Schiedamsche Courant
P
Nederlandsche Handel
Maatschappij
'I
-K,_,
TWEEDE BLAD
Zaterdag 22 Maart 1924, Bo. 17541
1824 29 Maaxt 1924.
Op 29 Maart a.s. zal liet juist een, eeuw
geleden zijn, dat Koning Willem I tot de
oprichting der Nederlandsche Üandel-Maat
schappij het initiatief nam. De plaats, die
in den Joop dezer eeuw de Nederlandsche
IHlandei-Maatschappij heeft ingenomen, zoo
wel in Nederland als in. de Koloniën, js
van een zoodanigen bijlzonderen aard, dat
de herdenking van d.t feit beteekenis heeft
ver buiten den eigenleken kring van''handel,
nijverheid en scheepvaart. Vandaar dan ook
dat op dn en '29en Maart a.s. veler oogeh
zullen Zijn gericht naar Amsterdam, waa
het vijftallig college van directeuren, Br
C. J. K. van Aalst als president vooraan;
de velen zal ontvangen, die uiteraard uit
alle deelen des lands tot hen zullen ko
men om de maatschappij met haar hon
derdsten verjaardag geLufernischen aan te
bieden.
Inderdaad de Ned. Mandei Maafeclmppij
neemt een heel bijzondere plaats in ons
handeJsleven in. Wie daarvan met over
tuigd, was, heeft het kunnen merken in jde
crisisdageu van 1914, m de bange oorlogs
jaren achtereen, en vooral in den na-oor-
togstid, toen, na een korte angstig schitte
rende zakeaopJeving, een maimse-üjüperk
intrad, waarin piles wankelde en vieik Zelfs
datgene wat tevoren onwankelbaar hecht
scheen. Koning Willem I ging sui 1824 tot
hare oprichting over op advies van "het in
Nederland met verlof vertoevend Indisch
iaadsljd Mr. (Hi. W. Mimtsnghe. Het doel
der maatschappij weid in hare statuten, de
dusgenaamde artikelen van overeenkomst,
aldus omschreven
„De bevordering van handel, scheepvaart
en scheepsbouw, visserij en landbouw,
fabrieken en trafieken m Nederland en zijne
overzeesche bezettingen, en zulks door, met
niachtneming van hare egen belangen, de
bestaande en voor Nederland voordeel'ge
handelsbe trekkingen uit te breiden, door
nieuwe wegen voor den Niederiandschen
handel te openen en door al je zulke jon-
dememiingen, welke het vertier der voort-
bnengseien der Nederlandsche mjveiheid
konden vermeerderen en bevoideren en
welke naar het oordeel dei- dwecfie mmdea'
onder het hereik der particuleren vallen",
Die Koning, wiens verd.ensten op het ge
bied van. handel en nijverheid door de
hem ten deel gevallen pahteke vergu.zirag
niet voldoende zijin erkend, garandeerde
zelf in die ongunstige tijden 4 Va pCt. inte
rest van h®t kapitaal der maatschappij èud
f 37 millioen, waarin hij als. haai- deelge
noot optrad. AJs' zoodang..en_ook,-als„ïo-.Lschets, v,an de veelzijdige werkzaamheid der
41
ning behield hij zich het recht voor om
den president zonder voordracht, de direc
teuren qp voordracht der deelhebbers te
benoemen, welk recht eerst korten üjd is
opgeheven. In de eerste jaren heeft de Ko
ning, htij den ongunstigen toestand der maat
schappij, als borg soms de rente geheel
moeten betalen; in 1829 jbedroeg de door
hem voorgeschoten som niim f3l/a mil-
iioen. Eei-st in 1831, nadat de maatschappij
herhaalde wijzigingen had ondergaan, ver-
lieterde de toestand en kon de voorgescho
ten rente worden terugbetaald.
