m
n
Het nieuwe Tehuis voor Oude lieden.
nl
u
Hei Jury-Rapport.
'V»
V1
'n ^1
5. £f
§1
- -I
•n |i
PI
'n -jrl
Jf
jÉS
e- MS
ÜF
life
y**w v ^-v-,
:4.. sVi*.- .-•" r''1 r...
m ~t tmB
EEN AÜTOSNUFJE,
Qe Armstrong Siddeley-fabrleken hebben een auto ge
construeerd, waarin da versnellingen automatisch op
het stuurwiel geregeld kunnen worden
Na den .'sndstormdag van den Biji/Vrljw. Landstorm, de vorige week op „Hout
rust' In Den Haag gehouden, werd voor H. M. de Koningin gedefileerd. "In
oen stoet bevond zich ook een groep mijnwerkers uit Limburg, die door hun
kleeding algemeen de aandacht trokken
mwïA
EEN HOTEL VOOR „VLIEGGASTEN".
Het nieuwe vlieg haven-hotel op het Tempelhofer vliegveld nabij Berlijn
nadert zijn voltooiing.
Onder veel belangstelling Is te'Hengelo het huwelijk voltrokken van den °P «le door de Ned.'Mycologlsche Vereeniging in den Haagschen Dierentuin georgam
SS»'»'. v..k..p„.„, ...1.1 ,.naemd »r. »M SSSSjgS^BipïSrïï'ilU^ h5E£& .JtTSSSSSSSK
en een Hengelosche jongedame daarachter op stam: Polyporut bebullnus (berkenzwam).
Eenige maanden geleden werden we in
de gelegenheid gesteld enkele mededee-
lingen te doen uit het jury-rapport inzake
de meervoudige opdracht tot een ontwerp
van een tehuis voor Oudelieden, uitge
schreven door het bestuur van het St.
Jacobs Gasthuis.
We zijn thans in staat het rapport in
zijn geheel te publiceeren en laten daarna
volgen een rapport, opgesteld door een
minderheid in het College van Regenten
van het St. Jacobs Gasthuis, waariu andere
zienswijzen naar voren warden gebracht.
Het rapport van de jury luidt: i
Inzendingen.
.Ingekomen zijn drie ontwerpen onder
de motto's „Avondster", „S. Q' en „Een
voud".
Aan hot ontwerp, motto „Avondster" is
een variant toegevoegd.
Algemcene opmerkingen.
In het algemeen wordt geconstateerd, dat
de inzendingen onder de motto's „Avond
ster" en „Eenvoud" van een ernstige be
studeering van het vraagstuk blijk geven.
De jury is echter van meening, dat niet
geheel hetzelfde kan worden gezegd van
het ontwerp onder het motte „S C.". Zij
is nit den aard der zaak onbekend, met
de wijze, waarop dit plan zich in den
ontwerper heeft gevormd; echter wijst de
minder juiste ligging van verschillende a£-
dcelingen, de ruimteverspilling aan hallen
en gangen en tenslotte de weinige over
zichtelijkheid -van het geheel er duidelijk
op, dat 'de eischen, die in practisch en
esthetisch opzicht aan een bouwwerk als
dit moeten worden gesteld, in den ontwer
per niet voldoende tot klaarheid zijn ge
komen. 1
Wat het uitwendige aanzien betreft, acht
de jury geen der drie ontwerpen in allen
deele bevredigend. In het algemeen zal
echter een plan, dat in zijn hoofd opizet
blijk geeft van een juist inzicht in de ge
stelde eischen bij" naidere bestudeering ook
tot een ten volie bevredigend esthetisch ge
heel moeten leiden, daar het een niet zon
der het ander te denken is. De jury heeft
dan ook niet geaarzeld, haar voorkeur te
schenken aan het plan, waarin aan de
eischen der practijk het volle recht is
wedervaren, ook al zal zij in het vervolg
van dit rapport op enkele esthetische te
kortkomingen in het uitwendig aanzien, die
zich overigens slechts lot onderdeden be
perken, alsnog moeten wijzen.
Ten aanzien der kostenbegrooting is op
te merken, dat het aan twee der deelnemers
alleen door het stellen van een geforceerd
lagen eenheidsprijs Is gehikt, de bouwsom
tot f 130.000 te beperken. De inzender on
der het motto „S. G." geeft, hoewel zijde
lings, te kennen, dat zijfn ontwerp feitelijk
niet voor den gestelden prijs te bouwen
is.
