Z. Exc. vraagt naar d© werkelijk© oor
zaken, waardoor do buitenlandsche prop a
ga nda oen dergel ijken omvang heeft kun
non nemen.
De volkshoofden en de demangs verklaren
eenparig, dat het ad at verband verzwakt
was, terwijl juist een vol'edige erkennnu;
dooi- het gouvernement en do verheffing
van den stond van den penghueloe noou
zakelijk ivaren.
De landvoogd stelde vast, dut verdwij
non van het distrietsbestuur uitgesloten
is. tl ij zal verheffing van den stand van
don penghoeioo overwegen.
De volkshoofden en de domangs betreu
ren het, dat de negari-ordinantie voor som
,n,ge penghceloos een onderscheid maakt
Dot is wonsehelijk, dat zij allen lid zijn vai
den negariraad. Aangedrongen werd op
betere bezoldiging van het negarihoofd en
op aanstelling van een apat teu ambionnai
voor het innen van de belasting, zooda:
het hoofd niet aan de schrijftafel gckluis
terd is; voorts op erkenning van de be
teekenis van het negarihoofd tegenover de
.bevolking.
De landvoogd zegde zijn volledige mede
werking toe.
De volkshoofden uitten geen klachten
over don belastingdruk, met uitzondering
van de personeele belasting op adatbuizen,
do slaeht-belasting bij aclalpf-echtighedeii
en de heffing van opcenten op de be
lasting uit hot inkomen van de familie
Aangedrongen werd op adat onderwijs. Het
godsdienstonderwijs moet facultatief zijn;
hot onderwijs moot gegeven worden door
leeraren, die aangewezen zijn door de
negari en goedgekeurd door het gouverne
ment.
De landvoogd richtte zich daarop tot het
Europeescho bestuur.
De resident verklaarde, dat bet dis'ricts
bestuur geen fouten gemaakt bad bij di
regeling van de negari-ordinanties, doch
bij 'de uitvoering. Hij is een voorstander
van de afschaffing van do opcenten op
den aanslag van liet familie-inkomen. D
heer Hamerstel zette de vooivleeien van
larashoofden uiteen.
De landvoogd sloot de conferentie me
't herhalen van den uitdrukkelijkere \\enscl
van de regeering, dat "herhaling Van de
onlusten voor goed uitgesloten moet zijn
'Hij noodigde het bestuur en. de ibevol
king uit, aan te toornen, dat de actio van
de communisten niet in de eerste plaats
het gouvernement, doch de bevolking zeil
schade toebrengt. Do regeeiirg' zal binnen
kort een aantal ambtenaren, onder w>e
ook inlandsche, toevoegen aan den ïosi
dent voor het onderzoek van alle vraag
stukken.
Buiten stonden honderden volkshorde:
en belangstellenden. Enkele penglinelocn j
fielden toespraken. De landvoogd sprak
onder het gejuich van. de bevolking zijn
goede wcnschen uit voor-de Minangkabau
Vuurwapens voor
employés.
Sevnarang, 3 Februari. Volgens de Loco
motief keurde de regeering den bestuuis
maatregel in Djocja goed, om vergunning tc
geven aan alle administrateurs op de ondei-
nemingen, tot bet aanschaffen van vuur
wapens, welke in bruikleen zullen worde:
gegeven aan de employés. Deze maatregc
zal door geheel Indië worden doorgevoeld
Conferenties ten paleiz.c.
Batavia, 3 Febr. De conferentie ten pa
leize met do bestuurshoofden van Java zal
op 15 en 16 Haart en die met de "bestuur?
hoofden van de buitengewesten op 22 ei
23 Haart gehouden worden. Hbofdzakelij'
zullen onderwerpen beliandeld wotden, die
in verband staan inct den iuwendigen po
litiekon toestand van hot oogenbllk en vat
do naaste toekomst.
Bewupeningsvcrniindoring van de luchtvloot.
