Piano-Vleugel-Ducanola
SU UMIZU1UMD
ADVERTENTIE.
tjr Adverteer!
ie de gctieteke Courant.
1
r Moor Has ren-IV! och Artikelen
Geïllustreerde Prachtuitgaven.
Familie en Eennissen,
Schiedamsche Courant
Uit de Tweede Kamer.
KI 1 OEI WJIBCH KAPPER FRBRIEK.
CHRONOMETER MERCEDES
Chocolaterie „IN DEN MOLEN",
Reclame Kleingoed,
lent gij ons Huursysteem
BLOEDWUN
KWALITEITSMERKEN
Sinjeur Semeyns.
HANG 45, ROTTERDAM
f 12.*-', verloopt géén minuut,
G. BRüNOTT, Binnenweg 37,
ROTTERDAM.
'1
Schiedamscheweg 24 - Binnenweg 62 - Rotterdam.
dat U de gelegenheid verschaft in
jaar eigenaar eener
te worden? Nadere inlichtingen bij
VAK PIANOHANDEL L.HOUTSTRAAT9
II llld Kjr» m DER UUC9 VAN 1840 "DEN HAAG.
Levering door het geheele land. 8*66 00
ZUIVERE SFV ANSCH
is krachtig,
versterkend,
eetiust-
opwekkend
FIRMA VAN ACHTERBERG Sr ZOON
WIJNHANDELAREN 2ALTBOMMEL.
Hoold-Agent voor Schiedam en Omstreken
Firma J. H. C. VAN WAART, - Hoogstraat 154.
Magazijn „MERCURIUS"
op TËBüUIBËTALlia
bij H. M. VAN DER MEER,
Markt, hoek Boterstraat 89, Tei. 396
Magazijn „DE LINKER-MAASOEVER",
Uitgaven van H. A. M. BOELANTS, Schiedam.
TWEEDE BLAD
Vrijdag II Mei 1923, Ho. 17275
Kerk en SciiooL
Beparatla-inrlchtlng voor Kinderwagens.
8toireeren, Banden, Lakken.
Kappen overtrekken f4.50.
Goederen worden gehaald en gebracht.
WAARSCHUWING!
Wil hebben geen filiaal te Schiedam.
J «'2)2 10
Ö.-105 10
BINNEN- en BUITENLANDSCHE BONBONS.
Specialiteit in RUMBOONEN, IS cent per ons.
78 53 20 e. LABOUT,
GEN? AGENTEN VOOR NEDERLAND:
8709 62
OPPAKT 158 TiflliKFOON 9031
BOTTEBDil
Levert alles
Stipte weheimhoadlnw. Late FrQscx.
KB2 te
MOLEN-LUCIFER
Verbrande kop
velt rvet af
DER VER. HOIL. LUCIFERSFABRIEKEN
WEIGERT BUITENLAND5CH FABRIKAAT
O Zt>
c-n alles op het gebied van O AÏIF.S- en KIKDEBKODSEN
enzin de ruimste sorteering, tegen de laagst moget\j fee prezen,
is Uw sdres
OUDE BINNENWEG 71. 8618 20 ROTTERDAfVI.
door
H. J. SCHIMMEL.
Met keurige platen, naar tee-
kenicgm van CU, ROCHUSSEN,
I. HOYNK. v. PAPENDRECHT.
E. WITKAMP en een Portret
van den auteur, door
H.J. HATERMAN.
Royal-octavo. Twee deelen,
t 4,50.
Gebonden in linnen band
f 5.50.
dOO
F. HAYERSCHM1DT.
Met portret van den auteur,
door THÉRlCSE SCHWAR1ZE.
en 48 iliustraties, in tint gedrukt,
naar teekeningen van J. HOYNK
VAN PAPENDRECHT.
Prijs f 8. CO.
Gebonden f 4.60.
DES
De Algemeen© Beschouwingen over heit
Dienstweigeringsontwerp werden geopend
door den heer van, Zadelhoff, die het soci
aal-democratische standpunt ia deze uit
een zette. Het lijkt ons niet zonder opzet,
dat dit lid van de fractie altijd bij prin
cipieel militaire vraagstukken"" naar voren
geschoven wordt, hij was ai lang een voor
stander van het „geen man en geen cent/1'
vóór de partij, ais zoodanig zich daar Voor
verklaarde.
