It Havelaar looi
WURMT.
R. MEES ZOONEN.
Amsierdamschd Bank
Rheumatiek-
en Jichtlijders.
Kloosterbalsem
Spaarbank Schiedam.
KOERSVERLOOP
L
H. J. VAN OGTROP ZOON
Coupons - Effecten - Incasso's
Schiedamsche Courant.
tOVERTENTIËN.
«ESCRMOP
Dda-bonbonsg';
fAnöa-siroop.
SLAVENBURG Co s BANK
i
P. SLUIS'
Bankiers, Kassiers en Makelaars
*67 so in Assurantiën.
Rotterdamsche Bankvereenigfng.
Luxe-, Bestel- en Vracht-Automobielen
Lange Haven 80*
der Amsterdamsche Effectenbeurs
Werkzaamheden in den
Volkstuin.
De oorlog bij de Mieren.
Gewijzigde democratie
I
s
LANGE HAVEN Nummer 141 (hoek Korte Haven).
Telefoon No. 103 en ©17.
HandelsereiMn-AcoredHieTen
A F3B-DHÏPOSIT
TWEEDE BLAD
1
I
verouderden,;
"Tatr
rAMÜNHARDT,
,j:„,ebï&r in de DROGISTERIJ „DE
rtPER .A-Scholte Jr., Broersvest 71.
ü'l DER SMAN's Drogisterijen, Iloog-
Schiedam en Vlaardingen. Dro-
DE PAPAVER", Korte Dam 3.
2965 41
m
f
M,
Makelatr* Ik Auwutlla.
10nE»»41,
Trantport-, Casco-, Brand-,
DItfital- en andera AwurantWn.
HolMt-varzekerlno.
1206 ia
Laai door „DE PAUW" itoo
men, verven, stoffen ren en
uw fljngoed bahandelsn.
8483 10 Beleefd aanbevelend,
Stoomververij en Ohetn Wasscherii
„BIS PAUW".
Firma A. BEK k Co,
Broement 116, Harlns trast 12, Hoofd
straat 215. Telefoon «26 en 688,
ALLEEN
OCHTENDVOER
IS KIPPENHOUDEN
VOORDEELIG.
2055 20
BüitEAUi
Dagelijks ts, circa 5i/2 uur des namiddags,
bq de firma's-.
"fi'rm f R de haan!' Breedstraat, hoek Kethelstraat,
C, H. DI^EELAAB, Broereveld 56,
1». .T. VAM DEB BEE, Hoofdstraat 125,
Firms, lï. MAT.TÏIA, Hoogstraat 46,
D. KKOSIMEIÏIIOEIÏ, Beijerlandsche straat 65,
hoek N. Maasstraat,
JI, DE Jttlï©, St. Liduinastr. 19, hoek Veeulandstr.
onze Courant ad vi«r cents per nummer
verkrijgbaar.
Bijkantoor: SCHIEDAM.
8 APB-DEPOSIT.
Bijkantoor Soii ie dam,
WE3TVEST 86. Telefoon No#. 67 en 76.
op Binnen» en Buitenland.
EfFeetesi - Wissels Deposito's.
Kapitaal en Beserren f 105.000.000.
ROTTERDAM. AMSTERDAM. 's-GJRAVENHAGK
.Bijkantoor SOJHL1E2JO.A.M;.
3f^ JEÜ - X> JE B O SI 17.
7525 40
kunnen in alle opz'ehten togen de beste buitenlandscHe merken ooncurreerao.
Vertegenwoordiger: AfêlJ JORDAANS,
Wagen- en Carrossfeïie-Jaijriek, Hoofdstraat, Schiedam. Telefoon 269
3019 58
Anno 18SO.
Geopend
lederen weikdag van des v.m, 91272 uur n.m.
Bovendien: Dinsdag-, Woensdag-, Donderdag-en Vrijdag
middag van 2—4 uur. Vrjjdagavond van 7Ya8ljs uur.
Zaterdagmiddag van 8—5 uur. 8110 80
Bijkantoor Lellentraat lO, Maandagavond 71js81/# uur.
Voor belangstellenden is dagelyks van 1.30
tot SS.30 gelegenheid het
te volgen ten kantore der IiOOPUlTTH BASK, welke
langs draadloos telefonischen weg met de Beurs is aange
sloten. 6826 30
SCHIEDAM - TUINLAAN 80.