Het destijds reeds uitgesproken vermoe-
kunnen zijn, is door de'resultaat van deze
pnjsvraag bevestigd, daar het zelfs bij het
betrachten der uiterste soberheid niet mo
gelijk zal blijken, de in het programma
gestelde eischen voor dit bedrag in een
goed bouwplan te verwezenlijken. Waar
editor het beginsel, hij1 den opzet gevolgd,
met name dat van een afzonderlijke ka
mer voor elke(n) verpleegde, naar het oor
deel der jury behoort te worden gehand
haafd, geeft zij uw bestuur in overweging,
niet te grijpen naar het middel van pro
gramma-wijziging en inkrimping der
eischen, temeer daar dan de gehouden
prijsvraag geen resultaat meer zou ople
veren, maar met behoud van het pro
gramma naar andere middelen te zoeken.
Met terzijdestelling van de door de inzen
ders genoemde eenheidsprijzen, komt het
de jury billijk voor, het feit, dat het pro
ject „Avondster" den laagsten kubieken
inhoud beeft, in het voordeel van dit pro
ject te doen gelden.
Nog wenscht de jury vast te stellen,
naar aanleiding van een indertijd meer
malen gehoorde opmerking, als zou het
terrein voor clen bouw te klein en ongun
stig gelegen zijn, dat de algemeene situatie
den inzenders ongetwijfeld moeilijkheden;
heeft gebracht, maai- dat het resultaat der,
prijsvraag voldoende bewijst, dat op het
gegeven terrein een practisch zeer bruik
baar en naar het uiterlijk welverzorgd ge
bouw, zij het dan met een bescheiden!
tuinaanleg is te stichten, terwijl er vol
doende gelegenheid tot uitbreiding over
blijft. i
Wat ten slotte bet uiterlijk aanzienn van
het teekenwerk betreft, constateert do Juiy,
dat dit voor alle inzendingen verzorgd
te noemen is. Alleen betreurt zij het, dat
de inzender onder het motto „Avondster"
zich niet stipt gehouden h'eeft aan de in
art. 3 gestelde voorwaarde, maar in zijn
teekeningen kleurpotlood heeft gebruikt en
eemge schaduw aangebracht. Dit is ecflii-
ter op zoodanig bescheiden wijze geschied,
dat de Jury er geen aanleiding in gevon
den heeft, het plan ter zajdè te leggen.
Gedetailleerde beschouwing.
Motto „Avondster".
De omstandigheid, dat dit project, als
vermeld, den laagsten kubieken inhoud
.heeft, komt tot uitdrukking in den opzet
van het plan, dat met vermijding van alle
ruimteverspilling, zeer economisch en over
zichtelijk is. (liet voldoet geheel aan de
eisclien van het programma, heeft juist
'40 kamers voor mannen, 25 voor vroiuwen
■en 5 voor gehuwden, terwijl voor een vier
tal reservevertrekken van verschillende
igrootte plaats gevonden is. Ten gevolge
'van de goede ligging der vertrekken, is het
gangenstelsel tot het uiterst noodige be-
iperkt en overzichtelijk; de gangen zijn be
hoorlijk verlicht. Door de beknoptheid van
het plan zijn twee diensttrappen voldoende.
Juist gezien is het beginsel van den ont
werper, de verschillende af dodingen ge
scheiden te honden. Zoo vormen de keu
den, dat de bouwprijs niet toereikend zou kenafdceling, de ziekenzalen met bijko
mende vertrekking, de woning van den
binnenregent en de dionstafdeeling op de
verdieping velschillende complexen. De
Jury adit dit een goede oplossing van de
moeilijkheid, een nauw contact tussclien
de verschillende diensten en het gebouw
te bewerkstelligen, zonder dat de een over
last ondervindt van den a'nder.
De keukenafdeeling ligt centraal en op
de juiste plaats; de onderlinge rangschik
king der vertrekken is echter minder goed.
Met name is de spoelkeuken te veel ach
teruit geschoven; deze behoort onmiddel
lijk achter den ingang te liggen, opdat
het te reinigen vaatwerk enz. hieraan on
middellijk kan worden afgegeven.
De ziekenafdeehng, gegroepeerd om een
aparte hal, is rustig en geïsoleerd gelegen
en wordt door één deur van het overige
van het gebouw afgesloten. Dpze afdeeling
bezit haar eigen tuin.
De woning van den binnenregent is op
de verdieping gelegen en vormt eveneens
een apart geheel. De Jury is van oordeel,
dat de plaats dezer woning aain het einde
van een der vleugels op de verdieping
goed gekozen is. In het toezicht wordt
voorzien door het kantoortje (no. 1 van
het programma), waar de regent des daags
verblijven kan en dat naast den hoofd
ingang gelegen is.
De indeeling van de kamers der ver
pleegden voldoet geheel aan de eischen,
die te stellen zijn aan een zit-slaapkamer
voor oude lieden en bevordert in hooge
mate de economie, die bij het geheele
plan in het oog gehouden is. Het aparte
voorportaal verhoogt de brnikbaailieid en
bevordert het huiselijk karakter.
