De twaalfde Provincie.
mtmmfA
m
Radio-Programma's,
(Nadruk veibodon).
It.
A una Pauloinm
De trein heeft ons bijna naar liet uitcr-
ste noord westelijke pont van Noord Hol
land's vasteland getrokken, dwars door
een welvarende streek, waar links enmlits
van de hjn mooie boerenhofsteden lig
gen en do weiden getuigen van den rijk
dom van den veestapel Aan hot kleine
stationnetje Anna l'aulowna, een kwarder
sporens ten nooulon van Schagen, stap
pen we uit en m twee autobussen bol
deren we in zuid oostelijke riciil ng naar
do plok aan de kust, waar de verbinding
elke .groep een sclioopvaartsluis, aan Ie
brongen in den grooten afsluitdijk. Die cenc
groep wordt aangebracht op ongeveer 4
KAI. van de Friescbe kust; de andere
onmiddellijk by liet eiland IV i erin gen (Dos
lelijke punt). Op *4 K.M. van de Friesche
ku-4 /uilen twee combinatiën van elk
wjf uitwateringsshu/en alle wtjd 12
meter worden gebuuwd, bij de Oost
punt i,ui Wieimgen drie, eveneens van
ijf slui/en. lht geeO dus voor de \ij[
en twintig slui/en een uitwa'eringsbio-dte
van 300 meter. Aan beide einden van den
afsluitdijk is, zooals ge/egd, gerekend otv
Fet nieuw to winnen land zal dus een
vijftiende, bijna één vechtende van onze
huidige bodemopper-vlakte groot zijn
Do nieuwe grond, dien men ho^oipt vrucht
baar te zullen zijn, zal aanvankelijk veel
zoutgehalte bevatten, doch langzamoihand
zal de uit/itting zich doen gelden, Dever-
dimtpmg en de dronking door hemelwater
zulten gestadig het zoutgehalte verminde
ren, waarna de grmulen hun volle vrucht
baarheid kunnen bereiken In velband hier
mede zij niet vergoten, dat 'bij de plan
non voor het IJsselmeor on do ïnpo'do-
nngen iianvvgD/et is nagegaan, waarde zee
bodem do vruchtbaarste bos anddeclcn lie
vatte Zooveel mogelijk klei cn zoo weinig
mogelijk zatul moest binnen de grenzen
der inpoldering vallen Een volledige ken
nis van den zeebodem stelde de ontvver-
Wh'
W'
ei-
Zanrlpersmolen bij den aanleg van den ringdijk voor de slmsput op het Kom
werderzand naby de Fnesclio kust
tot stand is gebracht tusschen Noord-Rol
land en Wieringen: liet begin van de af
slu'ting, die, doorgetrokken dwars over de'
Zuiderzee naar Zurig aan de Friesetlie kust,
de Noordzee In de toekomst zal verhiude 1
sclmtslui/en voor schepen van GOO tot
'2CX)0 ton laadvermogen.
Voor de opvanging en de loo/iug van
liet rivierwater is dus gezorgd, en daar
mede tevens voor de scheepvaart, welke
ren zijn water naar binnen te stuwen enop het (Jssolnieer zal p'aats vinden,
de Zuiderzee te voeden, j Dat IJsselmeer zal lang/anierharul een
Naarmate wij die plek naderen, wordt zoetwatermeer worden: het zeewater van
de omgeving levendiger- er is verkeer van het Noorden \vordt verhinderd binnen te
wagens, karren en vrachtauto's, liet Balg-komen. Jlet voortdurend toestroomende ri-
zand een slikkerige, ondiepe water J vierwater zal weldra het aanwezige zee
shook langs de kust is eentonig van water vervangen en met dit water geloosd
aspect, maar iets verdei- steken liooge kra worden, peze wijziging van den aard van
nen hun grijparmen uit, doemen bagger- bet water is een belangrijke factor ge
molens op, kronkelt rook uit kleine vaar- v\ eest bij de berekening van de voor- en
tuigen en aan den horizon, achter liet nadeden, aan het plan van drooglegging
eiland Wieringen; vermoeden we in vaagverbonden. Deskundigen hebben berekend,
geteekende lijnen een nieuw centrum van dat speciaal de provinciën Friesland en
peis der droogniakingsplamicn in staat on
aan dien elscli tegemoet te komen.
