SCHIEDAMSCHECOURANT
Opening Schoolwerktuin
De afbouw van de „Statendam
TWEEDE BLAD
Een rondgang over het schip,
van Donderdag 19 April 1928. No. 18786.
Een reuzen-werk.
geen luchtkoker ©enigen hinder zal ver
oorzaken.
Vlocht het op het dek ie koud zijn, dear
lieett men. ran uit de open warande eon
vrij overzicht over den juist afgelegd en
weg.
We geven .geen ge Je tal fleert overzicht
van de inrichting van het sclhip, maar wal
len toch (nog even wijzen op de social
hall voor de le klasse, do plaats, waar
het gezellig verkeer zich zal c on cc'; rt ree-
ren, een vertrek van 6 M. hoogte, waar
een verhocgung het strijkje zal her/:»argon
en oen dansvloer natuurlijk <Uu.-t ontbreekt.
Aan ddn voorkant van het schip zal de
Palmcourt, een gtoote ruimte ook over de
volle breedte van het schip, lïet toevluchts
oord woideu van de bezadigde, deftige
passagiers.
Staande op de commandobrug, phn. 20
51. boven den waterspiegel, heeft men een
ruim overzicht ever de omgeving. Bij hel
der weer ziet men van uit de 55'iltonhaven
Den Haag en Dordrecht Neg honger dan
wij op de commandobrug bevonden zich
een paar ondernemende pers foiografq.i, die
zich in ecu bak dcor een kraan op de
weaf omhoog hadden laten hijschen, om
vandaaruit hun werk te doen!
Behalve een kabelnet van 730 K.5I. leng
te veer den stroomtoevoer voor bijha9ö00
lampen dn ongeveer 200 motoren voor di
verse doeleinden, wordt or in dia „Staten
dam" veer de ventilatie 10.5 K 51. kok'ers
gelegd. De pijpleidingen veer de sanitaire
inrichting zijn 40 K.5L lang e!i de totale
lengte van a'le pijplci Ungen loelraagt meer
dan 75 K.5I Br moet totaal circa 23000
een welkomstwoordlater voordo d r. i r.
4V. 51. 51 ever, lid van de directie van
do H. A. Lijn het woord, die o. a. ge
waagde van de buitengewoon aangename
samenwerking met de N. Y. \YL!ton's 5ta-
cliinefabiiek en Scheepswerf en alle andere
firma's, die hij de afwerking van de „Sta
tendam" betrokken zijn.
De heer Henri Dekking spiak na
mens de gasten de beste vonschen uit
voor het welslagen van de groote onder
neming: den afhouw van de „Statendam''
en uitte de hoop, dat het schip, eenmaal1
in do vaart, voor do II. A. Lijn een succes
za Mijken te zijn. 1
VAN DE
Redevoeringen.
Hot weer was gistermiddag tijdens de
opening van den eersten sphooïwerktuin
heter dan op /len boompbmklag; het was
ook heter dan 'smorgmis, toen er hagel,
siaeeuw en regen viel. .Maar nu de opening
moest geschieden, was hel tenminste droog,
alhoewel een koude wind het verblijf ,,op"'
den (tuin niet bepaald aangenaam deed
zijn en velen noopte hun kraag op te
zetten.
Onder de aanwezigen bemerkten we o.a.
den burgemeester, <len heer A. J. Bijsien
en den gem eent c.s ecretaris, den heer mr. V.
Sickenga, alsmede den directeur van Ge
meenlcwerken, Jen heer G, Gc-rlaghvoorts
was er liet bestuur van de Veroen icing voor
School- en Werktuinen. terwijl vete onder
wijzers en onderwij zei-essen blijk garen van
hun belangstelling.
Be heer 51. Germeraad, voorzitter
van do Vereen, voor School- en Werklui
non. releveerde in het kort de göscliiia-
denis van de vercenigimg en de werk
zaamheden, die vooraf waren gegaan aan
de totstandkoming van dezen eersten work-
tuin, meL een oppervlakte van 1 H.A. Ihj
bracht dank aan het gemeentebestuur en de
autoriteiten voor hun medewerking, tn 4
b.'zonder aan de heeren X K. Bommicus
tuinorclnitcc t en l\. Geurlsen, opzidi-
tor der plantsoenen. Ook dankte hij
allen die financioéten steun hebben
verleend en dan weer speciaal de Pegmlen
van het Weeshuis der Herv. Gein.