Het sociaal-democratisch standpunt is, en
hetzelfde is dat van de moderne Vakbewe
ging, dat individueele dienstweigering
nooit strijdmiddel kan wezen, evenmin als
eene iildïvidueeie staking. Wat de partij
niet belet heeft steeds met kracht op te
komen tegen 'de 'zware straffen aan de
dienstweigeraars opgelegd. De SJXAP. en
de moderne vakbeweging streven er naar
het militairisme te bestrijden door orga
nisatie, door internationaal in den Volleen-
hond te streven naar internationale ont
wapening, en ook binnen ons land naar "de
nationale ontwapening. Ze staat eindelijk
lijnrecht tegenover het communisme, dat
slechts het kapitalisme ontwapenen wil en
den arbeiders het wapengeweld in de han
den wil geven, want de uiterste strijd
middelen van de S.DcA.R. tegen den oorlog
zijn. de algemeen© werkstaking en 'de al
gemeen© dienstweigering.
Was het maar waar. Hetzelfde hebben,
wjj kort vóór den afsdhuwelijken wereld
oorlog ook gdhooird; sleejhte een luttel aan
tal weken vóór diiie verschrikking over
j'irropa kwam, bezwoer de internationale
sociaal-riem occa tie te Bazel, dat ze op de
oorlogsverklaring met algemeene werksta
king zou antwoorden, en er kwam nieta
van, omdat het nationale gevoel, als het
natuurlijke en in geborene, zoo sterk, en
het internationale gevoel, als aangeleerd,
zoo zwak bleek. Wij zeggen dit niet als
een verwijt, maar constateeren slechts het
feit, omdat we zoo betreuren, dat het zoo
's"as en niet anders. Al zijn wij de sociaal-
demockatische beginselen niet toegedaan-,
wij zouden ons ontuitsprekeljjk dauli-baar
gevoeld hebben jegens hen, wie het dan
ook geiweest wairen, die den oorlog hadden
tegengehouden. t
De heör Van Zadelhoff was dankbaar
voor het ontwerp, maar niet voldaan. En
wel, omdat men aan de godsdeinstige be-
'warert vasthoudt, tekwijl volgens hem
etastige bezwaren ruim voldoende moes
ten wezen. Want de bezwaren van bent
die buiten, het ontwerp vallen, kannen even
- Mhg zijn, als die van hen, die nu wèl
worden geholpen. Met zeer gelukkig was
tte nadTuk, dien de heek Van Zadelhoff
ett op-legde, dat politieke dienstweigeraar»
-f en zij die dienstweigering willen gebrtii-
H ken om tot algeheele ontwapening te ko-
buiten de wet vallen. Want het is
last de groote Vrees van de anti-ïevolu-
'^.Ijionairen, dat ook dezulken van het wets-
ontwerpje zouden kunnen proüteeren.
De heer Zijlstra was er dan ook als de
kippen bij, om Minister Heemskerk op de
vingers te tikken wegeris onzuiverheid in
de leer, uit een uitlating in de Mjemiorife'
van Antwoord gebleken. Dra Regeering had
in de Memorie van Toelichting geschreven,
dat de vrijstelling! alleen zal kunnen wor
den verleend op grond van bezwaren, voort
vloeiend uit het gebod: „Gij zult niet doo
den". Waarop van anti-revolutionaire zijde
de vraag werd gesteld, of dan niet nog
f moest worden nagegaan, of de betrokkenen
zelf dat gebod van goddelijken oorsprong
erkende. Waarop de Regeering geantwoord
(had, dat zoo ver niet behoefde te worden
i gegaan. Welnu, daar had spreker bezwaar
tegen. Hier kan alleen een beroep óp
God den burger dienen, en dan nog wel
op den zei Eden God, die ook aan de Over
heid haar plichten oplegt. Het speet spreker
dan ook, dat, al bevatte het ontwerp z. i.
Veel goeds, het niet meer georiënteerd
was naar het anti-revolutionair inzïsdhJIL
Het zwakke punt in de redeneering van den
heer Zdjlstra is echter, dat art. 183 van
de Grondwet, dat den gewonen wetgever
verplicht de zaak te regelen, niet van
godsdienstig, maar van ernstige bezwaren
spreekt.
Mevr. BakkerNort had zeker behoefte
aan het houden van een speechje, want
zij herhaalde, zij het dan ook in het kort,
de bezwaren, die de heer van Zadelhoff
tegen de regeling 'van de zaak had aange
voerd.