De conversatiezalen zijn zeer goed in het
plan geplaatst, liggen aan de straat en
krijgen rondom zon; de afgescheiden ruimte
voor hulpbehoevenden sluit goed aan deze
zalen aan, zonder er een direct onderdeel
van uit te maken.
i oor loggia's en balcons is ruimscho 't
gezoigd.
Een goede eigenschap van dit plan is
nog de mogelijkheid tot uitbreiding, die
dan ook in het programma als eisch is
gesteld. In dit ontwerp is het mogelijk,
het aantal vertrekken met 28 uit te breiden
tevens laat bet plan toe, direct de voor de
uitbreiding noodige ruimte aan die keit
ken-, zieken- en dienstafdoeling te geven.
Deze uitbreiding van het aantal vertrek
ken der verpleegden is alleen in die man.
nenafdeeling gevonden. Het bezwaar, dat
hierin gelegen zou Zijn, is zeer eenvoudig
te ondervangen, door de kamers no. 20
der mannen, die ten getale van tien in
d,e tusschentravée rechts van den hoofd
ingang gelegen zijn, later voor vrouwen
te bestemmen. Rij eventueele uitbreiding
zouden er dus door deze schikking 18
kamers voor mannen en 10 voor vrouwen
bijkomen.
Variant „'Avondster".
Inzender heeft aan het plan, dat hier-
boven besproken werd, nog een variant
toegevoegd, waarbij het hem, zooals hij
ia zijln toelichting vermeldt, gelukt is, alle
kamers uitzicht te geven op de straat, het
geen als een Verbetering is te beschouwen.
Deze variant biedt boven het nu bespro
ken plan nog andere voordeelon. Zoo zijn
de conversatiezalen beter van vorm, de
verdeeling der binnenhoven is gunstiger,
de diensttrappen zijin wat ruimer van aan
leg en vormen een mooie verbreeding op
de ontmoeting der vleugels. De gangen zijn
•uitnemend verlicht, tevens is van den
•gang uit ter weerszijden van de hoofd-
entrée op twee plaatsen een aantrekkelijk
uitzicht op den achtertuin verkregen.
Het uitwendig aanzien van deze pro
jecten staat niet in allen deele op de
zelfde hoogte als de plannen.
Zoo is de middenpartij minder gunstig
van verhouding. De middenpartij van den
variantgevel vertoont bovendien een van
het overige afwijkende dakhelling. Echter
is de vorm der hoebpaviljoens van den
variant-gevel aanmerk el ijle verbeterd.
Motto „Eenvoud".
Dit plan, hoewel wijdloopiger, dan het
boven besprokene, vertoont m onderdeden
goede kwaliteiten. Het biedt plaats voor
40 mannen, 28 vrouwen (in het programma
was plaats voor 25 vrouwen genoemd) en
5 gehuwde paren; tevens is er gezorgd
voor een drietal reserve vertrekken van
verschillende grootte.
Inzender heeft de drie vleugels van zïjto
gebouw gegroepeerd om een zeer grooten
voorhof; de middentlrazée is daardoor Ver
terug komen te liggen. Het gevolg
hiervan is, dat de uiterste vertrek
ken te ver van de plaats verwijderd zijln,
waar de keukenafdeeling gelegein is.
In de lange ganigen, die zich ononder
broken voortzetten, ligt iets eentonigs; zij
geven het interieur onwillekeurig het on
aangename „gestïchts-karakter", dal aan de
huiselijkheid, die in alles tot uitdrukking
bêhoort te komen, afbreuk doet
Blijkbaar heeft de ontwerper Hit min ol
meer gevoeld; op de samenkomst der vleu
gels, projecteert ldj de conversatiezalen toet
ruime voorhal, die tevens als afwisseling
in het beloop der gangen is te beschouwen.
Deze hal is echter in werkelijkheid een
niet gevraagde uitbreiding van het pro-
gramma en neemt beneden en op de ver
dieping een groote ruimte in beslag. Zij
kan niet voldoende worden gemotiveerd
door de bestemming van feestrnimte, d!ie
de ontwerper volgens zijn toelichting haar
te zamen toet de conversatiezaal voor man
nen geven wil.
De gangen zelf zijn bijna geheel indirect
verlicht door ramen in de slaapruimten
der verpleegden, hetgeen ze somberder en
geslotener maken zal.
Door de groote lengte der gangen zijn
vier diensttrappen noodzakelijk gebleken,
hetgeen de economie niet bevordert.