Het is de bedoeling van dez.e werktuinen
lij do kinderen tte liefde voor de natmu
op te kwecken en daarvoor moeten zij er
midden in staan. Die gelegenheid is er
thans.
Hierna opende do burgemeester don eer
sten schoohverkmin niet de vo-Jgende rede:
Rede van den burgemeester,
Waar in de totstandkoming van werk
tuinen, en naar wij hopen in de toe
komst mede aangevuld met schooltuinen,
ook naar mijn meening een groot sociaal
en paedagogisch beginsel tot uiting wordt
gcbiacht, waarbij ook tevens de hygiëni
sche waarde daarvan niet mag worden
onderschat, is het begrijpelijk, dat ik gaarne
gevolg heb gegeven aan de uitnoodiging
door uw Bestuur, om heden een enkel
woord te spreken bij de ingebruikstelling
deze werktuinen.
Ik mag dan in do eerste plaats met
genoegen er gewag van maken, dat, was
er -nog - .-oriel-lang -gel eden' ia-ons- landv
in het buitenland is men liter reeds ver
voor weinig belangstel ing vcor den
aanleg van dergelijke tuinen, de bolang-
ste'ling daarvoor en gelukkig is onze
stad, zij het dan. ook in eenigszins ander
opzicht hierin voorgeweest veel is toe
genomen; voorzeker een verblijdend ver
schijnsel te noemen.
Wij zien dan ook, dat lay velen en in
het bijzonder ook bij vele personen bij
hel onderwijs betrokken, den drang naar
practïsche natuurstudie, zooals hier, zij het
dan ook in zeer eenvoudigen vorm, be
oefend wordt, meer en meer veld wint.
En dit is niet te verwonderen, vooral
niet bij de onderwijzers.
Zij toch knnneu bij de jeugd, meer nog
dan anderen, overzien, den eisch van den
tijd om het evenwicht zooveel mogelijk
bewaard te doen blijven tusschen geeste
lijke en lichamelijke opvoeding.
IIoc heilzaam zal hot immers voor de
kinderen werken, wanneer zij, na lrun ver
blijf in de schoollokalen, zich kunnen ont
spannen buiten het gewoel der stad, zicli
overgevend© aan een werk dat tevtens zoo
veel voldoening schept. Een werk, daarin
gölegen, om de belangstelling voor bloe
men en planten a,an te wakkeren, en het
schoonheidsgevoel hij de jeugd op te
wekken.
En hoe kan dit heter geschieden dan
door het zelf kweéken van die bloemen
en planten, waarbij medegeleefd wordt met
do uitkomsten "daarvan en een prijzens
waardige wedijver ontslaat om hierin an
deren te "evenaren of hoven anderen uil
te munten.
En zeker moer nog dan politietoezicht
zal deze belangsteiliiing in hetgeen er in
de natuur voorvalt, naar wij verwachten,
de kinderen afschrikken Van vernielzucht
en baldadigheid. Volkomen kunnen wiv dan
ook de uitspraak beamen: de tuinarbeiö
aldus opgevat, komt licliaam, èn zid èri
geest van "het kind ten goede.
Ik zal mij bekorten, ook met het oog op
het wisselvallig weder en eindigen met
een woord van harUrrondigen dank te Zeg
gen aan allen, die* hun schouders onder
dit werk hebben gezet en tot de to'stand-
koming daarvan hebben medegewerkt.
blagen wij allen, waaraan ik niet twijfel,
daarvan de goede resultaten meermalen
kunnen aanschouwen.
Hiermede verklaar ik deze werktuinen
voor geopend'
Nadat de genoodigden de opstallen op
hot terrein hadden bekeken en dief loods
met de nieuwe gereedschap pen hadden b^
wonderd, heeft de heer IC .1. Heijboor die
kinderen nog toegesproken en één en an
der meegedeeld over het werk in den tuin.
Er Zijn 7 groepen, waarvan iedere groep
uit cat 60 kinderen bestaat.
