'w -#
U Uw
zuster s japon
n
STEUNT DE UITZENDING
Uit Rusland,
Nederlandsche Athleten
p Olympische Spelen te Los Angeles in 1932, p
ladio-Programma's.
x
22
De schat van Kazan.
De romantiek heeft het Westen voorgoed
verlaten, reeds eenigo eeuwen geleden. Het
leven is er geregeld, ge kuilt er geen vreem
de avonturen beleven, geön „griezelighe
den" meemaken. De meeste menschon zijn
aan dezo „kalme kalmte", zooals een No-
derlandsch communist zich smalend heeft
uitgelaten (hijzelf vindt die „kalme kalm
te" nog zoo kwaad niet en blijft liever in
het rustïgo Nederland dan in hot woeligo
Rusland), gewend en voelen er zich best
in de geordende maatschappij met een
goede politie, rechtszekerheid, hygiënische
toestanden, uitstekende woningen met alle
gemakken enz. Om do zucht naar het avon
tuurlijke te bevredigen, lezen zij nu on dan
een det-ectivo-roman of iets dergelijks.
Er zijn echter menschen, die zich in do
geordende maatschappij als in een kooi
voelen. Zulke onrustige menschen trokken
in vroegere eeuwen naar onbekende landen,
stichtten koloniën, voerden oorlog tegen
de inboorlingen. Velen hunner kwamen
daar om, sommigen werden er rijk en
keerden daarna, gekalmeerd, naar het Wes
ten terug en voerden verder een gewoon
leven
In de negentiende eeuw was er in Euro
pa slechts één land, waar de romantiek
nog niet geheel was verdwenen, n.1. Rus
land. Daar woedde een felle strijd tusschen
de regeerders en de ontevredenen. Geheim
zinnige „nihilisten" slingerdon bommen
naar de gekroonde heerschers van Rus
land en hnn ministers, geheime maatschap
pijen smeedden samenzweringen. De „och-
ranka" (de politieke politie) achtervolgde
de „nihilisten", sloot hen voor 20 jaar
en langer in vestingen op, schoot hen neer,
hing hen op. En ondanks al deze vervol
gingen nam het aantal der „nihilist-en"-
steeds toe. Een reis naar Rusland werd
dan ook in het Westen steeds als een min
of meer gewaagd avontuur beschouwd.
De werkelijkheid was natuurlijk anders
dan deze voorstellingen in het Westen. De
„nihilisten" waren meer een schepping van
de pbantasie der Westerlingen dan een rea
liteit (er heeft in Rusland nooit een „ni-
hilisten"-partij bestaan). De vreemdeling
was in Rusland volkomen veilig eu avon
turen beleefde hij alleen als gevolg van
do onbekendheid met de Russische toe
standen en de Russische taal.
Maar dat alles neemt niet weg, dat er
in Rusland, althans voor den Rus, nog
heel wat romantiek te beleven viel. Wel
was de Rus zelf weinig op die romantiek
gesteld en het vurige verlangen van eiken
beschaafden Rus was, dat die romantiek
zoo spoedig mogelijk maar verdween, doch
het bestaan van de romantiek kan niet ont
kend worden.
En het was deze romantiek en de aan
trekkingskracht van 't gevaar, de waag
halzerij, die de Russische jeugd er too
bracht, zich bij de revolutionnaire par
tijen aan te sluiten.
Tijdens den oorlog en vooral tijdens de
Tevohitie en den burgeroorlog won de ro
mantiek met den dag terrein. In die jaren
was Rusland inderdaad het land van de
meest onwaarschijnlijke en sprookjesach
tige avontuien. Er valt (voor den Rus
hoofdzakelijk) heel wat te beleven in Rus
land. Zelfs schalgravers hebben in Rns
land een kans. Een dergelijk avontuurlijk
geval van schatgravers wil ik nu den lezer
vertellen. Het is geen sprookje. Alles is
inderdaad zoo gebeurd, als ik het hier
vertel.
Tijdens den wereldoorlog, toen de suc
cessen der Duilschers en do ontbinding
der Russische weermacht (als gevolg van
de revolutionnaire propaganda en de alge
meene ontevredenheid over den onbegrijpe-
lijken oorlog) de Russische regeering dwon
gen rekening te houden met de mogelijk
heid van de noodzakelijkheid, Petersburg
fe moeion ontruimen, werden de goudvoor
raden van de Rijksbank naar Kazan over
gebracht, dat diep in bet binnenland ligt en
volkomen veilig was.
