1
I
I
r
I
3ï#*3Ü&r t
jÊ&kdttoxsx
De Roman van maarschalk
Piisoedski.
Minister van Dorlog in Polen
door
ANATOLE DE MONZIE,
Senator, oud-minister.
Ik moet mij sterk vergissen^ of de jong
ste gebeurtenissen in Polen kunnen
slechts verklaard worden uit de begeerte
om een democratische discipline jn dienst
te stellen van de grootheid van Poten. De
loopbaan van maarschalk Piisoedski zon
den wij kunnen vergelijken 'mot sommige
van de „Levens van beroemde mannen"
van jPlularchus, waar de schilderachtig
heid der feiten niet in staat is om de
grootheid van ziel en verstand te ver
doezelen.
Deze veteraan, is nog geen zestig jaren
oud. Evenals George üiemenceau student
in de medicijnen, was hij, gelijk deze,
ïeeds een strijder op den 'leefüjd, waarop
men gewoonlijk zijn eerste examen aflegt.
Twintig jaar oud, is hij aangesloten bij
de socialistische partij te Wilna. Zijn
broeder Bronislas en hij doen mee aan
het eerste complot, dat hun wordt voor
gesteld. In Siberie, waarheen hij voor
vijf jaar wordt gezonden, leert hij het
streven van Rusland doorgronden; mi ler-
hatming maakt hij zich "de lessen van
Tolstoi en IHerzen eigen. De intellectueel©
éhte, waarmee hrj -omgaat, eerst in Wilna,
daarna in Warschau, voldoet niet aan zijn
smaak; hij acht ze niet in staat tot
stoutmoedigheid. IHjij sluit zuch bij het volk
aan en laat zich leiden door liet socia
lisme, of liever: hij Leidt het. Er moeten
resultaten komen. Dat is zijn stelregel!.
Toen luj plannen maakte voor den befaam-
den aanslag van Berdany, die hem in
1904 de beschikking over de kas van een
gouvernement zou "geven, maakte luj zijn
testament met het oog op de waarschijn
lijkheid van mislukking en dood.
„Ik verzoek mijn levensbeschrijver.-, mij
niet voor te stellen ats een onnoo/.ele
of sentimenleele soldaat, die zich ter wille
van de menschheid laat kruisigen of iels
dergelijks Ik worstel op leven en dood,
omdat het mij onmogelijk is te leven in
de modderpoel van het tegenwoordige
leven."
Volgens dit waaghalzerige programma
stichtte, drukte en verspreidde hij do „Ra-
botnik", het orgaan van de Poolsche so
cialistische partij.
Welk een leven moet zoo'n geducht op
standeling geleid hebben, onder zijn aan
genomen namen voorldiuend nagespoord,
voorzien van valsche passen,, die luj tel
kens vernieuwde, veroordeeld tot eenzaam
heid, wanneer liij niet in de gevangenis
zat, terwijl hij ondanks deze vervolging
door de politie, ini zes jaar 35 nummers
van de „Rabotnik" uitgaf, terwijl bij' lij
ieder nummer moest hooren, dat een prijs
op zijn hoofd was gesteld; in 1900 gear
resteerd, opgesloten un de Basüle vanAVar-
schau en het schavot sledblts ontkomend
door krankzinnigheid voor te wenden. IHjij
ontsnapte in vermomming naar Londen,
waar niet naar hem. geluisterd werd to.en
lnj het komen van een wereldoorlog aan
kondigde, een voorspelling, die het Wes
ten niet alarmeerde en waarvan het zich
niets aantrok.
De internationalisten zijn er, na ge
tracht te hebben de Poolsche socialisten
te verdringen van do internationale con
gressen, gedurende de Russische revolu
tie, in geslaagd, deze partij te splitsen;
liet grootste deel van de partij sluit zich
op liet congres van Zakopane aian bij de
Poolsche bolsjewiki: Radek. Dersjmsky en
Unsclilicht, die zich tegen de onafhankelijk
heid van Polen verklaren.