Jaren lang zoowel vóór als tijdens
de weik/aamheid der drooglegging heelt
de finantieele zijde van dit groote vraag
stuk de gemoederen bezig gehouden. Nadat
m 1918 tot de drooglegging besloten was,
meende do 1 legeer mg in 1921, dat, al
thans in de eerstvolgende vier jaren, met
mind voortvarendheid moest worden
vooi ei ,,n, dan in den aanvang was be
tracht. De toestand van 's lands financien
gebood dit Doch in 1925 meende de Re-
geering weer tot krachtiger werk-preslatie
te mogen doen overgaan. Een wetsontwerp
vveiischt snelle uitvoering der p'annen Se
dert dien is er opnieuw met kracht aan-
grootbedryf, vanwaar en waarheen vriclit j Noord Holland, waar in droge zomerperio- gevat, aan den Tccltiiisdhcn D.enst 'der
booten varen en de stille zee, g'insterend den dikwijls behoefte bestaat aan zoet- Zuiderzeewerken werd ruimer hand gelaten,
in de zon bij kalm weder, doorsnijdend
met lichtend spoor. Dan met een oos.elyke
buiging dichter naar de kust en we staan
op het aanheöhtingspunt van het reuzen- j
werk van Nederland in de 20e eeuwr: het
begin van de verbinding van Noord-Hol
land ir.et Friesland door een afsluitdijk,
die de drooglegging der Zuiderzee moge
lijk moot maken.
t Is een belangrijke plek. Voor aas de
breede dijk, die Noord-Holland met Wie
ringen vereenigt We zullen aanstonds er
over been stuiven. De kruinhoogte is zoo
danig ontworpen, dat zij de hoogste te
verwachten stormvloeden beneden zich zal
laten. Aan de binnenzijde is een water-
vrije berm van dertig meter breedte; daar
op zal later een dubbel spoor aangebracht
worden, plus een weg voor gewoon ver
keer, De dijk is 2500 meter lang Dari
komt het in noord oostelijke richting zich
uitstrekkend lange eiland Wieringen, daar
achter, ongeveer in rechte hjn met 3e
lengte-doorsnede van het eiland, zal de
afsluitdijk zich verlengen van 't uiterste
postelijke iWieringselie punt (Den Oever)
tot de Friescihe kust bp Zurig, ten zui
dec van Harlingen. Dit gedeelte van de
afsluiting zal 30 kilometer lang^zijn, der
tig duizend meter op twaalf maal delengte
van den dijk, die Noord-Holland vast
hecht aan Wieringen!
Ieder begrijpt, welk een ontzaglijk werk
is ontworpen en reeds gedeeltelijk voltooid
met wat men zoo eenvoudig ,.dc droog
making (beter gezegdd»e g e d e e 11 e l ij.k e
droogmaking) der Zuiderzee" noemt Een
binnenzee als de onze, waarin voortdurend
door IJssel, Eern en Yegt groote water
massa's gestort worden, kan niet in haar
geheel worden drooggelegd. De afwate
ring dier rivieren moet mogelijk blijven.
Daarom is het plan der drooglegging aldus
vastgesteld, dat van de plm 340.000 H.A.
oppervlakte, welke zich tusschen den groo
ten afsluitdijk en de kustlijn der de zee
omringende provinciën uitstrekt, ongeveer
11.0-500 H.A. voor die afwatering belio.t
den zullen Kijven, voor liet grootste deel
door liet uitsparen van een „IJsselmeer",
voor een klein deel door bet graven van
een kanaal tusschen de beide polders, die
van Kampen tot Enkhuizen zich zuilen
uitstrekken tot de zuidelijk daarvan gele
gen grenzen van de tegenwoordige Zuider
zee, Dit „Ussdmoor" smal bij Kampen
beginnend en zich eerst in westelijke rich
ting voortzettend, zal zich daarna in noord-
waaiisclio richting verbroeden en eindigen
bij den grooten afsluitdijk Wieringen—Frie
sche kust, waar hot dus een breedte zal
bobben van dertig kilometer.
Maar hoe het aldus opgevangen water
te loozen Do onophoudelijke toevoer eiselit
voortdurende gelegenheid 'tot afwatering.
