INDISCHE KRONIEK.
architect; daaronder door Z.Exc. de minis
ter jhr. mr. de Goer,
Het heeft de leden van het vorstelijk liuis
behaagd, duplicaten der oorkonde to willen
aanvaarden. J 1
SOpj den steen is ingobeiteld het inschrift
Eerste steen gelegd door
Z.Exc. Jhr. mr. D. Jde Geer
Voorzitter van den Raad van Ministers.
30 April. Anno 1907.
Een groot aantal vooraanstaande peisc-
ncn woonde do plechtigheid bij.
Eon nieuw rapport van do Bezuinigings-
eommissie.
Verschenen is een nieuw verslag van
do Bezuiniging scommissie, waarin oritjek
wordt geoefend opi den bczuinigingsarbeid
der regeering en verschillende maatregelen
worden aanbevolen. i
Groot Haarlem,
Haarlem bad Zaterdag 80.300, gister
110.000 inwoners, daar 1 Mei de overgang
van klein naar groot Haarlem plaats bad.
Het gemoento.personeel van Schoten en
Spaarndam, de gemeenten die opgeheven
zijn, weid Zaterdag officieel ontslagen. liet
is 10 jaar wachtgeld gegarandeerd. Een doel
zat voorloopig door Haarlem in iijdel ijken
dienst genomen worden1.
Een radio-telefonie-verbindlng met Indië.
-Naar gemeld wordt beeft liet hoofdbe
stuur dor P.T.T. na de succesvolle proefne
mingen met den kortegolfzenjder van Phi
lips' Radio.laboratorium te Eindhoven, be»
sptrekingen met de firma Philips gevoerd,
teneinde de mogelijkheid te onderzoeken
van een Bjjks.radio telefoonverbinding met
Indie. f
De vlagkwestio te Goor.
liet vorige jaar heeft, als bekend, de ge
meenteraad van Goor besloten om op 31
Augustus niet meer te vlaggen, terwijl in de
vergadering van 13 April j 1. werd verwor
pen een voorstel van liet r..k. raadslid T.
G. Moorman, om op 30 April, den ver
jaardag van Prinses Juliana, vap de open
bare gemeentegebouwen te vlaggen.
Naar aanleiding hiervan had het Oranje-
comité te Goor, het verzoek gericht tot de
kerkvoogden der Ned. Herv. kerk om nu
van den toren, welke onder de openbare
gemeentegebouwen behoort, niet moer ge
vlagd wordt, de vlag van de kerk te laten
wapperen, terwijl de ingezetenen per strooi
biljet werden uitgenoodigd om op den QLSden
verjaardag van Prinses Juliana de vlag uit
te steken.
De kerkvoogden hebben het verzoek niet
ingewilligd, zoodat van de Ned. Ilerv. kerk
geen vlag waaide. Zeer veel ingezetenen
hebben echter aan hel verzoek nel ge
hoor gegeven.
De Belgisehe Incidenten.
Het Brusselsehe blad Midi gaf Zaterdag
een relaas van den tocht der Belgische vlie
gers boven Maastricht, door een der deel.
nemers verstrekt, waarin gezegd wordt, dat
120.000 biljetten en 7000 papieren vlagge
tjes in de Belgische kleuren boven de stad
uitgeworpen zijn en de bevolking de vlie
gers met zakdoeken toewuifde. i
Het lijdt geen twijfel, zegt de Midi nog,
dat wij, dit zijn 'de Belgen, te Maastricht
en elders in Limburg op talrijke sympa
thieën mogen rekenen, welke een kostbare
steun kunnen worden, den dag, dat wij voor
nieuwe moeilijkheden in het Oosten' zullen
staan, te meer waar deze sympathieën ons
steunen in de kwestie van, liet Neder-
1 andsch.Belgisolverdrag.
'Aan de joiigelieden, die de Limhurgsche
incidenten verwekten, geeft de Midi ten
slotte nog den raad op dien weg maar met
gematigdheid en tact voort te gaan en aldus
het contact tusschou Limburgers en Belgen
te herstellen.
Tweede Kamer.
In de Dinsdag 10 Mei één uur te hou
dein vergadering van de Tweede Kamer
zullen de afdeelingen worden gelrokken
De voorzitter zal voorstallen, om, in
afwijking van het bepaalde bij art. 15 van
het reglement van orde, de benoeming van
do voorzifters en de tweede voorzitters
der afdeelmgen te doen plaats hebben dade
lijk na hef trekken van de afdeelingen.