De hoeren Loudon, de Brouekcrc en Ve-
verka, wien de ontwdpeningscommisse dc
benoeming van twee commissies van de--
Icundigen had opgedragen, hebben in! dc-
commissie tot bestudeering van de econo
mische gevolgen van do verschillende stel
seis van bewapeningsvermindeiirg mr-t be
trekking tot do luchtvloot onder andere:
tot lid benoemd onzen landgenoot Plesman
directeur van de Koninklijke Luchtvaar!
maatschappij te 's.Gravcnhage.
Ministerieel bezoek.
Minister Slotomaker de "Bruine heeft gis
termiddag een bezoek gebracht aan de fa
briék Werkspoor te Zuilen bij' "Utrecht.
Werkloosheldszorg.
Biet bestuur van het Nederlandsch Syndi
calistisch 'Vakverbond beeft aan den min's-
ter van binnenlandsche zaken naar aan
leiding van de conferentie op zijn departe
ment met de vertegenwoordigers van <b
drie groote gemeenten, betreffende di
werkloosheid en eventueele vermindeiiiif
van steunverl-eemng, geschreven, dat hol
bij voorbaat tegen elke verslecliting in ch
positie van do werkloozen en de eventueele
vermindering van hun financecle stennui'
keering ten scherpste protest aanteekent
Biet dringt er op aan, de productieve werk
verschaffing onverwijld krachtig ter ban.'
te kiemen, en, indien' daartoe geen voldoend:
gelegenheid beslaat, ten minste de gelden
de werkloozenondersteuning te handhaven.
V 1
Gisteren is in het gebouw van fret de
parlement van binneinlandsdie- zaken en
landbouw de tweede conferentie gehou
dein van den minister, mr. Kap', met dc
vertegenweoudigers van do vier groote go
meenten.
In deze conferentie waren aanwezig de
minister van binmeinlandsehe zaken on
landbouw, mr. Kan, de hoofdcommies aan
zij'n departement, de heer Meyer de Vries
en ;ite wethouders, de hoeren dr. Vos, Am
sterdam; Nivard, Rotterdam; Drees, Dc:
Haag; de Waal Malefijt cfnj Smulders,
Utrecht.
In deze comfeaenti© hebbea do bespre
kingen zich beperkt tot deze twee hoofd
zaken
1c de uitvoering van werken ter plaatse,
bij wijze van \yerkverschaffing, waarbij o.a.
naar voren kwamen de vernoegd© uitvoe
ring van marktplaanem to Am s lor Jam,
'z-Gvavenhngo en Utrecht, het Zuiderpark-
pl am te 's-Gravenhago on het W es Hardsell o
kaïnalmplan;
2e>. ld© lijdelijke verplaatsing van werk
loozen naar ontgir'ningcn in Drenthe. Wat
de uitvoering van werken tor plaatse be
treft zullen de batrokken gemeentebestu
ren met do regeering overleg plegen over
hetgeen, zoonocdig in samenwerking met
en met steun van do regeering, op dit ge-
Lied kan gebeuren.
Concrete plannen zulten den minister
in den loop der komendweken worden
voorgelegd.
'De wgeorifrtg is bereid do eerste proef
niet 100 werkloozen (tut elko gemeente 25)
te orgamisoerere
De werkverfchatfiug in Drenthe.
Voor don luuivaug van do a,s. veetncami
pague wordt in de Wending-er veencinnul-
t'g werk verricht door do demping van
het z.g. VkGdoidiep, een veen ka naai, dat
liet uiteer aan het doel beanlwaoH.lt, om-
dat het veen daar versneden is. Bij deze
werkzaamheden vinden velen goed betaald
werk Een mooie nteuwo verkeersweg wordt
door dat deel der veenen aangelegd.
De reede van Holiutn.
Kaar aanleiding van een adres va.'u tie
inwoners van Helium aan efcKi minister
van Waterstaat omtrent den slechten toe
stand. waarin de reede van Hotilum op
het eiland Ameland verkeert, en do daar
mee verband houdend© vragen door het
Kamerlid San nes aan dezen minister ge
stold, is door den ingenieur van don wa
ters! nat een onderzoek ter plaatse inge
steld.
Uit den Rottordamsclien Raad.