De katholieke heer Deckers tan er zich
mee vereenigen, dat alleen vrijstelling wordt
verleend als de weigeraar handelt op grond
van het Goddelijk gebod: Gij zult niet
dooden. En hij vond het Mi lijk, dat men
bij de tegenpraestatie tweeërlei n rat heeft.
En wel omdat zij, die tevreden zijn, als
zij maar geen wapenen behoeven te dragen,
toch wel degelijk in tijd van oorlog Mj
zulk een tak van dienst kunnen geplaatst
zijn, dat men levensgevaar loopt, terwijl
de abisolute weigeraars nooit aan ©enig ge
vaar zullen zijn blootgesteld. 1
Ten slotte vroeg hij, wat er zal gedaan
worden met jeugdige vrijwilligers, die op
grond van gewetensbezaar ontheffing vra
gen. Ais die er dan 12 maanden Staats
dienst bij krijgen, kan dat voor dezen wel
eens een mislukt leven worden.
De (heer Wijnkoop noemde het ©en con
tradictie, dat de Regeering aeide wel te
willen wijken voor het geweten, maar niet'
voor atv-ijkende staats- en maatschappij j
beschouwing. Dit wak echter sleqhts een|
aanloopje, om zijn geliefkoosden aanval op;
de S.DA.P. te beginnen. Wat de heer van'
Zadelhoff wilde, was volgens! dezen gpre-j
ker het weerloos overgeven van het priol
ietariaat aan het kapitalisme. Want als de,
S.DA.P. de ontwapening propageert, ver-j
geet zij, dat ze wei invloed heeft bjjji de!
arbeidende klasse, maar niet bij .de bezit-'
tende klasse. ,1-1
Dit was wel falikant mis; ook duizenden
die niet tot jde S.DA.P. Wehooren, slaan'
hare ontwapenings propaganda met de'
grootste belangstelling gade, en ondergaan
er den invloed van.
Da heer Kleetrekoper bestreed de" beer
Zijls 1 ja Sar zijn opvatting omtrent het God-
«Lelijk gebod, en wees er op, diat er Christ
temen zijn, die deze mening van hemj gan-,
scjhelijk niet onderschrijven. Eden hee-r
Deckes wreef hij onder den neus, d'at poli
tiek volgens de Katholieke geloofsleer een{
zaak is van geweten, en dat deze dus tegeit
de Katholieke moraal-theoJogie ingaat, als
hij onderscheid maakt^ tussehen. een poli
tiek oordeel en een gewetensoordeel. Maar
vóór alles beriep .spreker zich op bet
Grondwetsartikel om op te komen voor do
aanvaarding van alle bezwaren, "die na ge1
houden onderzoek ernstig gebleken zijn.
Die heer Schokking vroeg zich af, of ef
toch eigenlijk wel zooveel verschil was
tussehen de hoeren Wijnkoop en Van Za
delhoff, waar de laatste dan toch maat"
zoo spoedig mogelijk tot massale dienst-
weigering wilde komen. Hij bestreed met
nadruk, dat de tegenwoordige regeering een
klasse regeering zou wezen. Verder ging
hij in tegenstelling met den heer Zijstra1,
geheel mee met de Regeering, dat er niet
behoeft onderzocht te wonden, of hip, dié
zich op het: Gij zult niet dooden, beroept,
dat gebod, ook als van God! afkomstig er
kent, omdat het dan toch blijkt, dat dó
dienstweigeraar daarin een hoogeren norm
vindt.
De heer Troelstra noemde als rechts
grond voor hel ontwerp, den plicht van
©em regeeïing in een democratisch land,
om, binnen de grenzen van de wetgeving,
met de heiligste rechten der burgers reke
ning te houden. Maar hij wilde aan de
heeren Zijlslïa en Schokking de vraag stel-
stellen: Waar is in de Schrift het goddelijk
gebod te vinden, dat de Regeering 'tot
landsverdediging verplicht? Want dat is er
niet. Maar afgezien daalTvan eisoht hij ge
lijk 'recht voor allen, dus even gxooten eer
bied voor zijn geestelijke overtuiging en
zijn geweten, als voor dat van hen, die
zich op een Goddellijk bevel beroepen. Hrj
wil zdfs, dat het bezwaar dat voortkomt
uit verzet tegen het kapitalistische stelsel
evein zwaar zal wegen als dat wat zijn
oorsprong ontleent aan het Goddelijk be
vel van niet te dooden.