Rilsoedski bemerkt, dat zijn ideaal ver
raden is en besluit het werktuig, dat luj
zelf gesmeed heeft, te vernietigen; liever
dan zijn ideaal, verlaat lnj zijn partij en
alleen, of misschien met een handje vol
LntellecLueeten, zonder geld, zonder steun,
een socialist die gesmaad wordt door de
socialisten, een patriot, verdacht bij de
patriotten, begmf luj £e geheime militie
te formeeren, waaruit te zijner tijd het
nationale leger zou ontslaan.
Den Gen Augustus 1914 begint zijn poli
tieke loophaan. Achtereenvolgens zal luj
strijden tegen Rusland en aan Dtalsch-
land weerstand bieden. IHlij vecht om om-
Vér te halen. Als Rusland neergeveld is
en de Poolsche onafhankelijkheid is ge
proclameerd door de centrale rijken, wordt
Piisoedski aangezocht zijn troepen in te
laten lijven bij het Uostennjksch-Duifeche
leger. .Wanneer hij het aanneemt, zal lnj
commandant worden van een machig leger,
dat zal mededeel en m de resultaten van een
te wachten -overwinning. Als hg weigert,
wacht hem de kerker. iH|ij weigert en geeft
de voorkeur aan de ^gevangenis van Maag
denburg boven de belofte van den keizer.
Dmtschland, dat hem niet tot medeplich
tige had kunnen maken, maakte hem- tot
gevangene. Maar vanuit zijn cel gaat de
volksleider voort, de duizenden te inspi-
reeren, wier ziel hij vervuld heeft van
zijn idealen; den lsten Januari 1919 zal
op zijn orders de Poolsche opstand uil-
breken in den vorm van een Poolschen
vesper, maar de overwinning van de gea1-
Dcerden maakt dat laatste offer van moed
en bloed oveibodig.
Den lOen November 1918 verlaat hij
zijn gevangenis; hij verjaagt de Diu.it-
scliers uit Warschau en biedt liet hoofd
aan aUe wanordelijkheden, die zich voor
doen door de besmetting van het bolsje
wisme. Anarchie en honger' regeeren in
Warschau. De Polen waren sinds löOjanr
gescheiden geweest, hun cultuur was- ver-
schi lend, hun belangen liepen uiteen, zij
hadden blootgestaan aan tegenstrijdige in
vloeden, en niettegenstaande hum gemeen
schappelijke spraak, behoorden zij tot ver
schillende beschavingen. Pet ging er nu
om, hen z,oe goed mogelijk weer tot één
familie te vereenigen. D,e veldheer ontpopte
zich nu als organisator. IHaj redt Polen en
schept tegelijk den Poolschen staat weer.
IHjij redt het met de wapenen en organi
seert het met wetten. Zijn beloonmg is
zijn verkiezing als staatshoofd door den
Poolschen Landdag, die in .Februari 1919
weer samenkomt, voor het eerst na acht
en tachtig jaai.
Deze verkiezing en de annexatie van
Wilna, zijn geboortestad, die hij inlijft bij
de Poolsche gemeenschap, bevestigen den
roem van zijn naam; het zou hem mo
gelijk geweest zijn liet toppunt van zijn
macht te bestendigen. 'Om dictator te wor
den, had luj slechts het principe der dic
tatuur behoeven aan te nemen.
Maar lnj neemt slechts due macht aan,
die onontbeerlijk is ter handhaving van
het vaderland. AVant voortaan is Polen
vrij, maar m 1922 niet meer eendrachtig
zooals het in 1918 geweest was.
Piisoedski, het staatshoofd, is afgedaald
Piisoedski.
tot den rang van partijhoofd. Zijn popu
lariteit heeft hij verloren, hy wordt ge
hoond als een afgesclialte afgod en door
zijn verstokte tegenstanders voorgesteld als
een Don Quichotte.
Voortdurende plagerijen verjagen hem
van de hoofdstad, die luj gered heef,. IHtij
is genoodzaakt zijn toevlucht te zoeken
in '1 huis, in de voorstad, dat zijn troe
pen uit pieteit voor hem hebben doen
bouwen en hij stelt zich tevreden met de
leederheid van de kinderen, tot wie zijn
eigcnaaidig peinzend veroveraarsgezicht
zich overbuigt. Soms verbreekt een bil
tere tirade de stilte van de ballingschap,
verraadt zijn ingehouden onstuimigheid en
hij uit zijn bitterheid fin oen vonvensching.