Van de verschillende in bet programma
genoemde afdeelingen is alleen de keuken
afdeeling afgescheiden van het overige van
het gebouw en door een dienstgang er
mede verbonden. Deze dienst, gegroepeerd
om een groote binnenplaats, wordt door
deze in twee deelen gescheiden. Do dien
kamer grenst daardoor niet aan, de keuken,
wat als een bezwaar moet worden aange-
meikt; de spoelkeuken ligt te ver weg. Ook
is de lange dienstgang geen gunstig ele
ment in dezen dienst; lig maakt den indruk,
er noodgedwongen aan te zijn toegevoegd.
De ziekenafdeehng is door den ontwer
per niet gescheiden gehouden! van het ge
bouw, maar is in de vertrokkenncekson|
opgenomen en direct naast den hoofdingang
gelegen Deze plaatsing acht de Jury on
gunstig; afscheiding van het overige ge-
houw is een gebiedende eisch. Bovendien is
deze afdeeling zoo geplaatst, dat de nor
male dienst van het gebouw door dit com
plex van verterkken heen' gaat. Voldoende
rust en stilte, die zoo noodfg zijn voor deze
afdeeling, is door deze ligging dn gecnen
deele verzekerd.
Voor de woning van den bümfclnregent op
de verdieping geldt ©enigermate dezelfde
opmerking.
Do indeeling van de kamers der ver
pleegden is goed, maar niet op1 do meest
economische wijze gesitueerd De terrasjes
en balcons, die als het ware een verbinding
tussclien twee siaapxuimten vormen, zijn.
te klein en een element van onvrijheid
voor den bewoner.
Doordat de inzender is uitgegaan van
een zeer grooten voorhof, is de uitbrei-
ding|s,mogelijkheid niet groot. Zijl betreft
slechts acht kamers aan de zijde der man-
nenafdeehng. De uitbreiding der andere af-
deelingen is niet wel mogelijk.
Wat het uitwendige betreft, komen de
sterke voorsprong der zijgevels en het
diep terugliggen der middenpartij bet uit
wendig aanzien (niet ten goede. Do oplos
sing der lioekpaviljoens met driehoekige
loggia's met daaroverheen het rechtdoor!oo
pend dak acht de Jury zeer zeker niet ge
lukkig.
Motto „S. C."
Ten slotte worden nog enkele opmer
kingen gemaakt over het ontwerp onder
het motto „S. C.", dat echter buiten be
schouwing is gebleven bij! de beslissing,
welk ontwerp in aanmerking kwam voor
uitvoering.
Samenvatting.
Resumeerende beveelt Ide Jury den va
riant van het plan, gemerkt „Avondster"
voor uitvoering aan. Zij wenscht er echter
den nadruk op te leggen, dat, hoewel dit
project als geheel op uitstekende wijze vol
doet aan do in bet programma gestelde
eischen, en in de Tangschikking der ver
schillende ruimten een zeer aantrekkelijk
geheel biedt, vooral het uitwendige nog
nader bestudeerd behoort te worden.
De Jury 'bestond nit de heeren:
J. C. Meischke, voorzitter; Alb. Olten;
W. F. Overeyndier; prof. ir. G. Diehl; ir.
G. Gerlagh; mr. ir. M. M. van Praag; ir
J. Bordewijk, secretaris.
BlNTOTLAm
De gast van Prinses Juliana.
Mejuffrouw Oosterlee, gewezen gouver
nante van Prinses Juliana, is enkele dagen
de gast van de Prinses op het landhuis
Ruigenlioek geweest.
Congres voor onvolwaardige arbeidskrachten.
Het congres voor onvolwaardige arbeids
krachten, dat as. Maandag te Amsterdam
begint, zal worden geopend! door Prins
Hendrik. 1
Óost-Indlë.
Het Noorsclie s. s. „Babne".
Batavia, 1 October. (Aneta). Het lid van
den Volksraad de heer G. J. van Lonkhui
zen heeft naar aanleiding van de geschie
denis met het schip Baupe de volgende
vragen tot de regeering gericht
1. Had het, nadat de Baunia ongeveer zes
weken onder verdachte omstandigheden van
Walvischbaai naar Batavia Vertrokken was,
geen aanbeveling verdiend, maatregelen'te
nemen, teneinde 1de bewegingen vain het
vaartuig in de Indische wateren, te eoto-
troleenen?
2. Welke is de reden, dat men van hoo-
gerhand blijkbaar geaarzeld heeft, instruc
ties te geven aan de recherche en politie,
r
"41
:i"
L
J4 -. V 4 i
rv"s
Jjg
t tl
ie
|P
2Q Vï|
*vH
rijj
in rI
WÊ
ffH
toJS
JrHI
t.
ls £;j(
ski
Scliied, Conrant (2de Wad) van Woensdag 3 Pet, 1928
•sii v
iSSXk*^ rflW*- :3tav<
-AO?
MIdNWERKERS ALS LANDSTORM ERS.
■jtofsjfA
„BLACK AND WHITE." PADDENSTOELEN-PRACHT.
II
"iVfl
