Dit muur teint Bil 4 Mn
DALADIER OVER MUSSOLINI'S PL/ I.
STADSNI
Vrijdag 7 April 1933,
FILM-GUNSTERS.
S6ste Jaargang.
No. 20307
Tel. No. 68103, 68617 en 68923.
EERSTE BLAD.
Hinderwet.
Drankwet.
Prins Willem i herdenking.
Dezo courant verschijnt dagelijks, met aft-
zondering van Zon- ea Feestdagen.
Prijs oer kwartaal t fraaco per poti
f2.50. PriJs Per week: 18 t:is- Afzon
derlijke nummers 4 cta. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertcntie'n voor het eerstvolgend num
mer inoetci vóór elf uur aan hot Bureau
bezorgd zjjn, 'b Zaterdags vóór uur.
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt niet gewaarborgd.
SCHEDAMSCHE COURANT
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 68103, 68617 en 68923.
prijs dor Advefientieii, rnn 15 rt-gils l 1 55.
tedeio legel moor f030; In hot Zaterd.ignurnmoi
i5 re^ei* f 1.80, ledcro regel meer 10.35.
Soolaine» f 0.75 por regel. Incassokosten 5 ets.;
postk Nihilities 15 ets. inrteven van nil morton tien
bil abonnement tyn aan liet Hu renu vei krygbnar.
DaguijLs worden tegen vooruitbetaling lvldne
Advei tenUen opgenomen S. f 0.50 t/in. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woei den. Kik woord meor
6 cent tot een mixiinum van 30 woorden.
Woensdags: Klemo Adveitentièn tot25 woor
den f 0.25» mits v66r Dinsdagavond 0 uur aan hot
Dureau bezorgd.
't> Zatcidags: Kietno Advertontifen 11.00, Indie»
olet vóór Vrijdagavond uur bezorgd.
Rij of krachtens wetten of verordeningen
vonrgcschrcvcn en andere offictecle al- er
aankond'^ -en en kennisgevingen van het
Gemeente'*"-
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam hebben bij hun besluit van 6 April
vergunning verleend aan;
lo. de N.V. SCHIEDAMSCIIE CARTON-
N'AGEFACRIEK, tot uitbreiding vanderyir-
lomiagefabriek in het pand 'Oranjestraat
10; en
2o. de N.V. VEREEN. NFD. STOOM-
WAESC1IERL1EIN on VERVERIJEN tot uit
breiding van de stoomwasscherij, stoomver-
vcrij en chemische wasscherij met boa-
zinebewaarplaats in het pand Staclhou-
derslaan 3.
Schiedam, 7 April 1933.
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam brengen ter openbare kennis, dat bij
hen is ingekomen een verzoek van A.
SClllLPEROORB, alldcr, om een verlof
R voor den verkoop uitsluitend van alco
holvrijen drank voor gebruik in de bcne-
den-voorlocalilcit (winkel) van het perceel
Lange Ilavcn 8, alhier; en
herinneren, dat binnen 2 weken na dezo
bekendmaking tegen het verloenen van hot
verlof hij hun College schriftelijk bezwaicn
kunnen worden ingebracht.
Schiedam, 7 April 1933.
305 4 50
BIJ l'IEN LAND.
De voorst-Hen moeten in overeenstemming worden
gebracht met de Fransche ontwapeningspoütiek.
Sympathie voor het Engelsche plan, doch met
degelijke waarborgen.
werking der Weslcrsche mogendheden,
welke permanent lid zijn van den Volken
bondsraad, welke het verdrag van Locarno
hebben onderteekend, deze Entente, welke
een einde zou maken aan iedere rivali
teit, zou buitengewoon vruchtbaar kunnen
zijn. Wij hebben liet plan met do grootste
sympathie bestudeerd. De onderhandelingen
hebben reeds geleid Lot een eerste toe
nadering. Zoo is men oen stap verder
gekomen. Op dezen weg moet men voort
gaan. Rit is het onderwerp van oen memu-
jandtim dat door de Fransche regeoring is
opgesteld. Frankrijk moet overeenkomstig
zijn traditie een positieve, constructieve
politiek voeren. Tiet gaat or niet om onze
toestemming te geven tot oen soort direo-
lorium der groote mogendheden, dat zijn
wil zou opdringen aan het overige Europa,
voor een nieuwe „heilige alliance".