Dit was voor een niet gering gedeelte
te danken aan het in Weridng treden van
hst Cultuurstelsel van. Graaf van den Bosch,
waardoor het Gouvernement tot groot plan
tagehouder in Indie weid gemaakt en "de
lllïuidel-maatscliappij veelomvattende finan
cieel© en andere diensten verleende.
Alle producten van 'slands koloniale
landbouwbedrijven werden door haar ten
verkoop in Nederland geconsigneerd en zy
verschaften met de opbrengst daarvan, en
ook wel in voorschot aan de regeering, de
groote sommen, welke noodjg waren voor
het koloniaal beheer, hier en in Indie.
Men heeft veelal de neiging om hetvoor
te stellen, alsof het consignatiestelsel aan
de Handelmaatschappij zonder meer, zon
der eenige inspanning millioenen tin de
schoot wierp. Ongetwijfeld heeft de maat
schappij daarmede groote winsten gemaakt,
maar die weiden waarlijk niet zonder in
spanning verkregen De zeer aanz.enlyke
hoeveelheid producten, d.e het Gouverne
ment tengevolge van liet Cultuurstelsel te
ontvangen had, kwam in den regel binnen
een betrekkelijk kort tijdsverloop beschik
baar. Dan kon het gebeuren, dat soms een
vijftigtal of een zestigtal schepen tegelijk
in de verschillende havens van Java voor
het Gouvernement in lading waren, maar
aangezien op de eene afscheepplaats de
koffie vroeger binnenkwlam dan de suiker
en elders weer hot tegenovergestelde het
gevat was, terwijl de billijkheid medebracht
oiri de lading der schepen zooveel moge-
frjk gelijkmatig samen te stellen, kwam het
er voor de Factorij op aan om elk Iscihiip
van de groote menigte, die in de 'drukste
tijden soms in een week te barer beschik
king kwamen, eene zoodanige bestemming
aan te Wijzen, dat aan deze verschillende
eischen'liet best kon Worden voldaan. De
afscheep van de gouvemementsproducten
is in de jaren voor 1870, toen nog igeen
stoomvaartverkeer tusscken Indië en het
moederland bestond, door Mr.~N. PI. van
den Berg terecht een samengesteld rader
werk genoemd, dat met zorg moest worden
behandeld. Waarbij ook niet u.t het oog
dient verloren, dat bijl de verscheping der
producten op de Handelmaatschappij later
verplichtingen weiden gelegd, de met 'de
bevordering van de nationale scheepvaart
nauw verband Kielden.
v breidden de bemoeiingen van 'de
ractory op dit gebied z'dh voortdurend
mt, maar daarna begon de eerste beperking
ram hare alleen-agentuur, .doordat eenerzrjds
ae regeering rhet Cultuurstelsel afschafte
voor eenige producten en, anderzijds be
dong, dat van d© hooïAproducten koffie
en suiker ieder 150.030 pecol in Indië zelf
zouden worden verkocht Daartegenover ver
viel de verplichting der maatschappij bm
minstens fll mill.oen van haar kap'taal
aan te wenden voor den uitvoer van natio
nale vooral Twenfsehe katoenen stof-
feu, zulks volgens het laatste der bekende
„geheime Jijnwaadcontracten" Zoodoende
ken de maatschappij zich meer gaan toeleg
gen op eigen handel, waartoe betrekkingen
weiden aangeknoopt in de Vereenigde Sta
ten en Brazilië, voorts ui het juist voor den
particulieren handel geopende Japan, ter
wijl tevens de handel op Java weid ge
steund op voorwaarde van consignate Zoo
financierde de maatschappij do Del.-maat-
sclutpprj en beproefde zij zeffe Java tot
pioductieland voor de Nederlandsche ka
toenspinnerijen te maken; enkele cultuur-
ondememmgen nam zij in e gen beheer, en
zelfs beproefde zij leeds op Java de pe-
tio'eumwinning Had de Factorij in deze
richting hare wensohen kunnen doorzetten,
en ware zij niet gebonden geweest aan de
naar vanuit Amsterdam vooigesökieven
voorzichtighe.d, zoo oordeelt de aangehaal
de economische autoriteit, wellicht waren
dan. met naast haar verschuilende 1 chamen
ontstaan, die sedeit dien hunne vleugels
ruim hebben uitgestrekt.