Aan- en Verkoop van Effecten. Verzilveren van Coupons
ncasseering van Binnen- en BuitenlandscHe Wissels
Verleenen van HANDELSCREDIETEN
t Deposito's met 1 dag opzegging 3 pot.
Bare«I vaa Admlnlgtra»
tl««t Controle.
•Öitwrtafd. aedert 1884,
Kantoor: la Tmnimgel {8, Schiedam.
Korte Kerkstraat. - Tel. 77. ,123
Ztterdag 11 Februari 1922. No. 18897-
Met hel snoeien onzen- fruitboomen gaan
se doop. Nu zijfn appel eu peer, bessen en
tómbozen aan de beurt van behandeling,
heerste twöe zijn alleen, als kleine vot
um geschikt voor aanplant op een volles
tón, en voornamelijk de stnukvqrm, kan
iidat opzicht aanbevolen warden. Bij een
pk sowtenkeus zullen dergelijke vormen
fris spoedig dragen, bovendien is de snoei
teel eenvoudiger dan die van lei hoornen en
Kamillen. Voornamelijk warden elkander
kuisende takken en di© waardoor het even,
mht van den boom verloren zou, gaan, Weg-
jswmen. Is er te) voel hout. dan wordt
f® gedeelte glad weggesneden, opdat voar-
voldoonde_ licht, ook tot het inwendige
naden struik, kan doordringen.
BsJ vruchtbaro soorten die op een dwerg-
mderstam b,v. Doucin Malus Piimula, ver-
™d zijn, zal gewoonlijk de houlontwikke-
slechts middelmailig zijn. 1
«j de bessen snoeien we de verlengenis
fl! 6—7 oogen, de forsohe zijscheuten
Moeien we tot op de aan don voet gepiaat-
«0zwakke oogen terug. De zwakke- scheuten
%rren we, evenals do korte vmchtspoov-
Oösgewenscht kunnen w© van het
f ®°ei_scl materiaal gebruiken voor* voort-
pianting. Daartoe snijden we van 'de kraoh-
,fi ^clieuton stekken ter lengte van 25
mlDözo plaatsen w© op vooraf bewerkten
hrmesten grond, met ©en tusschenruimtc
een voet, tot do helft in d© aard©. Jn2
,laar. kunnen w© op deze manier w'eor
*®hg9 jonge struikjes aankweeken. Kruis-
jssea dragen ook óp een-jarig hout, daar-
W H --Jetr ivo bij het snoeien rokening.
- fi|lnnn-en de struiken flink uit, ,an nemen
Jarige scheuten tot op een dorde in,
EnV f mou ^ozo laatste ook ongesnoeid.
ff0 Jambozen worden de oude scheuten
wsneden. de jonge scheuten worden
justrek gespannen draad, of lat, bijl
slni c^k fi^piante exemplaren aan een.
i, Senonden. Wie geven d© scheuten eén
van 15 c.Mj„ de rest wordt weggo-
Vaasfbeienbedd©n, sirooien ,w© thans
half ver teerde stalmest. De voe-
m'K 8J°'^en hieruit zullen geleidelijk in
bodem dringen. Voor de bamosling
«?i- zen g©bruike men bij voorkeur
«Wsmest; jdoor haar be'ïtikkelijk hoog
Wi deze mest* bij frambo
resultaten. Ook de andere
ml ^e®aes®Ó men jaarlijks mot aital-
(Van onzen Parijschen con es pond en t.j
(Nadruk verboden.;
Wij wisten, dank zij de onderzoekingen
van Piéroiy Cometz en anderen, dat de
mieren, wier arbeidzaamheid en spaarzin
La Fontaine reeds bezong, beschikken ovor
een buitengewoon orienteeringsvermogen. In
het donker, langè- talloozc hindernissen en
kronkelpaden, telkens weer afgeleid van
haar weg, vindt een mier, zonder de min
sto aaizeling, om zoo te zeggen automa
tisch haar' punt van ui'gang terug.
Een vrouwelijke Fransche geleerde, mevr.
Combes, heeft vele jaren van haai- leven
aan de waarneming van de mieren gewijd,
en de reeds bestaande studies op dit ge
bied aangevuld met een reeks buitenge
meen mteiessante experimenten, waarvan
zij 'deze week verslag uitbracht in de Aca
démie des Sciences. Zij heeft speciaal zich
erop toegelegd, om aan to toonen dat het
merkwaardige kleine insect, behalve alle
eigenschappen welke wij reeds van hem
kenden, ook een zeer sterk ontwikkeld
ras-bowustzijn bezit, dat de mieren-wereld,
net als die dei' merischen, verdeeld is in
verschillende „landen" en „nationaliteiten'
en dat de „burgers" van twee verschil
lende, elkaar vijandige nationaliteiten wan
neer do omstand'gheden nopen samen te
leven, eerst langzamerhand ertoe komen
elkander te begijjpen ©n te verdragen om
ten slotte to eindigen 111 volkomen vriend
schap en harmonie.