Voorts zal de voorzatter aan de Kamer
voorstellen in deze vergadering een aan
vang te maken met de beraadslaging over
eenige minder belangrijke onderwerpen.
Dienstweigeringscongres.
Op 25 'en "26 Mei zal in Amsterdam een
internationaal diei.islweigermgscongres wor
den gehouden.
Oost-Indie.
Verbod tot hel werven
i vain koelies.
Batavia, 29 April. Die retgieeriing heeft een
verbod uitgevaardigd tct bat werven van
koelies voor'de onderneming BemataugDa-
inau in bet Benkaetóasche, eigendom van
het Nederlanidsch-Indisch Land-Sylndicaat,
i'n verband roet de pp 'deze ondeitaming
voorgekomen klapzaken.
Kunst en Wetenschap.
„De dochter van Ouwe Jaap",
Circus- Sch ouwlnu-g
Ter geliegdubekl van dan ISejn verjaar
dag van pr>ses Juliana, gaf> het ge*©!-
scliap-Sproo Zaterdag do cersfia vain oen
nieuwe reeks voorstellingen vaju liet na
tionale stak„Do dochter van .Ouwe Jaap".
Hoewel we dit stuk reeds oeinigo malen
zagein, hoeft hot mets van zijja bekoring
verlordn, zoodat we weder onvmloeikl heb
ben genoten va|n het soepele, gcesldr.fligü
spel, den mooiien zang pn dito muziek.
Reeds bij vorige gelegenheden hebben wte
liet verloop gegeven, waaraan we ©ai be
spreking valu da versohibende artisbelavast
knoopten, zoodat we i dil thans ach
terwege kunnen latejn. Alleen wenschem
we nogmaals da aandacht te vestigen op
de fnsscba, pakkende wijzo waarop mevr
Fietjo "Spree de rol van de Z-eeuwse.be-
scliooho vervult, terwijl wo ditmaal meer
nog dan vor.ge malen bef spel vala den
heer Jacques Sinoek ais Jean Floury, den
Fransehem douaan, d.o verliefd werd op
de dochter valn Ouwe Jaap, konden waar-
deereln Zijn zeggen was thal.is vrij van
het ovardrarciiio, dat vroeger wel wat hin
derlijk aandeed
"Wie van een woikelijk pakkend [natio
naal tooneelspel wil geniotda, kunnen we
aanbevelen een dor voorstellingen die nog
gegercin worden tot en met Donderdag a( s
0 ij te wonen Daarna gaat Vrijdag do nors te
opvoering van ,,Do wet der Zonde", met
als jubilaris dein heer Joh van Weert,
dein symipathiekein medewerker vandtjn haar
Spree
Gemengd Nieuws.
Ernstige motor-botsing.
Gistermiddag kwamen op da Muider
straatweg, hij' Amsterdam (wee moLorrij
ders, die van tegenovergestelde richting
elkaar naderden, m botsilng. De bestuur
der van «en dier motorrijwielen, Üe heer
tl. Paukten uit Ainstettxlam, werd zeeiern-
slig gewond. Zijn duo'-rijdeir ion de be
Muurder van bef andere motorrijwiel war-
don minder ernstig gewopd. Zij konden,
ma door can juist passoerendaa geuwes-
hioer te; zijn verbonden wiaar huiswaarts
koeren. Do lieer Paulden word naar het
burgerztek anhui s te Amsterdam vervoerd,
waar men eiein schedelbreuk, oen gecom
pliceerde- armbreuk oni ©enige and-eute var-
wond.ngen colnstaboeide Zijn toestand is
levensgevaarlijk.
Mijnramp in de Ver. Staten.
Bij een ontploffing in oen kolenmijn bij
Everett '(Massachusats, Vei*. Slaton) werd
de hoofdingang verwoest. Men gelooft, dat
91 mijnwerkers om liet loven zijn g©komc|n.
Pokken in Montmouthshire,
Volgons den graafschapsdokter lieeft
do pokkenpidemie in Montinouthshire (En
geland), den belastingbetalers reeds
10.000 pond sterling gekost, De Leklosti
ging van 200 bedden gedurende zes maan
den zal hun mede nog op 13.000 pond ster
ling konnein te staan.
Van de 773 gevallen die sedert hot be
gin van da ziekte zijn aangegeven, wor
den er nog 173 behandeld.