Tijdens den burgeroorlog hebben de wit
ten zich meester gemaakt van Kazan en
dus ook van de goudvoorraden. Zij kon
den zich echter niet handhaven en moesten
Kazan ontruimen, lfet grootste gedeelte van
de goudvoorraden hebben zij naar Siberië
overgebracht, maar een gedeelte van den
kostbaren schat konden zij niet meer in
veiligheid brengen, omdat het onstuimige
offensief van de Tooien hen dwong de eva
cuatie van de stad in een veel sneller tem
po uit te voeren dan oorspronkelijk ge
dacht werd. Eenige kisten mot goud heb
bcUrxde witten in do Wolga gegooid (waar
zij spoedig door de bolsjewiki werden uit-
gevïscht). De overige schat werd door do
legeroverh-eid toevertrouwd aan drie offi
cieren. Zij kregen 102 kisten met goud in
baren voor een bedrag van 37 millioen
goudroebels en 75 zecmleeren zakken met
gouden tientjes en vijfjes (in het geheel
voor een waarde van 50 millioon goud
roebels), bovendien nog ll/i pond platina
en 2 valiezen, die de zegels van barom Fre-
deriks (den minister van het keizerlijke
Russische hof) droegen. Die valiezen be
vatten belangrijke documenten en veel kost
baarheden.
De officieren hebben dien schat op
vrachtauto's geladen, naar een afgelegen
streek, 11 kilometer van Kazan, gebracht
en daar in oen ravijn begraven. De offi
cieren verwaardigden een uitvoerigon plat
tegrond, maakten keprn in de hoornen om
de plaats te kunnen herkennen (zij hoopten
binnenkort de rooden to verslaan dn terug
te koeren) en vertrokken.
Van die drie officieren, is geen één in le
ven gebleven. Tweo hunner sneuvelden
tijdens den burgeroorlog en de derde, de
Pool kV estesko, stierf in het buitenland,
waarheen hij, na de verplettering der wit
ten, zich had teruggetrokken. Vóór zrjn
dood vertelde hij zijn broeder, TVladislaw
TT estesko, waar de schat begraven was.
"Waarvoor hij dat gedaan had, weten wij
niet, maar in elk geval werd TVladislaw
TT estesko de een-ge persoon in de wereld,
die de plek, waar do schat begraven lag,
kende.
Wladi.slaw TVestesko besloot profijt te
trekken uit deze omstandigheid. Hij be
greep echter, dat de bolsjewiki met hein
niet veel omhaal zouden maKen*. zoodra
zij de plek te welen zouden komen, zouden
zij hem uit don weg ruimen. Hij zocht daar
om naar menschen, die met de Rijksbank-
der Sovjet-Unie zouden kunnen onderhan
delen en door deze als een ernstige partij
beschouwd werden.
Hij wendde zicli tot de Deutsche Bank,
De directie van dezo bank voelde wat
voor dezo zaak en vroeg minister Sfre
scmann om advies. liet antwoord luidde
als volgt: „U kunt doen, wat u wilt, maar
voor eigen risico. Ik kan voor het leven
van uw agenten, di,e u naar Rusland zult
sturen, niet inslaan."
Toen zag de Deutsche Bank van het aan
lokkelijke voorstel af. Daarna werd een
poging gedaan den bekenden bolsjewisti-
schcn diplomaat en staatsman, Krasin, voor
de zaak te winnen, maar zonder succes.
De toenmalige Litausche minister-president,
Voldemaras, voelde wel wat voor deze
millioenen-zaak, maar ook zijn pogingen
mislukten.
Intusschen ontstond een soort „consor
tium", dat do' zaak wilde exploiteeron.
Dit „consortium" vond een Parijsche bank
instelling bereid de zaak te entameeren.
In 1929 werd te Parijs een overeenkomst
gesloten tusschen de bank en een vertegen
woordiger van de Russische Rijksbank.