Mevrouw Combes gaf haar werk don titel
Suppression experimental© ao l'inimihé
entre fourmis. (Proefondervindelijke ophef
fing der vijandschap tusschen mterrenj.
Het was een algemeen bekend feit, dat de
bewoners van twee verschillende mieien-
koionies elkander niet verdragen. Tusschen
hen bestaat een absolute „incompatibilité
d'hunieur", een rassen-haat, die maakt dat
m dit wereldje de buren a priori vijanden
zijn.
Pieion was er toe gekomen te pioenen,
dat de mieren van eenzelfde kolonie onder
ling elkaar herkenden aan een bijzondere
geur, welke voor elke mieren-hoop anders
zou zijn. Een individu, dat niet do „na
tionale" geur uitwademit, wordt onmiddel
lijk en met heftigheid aangevallen en
meestal ter dood gebracht.
Men nam tot dusver aan, dat alleen het
ïoukzintuig ©en rol speelde bij deze vecht
partijen; mevrouw Combes heeft het vraag
stuk breeder boschouwd. „Is het mogelijk,"
zoo heeft zij zich afgevraagd, „to berei
ken, dat do mieren van verschillende kolo
niën wederkeerig wennen aan elkaar, niet
door hun reukorganen to misleiden, doch
door aan de werkelijke oorzaken van hun
afkeer gelegenheid te geven zichzelf to
overwinnen op een wijze welko duurzaam
is?"
Zjj ii», om h«t antwoord op dmze yraag
to vinden, to werk gegaan op de eenvou
digste manier: zij dwong do vijandelijke
mieren met elkaar te leven, in een vol
maakte vrijheid van beweging, doch m
één en dezelfde afgesloten ruimte, waarin
zij gelegenheid luid al hun doen en laten
zorgvuldig waar te nemen.
Op een stukje gicmd, door een muur van
gipspoede'- omringd, plaatste zij vijf ig mie
reu uit vjjf verschillende wilde mieren-
hoopen.
Elko „stam" hieeg zijn eigen hoopje aarde
met wat grasppriotjes, waarvan hij zijn
loopgiavenstelling kon maken.
Ziehiei het schouwspel, "dat zij waar
nam. (Ik vei laai uit het observalie-regiateir
van mevrouw Combes, die do vijf velschil
lende mieren-kolonies aanduidde met de
letters A, B, 'C, Di en E, en die in den
loop van den strijd bemerkte, dat A en
C. uit dezelfde kolonie kwamen en dus
geroepen waren .om elkaar natuurlijk te
herkennen.; 1
2 Mei. Talrijke doodelijke gevechten tus
schen do mieren.
2 Mei, 's avonds. Vermindering dor ge
vechten; begm van afgescheiden organi
saties.
3 blei, 's ochtends. Begin van aanslui
ting tusschen de mieren A. en C. (die
uit dezelfde kolonie afkomstig waren).
3 Mei 's avonds. Begin eener entente
tusschen A. en B.
4 Mei. Organisatie van 3 nesten,
prijsgeven van de beide andere. Tunnels
graven in den midden-heuvel van allo kan
ten.
8 Mei. Staking van eiken strijd.
Den lOon Al ei arbeiden de mieren te
zamen; den 30en is alles in orde gebracht;
do groepen D en E bestaan niet meer,
allo strijders zijn dood of op de vlucht
gedreven.
De stam A. beeft in 3 dagen 15 slacht
offers gehad; do stam B 4; de stam C
7; de stammen D en E. respectievelijk
31 en 14. Da laatste waren grooter van
afmeting, en loch hadden zij zich laten
slachten bijna zonder tegenstand te bieden.
Mevrouw Combes liet toen de mieren
C, natuurlijke bondgmooton van A en de
miers D, die zich van een onvergeeflijk©,
instinctmatige lafhaid hadden getoond, ver
der met rust. Zij kleurde 50 mieren A
blauw, 50 B wit en 50 E ros© om beter
hun evoluties to kunnou volgen, en liet
ze 111 vrijheid los op een horizontale gla
zen plaat omringd door een houten lijst
welke elk ontsnappen onmogelijk maakt. De
ravitailleering was verzekerd door eenige
druppeltjes honing, hier en daar; gras
sprietjes en aarde konden dienen bij Jiet
bouwen der verschansingen. Bovendien was
een beetje aarde uit elk nest eraan toege
voegd.