Deze poging zou in strijd zijn mot de
Fransche voorstelling van rechtsgelijkheid
der volken.
liet nieuwe pact moot feitelijk het logi
sche gevolg zijn dor groote vredes-organi-
salics, waar bet betrekking op hoeft, n.l.
liet Yolkenbojidspact, liet Kclloggpnct en
het verdrag van Locarno, dat, zooals be
kend, do onschendbaarheid der Fransch-
Dtiilsclie grenzen en bet bestaan der ge
demilitariseerde Rijn land zone. regelt. De
verdragen blijven bestaan met al hun clau
sules.
Wij zullen onze hamlteckening cn ons
vrijwillig gegeven woord niet verlooche
nen, noch do verdragen ongeldig verkla
ren.
De sa men wei king dor vier mogendheden
zal gelukkig zijn. Wij ontkennen geenszins
de belcekenis van art. 19 van het Vol
kenbond s verdrag. Maar men moet ook de
andere artikelen laten bestaan, welke niet
alleen betrekking hebben op cvcntueele ge
varen, maar op onmiddellijk dreigende
crisis, d. z. de artikelen li, 12, 15 on
16. Zeer zeker loert de geschiedenis, dat
geen enkel verdrag eeuwig duurt. Welke
herziening zou het moeten betreffen? Welke
grenzen
Ik geloof, aldus besloot Dcladier, dat
het onze plicht is de uitnoodiging aan
lo nemen, welke tot ons is gericht is en
blijk te geven van onzen wil tot samen
werking, tot handhaving en tot organisee
ring van den vrede, onder waarborging
van alle rechten. Er is geen liooger taak
dan Europa orde, vertrouwen en veilig
heid te geven. Frankrijk kont haat, noch
angst. Frankrijk gelooft, dat de interna
tionale arbeid slechts op gerechtigheid ge
baseerd kan zijn.
De Fransche minister-president Daladier
heeft Donderda.g in de Kamer naar aanlei
ding van de debatten over do hogrooting
voor builenlandschc zaken een verklaring
afgelegd omtrent het standpunt der Fran
sche rcg.eering nopens de op den vooigrond
tredende kwesties.
V ij zijn, aldus Daladier, thans in Eet
bezit van diplomatieke documenten, welkte
de voorstellen van Mussolini en Mac Donald
belreffen.
De ontwapeningsconferentie cn liet plan
voor samen wet king der groo'e Westersche
mogendheden zijn de belangrijkste proble
men van den tegenwoortljgeii tijd. Do mi
nister-president zette vorvolgms liet stand
punt uiteen, dat Frankrijk te Genèvo zal
verdedigen. Verscheidene plannon zijn na
elkander ingediend. Frankrijk zal de alge
meen® ideeën trouw blijven, welke de
ctappegewijVe ontwapening verb'nJen met
do organisatie van een effectieve, nitor-
nalionafc controle, welke een essentieel
element, van veiligheid is. Frankrijk juicht
iedere oprechte poging, welke do groote
zaak dos vrodos kan dienen loo.
Eiappegcuij/e vermindering van onze be
wapening, op voorwaarde dal niemand zijn
bewapening veun >o: dert, inslel'ing van oen
permanentie cn effec'iwe controle omlrcint
alle vormen van bewapening en wel, zoowel
hudgelair als locliniscthe afschaffing der
particuliere fabrikatie en van den handel
in wapenen, dit is de politiek, welke wij
verdedigen, omdat zij een hervatting van
den bewapeningswedloop, welke Europa op
nieuw met bloed zou bedekken en ziijn de
finitieve iiv.'cnstorling zou be'ooker.cn, te
verhindeion.
Om deze reden bestudeeren wij in den
gerst van oprecht begrip het Engelsche
plan. Daladier prees vervolgons de loyali
teit van Engeland en zijn minister-presi
dent en legde er den nauruk op, dal met
he, pact van verhouwen tusscfien Engeland
cn Frankrijk sleeds rekening is gehoudon.