Maar het volk heeft, zooals liet in afle
democratién gaat, er voorloopig genoeg van
om te hooren spreken van den rechtvaar
dige en om hem te hooren spreken. Men
geeft zich over aan de genoegens van
het parlementair debat, terwijl Piisoedski,
een bimnenMndsehe baling, in zijn hart
de resten verzamelt van zijn vervlogen
droom.
Maar plotseling, op een Meidag in
1926, is de alleenstaande man weer baas
geworden. 'Onder kanongebulder keert hij
terug in de Belvédère, het paleis dat luj
als staatshoofd bewoond had. Geen null-
tail e putsch, maar een instinctieve be
weging brengt hen weer tot de hoogste
macht De voorbereidingen tot den bur
geroorlog loopen opi niets uit De tegen
stand ,is gebroken .voor die het ho-ofd
heeft opgestoken; met enthousiasme sfJuil
het volk zich Ihij hem aan en bhjlft lidm
toegewijd. De intocht 'van Piisoedski is
zogev,ieronder dan de .opïnarech Van Mus
solini naar Rome. (Het is moer een red
ding die gevierd werd dan een bevrijding
In een paar weken betaalt hot volk zy'n
achterstallige schuld in dankbaarheid
aan hem, dien (liet eerst had gehuldigd
en daarna verguisd |Eori gebeurtenis zlom
der. precedent ma, een tijdsverloop van
acht jaar. t
Piisoedski is weer in de positie van een
dictator; voor de tweede maail behoeft hy
maar te willen (Oin onbetwist dictator té
zijn van een iand, dat zich zonder voor
behoud aan hem toevertrouwd. Önder-
tusschen is de Wereld gewend aan dezte
machtsvereenvoudiging.
De vrijheid schijnt" in Polen (niet best
gelukt te Zijn pa het parlementarisme is
daar, evenals elders, ,in zijn groeistuipen.
Hij behoeft maar [te wjllen(men staat
klaar om hem ,toe te juichen.
Neon, antwoordt Piisoedski Ik heb de
keus om de dictatuur te /pTodameeran
of mij aan dewet te houden, Jk heb
den tweeden weg gekozen. Zonder twijfel
heb ik veler Ihoop teleurgesteld; Ik heb
het met opzet gedaan om Polen de
gewoonte af te loeren alles aan één man
te vragen en Ibam tegelijk allen steun te
wcjgeren.
Dat Piisoedski redder 'van Polen en
oppieuw zijn meester, met kw,asi eenstem
migheid der kiezlers gekozen tot president
der republiek, de dictatuur weigerde en
afstand deed van ihet presidentschap en
zjch tevreden stefde met minister van
oorlog te 'zijn |in een r ageering der
natjonale Unie, was Wel het volledigste
en gewaagdste bewijs yan trouw aan de
democratie.
Maar ook Zal ler uoqit een beslissender
pro,efnen\ing gewaagd zijn om het parl'e-
mentajre stelsel te doen herleven
Doch in ons thart steden wij nog min
der belang in (h,et resultaat van een der
gelijke proefneming dan in het verbijs
terend epos, dat het leven van den sol
daat-burger vormt. Gevangenis on ver.
banning, voortdurende samen zwering en
worsteling, triumf in de overwinning,
haat in den triumf, onbillijkheid bijl d,cn
haat, het ztioh terugtrekken dat oen her
haling van de Verbanning was, eeai leven
vam ontbering voCigend op een leven van
ellende, en dan opnieuw de toejuichin
gen der menigte, de volledige macht, en
de vrijwillige afstand.
Met minder gebeurtenissen vulde de oud
heid een Titanènbestaan.
STADSNIEUWS.
Districts-Arbcidsticurs.