De heer Dresselbhiuijs, betoogde, dat de
Staat natuurlijk den plicht heeft het land
te verdedigen, dat is het land in wezen
houden. Waaruit weer voortvloeit, dat haj
het recht heeft de hulp der medeburgers
daartoe te requireeren en hem dus op te
roepen tot den dienstplicht. Daar staat
tegenover, dat hij met gemoedsbezwaren
moet tekenen, maar niet met alle, vooral
niet met politieke. Als hij leest, hoe Trotzkï
in Moskou op 1 Mei heeft gezegd, dat het
roode leger nooit zoo sterk geweest is
als thans, en dat mien den 1 Meid agj al
daar met bajonetten en de blanke sabel
moest vieren, noemt hij 'de communistische
bezwaren tegen den krijgsdienst tem omzemt
van de allerlaagste orde. Hij meende, dat de
Regeering een gelukkige keuze gedaan had,
em bestreed de opvatting, dfe men aan
sociaaldemocratische zijde Bad van de uit
drukking in de Grondwet, „ernstige bezwa
ren". Het gaai er niet om, of de dienst
weigeraars die bezwaren zelf ernstig noemt,
maar of het bezwaren zijn, die door ieder
redelijk mensch als zoodanig worden er
kend.
Minister Heemskerk, aan wien zijn col
lega van Oorlog het leeuwendeel van de
verdediging van het ontwerp over liet,
trad uiterst voorzichtig op. Wat hij trou
wens altijl doet, als zijn zuiverheid in de
leer bij eigen partij^enooten in het geding
komt, als hrj in verdenking geraakt eigen
lijk dichter bij de Ghkistelijk-Historischen
te staan dan bij de huisgenooteri des.eigen
geloofs. De Overheid Beeft den plicht het
land te verdedigen, dit staat wiel nergens
in den Bijbel, maar Is een afgeleid begin
sel, dat voortvloeit uit haar roeping om
gezag en orde te handhaven. Maar aan den
anderen kamt kan zij de roeping hebben
gewetensbezwaren te eerbiedigen, omdat wij
bij het geweten te doen hebben met de
innerlijke aanraking met God. Hij ontkent
niet, dat een ongeloovige een geweten kan
hebben, maar in deze hangjt alles van de
vraag af, of hij, die zoo krachtig aan
het woord: Gij zult niet dooden, hecht,
ook de kracht in zich voelt dit tot eiken
prijs te handhaven. Blijikt dit, dan moet
zoo iemand geholpen worden.
En de Minister verheugde zich daarbij
niet voor eigen geestverwanten te behoeven
te pleiten, want onder de anti-revolutio
nairen vindt men geen dienstweigeraars.
Verder kan hij niet gaan; wie dienst wei
gert om zich tegen de overheid te Verzet
ten, pleegt eene politieke revolutionaire
daad, die, als zij massaal geschiedde, enorm
veel kwaad zou kunnen doen. Trouwens
wie principieel gekant is tegen de zooge
naamde kapitalistische overheid, moet een
groot bezwaar hebben tegen hare staats
dienst ais tegen haren krijgsdienst. Ten slotte
deelde hij mede, dat als de wet zou aan
genomen worden, het wellicht zeer moei
lijk zou zijn, de begunstigde positie, waarin
zij verkeeren, die thans wegens dienst
weigering gevangen zitten, t© continu-
eeren. 1 -
De Minister van Dijk deelde aan den heer
Deckers mede, dat de zaak van de jeugdige
vrijwilligers niet hij deze wet kan worden
geregeld, als dezen het dienstverband wil
len verbreken was het trouwens nooit uit
gewetensbezwaar, maar om de te groote
gebondenheid.
Het amedement van de S.D.A.R om ook
andere bezwaren te doen gelden, kreeg
alleen de stemmen van de Communisten
de S.DA.P. en de V.D. en werd met 41
tegen 24 stemmen verworpen.