Daarin zal worden voorzien door twee
groepen uitwateringssluizen, met bij
mtmev
5>v
wens
mpm
mm
mü.poms?
xtmx
7
Z-0J*0tO£R
<5£U)£RUND
water, een niet te schatten bate zullen
v inden by het feit, dat een zoelw ater-
ïcservoir haar in staat steil, zooveel mo
gelijk water af te tappen als noodig of
u enschelyk is. Het reservoir zal zijn dien
sten niet spoedig weigeren Bij voldoende
diepte om geregelde schoepvaart tce le la
ten, heeft het een. oppervlakte van 115
H.A....; inen kan gerust zijn.
Om dat Dsselrneer heen, komt dan de
drooggelegde ïngepo'dcrdc grond. Deze zal
een oppervlakte hebben van rond 224.000
H.A. Is liet overdreven te spieken van „een
twaalfde provincie"? Geheel Neder'and
heelt een oppervlakte van 3.22 000 H.A.
nadat liet gelieele plan met zijn velerlei
ranse»[tientien cn niet het minst, ten
gevolge der zoa gewijzigde aibeidsvoocvvaar-
clen, do financieel© zijde van hot vraag
stuk! nog eens ernstig onder de oogen
was gezien, on zoo kamt het, dat thans
op verschillende punten van het groo.e
u eikterrein de machines snorren, het be
drijf in zijn intense kracht zich. openbaart
en de voortgang als bij den dag valt te
constateeren.
Wij waren er .getuigen van. We kagen
den 2ó(X) If. langen afsluitdijk, die Noord-
IJolIand met Wieringen verbindt, voltooid
Over den broeden weg reden wo liet schil
derachtige eihuid! sedert den gioolen
oorlog van historische betcekenis in
zijn lengte-as over, nadat wo eerst de
werken haddon bezien, die voor schoep
vaart en afwatering gebouwd zijn tusschen
de NOQid-Ifodtandselio kust On het eiland
Daiir, tusschen het Balg/and en den Breo-
liorn ondiepe wadden lieeft de zee
mot haar nukken een paar diepe geulen
gemaakt ïesp. van 12 en 7 meter be
neden N.AP. dio het "Ams leid iep vor
men. Door don afsluitdijk was do be
staande scheepvaartweg gesloten on tevens
do afwatering van den Anna Paidowna
polder belemmerd. Eon nieuw scheepvaart
en afwateringskanaal is nu buitendijks ge
trokken, dat in noordelijke richting gaat
langs de Noord-llallandsche kust ca door
een schutsluis verbinding geeft mot liet
binnendijks gelegen Noord-llolLuulsche ka
mal We zagon cr ook de verzwaringen
van. de waterkcoruigen langs de Noord-Ho!
landsclio kust, noodig geworden door do
hoogere stormvloed-standen, die gceonsta
tcenl zijn, sedert de afsluitdijk de twee
kusten van Noord-Holland en Wieringen
verbond en het Anisteldicp sloot. Dit ver
schijnsel het hooger worden van de
stormvloed-standen ter plaatse, waar de
menschelyke lmnd een dam of dijk op
wierp voor de golven zal bij den vei
deren bouw van den afsluitdijk naar rle
Fiicschc kust vooitdurend onder de oogen
worcion gezien en de noodige maatregelen
iu voiband daarmede zullen worden ge
troffen.
Wanneer we liet vriendelijke ei'ami met
zijn rijkdom van boomen zijn doorgera
teld, wacht ons aan de uiterste oostpunt
hij „Den Oever" een groote verrassing,
Aan de vroeger reeds bestaande vissohers-
haven is con, ruime werklmven met groote
opslagterreiuen toegevoegd; daarachter
strekt zich, recht vooruit in de lengte-as
van den afsluitdijk en rechts daarvan, eo-
aan/ierilyk drooggelegd stuk Zuiderzee iui,
We dalen er m af: dit was de Zui
der zee tot voor korten tijd. Na is het
een groot terrein, omboord met arbeiders
woningen, met een groote keet, die als
schaftlokaal dienst zal doen, met go
houwtjes voor directie en toezicht In
dien drooggelegd en bodem is men be/.ig
de „put" te graven, waarin de s lui zen-
groepen zullen warden gebouwd; do pas
drooggelegde grond wade onmiddellijk on
derworpen aan de band van don menscli.
Het nijvere leven krioelt luer aan allen
kant; materialen liggen opgehoopt, borin
gen hebben plaats, proeven van hot belast
baar vermogen der betera-Wokken, die het
machtige sluiswerk moeten dragen, worden
genomen. En om het groote geheel varen
do booten af en aan, die bazaltblokken
aanvoeren en jjzer cn bouwspccie van
allerlei aard. Het is een onmetelijk werf
iu 7)0 em enden arbeid.