's5Iaandags wordt er door 2 groep omge
werkt van 5 tot 7 uur en 's Dinsdags even
eens door 2 andere groepen, terwijl
's Woensdags 3 groepen werken van 2 tót
4 uur.
Op Donderdag komen de ploegen van
Maandag weer; op Vrijdag van Dinsdagen
's Zateidags van Woensdagmiddag, Op de
zelfde l ijden wordt dan weer gewerkt, zoo
dat iedere groep gelegenheid heeft Zijn
tuintje 4 uur per week te bewerken, pa-
dien de kinderen na 14 dagen eenmaal
op de tuin gewend Zijn, dan mogen lede
ren dag een aantal kinderen naar gelieven
op hun lum komen werken, zonder leider.
Op school zal aan de kinderen worden
verteld ,op welken dag zij aan last werk
gaan, waar zij tevens hun deelnemerskaart
krijgen.
Kceds morgen (Dondeixlag) loeghmen de
kinderen van do R. K. schoten. Vrijdag
van de Gereformeerde scholen en Zaterdag
van de openbare scholen.
5'ooral herinnerde dh heer Heijboer ter
de kindei en nog aan, dat zij iedere wede
een dubbeltje moeten meebrengen en het
is gewensohi, dat niet ba dikwijls le ver
geten, want eel'st wordit men teruggestuurd
om het te halen en als het dikwijls ge
hemd, mag men. misschien wei niet meer
op «le tuin komen.
Vervolgens dealde de heer Hielijboor on
der herhaalde luide instemming van de
jeugd mede, wat <er al'zo© _g opia rit zal wor
den [radijsjes, (om begrijpelijke redenen
geen poentjes) tuinhoonen, groote boon en,
spinazie, broeden, schailotlen, p'rlnctesseboo-
nen, sla, enbloemen. Er komt in ieder
tuintje een apart stukje voor con Woem.cn
peikje, waar asters, afnkaanljes enzt, ge
zaaid zullen worden, terwijl misschien do
kinderen z«lf ook wel bloemzaad van huis
zullen mogen meebrengen. lAÜ'les wat in
den tuin groeit B het eigendom van de
kinderen en mogen zij meenemen.
Tenslotte- werden don kinderen op hel-
irait gedrukt, dat pis ztij" goede vrienden
met den boschwaehten willen Wijven, zij"
niet door do plantsoenen, die door de
gemeente ;zfijn aangelegd, hun weg naar
de juin moeten zoeken. Dtil was nu ge
schied, maar naar aangenomen mag wor
den, voor het laatst.
Do kinderen beloofden liet plechtig.
5Iet een gerust hart gingen toen allen
naart thuis.
Een gemis.
Alles op den werktuin ziet er inderdaad
keurig uit, het rasterwerk, de loodsen, hot
materiaal, de tuinaanleg, enz., alles straalt
zoo blinkend en zoo gloednieuw.
Doch één gemis valt dadelijk op:
Er is geen watert
Wanneer straks de kinderen in den grond
hebben zitten wroeten met hun handen,
wantdaarmee zu'len. ze wel het meeste
werk verrichten, kunnen ze zich 'niet was-
schen. Ze moeten maar vuil naar huis en
dat bevordert niet de zin voor hygiëne
bij de kinderen. Tot het vele, wat men
de kinderen loeren "'moot, behoort oak, dat
ze lmn handen belmoren te wassohen!
En van den zomer, als de kinderen moe
en bezweet zijn van de verzengor.de zonne
stralen, en zij geen enkel schaduwplekje
kunnen vinden, dan zullen ze zich toch
gaarne wat verXrisschen. 5Valer mee
nemen, gaat niet, want als 169 a 170 kin
deren hun fleschjes en kannetjes in oen
klein loodsje legg'en, raken deze spoedig
door elkander. Dan zou al spoedig Pietje
liet dropwater van Jan opdiinken, en dan
gingen de poppen aan het dansen. Dat
zou dus niets wezen.
Ook voor den tuin kan het van belang
7ijn in perioden van lange droogte om te
sproeien. Nu kan men nog wel ergens
water srhcjipen, uit een sloot, doch het
is niet zeker, dat dit voldoende is bij
langdurig droog weer ca hel zou jammer
wezen, als daardoor do oogst van de kin
deren mislukte.