Hel document is daarna aan een Parijschen
nctaris in bewaring gegeven. Do bank zond
naar Rusland 4 personen; een harer kas
siers, een Engelsehen officier (die door
het avontuurlijke van het geval was aiari
getrokken) en twee Poolsche advokaten,
die de belangen van TV estesko behartigden
TT estesko verschafto deze mannen de noo-
dige inlichtingen, en het gezelschap on
Jernam de gevaarlijke en avontuurlijke reis
In Rusland sloten zich bij hen eenige
„ambtenaren van de Rijksbank" aan, die
in werkelijkheid agenten van de Cr P.Oe.
bleken te zijn, en het gezelschap begaf
zich naar Kazan. De vier vreemdelingen
spraken met elkaar steeds Engelsch
Fransch en de G.P.Oe -mannen waren over
tuigd, dat geen van ben een woord Rus
sisch kende In werkelijkheid kenden de
twee Poolsche advokaten, die in Rusland
hun opleiding hadden gekregen, die taal
heel goed. Dezo omstandigheid heeft den
vier op avontuur bolusten vreemdelingen
het leven gered. De Poolsche advokaten
hebben eenige gesprekken van de „Sovjet
ambtenaren" afgeluisterd. Eens vroeg een
G.P.Ooo.-man den ander, die de theE schijnt
geweest te zijn: „"Wanneer maken we ze
af?" Het antwoord luidde: „Zoodra wij de
plaats zullen kennen."
De Polen verleiden den Franschman en
Fngelschman welk gevaar hun dreigde. De
Engelschman wilde echter in het begin
niet gelooven, dat er eenig gevaar dreigde
en zei: „Mij en den Franschman zullen zij
niets doen. Zooiets zullen zij niet aandur
ven. Engeland heeft immers te Moskou een
gezant" Spoedig bemerkte echter ook deze
l'ichlgeloovige Brit, dat de toestand hache
lijk was.
Toen besloten de vreemdelingen de zaak
op te geven en Rusland tc verlaten, maar
de G.P.Oe. weigerde hun visa te verleunen.
De toestand werd met den dag gevaarlijks-
en de vreemdelingen begrepen, dat zij elk
oogenblik neergeschoten konden worden.
Eenige dagen kruisten zij in de omstre
ken van Kazan. Het verhaal over die reis
is zeer avontuurlijk en zou in con avontu
renroman geen slerhtcn indruk hebben go-
maakt. Cp een zekeren dag.vonden zij de
plek, die TV estesko hun liad opgegeven. Al
les klopte met de beschrijving. Daar zij
eclitc-r bevreesd waren, dat zoodra zij dit
aan de begeleiders zouden rtellen, dezen
hen zouden neerschieten, zeiden de afge
zanten van de Parijsche bank, dat zij niet
zeker waren of liet do juiste plek was en
dat zij naar het buitenland moesten gaan
om nog eenige inlichtingen te krijgen.
Do P.G.-Oe mannen begrepen echier, dat
het wel degelijk do juiste plek was. Zij stel
den toen de vier vreemdelingen oen ulti
malum: „Als jullie een stuk toekent, dat
jullie niets gevonden hebt, dan laten wij
jullie vertrekken." Het procesverbaal moest
binnen 48 uur ondedeckcnd worden. De
schatzoekers begrepen, dat er onder die
omstandigheden niets anders overbleef dan
too to geven en onderteekenrien.
De Engelschman vertelt het volgende:
„Ik ben niet angstig van aard. Ik was in
oen wereldoorlog, heb in Afrika jacht op
leeuwen gemaakt... Maar eerst daar in
Rusland begreep ik, wat vrees is en dat
ik tcekenen moest on daarbij zoo gauw
mogelijk."
Het proces verbaal was onderteckend.
Het contract, dat te Parijs bij den nota
ris lag, verloor op deze wijzo zijn waarde.
Do vreemdelingen kondon Rusland vcr-
-
laten. In bet voorjaar, toen de sneeuw was
gesmolten, kwamen do G.P.Oe.-mannen met
speciaal uit Duitsclüand gebrachte machi
nes en vonden den begraven schat.
Uit angrt voor een schandaal besloot
de Parijsgio bank het verlies te aanvaar
den en heeft van een proces afgezien.
De vrienden va'a TVestesko willen ech
ter van hun aanspraken geen afstand doen.
Een proces tegen de Russische Rijksbank
kunnen zij niet beginnen, omdat die bank
niets met hou uitstaande had. Zij hebban
daarom een aanklacht ingediend legen de
Parijsche Bank en eischlon schadevergoe
ding. Op welke wijze do Fransche rechter
in deze avontuurlijke zaak recht zal spre
ken, weten wij nog niet, en evenmin of hot
„consortium" eenige schadevergoeding zal
krijgen. In het „saaie" en „rustige burger
lijke" Nederland kun je zooiets natuurlijk
niet beleven.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
GEMENGD NIEUWS.
Autobus iu een sloot gereden.
Vier personen ernstig
gewond.