Do gemeenteraad van. Rotterdam heeft
aangenomen het voorstel tot den bouw
van het Zuiderziekenhuis op den Linker-
Haasoever, en dat lol de stichting van een
nieuw kantoorgebouw voor het e'.ec.rici-
teitsbedrijf. Voorts heeft de raad zich ver-
eenigd met hot vcors'el betreffende een
nieuw plan van indeeling en bebouwing
van het M:\tbenesscrpleim
De opheffing der Huurwetten.
In Amsterdam wordt d© mogelijkheid
oveiwogen om een liuuncro-rilening, tot
vervanging van de eerlang verdwijnende
hiumveltcn, tot stand te brengen.
STADSNIEUWS.
De Schtednmsehe Stedenarond.
Do Schledamsche Stedenarond, uit
gaande van "Oe Radiovereeniging a'hier, in
-am en werking met den lljlversumsch-en.
Draad ico/en Omroep, zal p'aats bebben opf
Haandag 2S Februari.
Waar natuurlijk niet al'e hier bes'annde®
vereeuigiugen op één avond konden mee-'
werken, zijn voor de eerste maal do oud
ste aangezocht, doch de Radiovereeniging
hoopt in April een tweeden avond ie geven
om aan het verzoek van de anderen, die
nu niet kunnen meewerken, te voldoen.
Zevende Eeuwfeest St. Franciscus.
JOtyaar geleden leefde iu Italië een man,
lie van groote beteeken is is geweest vooral
.'oor de R. K. Kerk en 'daarom behoeft
net geen verwondering te baren, dat liet
vorig jaar de Paus aanbevolen heeft het
verscheiden van 'dien man, St. Franciscus
van Assisiö to herdenken.
Door allerlei oorzaken is de plechtige
viering van het zevende eeuwfeest Van St.
Aaneiscus' zalig afsterven hier ter stede
wat later gesteld. Eerst gister had do eer-te
van de heide georganiseerde avonden inl de
zaal van den R. K. Volksbond plaats. De
noeste leden van het eere.comit», o.a. de
burgemeester, de heer 'A. J. Gijken,, en mr,
U. M, van Vclzcn, waren aanwezig.
De heer G. J. i n c en t, voorzitter van
het uitvoerend comité, sprak een kort ope
ningswoord, waarna pater Rudolph us
D.H.C. eeri feestrede hield over: St. Fran
ciscus en onze tijd.
St. Franciscus, aldus spr. heeft groote
betcekenis voor onzen tijd, als zijn geest
lo harten vernieuwt en wij trachten zijp
voetstappen to drukken. De pausen Deo
MUI, Fius X on Üenedictus XV, hebben
in 'tbizonder gewezen op de groote betce
kenis van St. Franciscus, die de l.efde pre-
likte en in toepassing bracht in een hart
vochtige wereld, die de geest stelde boven
le stof, die het Evangelie in beoefening
bracht. Er is een geweldige tick naar Fran
ciscus van Assisic, maar velen hebben hem
in zijn boetekleed niet gekend; voor hen. is
Franciscus een leuze, geen daad. Haar juist
Franciscus' daad beeft do wereld noodig,
nu we staan op een keerpunt in de wereld
geschiedenis. De oude maatschappij heeft
ifgcdaan en de weg moet geëffend voor een
nieuwe maatschappij. Bet leven van de vol
ken en staten heeft een wending genomen
en nu hebben de menschenl tot taak hot
leven te vullen met de Evangelische daad,
le maatschappij te veroveren voor de kerk.
daarbij moet men niet bang zijn voor of
fers; er zijn apostelen noodig.
De heraut van den Christus is Franois-
cus geweest, die in de 13e eeuw niet alleen
1c kerk heeft hervormd, maar ook de grond
slagen heeft gelegd voor een nieuwe maat
schappij. Franciscus heeft gepredikt de
Jhristelijke, broederlijke liefdo, en de be
strijding van de weelde cn het egoisme.
Wc moeten zijn taal omzetten in de taal
van onzen tijd. Van de gevaren) die onzen
tijd bedreigen noemde spr. er slechts twee;
de onteering van het familieleven en de on
eerlijke concurrentie, hot egoisme in handel
m industrie, waarop gebaseerd is de klas
senstrijd. De wereld roept om opofferings
gezinde mcnschen en toepassing van de
christelijke liefde. Niet alleen de natuur ijkc
honger moet gestild worden, maar ook de
rnoreele honger, die allerwego hoorscht.