Het gebrek aan water wordt dus ge
veeld en de lieer Germeraad heeft reeds
becijferd, dat de aanleg van ©en water
leiding 1630 zou kosten. Dat is te vee!
voor de Verceniging, 5Iaar, bepeinsde de
lieer Germeraad verder, als de boschwach-
(erswoning nu ook eens van leidingwater
weid voorzien ea de kooten weiden dan
gezamenlijk gedragen, dan zou de Ver-
oeniging voor School- en iVeikluiuen mis
schien wel 4300 bijeen kunnen brengen.
Nu men deze pkumnen heeft, is het
misschien wel wenst'helijk, ook de vele
vcctbalvereenigingen in den Kortlandpol-
dcr te raadplegen, die eveneens van water
verstoken zijn en het zeer op prijs zouden
stelten (een voetballer móet zich na dea
wedstrijd toch wassohenindien zij wer
den aangesloten op de waterleiding en zij
zouden daarvoor oak wel wat willen bij
drage». Het bestuur van S. V. V. heeft nu
op liaar terrein een dure pomp-uiMallaUe,
die au fond toch niet voldoet.
Er kunnen dus tegelijkertijd meerdeic
belangen worden gediend, indien men de
waterleiding thans doortrekt. Het lijkt ons
niet zonder belang.
„EJken dag zijn er hij de post die we
ontvangen, brieven, waarin het verzoek ge
daan wordt do „Statendam" te mogen be
zichtigen," vertelde ons g'storen een van
de leiders van Wiltons Machniofabtuek en
Scheepswerf „Fr hüjkt een groote belang
stelling te beslaan voor dit schip m aan
bmnv, maar lot nu toe hoeft nog geen
enkele out-sidci zijn voet aan dek gezet."
De coji'liole is zeer streng en men ver
telde on» als historisch, dat de „ceberus",
die gehuisvest is ui liet kleine houten
gebouwtje, dat op de landingssteiger lis
gebouwd, zelfs eens een der heeren Wilton
terug gewezen heeft, teen hij op den „Sta
tendam" wilde zijn. „Ieder kan wel zeg
gen, {lat hij Wdtou is. Maar de bewij
zen, die moet ik zien
Gisteren werden vertegenwoordigeis van
beschikking :n hun hut zullen hebben
over kond en warm stroo.nend water. Er
is bizondere zorg besleed aan de afdeo-
ling 3e klasse toeristen Het emigranten-
vei voer 3e klasse is, na de bejóerkende
bepalingen, die Amerika in het leven heeft
geroepen, om het land binnen te komen,
sterk terug geloopen; daarentegen is In
opkomst het toeristenvervoer 3e klasse.
5'ele gegoede middenstanders kunnen zich
de weelde van een pleiz.ierreis 4e of 2e
klassse niet verooi loven en nu komt ook
de H. A. Lijn deze categorie passagiers
tegemoet, dcön voor hen een afdeeiing-
in to richten, waarin, overdadige luxe is
vermeden, maar toch de volle aandacht
is gewijd aan het comfort.
De luxe zal men speciaal m de le
klasse aantreffen. We zagen een 2p?i'soons
Een kijkje op do „Statendam".
hut ,piach|ig ingerkibl, ruim, met een
'mooi schrijfbureautje, een kaptafel, flinke
kasten, boven de kussens een electriseh
lichtje, als men. wei eons alls pianolampje
aantreft, en aansluitend aan de hut oen
badkamer, Waar boven het bad 4 kranen
zijn aangebracht om naar keuze koud of
warm zoet-, of koud of warm zoutwater
Ie tappen.
Uit all o bulten, ook die van do 3o klasse,
wordt automatisch de lucht weggezogen en
versclie lucht toegevoerd. In de le klasse
hutten is een ajipiaraat aan de zoldering
aangebracht, waardoor de passagier de ver-
scho luchtstroom een bepaalde milling kan
geven. Heelt hij hol b.V. op lied le waifm,
dan "kan hij de verkoelende "luchtstroom
op 'zijn bed richten. Reist hij" in den win
ter, dan wordt die luchtstroom verwarmd,
voor zij het apparaat, verlaat. De l.e klasse
hutten bobben "geen patrijspoorten, doch
ovaal-vormige dubbele ramen, die goed ver
zekerd izijn, maar toch door den passagier
vrij gemakkelijk geopend kunnen worden.