Do dokteT klaagt over de tegenwerking
diezijn maatregelen ondervinden ten ge
volge van de verspreiding van brochures
tegen inenting, du© afkomstig heelen te
zijn van geneeskundig© autoriteiten.
Uit d<e statistiek blijkt, dat 90 pet. van
de slachtoffers niet ingeënt waren. Bij
dozen rekent hij ook "oen patient, die oen
halve eeuw geleden ingoent was.
Een nieuw model vliegtuig.
Vliegtuig-ingenieurs te Cleveland hebben
oen nieuw vliegtuigtype ontworpen, dat
wordt voortbewogen met één motor met
luclitkoeling en welk vl.egtuig eon last zal
kunnen medevoeren zwaarder nog dan het
oigen gewicht van hef vliegtuig.
Kerk en School.
Leiden, Bevorderd tot doctor in de ge
neeskunde, op proefschrift, getiteld: „Het
faoialispbenoimeen bij kinderen", de heer
0. A. Driessen, geboren te Londen.
Utrecht Doctoraal oxamem reciilsweton-
scba|pj t Hd heter L. II Mohtijn.
Faillissementen.
Opgegeven door Van der Graaf en Co.
(Afd. Handelsinformatie),
Uit, ges pr ok en:
K. van der Hoek, fabrieksarbeider, tc
Rotterdam. Curator mr. F. A. HoUeman.
B. Sm outer, winkelier in groenten en
Mary: „Toen ik George accepteerde, zot bij, dat hij in
den zevenden lieinol was".
Jeanne: „Dat is heel good mogelijk, lieve; hij is al zes
inaal geëngageerd geweest". (London Opinion)
v
Zeg, Pappie, waarom zijn er acht menschen noodig
om dat éóne mannetje te roeion? (Passing Show.)
fruit, te Rotterdam. Curator mr, L. A.
Donker.
C. Quist, waterstoker, Rotterdam. Cu
rator mr. J. Busk op.
Rochter-comm. in deze faillissementen
mr. J. E. Rosen Jaoobson.
Vernietigd:
J. ,1. van Raait©, koopman, te Rotter
dam.
XXVII.
'Over Maclasser naar de oliestad
Balik-Papan. Aan liet oerwoud
ontwoekerd.
'Onze Paketboot klieft ongeveer een dag
do kalme wateren der Java-zee, en als
wij den anderen ochtend uiit onzle patrijs
poort do situatie opnemen, ontwaren wij
o]} liet watervlak rondom ons schip eon
ongewone bedrijvigheid van prauwen: wij
zijn op de ^reede van Maeasser. Met de
algeheolo minachting voor conventie en
de instinctmatige hehoefte om het ons nu
en voortaan zoo makkelijk mogelijk te ma
ken, tlie al spoedig den Indiselien toe
rist, en zeer terecht, eigen wordt, aar
zelen wij geen oogenblik om na een vluch
tig karrinielje door onze haardossen in
pyjama liet dek te betreden, en over de
reeling leunend ons niets van den aan
blik bij het binnenvaren te laten entgaan.
De haven Maeasser biedt een Eurojvce-
schen aanblik, afthans mist zij liet karak
teristieke! Indische aspect, dat onze op
volgende pleisterplaatsen bij de voortze.t.ng
der reis zullen toonen. F|en modern© ha-
venaantegplaats met kademuren en steigers
doemt op uit de ochtendnevelen en terwijl
ons schip allengs nader glijdt, onderschei
den wij daarachter een aaneengesloten rij
Eiuropeesche gebouwen, kantoren, pakhui
zen, havenbureelen. Inderdaad, Maeasser
de hoofdplaats van Zuid-Celebes, i& in
nog geen twaalf jaar tijds van een klein
onbeteekenend havenplaatsje geworden een
belangrijke moderne haven, een knooppunt
op de groote handelswegen van Oost naar
West en vice versa, waar alle groote
roederijen, ale groote Indische handels-
liuizen ten banken hun filialen gevestigd
hebben. Hier treft het don reiziger voor
het eerst uit eigen aanschouwing, wat de
zoogenaamde buitenbezittingen beden ten
dage eigenlijk voor enorme beéeekenis heb
ben gekregen voor Indte's en Nederland's
groei en bloei, dank zij de vpMuAtzimde
blikken van mannen a's van Heutsz en
zijn medewerkers. Em ©r is all© reden
om aan te nemen, dat de ontluikende
bloei der buitengewesten en oioik van Ma
easser nog slechts het beginstadium jijs
van een ontwikkeling, welk© die van Java
naar de k'roon zal steken en wefJliicht
eens zal overvleugelen.