De groote inkrimping van het Cultuurstel
sel na 1870 onthief de Htindelmaatsbhappij
van eene taak, die jarenlang het voornaam
ste bestanddeeL van haie werkzaamheden
had uitgemaakt. Zoozeer zag men met zorg
de gevolgen daan au tegemoet, dat vooi
het voortbestaan, der maalschappj zelfs een
oogenblik ernstige vrees werd u tgesproken.
Van de gom emementsproducten ontviel
haar de suiker geiieeJ, en eigenlijk til een
voor den afscheep van de gouveroconents-
koffie en het Bankatm had de Factorij van
toen af te zoigen. Vooral het gouveme-
ïueutstin heeft an den meuwsten tijd de
dusgenaamde Rijks agentuur weei veel be
langrijker gemaakt; in 1915 weid nog voor
bijna f 42 millioen aan gouvememenlspro-
ducten door de Nederlandsche Ri.mdeim.aat
schappjf in Nederland verkocht, hetgeen
echter tijdens den oorlog snol verminderde
Thans, na den oorlog, is het aandeel van
de maatschappij in den tinveikoop vooi het
Gouvernement slechts van ondergescii lcie
beteekenis.
Van het gaandeweg verminderen dei Min
sten der maatschappij als gouvoinementb
commissionair is liet natuurlijk gevolg ge
weest, dat de uit dien hoofde geuolen ba
ten in hare wmst- en veri es rekening lang
zamerhand eene geheel onbelangrijke plaats
zijn 'gaan innemen. Want niet alleen, dat
hare eigen zaken op koloniaal landbouw-
en financieel tenen middelerwijl van veel
meer belang zijn geworden dan de zaken,
die hare veihoudmg tet het Gouvernement
haar nog aanbrachten zij1 heeft daarnaast
in Furopa ook het terre.n van de groote
bankzaken berieden en deze zaken tot zoo
aanzienlijke ontwikkelmg .welen te bren
gen, dat voor een niet gering gedeelte
daarop de invloedrijke pos-te steunt, die
zij thans bekleedt. In zijn aantrekkelijk»
Nederlandsche Handelmaatschappy" wijkt
dr. C. te Muitum, vooral op haar Indisch
bedrijf. Reeds,voor dat zij einde der negen
tiende eeuw, het terrein van dc bankza
ken beriad, had zij gewerkt als voorschot
bank, vooral voor oultuuiondernemingen in
Indië. Zij is daarmede steeds bljjoen voort
gaan in steeds stijgende mate. Die heiee-
ningen en voorschotten op ondernemingen
en producten Zijn geklommen van ruim
f 7 millioen in 1874, tot ruim f 18 millioen
in 1916; de consgnatièn, die daaruit als
reeds gezegd, voortspruiten, maken het van
zelf sprekend, dat de maatschappij1 nog al
tijd een belangrijken goederenhandel drijft.
Zij verkoopt nog elk jaar'miikoenen p cols
suiker, duizenden pakken tabak en belang
rijk» hoeveelheden koffie, Tubber, kinabest,
copra e.d. voor rekeningvan de betrok
ken' ondernemingen m Oost Indie en in'Su-
riname. Daarnaast staat nog steeds hkar
eigen goed-ren omzet als lierinnering aan
haar oorspronkelijk bedrijf. Zij" biengt op
Java b.v. de su'ker ter markt van de to
taal 16 suikerfabr ©ken, Waadrj haai' recht-
streeksch belang is betrokken; zij veikoopt
meest in New-Yoric, de opbi engst van haar
suikerfabriek Mar.ènburg tn Suriname. Bo
vendien veilt zij sedert een,ge jaren weder
hare eigen koffie, die tijdens den oorlog
aanmerkelijk verminderde.