Spr. wekte tenslotte op Franciscus te
volgen; het vaandel der broederlijke lief
de gaat voorop.
Ka deze met aandacht gevolgde rede wer
den een groot aantal lichtbeelden vertoond,
die betrekking hebben op het leven van
St. Franciscus en dio door pater Rudolphu-s
met veel jcennis van zaken werden- toege
licht. i i
De heer !A'. Slinks r t uit Nijfcnegen zong
daarnta een drietal soli voor bariton; Bei
Magnificat van den Kloosterling, Altos Mal
lied in Tier B'ittwocho en Vcsporgosang,
waarvan vooral liet laatste uitstekend werd
voorgedragen. Do beer Slinkert beschikt
over oen mooi en krachtig geluid.
Do lieer Jos. if althans uit Rotter
dam gaf eveneens drie soliKyrie Eleison,
Bfblischo bieder Nro. 6 (van Dvorak) en
Ein Traum (van Grieg). Ook de tenor oogst
te voel succes. De heer G. Verstraateu uit
Rotterdam toonde zicli een uitstekend bege
leider aan den vleugel.
Na de pauze 'trad hot R. K. Gemengd
Koor Lorenzo Perosi op, dat onder leiding
van den heer Paul v. d. Putten "het St.
Franciscus Oratorium, tekst van pater Gil-
bertus Lohuis, muziek van W. van Kalmt-
hout, ten gehoore bracht. De tekst scheen
ons gelukkiger dan do muziek.
Bet koor telt slechts enkele mannelijke
krachten, maar deze vergoeden aan capa
citeiten veel van hot tekort aan aantal Als
forto gezongen weid, konden zij zich even
wel niet voldoende handhaven tegenlover de
vele vrouwenstemmen.
(Als solisten traden op do heeren Slin
kert en Hkdthaus.
In hot oratorium komen gedeelten vooi
voor declamatie. Die verzorgde de heer P.
Groenendaal op zeer verdienstelijke wijze
Wat minder handenbeweeg zou de voor
dracht nog ten goede komen, die echtoi
ook nu reeds meer dan eens uitstekend was.
Nadat de'eere.voorzitter, deken A. J. C.
Schraag, allen, die aan het welslagen var
den inooien avond hadden meegewerkt,
dank had gebracht, zong Lorenzo Perosi"
nog het bekende koor met terzet uit ,,Die
Schöpfung"; Die Bimmel erzahlen.
Te ruim 11 uur was deze eerste feestelijke
herdenking die om half 8 begon be
ëindigd. Zoo men weet, wordt a.s. Zon
dagavond hetzelfde program nog eens uit
gevoerd. De entreeprijs is dan echter aan
merkelijk lager gesteld.
Yr(jziun!g Dem. Boud, AM, Schiedam.
De aid. Schiedam van den 'Trijz. Dem
Bond hield gisteravond haar jaarvergade
ring in Husis Sacrum. De vergadering tc
vrij goed bezocht. Bet jaarverslag van den
secretaris getuigde van opgewekt veroeni
gingsleven, dat van den penningmeester, van
een gezonden finaucieelen toestand der af
deeling.
'Enkele namen werden genoemd als can-
didnat voorde a.s. gemeenteraadsverkiezing.
Do plaatsing op de lijst zal bij .referendum
onder de leden gescni'edon. zooals in den
Vrijz. Dem. Bond gebruikelijk is.
De aftredende bestuursleden weiden bi,
acclamatie herkozen.
Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling.
In afwijking van de vastgestelde sprekere-
lijst zal Zondag 6 Febr. in Pandora dr
heer 'A. Pleysier optreden. Als onderwerj
heeft hij gekozen: ,|H|umor in taal en let
terkunde". Bun modewerking vetieenort d<
dames C. kV. Dersjant (sopraan en A. IJlen -
driks (piano).
De lezers worden verwezen naar do be
treffende advertentie in dit blad.