In het nette schaftlokaal ontvangt do
dnectie der Zuiderzeewerken ons met een
kop bouillon, dat na de reis en de
iceks ontdekkiiigs'oclitjes buitengewoon ver
kwikt. dan geeft de lioofd-ingenieur, de
hoor de Blocij van Kuffeler, ons oen popu
lair collego over wat wy zagen en te
zien zullen krijgen. Met liem en de hoe
ren Kamp, van der Wal en van Gils be-
/ichfigen we het terrein voider, nadat oen
eenvoudige, echt Nederiandsche koffie afel
oomge rust aan onzen geest on vei.ster
king aan ons lichaam heelt gegeven en
daarna gaan we aan boord van een klein
staosnbootje, varen we om de punt van
het eiland heen, zoolat we do uitgebreid
heid dei werken In ons kunnen opnemen
en gaan vervolgens ruel wonderbaarlijke
wendingen vanwege de moeilijke vaargeu
len in de richting van do Friesche» kust,
naar de plek waar een steunpunt moet
w orden geboden voor den van Zurig uit te
bouwen afsluitdijk en de groepen sluizen
moeten zorgen vo-or afwatering en schut
ting
A. ,T BOTHEiNIUS BROUWER.
Kerk en Seliool.
Ned. Iferv, Kerk.
Beroepen te Kinswerd, ds. J. A. Swart,
te Dokkum; to Cadzand ds. A. L. Boe-
scr, te Ilperulam: te Friezenveen, ds. IV.
J. Keller, te Nieuwkoop.
Beroepen (toez) te Oudenhoorn ds.
E Reeser, te Hoogland (U.),
0 o r Kerk.
Bolban kt voor het beroep naar Zal t-
Romniol ds J. If. Dormer, te» Ore»d i.
Hooger 0 nd orvv ij s.
Delft 1 ngeirieiirsexanien voor mijininge-
nicnr de hoeren A. L, Rouweus en \Vt
Th, B. Rcirneritig.
Utrecht Bevorderd tot Landarts do hooien
J. N J. B. Ilórak on P. If. R. Lose-
koot, on do dames J M. W». van dor 'Meu
ten en C J. van dor Zoo; tot arts de
heer E. Schrouirs.
Groningen, Bevorderd (o»t arts de lieer
A E. Buono, geboren te Paramaribo», en
mej. B do Jong, geboron te Item el urn'.
Amsterdam, De lieer Jl. N. J. Saai, die
promoveerde lot doctor in do wis- en na
tuurkundo, verkreeg daarbij het praodicaat
met lof.
Gemengd Nieuws.
Vliegongeval in de Ver. Staten.
Urt jNevvport Npiws in Virgiinië wordt ge.
metö, (dat bij1 luchlnranoeiavres een militair
vl.ogtuig braraJemdt naar bemedeia is ge»,
stort Do beikle» inzilitendo officieren vver-
den gedooid
Spoorwegongeluk in Frankrijk.
Nabij lOiloans is een trein ontspoor].
Zeven personein weiüein gowojnd
Ernstig auto-ongeval.
Op don straatweg nabij Antibes, in Zuid-
Frankrijk, i.s een auto van 'en brug la
d<e mvieir gestort. De beide» inzittenden wer
den (gedood Kion voorbijganger weid meJe.
geW'CiuiU ien kwam eveneens om het levten
Goede wegen zijn van het grootste
belang voor de volkshuisvesting; zij
maken het wonen op grooteren af
stand van het werk mogelijk
Donderdag, IG Juni,
INlversuim, 10GÜ M. 12 uur. Politie
berichten. 12.352 uur. Lunchmnziek door
hot Trianon salon-trio. 3 30—4.30 uur.
Uurtjo voor Wees- cn Ziekenhuizen, door
mevr. A. JTartaudKlein. 5 15-7.15 uur.
Voor-avondccraciei't. Tjakko Kuiper, tenor
Pianobegeleiding van Egbert V»eeti. 7.15—
7.45 uur. Engelsche les voor beginners,
8.10^ uur. Een avond door en voor onze
Marine, met medewerking van mevr. An
toinette van Drijkeen kinderkoor onder
leiding van» den heer Toon do Hoogh;
hot Stafmuziekkorps der Kon. Ned. Ma
rine te Den Helder, kapelmeester A. J
Leistikow. Acht glazen I „Allo hens". In
leiding door den schout bij nacht L. J.