Aangeboden arbeidskrachten: glasbla
zers; stellers; letterzetters; grondwerkers,
metselaars, opperlieden, timmerlieden, schil
ders kistenmakers, kuipers, zagers, aan
houders, bankwerkers, electriciens, kinkers,
metaalboorders, sclioepsbeschieters, scheept
kokers, machine-drijvers, smeden, voor-
slaandcrs, stokers, branderskniechts, brood
bakkers, disti llateursknechts, mouters, si
garenmakers, mjagazijnpersomeel, chauf
feurs, transportarbeiders, varensgezellen,
vellenberciders, voerlieden, wakers, zak
kendragers, kantoorb-edicndiein, fabrieksar
beiders en losse werklieden.
Gevraagde arheidskiachtente Schiedam
1 metaaldraai-er, 1 fietsjongen, scheepsfifc-
ters en meisjes (en jongens voor fabrieks
arbeid. 1
Aroor nadere inlichtingen wend® men zich
tot de Gemeentelijke Arbeidsbeurs, Broers-
veld 142. i
OMLIGGENDE GEMEENTEN.
VL/AARDINGEN.
Gevonden voorwerpen.
Te bevragen bij:
Breeman, Rijkestraat 22, regenjas.
Politiebureau, sleuteltje, jongenspet, sleu
tel-melkkan.
IHerlaar, Arn. Hoogvlietstraat 37, rijwiel-
plaatje.
Van Zwieten, Prins IH.endrikstraal 9, por-
temonnaie met inh.
Dettmeijer, AVerfsteeg 27, portefeuille met
inhoud.
Gardenier, Dwarsb]eekstraat 9, zilveren
étui met haarkam.
Verweij, Hoogstraat 212, porlemonnaie
met inhoud.
Van Luijk, le Spoorstraat 10, knipmesje
en lasehje.
Van Zwieten, Prins Hendrikstraat 9,
kindermuis.
Bakker, politiebureau, nj wiel plaatje.
Btoogerboort, Cronjéslraat 18, kmder-
schoentje.
IHioftijzer, Pad 17, knip schrift.
Van Ree, Bleekstraat 2, rijwielplaatje.
Roodenburg, Landstraat 48, rijwielplaatje.
Keclitszafecn.
Poging tot afdreiging.
Voor de Almeloscho rechtbank is gister
in een zitting met gesloten deuren, welk®
van 's morgens 10 tot 's middags 6 u,ur
heeft geduurd, behandeld de zaak tegen J.
K. U, J die T. en I. Di, kooplieden te
Amsterdam, verdacht van poging tot afdrei
ging van K. K. te Almelo op 3 April
'liet O. M. eischte tegen T en Dl ieder
iVé jaar en tegen Ü(s J. 1 jaar gevangenis
straf. i
i
Scliicd, Courant (2de blad) van Donderdag 0 Aug. 1028
De Canadian Handicraft Guild hield te Win
nipeg een feest Een paar in Nederlandsche
dracht.
DE JAARLIJKSCHE BOETEPROCESSIE TE VEURNE.
In het Belgische stadje Veurne heeft ieder jaar, sedert 1644,
in het openbaar de boetedoening plaats van pelgrims. De
pelgrims, In zwarte kleeding, het groote kruis torsende
De „Salmonbeliies", de vermaarde Canadeesche Lacrosse-speiers, komen in ons land een demonstratie geven. Hier
drie spelers in hun „zalmpakje" met de visschen aan de oevers van de Fraser. Van l.i Bobby Bourne, Johnny Ver
non en Leo Gregory (captain).
A
vx
«-. f AAX
•:'X Cv-,
VvV-Stvi -»x vXs>:-*. -
Een jolige groep aan boord van de „Maisie Graham", het
Engelsche oefenschip, dat met een bemanning van twintig
jonge matrozen en een aantal officieren, op zijn kruistocht
Rotterdam heeft aangedaan.
Het oude Katerveer bij Zwolle, dat eerlang tot het verleden zal behooren. Op den achtergrond, de in aanbouw
zijnde nieuwe brug, die de veerpont zal vervangen.
Benvenuto Hauptmann, de zoon van Gerard
Hauptmann, is te Sassnitz op Rügen in het
huwelijk getreden met prinses Louise von
Schaumburg—Lippe. Achter het bruidspaar
Gerard Hauptmann met zijn vrouw.