V\ ij gclooveu, dat het Engelsdhe plan
oen ui stekende basis vormt voor een be
spreking. Er wordt naar gestreefd de ont
wapening met do ve'ljghoii te verbinden,
De Fransche id. e de.r noodzakelijk!" eid van
ahchaffmg der beroepslegers, 'welke oon
werk trig plegen te zijn voor aanvalsoor
logen wordt er in verwerkt. Voorts voor
zie' hei in -on aannemelijke beperking dor
sr-i i-mïli ai:o organisntes welke* de* leger,
s erklo vair ven land vergroo'en. Ret specR
er naar getal tem voor te stollen voor de
oRetc,'vveii. Zeker, aldus Daladier, wij won-
sehen dat dit plan zal worden gocoinple-
lotrl door ven duidelijke en nauwkeurige
omschrijving van .hot begrip aanval1®'*, zoo-
als door Rus'and is ingediend cn welko
onze toestemming heeft gevonden. Zeker,
wij weten, dat liet zoo in'orossante voor-
s .'1 van België, dat liet begrip aanval vast
legt, dooi* de ontwapeningsconferentie wordt
aangenomen.
Rij zullen tegelijk met do grootst rno*
gelijke sympathie do voorstellen nagaan
welke ïmsschien nog door Norman Davis
worden ingediend. Wij zelf on ant -« sta
ten zullen evenwel amendementen ind.oncn
Doch ik moot waardecren de loyale poging"
welke wordt gedaan m liet belang van
den vrede en de veiligheid van Europa
en do wereld. Ik hoop dat deze met
succes zal worden bekroond'.
De ernstige economische crisis, welke
sinds vier jaren aanhoudt, de achteruitgang
in waarde der producten in verhouding
lot het geld tot op de helft, de achteruit
gang van industrie cn handel tof dezelfde
verhouding, de werkloosheid, welko 35 mil-
boenen mcnschon don nood prijsgeeft dit
zijn redenen voor alle volken deel te no-
inon aan dit werk van samenwerking, dat
zich lot alle gebieden moet uitstrekken
Het is evenwel duidelijk, dat deze poging
slechts kan worden voortgezet onder een
hemel, welke van dreigende wolken is
bevrijd. Anders zullen al doze edele be-
doelingen mislukken.
Dit is de gedachte geweest, waardoor
Mussolini zich heeft laten leiden bij zijn
voorstel een pact te laten sluiten door de
ENGELAND,
liet verbod van don invoer van
Russische goederen.
liet wetsontwerp tot verbod van don
invoer van Russische goederen is giste
ren in laatste lezing behandeld.
Door de Labourparlij was een aantal
amendementen ingedien 1.
Toen een amendement werd ingediend',
waarbij wordt voorgesteld den geldigheids
duur der wet to beperkein tot eon
maand, verklaarde do minister vain
handel namens do regccring dit van d'e
hand te moeten wijzen. Dij stelde even
wel een beperking voor van drie maanden.
De wet word tenslotte aangenomen mot
291 legen 41 stommen.
De gerechtszaak to Moskcuu.
Robert Turner, oen rechtsgeleerde, clio
in de laatste lien jaren de Russische be
langen der Metropolitan Vickers voor wat
het juridische gedeelte betreft, behandelt,
is gisteravond naar Moskou vertrokken om
de rechtszaak bij ie wonen tegen de zes
Engelsche ingenieurs. Verwacht wordt dat
de zaak Maandag aan de orde zal komein.
Do maatschappij heeft haar vertegen
woordiger ia Rusland, Monkhouse en een
der monsclien, die oorspronkelijk ook was
|''i' groote Westerse he mogendheden tot gearresteerd, getelegrafeerd en hem gemach.-
'i ha vuig van den vrede'. Deze samen- tigd gebruik te maken van allo roeiriem
Postrekening No. 5311.
welko ter verdediging dor Engelsche inge
nieurs kunnen worden aangevoerd.
IERLAND.
Oplossing van de spoorweg-
s t a k i n g.
Er is overeenstemming bereikt iu het
conflict op de Noord-Ierschc spoorwegen.
Eenige groote Noord-Icrsche spoorwegdien
sten zijn reeds weer normaal aaii het
werk. In do havens is het embargo op
goederen opgeheven.
Duitschlaml.
Dr. Goebbeis over de pers-
v r ij h e i d*.
Dr Goebbols cn Adolf Hitler hebben
gisteravond de pérs ontvangen en in rede
voeringen uiteengezet, wat zij verwach
ten, dal de pers in Duitschlanl als haar
taak opvat tot steun van de regeering in
haar arbeid voor hot nationaal herstel.
Dr. Goebbeils zeide oa.