Een Inzonderheid van dto „Statendam"
is bet groot aantal paitinjtspioorien en ra
men, m.l. 900 van de eerste en 600 van de
tweede soort. Do le klasse eelzlaal' heeft
64 groote ovale ramen, zioodat men, daar
vertoevend, straks 'Zich zelf zal kunnen
suggereeren zich m een hotel te bevin
den, als "de wijde bhk over het water
daarvoor igcen beletsel is. Uiie eetzaal loopt
van huid lot huid ou is in hot midden
gedeelte "twee dékken hoog.
Ook de 2e klasse passagiers van de „Sta
tendam''. Zullen zich niet te beklagen héb
ben ©vér gebrek ,aam comfort. We zagen
een 2 persoonshut in deze afdeeiing, diie
do afmetingen blad van een kleine kamer.
Boven bet hospitaal is de balzhal van
do 3e klasse passagiers, weer oen bewijs,
dat voor hen goed gezorgd zal worden.
Via de ruime promenadedekken waren
we belaud op het „dorpsplein van J© Sta
tendam", waar straks de winkels Zulten
verrijzen, waar men zich Zal kunnen voor
zien van lectuur en bloemen, haarwater-
tjes, lekkernijen enz. enz., zal kunnen
koop en.
Oék aan do kinderen is gedacht', over
wier aanwezigheid aan boord wel eens
wordt geklaagd. Tegen een der wanden
«er mncymkamer, da© tevens licht door
laat, zul een groot aquarium geplaatst wor
den en voorlst züd er speelgoed zijn, waar
aan bet meest verwende kind toeli in ieder
gieval jiog wel voor oonigon fijn zijn aan
dacht izdl schenken.
Nog een bewijs, dat mian de 3e ki'ass'o
toeristen Ier wtifflie Zal zijn, vindt men in
het geheel vrije aeb'lerdék, dat men als
speeldek zal kunnen bezigen, daar zelfs
de per» voor hef eerst in de gelegen
heid gesteld het reuzensch'p onder des
kundige leiding te bezichtigen, 5Ve waren
daardoor in staat een indruk op te
doen van liet enorme we: k, dat ver
richt wordt om do „Statendam" tol een
prachtig drijvend hotel tc maken Als
straks, d. w z. over een jaartje, alles
gereed is, zal vermoedelijk don leek het
luxueuze frappeerenvan den aibeïd. het
oiganïsaloiisch talent, die noodig zijn ge
weest om dal alles tot stand te brengen,
zal hij dan niet zooveel besef hebben. Hij
zal liet te gemakkelijk a's „iets ongewoon"
moois aanvaarden.
We lebben vroeger reeds enkele cijfers
met betrekking tot de „Statendam" ge
noemd; wc laten ze hier nog eens volgen,
aangevuld met andere.
Het schip is 213 51. lang en 25 51.
breed en is 30 000 ton groot. Do hoogte
van de kiel tot het sloependek bedraagt
meer dan 25 51. De grootste diepgang zal
ongeveer 10 51. bedragen. In totaal zullen
1670 passagiers kunnen worden vervoerd,
verdeeld over 1e, 2e, 3e klasse toeristen
en gewone 3e klasse. De bemanning zat
ioestaan uit 000 kopipen. Er zal ongeveer
10000 ton lading kunnen worden vervoerd
Deze cijfers krijgen eigenlijk pias beteeke-
nis, gaan eerst spreken, als men door hel
schip> heelt gedwaald, de lange gangen is
doorgeloopen. die samen 2l/j K.5L lang
zijn en de tijdelijke trappen, hoeftJaekl om
men, die samen 350 M. hoog zijn.
Eerst werd ons de „Swimming Pool",
het zwembassin, getoond, dat, oonafge-
weikt, niet groot lede, maar waarin straks
toch ruimte genoog zal blijken te zijn voor
heel waf spartelende passagieis. Um hel
bassin zullen rieten stoeltjes worden ge
plaatst, zoodat niet alteen zij, die z.ich
in bet water bevinden, zullen kunnen ge
nieten. in ctezeifde afdeeiing worden ook
de Turksch© baden gei'nstal l'eerd en in de
nabijheid is de gymnastiekzaal in wording,
zooclat de toekomstige passagiers van de
„Statendam" zich „in training" zullen kun
nen houden!