Dte zon brandt fel, ondanks het vroege
uur en na een nauwelijks verfriisscheud
ochtendbari en een haastig ontbijt gaan
wij van booi'd, om met de stad Maeasser
nader Kennis te maken. Hier als evorail
elders de onvermijdeïijke Cliineesche
„kamp", de wijk waar de nijvere handel
drijvende Chineeziem wonen. Nauwe stra
ten en stegen, krioelende menschen en
kinderen, drukbezochte pasars, 'duizend
geurtjes, die alle dit gemeen hebben, dat
zij iWesteirsche reukorganen allesbe
halve strooien, vervallen huizen en ver
weerde pakhuizen, waaruit mien aan tal
rijke kenmerken dan ouden Holandschen
oorsprong en stijl', herkent, al ware het
slechts aan de Kleine ruitjes in de opt
scliuiframen en aan de deuren, die zoo
waar in een onder- en een bovenstuk
zijn verdeeld.
Het Europeesclie stadsdeel biedt aange
namer aanblik. Hier ales ruim en groot,
met die bewonderenswaardige Indische
royaliteit van ruimte-indeöling, die van elk
niet al te modem huis een koel paleisje
in een klein plantsoentje maakte, al
wordt ook hier un den laats ten tijd bij
het duurder worden van den grond helaas
dit beginsel bij nieuwere behuizingen ook
lang niet altijd nog doorgevoerd. Het cen
trum van do stad is een enorm plein,
d. w. z. een Indisch plein, derhalve een
uitgestrekte grasvlakte, waaromheen aan
drie zijden groote, me&rendeels officieel e
gebouwen liggen, 'zooals het gjouverno-
mentsliuis, het paleis van den gouverneur,
maar ook een kerk on da sociëteit. Aan
do vierde zijde van lief plein liggen de
kazernes en hot kazerne-kerkje, omringd
door de hooge steunen wallen, van een
oudi fort. Langs dit pjlodn foppen schooae
en breed o schaduwrijke tamarinde-lanen,
wiaar .men de huizen der gezeten Euro
peanen vindt.
Ondanks zijn groeiende belangrijkheid a's
haven en handelscentrum, is er te Ma
easser behalve in de handelswijk en aan
dien liavenkant weinig vertier. Wie. er
behalve de gebruikelHjike socaeteitsgeneug-
ten, af en toe een militair concert of
een voetbalwedstrijd m'ondain vermaak of
levendigheid ziou zoeken, kamt bedrogen
uit. Als op zoovele Indische plaatsen mee.
men de afwisseling des levens ook hier
voornamelijk zoeken in den omderilmgen
omgang. De omstreken bieden den imvo
ners weinig attractie. Daar is de be
roemde waterval van Maros, op 40 paal'
afstand van de stad, dien natuurlijk dke
toerist bezichtigt, doch lang niet eüko Euro
jaeaam, die in Maeasser woont; van uit
Maros kan men do zoogenaamde piek van
Maros, den Boeloe Seraoang, een berg van
ongeveer vijftienhonderd meter hoogte, in
de verre verte aanschouwen, doch daar
bij blijft dan ook vrijwel het practische
bereikbare doelpunt vooe uitstapjes, en toch
ten. V acant ie - o ord e n in de bergen, om de
Macassersche hitte te ontvluchten bent
men er vooralsnog niet, daartoe zijn de
verbindingen op Zuid-Celebes nog te ge
brekkig en het land nog te weinig ge
civiliseerd. Dat alles is voor een mis
schien nabije toekomst.
In den namiddag koeren wij terug naar
ons schip en het duiurt daarna niet lang,
of de trossen worden losgegooid ien wij
glijden zachtjes weer de open ruimte tege
moet. "Wanneer Maeasser met zijn huizen
en kaden al keeds lang met de kustlijn
verdoezeld is, zijn hot alleen nog Cele
bes' bergen met de ruim drieduizend
meter hooge plek van B.anthain, die nog
langen tijd. zichtbaar blijven, totdat de
vatende schemering allee omhult. Terwijl
wij aan het avondmaal versclie krachten
opdoen voor de komende vermoeienissen,
is liet inmiddels geheel donker geworden
en koerst mis schip vote bracht naar
het land der toekomst, Borneo.