Een ernstig ongeluk is gisteren gebeurd
met een V.I.0,S.-bus in de gemeente
Schipluiden.. Do 'bus, welke do verbinding
onderhoudt tusschen Vlaardinger-Ambaclit
errvDeJIt, is op den Abwoudschen weg
nabij Delft "in ecu sloot gereden, na eerst
twee dikke wUgenboomon geramd te heb
ben. Met welke vaart do wagen' te water
geraakte, moge blijken uit het feit, dat de
vooras ongeveer midden onder de bus is
gedrongen.
Er zijn vier slachtoffers. Het ergsto is
er aan too de chauffeur Vermeulen, uit
de residentie, die de auto bestuurde. Hij
heeft het stuurrad tegen de borst gekregen
en is met ingedrukte borstkas naar het
Gasthuis to Delft vervoerd. Hier worden
ook verpleegd do dames Batenburg, uit
Vlaardinger-Ambacht en v. d. Entte uit
KetlieJ, die beiden vrij zwaar gewond zijn.
Het vierde slachtoffer, mej. Olsthoorn uit
Keitel die in de St. Hypolytussticlding
is opgenomen, heeft een schedelfractuur.
De bus werd niet bestuurd door don
gewonen chauffeur. Dezo had hef stuur
overgegeven aan een chauffeur, die toe
vallig onderweg was opgestapt. Onbekend
heid met do situatie van den weg bij don
plaatsveivanger deed do bus in eon kuil
terecht komen, waardoor het ongeluk weid
veroorzaakt.
Met een dolkmes gestoken.
Te Amsterdam is aangehouden oen 19-ja-
rige bakker, die in ©en porceei aan don
O.Z. Voorburgwal een vrouw met een dolk
mes in den rug had gestoken. Hot slacht
offer is naar liet Binnengasthuis gebracht
en aldaar ter verpleging opgenomen.
Een gauwdief in den trein.
De Amsterdamsche politie arresteerde
een 31-jarigen cementwcrker, die in don
trein van Bussum naar Amsterdam uit
een handtaschjo van een dame oen bank
biljet van flü en oen rijksdaalder had
ontvreemd.
Zaterdag, 26 Sept.
Hilversum. 1875 M.
Uitsluitend VAR A-uitzending.
10 u. v.m. VPRO.
6.45—7 en 7.30—7.45 u. Gymnastiek-
XXXXXXXKKXXXXXXXX1XXXXXXXXXXXXXXXX55
22
22
22
22
22
52
52
52
52
van
naar de
52
52
52
5?
52
52
52
52
SS
liet Nederlandseh Olympisch Comité, verzamelt hiervoor gelden door
een LOTERIJ. Ieder Nederlander, die zich het groote succes her
innert van de Olympische Spelen te Amsterdam in 1928, zal er
gaarne toe medewerken, dat Nederland thans ook daarginds een
goed figuur maakt
Er zijn waardevolle prijzen beschikbaar gesteld. Loten zijn ver
krijgbaar aan ons Bureau, Lange Ilaven 141, en worden ook toe
gezonden na ontvangst van een postwissel of bericht van storting
van een bedrag van f 2.50 ol veelvoud daarvan op onze post
rekening No. 5311. De verzending der lp,ten per post geschiedt
voor risico van de aanvragers.
52
Pfi
52
55
52
52
22
52
55
52
12
52
52
55
52
52
52
52
52
52
52
52
52
les, onder leiding van G. Klecreko-oper. 8
u. Gramofoonplaten, 10 u. Morgenwijding.
10.15 u. Voor arbeiders in do continu
bedrijven. TV. van Cappellen, voordracht,
en het Vara-mandolino ensemble, onder lei
ding van J. B. Kok. 12 n. Concert, Varar
septet, onder leiding van Is. Bijl, en gra-
mofoonplaten. 1.30 u. Pauze. 2 u. K. de
Boer: liet Instituut voor Ai'b. On tv in
Amsierdam. 2 15 u. Gramofoonplaten. 2.30
u. Voor do kinderen. 3 u. „De drie kleine
kaboutertjes", van II. v. Tussenbroek, door
„De Kleine Stem", uit Bilthoven, onder
leiding van G. M. Berendsen_ 4 u. Gen
eert. Vara-septot, onder leiding van Is.
Eijl, en gramofoonplaten. 5 u. S.D.A.R-
kwartiertje. 5.15 u. Lied en dons in Spanje.
Gramofoonplaten met toelichting door TV.