Zij is dus, naast bankier, in Indie vooral
1 andbouwmaatschappij. Gedu tende de o isis
van .1884 heeft zij dat duidelijk bemerkt,
maar een van de gevolgen van de crisis
is ongetwijfeld geweest, dat hare landbouw
belangen zich uitstrekten. In deze crisis
heeft de Nederlandsche Urandeimaatschapjplj
eene belangrijke rol gespeeld; wel treden
bij de maatregelen, genomen teneinde crisis
te bezweren, enkele voo-'aan® aande .perso
nen uit de Amsteidamsche handelswereld
in het bijzonder op den voorgrond, mann
in de belangry'ke rol, de de Handelmaat-
schapjpij daarnevens of misschien wel daar
boven heeft gespeeld, wordt in tal van
jaarverslagen teruggevonden.
In Oost-Azie zijn het, onder leiding van
van Taaek Trakanen, vooral de pogingen
geweest om in" Japan vasten voet te ver
krijgen, die de aandacht "hebben getrok
ken. De regeening, die op Decima nog al
tijd het -monopoiaestation der Oost-Iad sche
tiompagiiïe had beliouden, let d't lost De
Nederlandsche Handelmaatschappij1 nam
onmiddellijk de Factorijl °P dit kle.ne ter
rein bij Nagasaki over en vestigde later
een ander agentschap te KanagaWa. Zij' le
verde oa. aan de Japansche Regeering de
eerste oorlogsschepen en wist zeer goed
om te gaan met de ouderWetsch© organen
van. den feodalen staat. Die revolutie van
1867 bracht intusschen een ambtenaren-
bestuur, dat zich van haar afwendde.
Todh wilde de Handelmaatschappij aan
vankelijk niet wijten van de plaats, waar
aan zoovele nationale tradities verbonden
zijn. Totdat in 1880 het verlies van een
langdurig rpooes haar zich in eens van
het laatst overgebleven kantoor.,to Yoko
hama deed terugtrekken.Blare bol angstel-
ling in OostiAz'ë in het algemeen is intus
schen in de laatste jaren weer opgeleefd-
Door deelneming aan de oprichting der Java
DE VROUW VAN DEN EX-KHALIEF EN HAAR DOCHTER
■zmmms
China Japan lijn heeft zij medegewerkt tot
de geregelde wederverschijning der Neder
landsche driekleur in do Japansche havens
la de Enge!.,sche bezittingen verscheen de
handelmaatschappij ook weer na 1853, zij
stichtte er de kantoren te Benang en te
Singipore, Welke laatste oider de bekende
leiding van den tegenwooid gen president
der H mdelmaatscliappri, den heer Van
Aalst, 't plotseling aanzien berekte dat voor
de overige kantoren der Handelmaatschap
pij van zooveel beteebems is geweest.
Daarop is in den aanvang dezer eeuw ge
volgd de stichting van de agentschappen
te Rangoon en te Hongkong, terwijl dc maat
schappij op den eigenlijken Chineeschen
bodem haie wederintrede deed met een
kantoor te Sjanghai. Sedeit d.en heeft zij
met hare groote wissels en crediet-opera-
ties den Nederlamdschen en Nedeiiandsch-
Indischen handel^ maar ook den handel
in het algemeen.
