen dor -Spanjaaiden uitlokte. Spoedig
hegon zijn partij do overhand te krijgen,
waarop bet Spaansche publiek misbruik
maakte van het feit, dat Gascoma barre
voets speelde, en tor vcisLeiking der spot
ternijen, spijkers op don spoelgrond strooi
de. Doch dit alles decide den kolos met
en do Fransche zijdo behaalde do zegepraal
Maar de overwinning w'as behaald op
vijandelijk "terrein dn' het gold nu zonder
kleerscheuren de grens wteea' over te ko
men. „Zijn leven is in gjevSaaa*," schroef
een dei* Fransch© bladen, „vurige rossen
ontrukken hem in' snelle vaart aan de drei
gende vijandigheid Van de talrijke wedders,
door dezen homerischdn strijd vo-lledig ge
rumoerd achtergelaten."
Eerst Was hij nog oven opj de schouders
rondgedragen en „onotvciwinnelijk ver
klaard", kennelijk niet door de Spanjaar
den. Gascoma verdiende frs, 3 k 4000 on
mocht bovendien liet mooiste pjoah ossen
uitkiezen op de bofërderij van een zijner
aanhangers, die zich daartoe tijdens den
strijd, bij wijze van aanmoediging, met hu
der stemme had verbonden.
De opgewonden stijl der lange versla
gen, Waarvan ik slechts eten flauw1 beeld
heb kunnen gevjen, is geheel in overieenstom-
mitrg met de spannend© gebeurtenissen va|n
dion dag, waarvan de herinnering Lij de
Franscho Baskiérs trouw1 Wpxdt bewaard.
Behalve de partijen, die tusschen de Ver
schil lénde plfaatsen worden aangericht en
de kampioenschaplpien. vinden yboirtdu,rend
vriendschappelijk© wedstrijden J^taats. Bij,
eenigbzins dragelijk woer Wordt bijna lede
ren Zondag na do Vespter gespGeld ©nop
andere dagen ziet men de visschersjon-
gens op de „pl'aoo" aan died gang.
In het spel met^d© „ohristera" is thans,
een I'ransth Baskier wtercldkampieen D&
bijnaam „Chjquito" hean! doof de Span
jaarden gegevien, is hem ijijgebleVon en
wanneer Inj spaclt, wordt zulks vooraf door
aanplakbiljetten en dooi* don rondroepen-
den veldwachter blekend gemaakt De naam
Chiquito de Gaanbo trekt aftijd vael pu
bliek en het is inderdaad een mcvkwaai-
dig schouwspel, zijn vlugheid van bbue-
gug,_do kracht van sommige slagen, hel
handige „plaatsen' van den bal vlakbij
don mu.iu*> in andere gevallen, gade ie
slaam jUjj en andere genode spelers weten,
den ^baleffect te geven, zoodajt deze,
van don muui* torugg-elvlogim na liet aan
raken van den grond nauwelijks op rijst
en dan moeilijk te vangen is.
Volgens kenners mlag <J© bal niet lan
ger dan een oogenblik in de chïstera vei*-
blijven. IHjenr daar in erten „bewaren",snel
rondzien waar do tegenpartij goposlceu!
is en hem dan op ©an onveidedigd punt
te „plaatsen", woidt als niet ridder'.ijk be
schouwd. Dit werd, dunkt mij, itiet altijd
in het oog gehouden ©n pen zegsman ver-
zekerde mij, dat zulk afwijken' van dien'
regel in Spanje niet zou Worden gedoogd.
Men kan het spel ook spelen met twee,
of zelfs één aan iedeitet zijde. Ook be
hoeft het aantal spelers aan iedere zijde
niet even groot te zijn!. Zoo zag ik Ver
leden zomer den jeugdigen timmerman
Goyetch uit Guéthary alleen overwinnen
in een strijd tegtón drie inwoners Van het
naburige dorpje Bidart, die siedert wel' „re
vanche'! hebben aangeboden, doch tot de'
vorige week niet tor Kampplaats waren
verschenen, daar zij op heter Wedr wach
ten. 1 f
IHjot wedden, Waaraan vrij alglameen wordt
meegedaan, is _z©lcer ,©en groots-"Keerzijde
van deze oVerigtens zoo prijzenswaardige
nationale gewoonte.
v( P.
Guéth'ai*y, 2-i Appl 102*1.
IjChajiis populan,es «ju JCays Basque,
p!a 1% SajHabeiYy, Bayonne' 1870 Ed. Veiuló
Damlaignère.
2) Bulletüi trimestriel cte Ie Sociétó des
Sciences. Lettres et Arts de Bayonn4
XXII.
Den voiigcn keer eindigde ik met te
wijzen op het tekort aan gor.eesheeicn.
Ik deed dit naar aanleiding van een
piaaljo over bekende en gevieesdo ziek
ten. Meen nu echter niet, dat dezo ziek
ten alleen rneeidere klachten noodig ma
ken, Er is nog heel wat meer. Daar
over nu.
Weet men vel dat liet gros dor veertig
millioen Nederlarulsche onderdanen in In.-
r
t
N
<53
gedepoheero
CHEMISCH Z.Uiv/Elf?
A OM OE5CHONDCM „rik
SLUIT CTiüuer J-VM
5CHIE.OAM,
XBS^;BwCTKK^siss5aBï!ss^a^jjqiaaBi5s;S3ajaaj;saaKBB£OT20laerasls