Be wandeling werd voortgezet door dat
gedeelte van het §ohip, dat voor de 3e
klasse is gereserveerd, door de 3e klasse
eetzaal, de 3e klasse eetzaal voor toeris
ten, de proviandkamers, waar beneden de
ruimte ligt «voor gekoelde proviand en
daar weer onder een ruim voor gekoelde
lading.
Van de hutten in. de verschillende klas
sen was er één geheel afg'ewerkt, zelfs
de bedden waren opgemaakt en de indrnk
van alles was zeer gunstig. Iets nieuws
is, dat ook de 3e klasse passagiers de
512. houten schotwevk worden opgesteld,
ongeveer 25.000 512. vloer moet worden
bedekt en 10 000 512. plafcJnll woeden be
kleed.
Op de werf is een loods opgericht, 145
51. lang en 50 5f, breed, waarin de houl-
bewerkingsafdee'iing is ondergebracht, die
waai schijn lijk de grootste inrichting van
dien aard is van ons land ©a waarin bijna
uitsluitend gewerkt wordt voor de „Sta
tendam". De" nieuwste machine's zijn daar
opgesteld, o a een poiitoormachin© wi
oen drcogimichting, uauin la enkele we
ken tijds het bout geschikt gemaakt wordt
om verwerkt te worden, een proces, dat:
andeis maan len en maanden duurt leder
van de werk'ieden beeft liter zijn e'gen
taak en nog meer dan op bel schip zelf,
waar men de arbeiders overal in k'einie
groepjes bezig zag, kwam in deze gioote
werkplaats, waar z. cc vel en aan den arbeid
waren, bij ons de gedachte op: wat moe
ten d© leiders van liet groote werk, dat
daar in én aan de Wiiltonhavert tof stand
gebracht wordt, toch een organisatorisch
talent bezitten, om te zorgen, dat alles op
tijd gereed komt en dat ieder zijn volte
werkkracht kan geven aan de hem opge
dragen taak.
21 Api i'l 1927 kwam het casöo van
de „Statendam" van Belfast te Schiedam
aan. Bij'na een jaar dus is er nu aan "Je
inrichting van het schip gewerkt en als
liet straks klaar is, zal het een pronkstuk
zijn vain de Ndderlandsche nijverheid. Nie
mand, die als wij, een kijkje achter de
schennen gegund weid, z.ooals ir. W.
Royer, d© scheepsbouwkundige specialist
van de H. A. Lijn het uitdrukte zal
daaraan twijfelen.
Op liet seliip en in de werkplaats had
den speciaal de heeren jr. Boyter en ir.
Teschmaiciier, een dor d i reet ©uren van Wil
ton's Maclilnc-fadiriek en Scheepswerf to
Schiedam, de gewenschle inlichtingen ge
geven; iin de vul la van den heer 5Viltc|ni
aan den 5Iaaskanl, waarheen het gezel
schap zich later begaf, verstrekten de heer
II, P. 5Iuttca'S, scheejasinterienr-ai'cM'tect to
's-Gravenhag© en een vertegenwcoiïdiger
van de firma Allan en Co. te Rotterdam,
c-eai toelichting op de daar opgestelde toe
ken ingen, die het decoratieve gedeelte van!
de „Statendam" betreffen.
Aan de lunch, die den gasten weel aan
geboden, sprak de heer J, H. 55', ijl ton
STADSNIEUWS.
Verslag van den Gemeenteraad.
5'ergadering Van 5rrij"dag 13 Alpril 192-8.
55rijzJging verkoops
waarden.
5"an Burgemeester en 55'ethouders voor
stel om do voorw aarde, vervat in het
raadsbesluit d.d. SO^Dieöeiulker 1927^. betref
fende vei-koqp van een perceel bouw
grond aan de 55rest Frankelandsdheslraat
N. Z., hoek Tollenssfraat 55r. 7., aan H.
Gabel q.q., luidende: „Het terrein mag
aüccn bebouwd worden met 3 beneden-
en boven (middenstands) woningen", te
wijzigen in dier voege, dat in plaats daar-