De Neder!RjanidelmaaUc'iappij kieeg bi}
de oprichting tot een der meeat eer\Toile
gedeelten van thare taak oim m de nijver
heid in het eigen land naar krachten te
steunen. Diie taak heeft zuj zeker met ver
zaakt. Rrjzomdeie werkzaamheden, die bij
de opricht-ng met name genoemd zijn, zoo
de bevordering van den theehandel op
China en van de visscherij in de Indische
wateren, heeft zij betrekkelijk spoedig op
gegeven. Nieuwe wegen, die zij bewandelde
m Zuid-Amer,ka, heeft zij na geleden ver-
Hezen weder verluten/tterwrjl 2öj in Bira-
mJie eerst omtrent I860, vooral m verband
met koöiebelangen, is opgetr-erlon De ve
lerlei betrekkingen, d.e met deOostkust
van Zuid-Amerika ontstonden, hebben de
Jfandelmaatscliappij ook geleid tot hare
krachtige 'medewerking m de oprichting
van de Koninklijke jHjoRandsche Lloyd, wek
ker voorgangster, de Zuld-Amenka lijn
slechts door deze krachtige oombinat e uit
Duitsch© handen weid gered. 'BH Centraal
Amerika, dat de Hjaudelmaabschappij in
vroeger tijden geheel ter zajide liet, niette
genstaande vluchtige plannen van Willem
I omtrent een Panama-kanaal, bemoeide zg
zich in den vorm van de jHjollanri-Centraal
Amerika Handels Cie.
Met de eigen koloniën m West-Indiê liet
de Handelmaatschaapij zich niet in voor
het jaar 1863; het behoefde»troinwens niet,
omdat in het moeilijke arbe.dsvraagstuk tot
op dat o ogenblik ruimschoots door het be
staan der sjaveinij weid voorzien. De mede
werking der Maatschappij is daarna ge
vraagd en verleend; de aankoop van de
plantages Mariënburg en Resolutie, is het
gevolg ervan geweest. 'Be Maatschapp$keeft
ook krachtig medegehoipen bij de oprichting
der Surinaamsche Cultuur-Maatschappij, en
al verdwenen de groote verwachtingen om-
tient de bacovencuituur voor "het meeren-
deel in rook, die cultuUrmaatsiChappij bleef
dooi werken, later met Liberia-koffie. In de
"West-Indische kolomen heeft de Handel
maatschappij zich ook bemoeid met de
goud-exptoitatie, terwijl zij op Curasao den
stoot gaf tot de oprichting van de eerste
sisal-etituuimaatschapptj.
In Nederland was de cerate groote taak,
die haax in 1824 wachtte om eene moderne
katoenindustrie te kweeken, Zij bracht deze
in Vlaanderen tot stand, en moest dienten
gevolge, na den Belgischen opstand, op-
ncerlw aan het zoeken. De Ctercq, haar
secretaris, kende Twente al sedert 1815,
wist dat daar linnen en katoen gemeven
weid tegen klein loon, en wist ook, dat over
Twente de route naar Duitsohland lag; de
Handelmaatschappij heeft op zijn initiatief
zich met Twente bemoeid, en dat daar
thans het grootste industrie-centrum geves
tigd is, dat wij er kennen, is zeker (m (eer
sten oorsprong aan haar te danken. Toen
zij Twente, mede in-verband met de op
heffing van de Jijnwaadcontracten voor
goed losliet, bleek dit m staat zichzelf om-
lioog te weiken, wat intusschen aan de
oorspronkelijke verdiensten van de Handel
maatschappij niets afdoet. Als andere voor
beelden mag gewezen woiden op den steun
die omstreeks 1903 aan de West-landschie
groententelers is verleend, op de oprichting
van een Nederlandsche Fabriek van ven
sterglas te Maassluis, op de stichting der
groote ptantenboteriabriëk tegenover Am
sterdam, op het opvoeren van de stoom-
ivmdind ustrie in Noord-Brabant, op steun
aan de andrlnefabr.ek te "Naaiden en een
aantal machinefabrieken, die ook voor haar
Indisch bedrijf van beteekenis waren.