Streeknet.
In do afgeloopen maand werden van
Schiedam naar Rotterdam 85 522 teteFon
gesprekken gevoerd, van Rotteidam. naar
Schiedam 80.793, te zamen dus 166,385
gesprekken.
Do verloting.
Dc moeilijkheden, Verhonden aan de uit
reiking Van de prijzen, gewonnen bij' de
verloting ten bate van de Verven, tob be
scherming Man Zuigelingen, heeft liet Ju
bileumcomité onderschat. Maar nu zij dat
in ziet, do-et zij alles rvat in haar Menno-
gen is om aan cle Avenschen van do prijs-
winners tegemoet te komen. Vanaf heden
zal or op de dagen, gisteren gepubliceerd,
een der dames Aten het Jubileumcomité
reeds om drie uur mirt. in den Dooie
aanAirezig zijn, om de prijzen uit te reiken
aan de rechthebbenden.
We verwijzen naair de advertentie, waarir-
medcdeelingen Avorden gedaan omtrent Lan
gandoen's Cadeau cauponreoiame 1927.
De serviezen zijn j 1. Zaterdag geAvonner
door J. P., Prins Eraclierik Hendrikstraal
23b; J. E„ St. Lidniinastraat 21a; B. H.
Broersrest 97, en C. AI., Hoogstraat 4a
Morgen zijn er drie, d)e een thee-servie.-
cadeau krijgen. Voor bizonderheden om
tivnt de Avijze, Avaarop men zich de kan-
kan scheppen voor een dergelijk 'cadeau
A-erwijzen avc naar de advertentie.
Gistermiddag 4 uur is de ll.jarige J, di
Vr., Avonende Klein Groenendal 13a. looi
hij achter een auto liep, gevallen. Met een
bloedneus is liij den politiepost op' dc
Broersvcst binnengebracht. Later is de
jongen door de politie naar zijn ouderlijk
liuis gebracht. i i
licht op.
5.15 n.m.7.08 vtm.
4/5
5/6
C/7
7/8
S/9
9/10
10/11
Febr.
5.18
5.21
5.23
5.25
5.27
6.29
7.0G
7.04
7,02
—7.—
—6.59
—6 57
AGENDA.
Scïfiedam'.
Lus or, Broersvest.
Hedenavond 8 uur. Belscho machten; Plen
ty money; JM gevecht aan dc
grens. Op het tooneel: Los other,
accordeon.virtuoos. Zaterdag luolf
6 matinee. Zondag vanaf 2 uur
doorloopende voorstelling.
Pandora Bioscoop, Hoogstraat.
Hedenavond 8 uur. De onbekende soldaat;
Dre goudzoekers van Alaska. Opbelt
tooneel Corry Betist, HJoll. sou
brette. Zondag doorloopende voor
stelling van 2 tot 7.15 uur.
4 Febr. Evang, Lufh. Kerk, 8 uur. 3e Vvin-
texlezing, Spreker ds, C, C. G. Vis-'do n-ntiqualc opvoeding, kunnen worden
ser over: De Avonderon van! liet
ongeloof.
5 Febr, Husis Sacrum, 8 uur. Feestavond
1 Sympholnio-orlvest „L. v. Bco'ho-
ven".
5 Febr. Kunstmin, 7.30 uur. Ledenverga
dering For tuna.
6 Febr. R.-K. Volksbomdzaal, half 8. Vie-
riing Zevendö Eeuwfeest St. Fran-
ciseus. Lozilng met Jichtboeldiein
door pater Rudolphus 0. M. C.
dn uitA'oering St. Franciscus orn-
i i toirium.
7 Febr. Tivoli 7 uur. Kinderbal voor leer
lingen van A. SchHperoord.
8 Febr, Musis Sacrurn', 8 uu,r. Vereen, voor
'Armenzorg en tegen bedelarij. Le
zing Man Mr. H. da B,ie over: Het
hulp- en bescherming b'ehloeMende
kind.
10 Febr. 8 uur. Maatschappij tot Nut vain
't Algemeen, Departement Schie
dam. Lezing.