Op) dit ontzaglijk© eiland miet zijn nog
geheel onbekende binnenlanden, zijh hac
tuurbjk verbazend© ontdekkingstochten mo
gelijk, waarvan de wonderlijke relaaem
boekdoelen zouden vuten, maar zulke
avonturen zijn voor eenvoudige toeristen
zooa'.s wij niet weggelegd en daarotmlmiaol
de lezer van. mij dan ook geen sensatie»
nee] o beschrijvijigen verwachten van zullt
soort onderniemingen, doch zich tevreden
stelen met alweer oen vluchtige impres
sie en dan nog niet eens van Bproieoi's
oerwouden en wiklo stamtnein, maar een
voudig van wat binnen, het nu eenrnaa
voorop gestelde kader past, een indruk
van een der Europ&escbe nederzettingen
en dat dan wel vasn de allerbelangrijk
ste, de oliestad BoilikjPap.au,
Ja, in waarheid, ©en oliestad, en dat
wel een oliestad, ontwoekerd aau het oer
woud. Want inderdaad, heeft Borneo's
Oostkust, waarlangs wij. sinds uren vairen,
ons tot nog toe niette anders geboden
dan het beeld van een bergachtige woMer-
mis van ongeloiaSiik© vegetatie. Het per-
woud grenst Her over een, lengte van
honderden bii'ometers aan. d© zeestraat,
zonder ©enigen schijn, of schaduw van
strand spoelt de zee, zooaüis .overal im
dezen teopdschen arch .pel, tegen den on-,
doordringbaren tmnur van eeuwig groen,:
Maar uit de verte reeds ontwaren wij iin
deze groene wildernis een pjliek als een
open wonde in het oerwoud, een kleine
lichte plek, met vreemde rondte witte vlek-1
Ken. Djeze vlek is BolibPapam, en die
vreande ronde witte vlekken zijn de olie
tanks.
De indruk van eon leek na een bezoek!
aan dit koninkrijk van. de olie is samen*
t© vatten in drie woorden: pijplieidiiingeai,!
•tanks, machines. En wij zijn dan bovem
dien de verbijsterende ervaring rijker, dat
op dit opengekapt stuk land! aan alile zij,
den omringd door ondoordringbaar ocr-f
woud een gropt-bedrijf werd aangetr.of.feu,.
waarvan* ook in Europa mpeilijk: do wedeT-
ga aal zijn te vinden.
Maai* ons schip ligt aan do kade en
wij haasten ons aan den wal. De oliestad
ligt voor ons, ampkitheatersgewijs gebauwd
tegen do hooge heuvels. Ja, zoo Weinfe
ruimte was hier, dat de weg langs de 'zee
moest ;.vorden uitgehouwen in den heuve-
'Ons eerste'doel zijn de-installaties van, de
Bataafsche Petroleum Maatschappij en nu
beginnen wij onder deskundig geleide onzen
zwerftocht door het reusachtig complex van
fabrieken, installaties en gehouwen van al
lerlei soort, waar de ruwe aaid-olie, die van.
soms wei honderd en Vijftig kilometer ver
in .liet binnenland door het bosdh' "in 0%».
leidingen wordt aangevoerd, gezuivefq
wordt en bereid tot benzine, stook-oiie en,
het halve of heele dozijn andere producten
die de witte steenkool tot het meest begeen
de product in de wereld maken. jVoor°eesi'
deskundige, een, ingenieur b.v., is bet-hier
een terrein om van te watertanden, ©en
beeld uit een zeer stouten droom, voor
oen leek is deze zwerftocht hoogst be-
langwekkend, maar dikwijls ook vol van 0n-
doorgrondelij'ke technische geheimen, e®,
daarenboven buitengemeen vermoeiend.
Men kan over deze terreinen, door deze fa!
brieken en installaties, de eene al verba
zingwekkender en technisch volkom ener dan
de andere uren dwalen, maar ook een hal-
ven, maar ook een heelen dag.