Nog' een bewijs, dal ide nationale in
dustrie gesteund werd, al was, zooals Quack
zegt, de winst niet dadelijk te voorzien, is
de hulp aan de Hollandeche ondernemers,
die de groote verbeteluigswertoen bij Sjang
hai ondernamen. Eu de gelegenheid om
in den oorlogstijd kapitaal te steken m
nieuwe industrieel» ondernemingen, is door
de Handelsanaatscliappij zeker niet onge
bruikt voorbijgegaan. Met andere kapitaal
krachtige instellingen en firma's hoeft zij
medegewerkt aan de Nederlandsche Bank
voor den Russischen handel te Petrograd,
waarvan toen de noodlottige afloop zeker
niet kon worden voorzien; tot de Holland-
scho ZuidrAmeavkaansche Handelmaat
schappij, terwijl zij met de Rotterdamse he
Bmikvereeniging de Hoilandsche Pauk voor
Zuid-Amerika en de uitbreiding van haar
werkkring tot Brazilië ondernam. Dlat de
N. O. T., welker diensten gedurende den
oorlog als algemeen nuLtig worden erkend,
onder leiding stond van den president van
de Nederlandsche Handelmaatschappij, was
uiteraard niet alleen persoonlijk of ander
toeval; evenmin kunnen onvermeld blijven
de diensten, «Le de Handelmaatschappij
beeft bewezen bij de uitgifte van de eerste
zelfstandige Indische leening van 62% mil
lioen. Men mag gerust zeggen, dat waar
lieL gaat om! groote dingen op het gebied
van handel of nijverheid in ons land, de
Handelmaatschappij daarbij te vinden is.
Vóór hel jaar 1874 walenwissel- en
bankzaken voor de Nederlandsche Handel
maatschappij verboden terrein. Artikel 63
van de artikelen van Overeenkomst zeil»
met een nauwelijks verholen minachting.
„Het is aan de maatschappij yerboden in
fondsen of in den wissel te speculeeren."
Hoewel dit artikel in 1874 verviel, heeïft
het tot na 1880 geduurd voordat de Neder-
iandscho Handetoiaalschappij zich op dit
gebied ging bewegen, vooral dank zij het
initiatief van den financier Balthazar Hel
dring, van de nog jonge Kasvereoniging
naar de oudere en;;deftiger Handelmaat-
schappg overgekomen
Welke beteekenis op dit oogenblik de
wissel- en bankzaken voor 'de Nederland
sche Handelmaatschappij hebben, behoeft
nauwelijks betoogd. In 1883 treft men op
de balans der Maatschappij voor bet eeir3t
een post deposito's en Girorekening aan;
het saldo was toen 2% millioen en het
verslag sprak reeds van belangrijke uit
breiding dier financiede operation, Brj de
crisis van 1884 konden Ideze nieuwe geld
middelen goed to pas komen. Het saldo
bereikte aan het -einde van dat jaar dan
ook reeds 61/» millioen en groeide daarna
hoe langer hoe- s terker. De laatste ba
lans onder HeLdring's presidentschap ver
meldde, wat de vestigingen in het Verre
Oosten betreft, -.toen. saldo aan deposito's
en giro's van rujiaru 75Vs millioen. En m-
lusscbea waren tonder zijn presidium ook
de wissel operation met groote kracht be
gonnen. In 1902;kwami voor het eerst, zon
der ©enigen commentaar, ©en post van
wissel-operalien <ki rekening op de balans
der Factorij voorij men had er toen bijna
3 millioen aan wissels in portefeuille, maar
het volgende jaar. ruim 13 millioen, in
1905 al bijna 30 milliccn. Hel bankbed rijf
is dan ook zonden Lwijfei in den loop der
laatste jaren do hoofdzaak geworden big
de Itoudidmaatschappgin omvang ten
minste overtreft Heit verre al het andere,
helgeeen pas in de^verslageii van 1911 en
1912 en daarna djiideiijk man het licht
komt
HeLdiing heeft in het door hem ui nat
opzicht ondernomen werk opyoJgem van
groote kracht gevonden, -eerst in den heer
J. T. Crernor, daarna in ür C J. K. van