Een veel beter amedement van de S.D.
gegaan, sinds deze, opgeschrikt door -den
blommenaanslag in Den Haag van alle ver
zet afzag, en het is voor ons de vraag
of die „staads'dienst*' wel veel bekoring
zal hebben, vooral als het dienst in de
mijnen zal wezen, die dan nog daarenboven,
langer zal duren dan de krijgsdienst. Nu
reeds hebben zoo goed als alle dienst
weigeraars (18) van deze lichting gewei
gerd een jaar opschorting te vragen van
den krijgsdienst, om van de nieuwe wet
t kunnen profiteeren. Maar het is nu
eenmaal ieU anders voor iets actie te
voeren, dan het te .verkrijgen.
(Wordt vervolgt!).
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Meppel, ds. G. v, Rams-
horst, te Brammen; te Ter Aar ds. G
Enkelaar, te Wierdente Musselkanaal
c. av ds. G. J. Waardehburg, te Hana-
weert.
Beroepen te Raamsdonk, ds. A. M.
Den Oudsten, te Dinleloond.
Aangenomen bet beroep naar Breede-
voort door ds. P. Krul, te Biervliet,
Aangenomen bet beroep naar Ectheu
en Drongelen, door ds. J. J. v. d. Berg,
cand. te Appingedam.
Bedankt voor Birdaard ds. R. J. Dijk
stra, te De Krim.
Geref. Kerken.
Beroepen te Arum de heer Vermeer,
candidaat te Haarlem.
Bedankt voor het beroep naar de
Krim-Lutten, door ds. R. E. Sluiter, te
Assen.
Tweetal te Delfshaven, ds. N. Rijdemast
te Doesburg en ds. Joh. Jansen, te Led-
den.
Doopsgezinde Gem.
Beroepen te Balk-Woudsend ds. J.
Luikinga, te IJinuiden.
EvLuth. Ke rk.
Beroepen te Nijmegen ,ds. Dtuijker, te
Tiel.
Chr. Ger. Kerk.
Bedankt voor het beroep naar Bun-
.\.P., dat wilde voorkomen, dat Voor eeuschoten door ds. D. Driessen, te 's-Gra-
dienstweigeraar, wiens bezwaren zijn er- - veaMJ1<je
kend, een ander voor 3en krijgsdienst zalj
worden opgeroepen, werd met dezeldfej Universiteit te Leiden. Bevorderd tot
combinatie verworpen. De meerderheid doctor in de Godgeleerdheid, op proefschrift
heeft zich bang laten maken door bet idee, getiteld: „De oudchristelijke monumenten
dat anders door dienstweigering het con- j van Ephesus", epgraphSsche studie,de
tingent belangrijk verminderd zou kunnen t heer J. N. Bakhuizen, van den Brink,
worden Maar de dienstweigeraars in een geboren te Joure.
klein dorp zeg een dorp, dat 20 man aan i Universiteit te Leiden. Examens voor den
het contingent moet leveren, zal voor zijntndischen rechterlijken diensit: rnr. J. E.
pleizier nrt zijn, als hij Mj den terugkeer.K. Bondam.
uTc den staatsdienst den man tegen! Universiteit te Leiden. Doet ex. sonei-
het lijf loopt, die vrij zou geweest zijn, als kunde, de heer A. J. Lefèvre.
hij niet tot dienstweigering was: overge-! Universiteit te) Leiden. Bevorderd tot
gaan. Eindelijk jee ft de heer van Zadelhoff doctor in de wis- en natuurkunde, op proef-
eene motie ingediend, om de dienstweiger-schrift, getiteld: „De constitutie van Can-
aars, wier bezwaren niet erkend worden,tharidme", de heer S. Coffey, geboren te
niet in de gevangenissen op te sluiten, 1 Nottingham, Engeland,
maar in bijzondere inrichtingen, zooais j Universiteit te Utrecht. Bevorderd tot doc-
Spijkerboor was. En daarop is het ontwerptor jp. de geneeskunde, de heer vN. A.
met alleen de communistische stemmen Sobeers, arts te Zwolle, geb. te Hengelo
tegen aangenomen. De motie zal later wor- j (O.), op proefschrift: „Over den vorm van
den behandeld. 1 j den krausnaad
Men zal goed doen, de b'eteekenis vanUniversiteit van Amsterdam. Doctoraals-
het wetsontwerp niet te overschatten. De examen GeniLaanscbe taal en letterkunde
laaie brand, die het Groenendaalsche geval (EngelsohJ, mej. M. R. h. l eeters.
belichtte, is reeds' lang tot stroovuur over- Bevorderd tot doctor in de letteren en