Ziesemcr. 6.15 n. Orgelspel, door Joh.
Jong, (Standaart-orgel, Schiedam). 6.45 u.
Literair halfuurtje, door A. M. de Jong.
7.15 u. Beoefening der huismuziek. Sa.
menwerking tusschen huiskamer en. stu.
dio. 7.30 u. Y. G. v. d. Veen: Naar de
200.000. 7,45 u. Bestuursmedodeelingen en
Vara-varia.' 8 n, Concert. Vara-orkest, on
der leiding van II. do Groot. 8.30 u. „De
arrestatie", fragmenten uit de avonturen
van den braven soldaat Schwoijk, van Ja-
roslav llasek, bewerkt door J. Lemaire Sr.
Opvoering door hef Groot Volkstoonoel,
8.55 u. Cello-recital, door L. Schuijer. met
pianobegeleiding. 9,15 u. Bij do pomp, door
L'eun de Klepperman. 9.30 u, Vervolg con
cert. 10 u. Vaz Dias. 10.10 u, Yoordralit,
door TV, v. Cappellen. 10.30 u. Slot con
cert. 11—12 u. Gramofoonplatenconccrt.
Huizen, 298 M.
Uitsluitend KllO-programma.
8—9.15 cn 10—1130 u Gramofoonpla
ten. 11.30—12 u. Godsu. halfuurtje, door
Pater Lector J. Dito O.P. 12 u Politie
berichten. 12.15—1.45 u. Concert KRO
sextet, onder leiding van R. Lustenhouwer.
1.45 u. Fostduivenberichton. 1.503 xt,
Gramofoonplaten. 3—4.30 u, Kinclcruur, 5
6 u. Kunstensemblo, onder leiding valöi
P. Lustenhouwer. 6 u. Esperantobcricbten,
door P. Ileilker. 6,15 u. Journ. weekover
zicht, door P. de TVaart. 6.357 u. T'er-
volg kuustcnsemble.' r? u. Ir. J. Cl do
Vries: „Bulgarije". 7.20 uJodelmuziek,
7.30 u. Politieberichten. 7.45 u. Sport-
praatje, dooi de R.K.F. 811 u. Concert,
KRO salon-oikost, onder leiding van. AL
van 't TVoud. A, A. L. Graumans (decla
matie). 1112 u. Gramofoonplatenconoert.
Da von try, 1554.4 M.
10.35 u. Morgenwijding. 11.05 u. Lezing.
1.202.20 u. Orkeslconeert. 3.50 u. Concert
Militair orkest. It. iWest, tenor; 0. Rus
sell, bariton. 5.05 Orgelspel, door Rv
Foort. 5.35 u. Kinderuurtje. 3.20 ,tt Be
richten. 6.50 u. Pianc-reoital, door EL
Isaacs. 7.10 U. Lozing. 7.30 u. Lozing. 7.50
u. Gramofoonplaten. 8.20 u. „Do Barbier
van Sevilla". Opera, van Rossini. (Eerstol
bedrijf). 9 ut „Crickoy". Rovu© van A),
ydo Bear. 10 u. Berichten, 10.16 xt Bej»
richten. 10.20 u. Lezing. 10.50—12.20 O,
Dansmuziek.
52K52525252K52KJ25222X22525222I52«:522252525222K525252KJ2X5222
O
Er zijn maar weinig menschen ,die iets aan een modeshow
hebben. Een japon, die door een mannequin wordt ge
dragen, zou U niet passen en zeker niet, nu de Najaars
mode door haar sobere lijnen zulke hooge eischen stelt
aan coupe en verhouding.
Onze collectie i .nimantels, mantels, japonnen en hoeden
is groofer dan ooit teloren en het zal ons persoonlijk een
genoegen zijn, indien U voor U-zelf eens een modeshow
georganiseerd wilt hebben. Ons personeel staat tot Uw
dienst. Wij hebben spiegels in overvloed en alleen op deze
wijze kunt U voor U-zelf uitmakenwaf U staat,
r ;s= i Besteed Uw tijd nuttig, pas zelf inplaats van an-
deren te laten passen.
No. 18
DEN HAAG
Alléén Modehuis Hofweg 6
LEEUWARDEN NIJMEGEN
Over de Kelders 16-18 K. Molenstraat 7-9
ROTTERDAM
Hoogstraat 347
AMSTERDAM
Nicuwendijk 22S
UTRECHT
Alléén Oude Gracht 1S1