10 Febr. Verceni g ings 1 oka al Blroorsvest, S
uur. Ijezing ds. J. W. Tonsbock
iHloo zijn Ave aan onzen Diijbel ge
komen? (NieuAve Testament).
Rotterdam.
Heden a. v. a. Circus Schonwb., 7.30 u
Revue Henri ter Hall 1927-
Heden e. v. a. Casino Coolsiiïgel, 8 uur
Revue: Nou nog mooierI
Zondag 2 uur: Matinee.
Haten, 'tot 0 Febr. Tiv. Scliouwb. 8.15 u. De
Scheepsbouwer (N. Rott Tooneel)
Zondag matinee,
i Febr. Groote Schouwburg, 8.15 uur. De
zusters of Casanova in Spa. (Rot
tcrdamsch Hofst. Toen.).
5 Febr, Circus Schouwburg, 3 uur. Cc
Pop. Concert R, Ph, Oxk.
5 Febr. Groote Schouwburg, 8 uur. II bar
biere di Siviglia. (Ital. Opera).
j Febr. Casino-. Coolsingul, 2 uur. Kind er-
1 revuo: De Avonderavonturan vari
1 Driimelot elri Hnttenlcit.
6 Febr. Groote Doelezaal, half 3, 5e
Abonn. Concert. Het Res. Orkest
3 Febr. Groote Schouwburg, 2 uur. De
Ravue-girl (Rott. Hofst. Tooln.).
3 Febr. 'Groote Schouwburg, 8 uur. Rel
bezeten 'huis (Rett.. Ibdst. Toon.).
7 Febr. Groote Doelezaal, 8 uur. Cape!
Kwartet.
8 Febr. Groote Schouwburg, 8 uur. De
opstandigere (Nwe Ned. Toon.).
14 Febr., 8 uur. Ons Huis. Concert dooi
leeakrachtetn van de Muziekschool
van Toonkunst.
Heden e. v. a. Scala-Theater, Kruiskad<
60-68, 7 uur en 9.15 uur. Bios
c-oopvoorstelling. Zondaressen In
zijde. Op het tooneel Gross cn
Vliet, de jVoleadammer zangers.
Zaterdag, Zondag en AVoonsdag
uur familie- en kinder-matJieeDe
Heine voddenkoopman.
Heden e. v. a, Wl B.-Theater, N. Rinnen
weg 326, 8 uur. Bioscoopvoor
stelling: Barocco, de gchoimzirm -
ge; Excuseer. Zondag 2 en 5 uui
n.m. malinee's. Zaterdag en
jlV|Oensdag 2 uur matinee: Excu
seer.
Heden e. v. a. Olympia-Theater, Binnen
weg 46, 8 uur. Bioscoopvoor
stellingSenor Branie.schoppcr.
Variété.
OMLIGGENDE GEMEENTEN.'
V LA ARD IN GEN.
In do 'Woensdag gehouden vergadering
Van aandeelhouders ter stoomvisscherij
Neerland ia", onrVaitende 3 stoorialoggers,
is tot liquidatie besloten. De steomlcggers
zadlen publiek verkocht Avorden.
Onze oud-stadgenoot, de heer G. A'. v
d. Knaap, telegrafist te Goies, is beAJor
deid tot adjunct-ciommies bij de lelegrafia
Mej. A'. Boeije, alhier, slaagde te 's-Gra-
vrenhage Aroor heP examen stenografie 13G
letteigrepen, systeem-Groote.
Schoorsteenbrandje.
Gisteren ontstond in de Avoning Aian den
beer B., AAtenende HofjessLraat 40 alhier,
een schoorsteenbrandje. Die politie was ei
ipoedig bij en bet gelukte tiaar met be
hulp van leen snellilusscher den branrl
te dooAren. De sohade is gering.
Plaatselijke Schoolcommissie.
Do plaatselijke Schoolcommissie a'liier
zal een openbare vlergadering houden o,
Vrijdag, 11 Februari a.ste 8 uur n.m.,
op het Raadhuis.
De -agenda v'ermeldt o. a.Jaarverslag
1926.
Ouderavond Openbare Sobolen D en I.