Vanaf hot eerste oogenblik was de veld
slag hartstochtelijk. De mieren A herken
den da aardo van hun nest niet, hoewel
zij toch versch was, en streefden er zelfs
niet naar zich te organiseeren. Zij dachten
aan niet anders dan aan vluchten. De E's
en da B's daarentegen verschansten zich
en ginge-n daarop te zamen tot den aanval
op de A's ov,er, die in groote getale het le
ven lieten.
Mevrouw Combes kwam daarop de A's
to hulp; zij zond hun, als versterkmgslroe-
pen, 200 hunner nestgenooten Verloren
moeite. Nauw aaneengesloten behalen de
E's en B's dei overwinning. Op 705 strij
denden telde men 395 do-oden, waarvan
slechts 45 van B. en E.
De aldus gevormde kolonie B E leef
de daarop in vrede. Toen mevrouw Com
bes ear mieren in bracht uit hun oorspvon
keüjke nesten, hadden er slechts enkele on
betekenende schermutsel ngen plaats. „Een
van de nieuwelingen", vertelde zij, „werd
gegrepen en op haar zijde geworpen vast-
gohouden, doch zij verdedigde zich niet
en parlementeerde ijverig met haai- tegen
stander door middel van haar voelsprieten
tot zij ten slotte werd losgelaten."
Mettertijd verdween allo animositeit. De
nieuwelingen kwamen bij hun aankomst
niet enkele stootjes en duwtjes eraf.
Alle ervaringen van mevrouw Combes
wijzen eerst oorlogsgezinde verhoudingen
aan, vervolgens het sluiten van een vrede
en ten slotte maatschappelijke samenwer
king.
Is hierbij de reuk in het spel? Wennen
de vijandige mieren zich aan elkanders
bij zond eren geur en komen zij daarom er
toe om elkaar niet meer te verafschuwen,
ja, misschien nieit-eens meer te herkennen?
Hebban zij een speciaal zintuig, dat hun
wijze van optreden, bepaalt? Of moeten
we onderstellen dat zij tot op zekere hoog-
et in staat zijn tot nodenooring en initiatief?
Hebben wij hier te'doen met rede, of met
instinct?I 1
Mevrouw Combus durft zich hieromtrent
niet uit te spreken. Een feit is er, dat zij
in het licht stelt vóór alle anderezij heeft
nooit mieren aan elkander kunnen wen
nen zonder dat er eerst strijd was. En
zij stelt zelf de belangwekkende vraag:
„Zouden directe en zelfs vijandige betrek
kingen tusschen mieren eerst noodzakelijk
z(jn alvorns zrj ertoe komen elkander te
verdragen
Maar- ik' zie u glimlachen? Belang
wekkend? Waarom? Welk practisch be
lang heeft deze studie? Is het wel het
oogcnM'k om onaa geleerden hun zoo kost
baren uju re laten besteden aan dergelijke
proefnemingen
En ik antwoord: proefnemingen van dit
soort vormen een heilzame afwisseling te
midden van die niet minder problema
tische, niet minder theoretische tot weder
opbouw van de wereld. Ik kan de gedachte
niet van mij afzetten, dat de knappe kop
pen, die te Washington en to Cannes, te
Genua, ©rvan droomen om den définitio-
ven vréde te verzekeren tusschen de men-
schen, ni©t kwaad zouden doen een kijkje
te gaan nemen in het groote boek der
natuur en eens to zien, door bemiddeling
van mevrouw Combis, hoe het toegaat bij
de mieren. i
LEO FAUST.
Parirjs, 5 Februari '22.
Is er wel een woorci, Waarmde gVooteln
verwarring gesticht wcirjdt, dan met het
woord d «mocralie
Als wij dat woord eens konden vervangen
door een stuk of tien anderen, diie ieder
duidelijker en scherper btetcekenis hadden,
hoeveel misversland zou er dan mot één
slag uit de wereld zrjh.
Wij hebben eens een van aiizc beste Ne-
dcrlandsche filosofen hamen zoggen, dat
een strijd van ideeën bijna al ijd een stnjd
\an woordverwarringen is, dat negen iernde
van ali-cn woordenstrijd inderdaad niet is
dan een strijd aver woosfüen.