Quant, commandant der Marine te Wil
lemsoord. Voorts spreekt de heer W. Voor-
beïjtei Cannenburg nog een kort woord
over onze Marine. Tot slot groote taptoe
door tamboers en pijpers, met medewer
king van do stafmuziek. 10 uur. Pers
berichten. 9.30 uur. Radio-toonecl. „Licht
en schaduw", radiospel. E. de Blauw, Reg
gie; Lena Klcij, Delia. „Ilnjp in do huis
houding", blijspel in 1 acte. Ed. de Blauw,
Benjamin Pennigras; Lena ICleij, Lady Eva;
B. v. OJlefen Jr., Jack.
D a v e n t r y, 1600 'M. 11 20 uur. D.
Bor's Lyric Theatre, orkest en solisten (so
praan, bariton, viool). De Mayfair Glee
bingers. 1.202.20 uur. Gramofoonmu-
ziek. 2.45 uur. Voorlezing. 250 uur. Le
zing: Ifow tilings grow. 3.20 uur. Even
song van de Westminster Abbey. 4 05 uur.
Lezing: On dictionaries. 4.20 uur. Daven-
Iry-kwartet en M. Loake, sopraan, 5.35
Kinderuurtje. ff.20 uur. Dansmuziek G.35
uur Lnndbouvvpraatje. G.40 uur. Dansmu
ziek. 650 uur. Tijdsein, weerbericht,
nieuws 7.05 uur. Voor padvindstors. 7.20
uur. Lezing: The festival of Youth. 7.33
uur. De sonates van Beethoven. Piano
muziek. 7.45 uur. Lezing: Victorian poe
try. 8.05 uur. Karpconcert. Daarna Tun-
bndge-Wells programma. De band van
U M. 13/18 Hussars. C. A. V. Godfrey-
contra-alt; L. JJaipworth, bariton. 9.20» uur
Weerbericht, nieuws. 9.55 mir, Do „Far-
co"-concert party. Samenspraak. H. Gor
don, viool; R. Lever, komiek 10.25—1220
uur. Dansmuziek.
Parijs, „Radio Paris", 1750 M.
10.50—11.20 uur. Concert. 12 50—2.10 u
Orkertconcert. 5.055.55 uur. Klassiek
uurtje. 9.0510.50 unr. Concert. Deneger-
rmiziek, de jazz, haai- oorsprong on ovolu
tie.
Langenberg, 4G9 M. 9.20—10.20 uur.
Katholiek morgenfeest. 10,20 uur. Berliner
OrcheslerscliUile. 1.20—2.50 uur. Vocaal
concert ^sopraan, bas, piano). 5.50G 50
uur Orkcstconceit. 0.507.50 uur,. Vroo
lijke gedichten. 8.20 uur. Orkestconclort (220
musici). Daarna tot 1220 uur dansmuziek».
Königs iv Uister li ausen, 1250. M
10.201,20 uur. Concert. Orchesteïscliulo
Charlottenburg. 3.20—7.40 uur. Lezingen
en lessen. 7,50 uur. Feestconcert van bet
„Deutsche Musikerverband". 10.20 uur. Con
cert Daarna tot 12.50 uur, dansmuziek.
Hamburg, 394.7 M. 10.20—12.20 uur.
Muziekfeest. 12.50—2.20 uur. Grkcsicon-
cort. 2.253,10 uur. Kamermuziek 4.33
uur, Concert voor harp en fluit. 5.20 uur.
uur Orkoslconcort. 6.207.20 uur. Orkest
concert 7.5011.10 uur. Concert! door
een orkest van 250 musici. Daarna' dans
muziek. 1
Brussel. 509 M. 5.20—G.20 uur. Kin-
dermatinoe. 6.20—6,50 uur. Vlaainscbe les.
8.20 uur. Orkestconcert. 9 30 uur. „Robin
son", 1-act^r van Cantillon. 10—10.50
uur JX'itisinitziek
Groote^ kranen brengen liet kei leem op zijn plaats, nadat hot dijklicliaam tot aan
den zeespiegel door middel van onderlossers of klepscliouvven is opgehoogd
N
X -wh
ÏÏ4.V
mmmjt
W.POLOER
nwiwn»
iwiuyi
f-c.
Ki s