Gisteravond Averd in het HandelsgebouAv
een ouderavond gehouden van de open
bare Mulo-scliolen D| en I. Do hoer Hou-
naan, hoofd AJan school D, hieiid een in
leiding o-Ver „Groote Kllassen". Spreker
Logon met ecu Av'oord Aim herianerli'ig
aan don hoor Schouten. Juist 5 jaar gele
den Avijs zijn laatste JeMensdag. Met stillen
eerbied gedenken we op dezen bijzonderen
dag het Melo opbomvbndo Averk, door hem
in deze gemeente vterricht. Het sterfjaar
vian d-en heer Schouten is, met het oog
op do ontwikkeling v|aji het onderwijs, oen
bijzonder jaar, een keoi"punt. Voor 1922
ging altes in opwaa.rtscho lijn, na 1922
werden ide moeilijkheden, Vooral Aroo,r de
opleidingsscholen, steeds grooter. Kcmen-
(l-e tot zlijn eigenlijke onderwerp, gaa-t spir.
in de geschiedenis Ajan het ondenvijs terug
lot pl.m. 1800. Voor dal jaar Avas liet
onderwijs meer hoofdelijk, teuAvijl litor hal
klassikaal onderwijs meer en rnpor Meld
won. Do toestond Man het lager ondoijwijs
omstreeks 1800 Avias zeer slecht. Verbe
tering zbu' vlolgens v. d. Palm, agent van
verkregen door aan „ieder meester" 50
leerlingen te gevjen, desnoods 10 of 12 mm
Met dit aantal Man 50 Avordt na ook iri
Arerschil lende ktnssen „gewerkt". Met voor
bijgaan A'.an do allereerste onderwijswetten
gaat spr. do grootte der klassen na Vol',
gons de Avetien vian 1878, 1889, 1920 Gn
1925. In do 'Wet 1920 komen do meest
gunstige bepalingen Voor. Na 1922 komt
do achteruitgang, zooclat avo nu werken
met de z'.g. 48-schaal. Bij de b-ooordcelinr
van de gro-otte der klassen moet niet wor
den afgegaan op het gemiddelde aantal
daar do leerlingen no-oit regelmatig oMer dé
klassen zijn Verdeeld. Klassen van ba-
Ven de 50 leerlingen komen meermalen,
vtoor. De öVergvmgsbcpalingen var: de wets
wijziging in 1925 kunnen aan een bchool
een onhoudbiaren toestand doen ontstaan
als een onderwijzer Vertrekt,
Do nadoelen, vierbonden aan een lo groot
aantal kinderen per klasse, binnen rver-
den teruggebracht tot Ide nadoelen vian
het klassikaal ondenvijs in *t algemeen
on de mogelijkheid om! door hoofdelijk!
onderwijs deze nadeden zooveel mogelijk
weg te nemen.
Deze nadoelen w'ordcn Veroorzaakt door
het verschil in suanliog, gedrag en werk--
ffiunmhcid der leerlingen, tenvijl bij1 het
klassikaal onderwijs niet voldoende tot zijn
recht kan komen de individualiteit der
leerlingen, de midddmiaat het tempo van
liet onderwijs moet kaangoVen en door
schoolverzuim remmend op don voortgang
v'an het onderwijs Avordfc gewerkt De na
doelen, aan hot klassikaal onderwijs eigen
werden ten zeerste vlergiroot, als het aantal
kinderen per leerkracht te groot Avondt.
Dit avo rilt door spr. moor in bijzonderhe
den uitgewerkt, Araarhiji hij' or op wijst, dat
sommige nadeden zoo scherp Avorden ge
voeld, dat er aparte stelsels zijn opge-
offiijwd om ze te ontgaan. Daar is h'V. het
Hmmheimer-stelsel, waarbij do leedingen
naar de begaafdheid Avorden geschift, h'et
Delflsche stelsel, dat in eengszins ande
ren vorm hetzehdo dool heeft. Een uit
vloeisel ook van de opvatting, dat het
verschil in aanleg het ouderwijs benadeelt,
zijn de scholen voor zwakzinnigen. Dozq
kinderen belmoren niet op do goAv'one La
gere school. HieroVor bestaan b'ij som
mige ouders dwaze begrippen. Het belaag
v'an het kind zelf wordt soms uit het oog
vlerloren, men laat het tusschen de nor
maio kinderen in school zitten, teilwijl
er een uitstekende inrichting bij de hand
is, waarvoor deze leerlingen oneindig veen
beter kan Avorden gezorgd.