Wat mijn eigen bezoek indertijd aan dit
olie.centrum betreft, ik heb bet toen on
der deskundig geleide vijf volle uren vol
gehouden. Nimmer in mijn leven heb ik
over zooveel pijpten en buizen moeten sprin.
gen en heb ik deze voorwerpen in zoo
veel verschillende formaten on afmetingen
gezien, nimmer tevoren had ik zooveel
machines, zooveel ovens, ketels en kranen
aanschouwd, ik heb nimmer zooveel trap.
jes en trappen op en af geklommen, nim
mer ben ik zoo mo© en dorstig geweest. De
lezer dient, alvorens mij van overdrijven
te beschuldigen, te bedenken, dat de gloei
ende tropenzon boven Balik.Papan brandL
zooals misschien nergens in dezen archipel
en dat bovenstaande verrichtingen plaats
hadden in een temperatuur van ver boven
de honderd graden, die hier en daar in eem
haJf dozijn ketelhuizen door de monster-"
aehtigo ovens nog wat werd aangedikt. Na
vijf voltlo uren waren mijn hersens dan ook
gelijk gesmolten lood, het weinige denk
vermogen, dat, mij was overgebleven, was
gericht op liet glaasje koud bier en toen
wij op onzen rondgang toevallig de sociëteit
oasseerilen was ik met geen stok meer
voorbij deze inrichting te krijgen, tot te
leurstelling van mijn begeleider, die nog
een rVrtai fabrieken voor mij in petto
bad. Dit bleken bovendien de gewichtigste
van allen te zijn, want men diende, alvo
rens ze te kunnen betreden, ©en sehrifte
lijko belofte van geheimhouding af te leg,
gen op &raffe van duizend pond sterling
boete. Daar ik mij niet kapitaalkrachtig
genoeg gevoelde om eventueel© loslippig
heid te riskeeren, besloot ik, ook met het
oog op het bier iri de sociëteit er die rest
aan te geven en nimmer heb ik zóó ont
zaglijk heerlijk gedronken.
1 Ik zal over de verdere restauratie van
mijn inwendigen menseh niets verder me-
dedeelen dan dat ze mij. in staat stelde om
eenige uren later het niet technische deel
van Balik-Papan te bezichtigen.Tusschen
de ontelbare olietanks, die overal als koe
pels van pantserforten uit den grond rezen,
vonden wij onzen weg naar do woonwijk jder
Europeanen, die in opi palen gebouwde
buizen tegen de hellingen wonen in pen
agglomeratie, die men een villapark zou
kunnen noemen. Aan den amderenl kant van
de .stad waren de kampongs voor de in-
tandsche koelies. Maar Europeaan of koelie,
ze hadden allen dit gemeen, het waren
allen blie-menschen. Daar is op BaMc-Pa-
pan niemand, behalve een earkele bestuurs
ambtenaar en de manschappen van hot
kleine garnizoen, die niet behoort tot de
Olie. Yan hoog tot laag van .den hoofd
administrateur, den ongekroonden koning
van Balik-Papan, tot den nederigsten koelie
staat iedereen m dienst van het machtig
wereldconcern, dat de. Bataafsche is, is
ieders denkvermogen en arbeidskracht van
vroeg tot laat gericht op het opvangeu,
verwerken en verschepen van wat de aarde
in zulk een overdaad, uit' haren "tehoot
werpt.' En ook weer ieder, van hoog tot
laag, is er door gemerkt, draagt olievlekkeu
jn zijn Meeren, in het vuile jasje, maar
ook n het pas gesteven en gestreken pakje.
Alles ademt olie, ales is besmet met olie,
de atmosfeer is bezwangerd met petro*
leurngeuren, die ons binnenvarende schip
in de haven reeds tegemoet woeien.
Een avondje op de socneteit, een mu-
ziekclubje, een zwempaxtijtje, daar moeten
de blanke mannen en vrouwen in Balik-
Papan het van hebben, en dan verder al
leen nog van het het lied van don arbeid,
waarin zij hun slem paren. Want Bnük-
Papan oliestad, koninkrijk van de petro
leum is het eind van de wereld, een mui
zenval, met als eenigen uitweg ctó Oceaan-
De blanke mannen en vrouwen, die daar
's avonds na gedanen arbeid hum avond
wandeling zouden willen uitstrekken eau
eindje buiten de stad, zij'kuimen niet ver
der, in welke richting zij het ook zouden
beproeven. Want niet op eenigen afstand,
maar terstond daar waar de emplacemen
ten en do opengekapte terreinen voor tie
huizen der menschen eindigen, is aam alle
kanten het oerwoud als een zwijgende,
ondoordringbare groen© muur. En achter
dien muur ligt duizenden kilometers diep
de even ondoordringbare wildernis van
Borneo. P1*
Seen land ter wereld is rjjfe genoeg
om zich de weelde van slechte
wegen te kannen veroorloven"1