Inderdaad een waar wcord ön een
woord, dat welhaast niet beter' zou kun
nen worden toegelicht dan door een aan-
(wijzing van do begripsverwarring, die ont
staat door misbruik van het woord, domo
cratio. i
Natuurlijk hijscht vrijwel iedereen de de
mocratische vlag. Zoa gek als in Duilsch-
land na do revolutie i3 hot hier niet ge
weest. Daar kwamen ook do meest conser
vatieven dadelijk met het etiket „volks
partij" vcor den 'dag. Maar lach zijn de
principieel© tegenstanders van de demo
cratie, dat is dus van die rogeering dooi*
(of in naam van) hot volk^zclf, tegenwoordig
to tellen en houden zij zich achteraf. Aris
tocraten zijn er niot meer. Eit zijn nog darres
en heeren, die zichzelf voor voornamer
houden dan anderen, omdat zij zekere vor-
men in acht nemen, een zekere hocveeihs.il
geld hebben of eon zeker aantal wolge-
stelden of aanzienlijken onder hun voor
vaderen hebben, doch inderdaad dé besten
zijn 'tin don regel niet en 1111 ernst beco^en
Zij niet het bestuur van don staat aan zich
te trekken of de meening uit te spieken, dat
zij en hans gelijken LLoiijk over de anderen
zouden moeten heerschen.
Inderdaad is die eensgezind! ©*d crev de
noodzakelijkheid en onvermjpelpheid van
democratie opvallend, opvallend zelfs al er
kent mem 'dat velen van den nood pen,
deugd hebben gemaakt. Kan men nog 25
jaar geloden, telkens in paxiculiere ge
sprekken, cok met poli leke voorstanders
van algemeen kiesrecht, do ondervinding
opdoen, dat het heel velen toch ten s'otte
te dwaas leek, dat minder ontwikkeld-n,
precies evenveel stem zouden hebben als
geleerde en ruim ontwikkelde pereonenf te
eenwoordig hoort men dat nagenoeg niet
en schijnt men algemeen ingezien te hebben
dat gesteld zelfs dat er een criterium w.-rs
to vinden voor werkJjko kiezer-geschikt
heid, men dit criterium toch zou moeten la
ten liggen, omdat een kiezerscorps van loo?
gaa
Neem bi)
BEGfNNEHDEN
fioesi en verkoudheid «0
v0orUielfcnuu-ek'n,cieren /®f/
Deze helpen spoedig en gij
M voorkomt dat de hoest en
koude zich op de borst
vastzetten Doos 60en 90 c
Gebruik, echter b.j
hardnekkig
vaStzlttenden hoest, bron
chitis. alsmede bi) kink-
en slijmhoest
Deze zuivert de iongen van
slijmen, werkt verzachtend
hoeststillend shjmoplos
send Per flacon f 1 75
Bij Apoth" en Drogisten
Iztif
5:
ff
fi
ré
f.
BIJ VOEDERING MET
Min lelie pp verxcgtldc verpakking.
SM
ECamdel nar* dleteou
Vooraohotton ln Rekenlus-Ootmint
Deposito's,
CHUJQU E-REKK N ING-KN met rentovergoedtnp,
Ooleficnheld tot open «m gesloten bewoargevJng,
t» #0
Laat U toch wrijven met den
veelgerocmden Kloostfr» \9-
balsem, de ware uitkomst fY
voor lijders aan Rheuma»
tische zenuwpijnen, spit in
den rug, stijven nek, stram»
held in de ledematen, po»
dagn, spierpun Ook on»
misbaar bij wonden, huid»
uitslag, springende handen,
wintervoeten en aambeien.
Alom verknjgbau -~ Prijs per pot -f» 20 gram f 0.80, 50 gram 1.60
en i 1^ gram f 3.00. Lischt rooden band met onze handteekenmg:
L. AKKER, Rotterdam.
i c n
Pablle-Aecosntaat.
Learaar X. O, Baak-
f kaadex, rta.
Inter*. Telephoon »o. 184.
faxt «is tem, bijwerken, tn arde bremrea, eantroleeren en rewjreld hrjhoadm
«an admtnlitratiSa raa welken aard wk. Lceraar In Strfat-
kelakandknade en Statistiek, Boekhouden, HandeUrekenen en HasdeHreeht.
toa* KiADKii ww vaamjii, 881 *3
DER
5