Bij bet klassikaal onderwijs moet de in
dividualiteit A-an don leerling min of moer
v'enhvijnen in het geheel der klasse. Het
Dalton-stelsel, Avaarop spr. niet nader kan
ingaan, tracht dit nadeel Aveg te Averken
door het onderwijs individueel to maken.
Dit stelsel, dat in den laals'en tijd nogal ge
propageerd Avordt, moet zijn houdbaarheid
nog bewijzen en zal in geen geval kuamenj
worden toegepast met zulke groote klas
sen nis we o-p het oogenblik hebben. De
vraag mag gesteld AVo-rden: „Wanneer is
een klasse nu to groot en hoe groot moet
zo eigenlijk zijn." Door een theoretische
redeneering is hierop j een antwoord te
geAten. De jarenlange praktijk; A'an het on
derwijs en het oordeel i an honderden des
kundigen, zooAvel in oilmen- als buiten-
'and is hier alleen gezaghebbend. Gaan
we daarmee te rade, dan blijkt, dat men
aver het algemeen oordeelt, dat het aan
tal niet boven de 30 leerlingen per kla-sse
mag gaan. tor getal kan haast een „inler-
uatiore... getal" genoemd worden en da
Wet 1920 kw'am dit getal zeer nabij. D©
veronderstel ling is niet gewaagd, dat da
Xederlandsche onderwijzers het tijdperk
L92Ü tot 1922 beschouwen als de gou-
leu eeuw" Man de' grootte der klaeserf,
Spreker gaat nu uitvoerig na de nadoe
len van de groote klassen bij verschillends
vlakken van onderwijs en wijst er ten slotte
lp, dat ook de zedelijke o-pMooding lijdt
loor het groó-te aantal, daar de verhou-
ling tusschen onderwijzer -en kind anders
werdt, nis iele klasse grooter wordt. Hij
■comt tot do conclusie, dat het peil aMu bet
ndenvijs zakt, dat het steeds meer moeite
cost to zorgen Moor een Hinken ondergrondi
.-oor bet verder onderwijs, dat dit daar
van ook do nadoelen moet ondervindonl
en hoopt, dat de onders ztolMe in dezen
bet allerlaatste AVo-orcl Zullen spreken -door
elke poging tot Verbetering zoo krachtig
mogelijk to steunen.
Na deze rede had een uitv'oerige gedach-
teiiAvisseling plaats, waaraan door yerschil-
lende ouders AVei'd deelgenomen.
Allen, dio oa-oi' dezie kwestie het woord
voerden, Avaren van oo'ideel, dat de groot©
klassen aan de scholen D on I zoo spoe
dig mogelijk A-erkleind moesten Avorden.
Dit zhl echter niet mogelijk zijn, indien
d© gemoent© Vl-aardingen geen hovientallige
leerkraichten aanstelt. Herinnerd werd aan'
een 'adres van de plaatselijke afdeeling van
„Volksonderwijs" Arjan 21 Mei 1926 aan
den Raad, AvaarhiJ gevraagd avo. cl kcra spoe
dig mogelijk mlaatrc gelen te treffen, AVaar-
do-or aan alle -scholen in tlez'o gemeenta
een aanlal ondonvijzlers zal werkzaam zijn,
berekend naar de aantallen leoriüngen, zoo
als die waren v'óór do laatste technisch©
wijziging der Avet op het IJ. 0.
Met algemecno stempnen Averd ten slotte
aangenomen oen Voorstel omil in samon-
w-erking met alle Ouderc-ommissies ia dezd
gemeonto ©en adres aan den Raacl te zen
den, waarbij Verzocht zal Avorden, zoo
spoedig mogelijk aan het gevraagde in het
'adres Van „Volksonderwijs" to voldoen,.