Aalst, die na een korte maar schittóitoide
carrière in den dienst der Maatschappij in
Indië, reeds in 1912 tot president weid
benoemd, en, na hel Nederlandsche eco
nomische leven gedurende den oorlog me
de te hebben beheerscht, nog steeds aan
haar spits staat. Het kapitaal der Maat
schappij heeft daarvan duidelijk de gevol
gen ondervonden In 1901, het eerst jaar
van Heldring's presidentschap, was hel
reeds op 45 millioen gebracht; tegelijk was
in de statuten voorgeschreven, 'dathet voor
1 Januari 1911 de 60 millioein moest be-
reiken Thans is het tot 80 millioen ge
bracht, terwijl blijkens de laatste balans
het r-eserve-fonds bijna 20 millioen bedraagt
en do buitengewone reserve de 2®1/? mil-
lic-en overschrijd t. De Idepositojs op lan
gen termijn bedragen 100% millioen; de
retening-oouran thouders. ïuiLml 230Vu mil
lioen; terwijl op de laatste balans (1922)
de te innen wissels voor bgna 51immioen
waren uilgetrokken, de beleeningen, vooar-
schotten en prolongatién voor ïuim 170
millioen. Op de gecombineerde, winst- en
verliesrekening kwam de previsie interest
en wissel repeating voor met ririm 16'Y»
millioen Cijfera, dip over 1922 kan hèt
ook andera? aanmerkelijk vermindering
toonei bij de cdjfera van 1921, maar die
toch' nog altijd, ook in het losse verband,
dat wij hier volgen moeten, bezien, een
duidelijk beeld geven van den respecta
belen omvang en beteekenis dezer voor
Nederland zoo belangrijke en waarlijk
groolsche onderneming
v. d. M
Gemengd Nieuws.
Waarschuwing
Dia commissaris van politie te Leiden
geeft in overweging bij hem inlichtingen
in te winnen alvorens in handelsrelatie te
treden met Willem Vermeulen, gebolren te
Bodegraven, 14 Maarl 1895, voorheen wo
nend© te Bodegraven, Hazerawoude, Ab
coude, Boskoop, Woerden, enzthans wo
nende in Banvoutöjvaaider bij Woerden.
De ziekten Ier vuile handen
Een medewei kor van ld© Matin had on
langs een onderhoud met dr. Manieé, den
leider van het laboratorium van het zie
kenhuis Beaujon te Parijs. In zjjn gesprek
met den journalist wees hij er op, dat tal
van ziekten, o. a. typhus en diphtherie
door vuile 'iranden met vuile nagels ver
spreid worden. Ook epidemieen van aman-
del ontsteking en bloedzweren wenden door
infectie te voorschijn geroepen, die met
vuile handen in verband staat. De lieve-
bngsplek der bacteriën schijnt onder den
wtilen nagel te zijn. Da Manté heeft her
haaldelijk de nagels van personen, die m
zijn laboratorium kwamen, onderzocht tn
was er telkens verbaasd over, hoeveel
ziektekiemen daar een schuilplaats hadden
gezocht.
Zorgt dus steeds voor schoone handen
en schoone nagels en waakt er voor, dat
zij, die u hed-cnen eu verzoigen, even
eens schoone handen, hebben!
Te:ien mond- en klauwzeer
In de N. T. Ct vestigt mr. A. G. A. rid-i
der van Rappard de aandacht op een dooi'
eein landbouwer in een der Belgische land
bouwbladen aanbevolen middel legenniond-
en klauwzeer. Deze prijst het als genees-
midiM legen de ziekte
In een chainpagneflesch van een liter in
houd doet men 100 gram goed zuivere,
dregfl gis'. Men voegt daaraan toe een
kwart liter azijn en vier klontjes witte
suiker. Vervolgens vult men de flesch met
■water, men kurkt deze eu men bindt er
een flink touw om, opdat de kurk er niet
kan afvliegen Ten slotte plaatst men de
flesch gedurende Lm cv uren op ©en wanne
piaals om den inhoud te laten gisten
Dlaaiua geeft men liet zieke beest of dat
hetwelk men voor besmetting wil vrij
waren hot middel eens in.
IleL komt hoogst zelden voor, zegt de
Belgische landbouwer, dat men meer dan
eens het middel moet toepassen Door
gaans heikrijgt het zieke dier na 4 of 5
uur zijn gewonen eetlust.
Veelbelovend
Een 15-jarige Duitsch» knaap, was by
familie te Wouw, doch ideze, «tie het zelf
ook verre van breed heeft, wilde hem w-eeï
kwijl. Die marechaussee zou den jongen
naar zijn oudera terug zenden, doch toen
zij dit plan wild» uitvoeren bleek de knaap
reeds de plaat gepoetst te hebben met
medeneming van een fiols "welk)© hij in de
buurL gehuurd had
Pola Negri's Baardaap
Dte beroemde filmdiva Pola Negri bezit
als speelgenootje een kleinen Turksdien
baardaap, met name Nero, die haar over
al vergezelt. Meer dan eens hoods heeft
©en reporter haar de vraag gesteld, waar
om Nero nooit of nimmer een Hol ver
vult in de filmdrama's, waarin de Pool-
scba aeiricë zooveel succes boekt
Nero zal nooit gefilmd worden I ver
klaarde Pola Negri met beslistheid 't Is
al »ig genoeg dat wij menschen elkander
uiUaciien, als hun schad.nw op het witte
dook schemerL!
Intusschen beweert men, dat Pola's wei
gering op geheel ander© gronden trust Ne
ro hjkL op haar; hef valt niet te betwis
ten Zij kan. het niet verdragen, dat haar
spel door onwaardige kankaturen. zou wor
den geprofaneerd.
G oote uitvoer van paarden
In midden-Limburg wordt door d*© Duit
sch© kooplieden een geweldig© opruiming
gehouden in de paardenstallen der Lim-
burgsch© fokkera. Zelfs stamboèkdieren van
f4000£5000 gaan van de hand. In de
laatste tien dagen moeten reeds moer dan
600 exemplaren zijn uitgevoerrd.
Kerk en SchooL
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Garijip, ds. Ph Peter,
te Warns.
Geref Kerken.
Aangenomen het beroep naar Helle-
voetsluis en Nieuw Helvoet, door ds. J. E.
Westerhuis, te Oud-Loosdrecht.
Bedankt voor het beroep naai- SjI-
volde-Gendringen, Wouw en. Stryen, C. A.
Vreugdeahil, cand. te Rotterdam.
Universiteit te Leiden. Doctoraal examen
rechten de hoeren W. J. M Bosschart en G.
F. de Stoppelaar.
Universiteit te Groningen. Doctoraal
examen avis- en natuurkunde, hoofdvak
scheikunde, bijvakken toxicologie en bacte
riologie, de heer J. H. G. Post
"Bevorderd tot arts de hoeren W, J-
Mulder ien H. P. Mulder, belden geboren te
Veendam, fell H. J. H. wan Dienden.ge
boren te Rotterdam. - 5
Universiteit van Amsterdam. Doet., .ex.
geschiedenis de heer W. .Zwter -W/zn,
Bevorderd tot 'doctor indegeneeskunde
op proefschrift: Over tuberculose der vrou
welijke geslachtsorganen/ 'de -heer P. S.
Zecha, arts, gehorent-te Batavia u
Technisch© Hoogeschool. D© promo'iee tot
doctor in d© tedinieehe wetenschap van
ir. P. H. Hermans, is geschied met lof.
w
#1
tl
m
i sP
-51 A 1
i *f< -» -4 v"4 *fc .*-* J i
v 1 - W
DEB
il
A
r
~W
j aV
A- J»