Het begrip der absolute persvrijheid
stamt uit oon liberale besehouwingswereid,
welke wij juist nu zullen overwinnen Zij
gaat uit van dio vrijheid van het individu,
welke in werkelijkheid* ontaardt in bande
loosheid'. Nergens ter wereld zou het mo
gelijk zijn geweest, dat de symbolen van
nationale oer en vrijheid, de grondslagen
van tiet „volksdom", dó. elementaire ze
denwetten van fami'ic, kerk en stunt onder
het mom van een geestelijke vrijheid kon
den worden vertreden en bezoedeld. Er
behoeft niet op te worden gewezen, dat
aan dit optreden van boven af oen einde
moet worden gemaakt Dit lietreft geens
zins do fatsoenlijke journalisten, die in
het gevoel van hun hooge zedelijke ver
antwoordelijkheid de openbare ineening
dienen, maar in de eerste plaats die „wur-
zellosen und artlo.wn" asplialtlitcratoreni
die niet uit ons eigen vo'k zijn voortgeko
men, maar die voor de wanprobieten van
hun zieke hersenen oen afzetgebied
zoeken. Hiertegen op te treden en een
einde te maken aan dit woeste intelleo-
luectle drijven, is niet in. strijd mot eenigen
rechtsnorm tiet is in het heining van het
volk gebolon en nootzakelijk cn daarom
wordt hot ook door de regeoring der na»
nionnle revolutie doorgevoerd.
Onvermijdelijk schijnt mij in dit verband
een spoedig uit te vaardigen perswet, lie
de verhouding van de pers tot de politieke
machten die den staat dragen, opnieuw
zal regelen, die de L-wcmpsIxdungen van
den journalist duidelijk vastlegt cn beves
tigt, die eenerzij Is do pers geeft wat der
pers is, maar anderzijds de regeering niet
onthoudt, waarop zij ainspraak kin maken.
Ik geloof niet dat een dergelijke wet het
gevaar van oen uniformeering der open
bare mooning mee zou brengen.
Na dr Goebbols voerde ook Ilitler nog
liet woord.
II er vormingen in Pruisen?
Do zitting van den Pruisischen Land
dag, dio tegen morgen was belogl cn wair-
in de verkiezing va'n een Pruisisch mi
nister-president zou worden gehouden, is
uitgesteld zonder bepaalden datum
Omtrent dit uitstel wordt verklaard
Intusschen aangevangen onderhandolin-
lingon hebben nan hot licht gebracht, dat
de met de verkiezing van een Pruisisch
premier verbonden staatsrechtelijke kwes
ties on kwesties van grondwetshervorming
nog niet zoo ver zijn geregeld, dat de
verkiezing reeds zou kunnen plaats vin
den. Zoo wordt om. overwogen don rijks
kanselier zelf eveneens te belasten met
het premierschap in Pruisen
Daarnaast bestaat het plan den post
van Pruisisph staatspresident in te stellen
in personeolc unie met den rijkspresident
Daar at deze kwesties nog niet kon Ion wou
den beslist, Ideef ten slolto niets anders
over dan den Landdag van Pruisen pas
bijeen te roepen in de maand Mei, zooals
oorspronkelijk in het voornemen lag.
VEIL STATEN.
3 0-u r e n w e c k.
De Amerikaansche Senaat heelt gisteren
een voorstel aangenomen, waarin de 30-
immweek wettelijk wordt vastgelegd. Slechts
enkele bedrijven, zooals dagbladen, levcns-
middelenfabrieken elc., vormen een uit
zondering, liet voorstel verbiedt het ver
voer van waren, die in bediijven zijn
vervaardigd, waar meer dan 30 uur per
week wordt gewerkt.
U er disconto verlaagd.
De Federal Reserve Dank van New-York
lieelt besloten, liet hordiseonlo te verlagen
van 3V-' tot 3 pet.
CHINA.
De strijd in Noord-China.
olgens bet telegraafagontschap Goming
hebben de Japanners op 4 April tiet cen
trum 11ai Jan Tsjen bezet- Tegenaanvallen
der Chineezen dwongen hen echter weer
terug lo trekken. De Japanscbe vliegtuigen
hebben Foening gebombardeerd. Veel
schade werd aangericht, terwijl ccnigo per
sonen gedood werden. 'Op 5 April rukten
do Japanscbe troepen op in de richting
van het fort Sinwandao, op een afstand
van 2 mijl van hel terrein der gevechten
in Ilokao, In deze streek heeft de Japan
scbe artillerie ecnige dorpen verwoest. De
bevolking van Sinwandao is gevlucht naar
het Zuiden, ieder verkeer is verbroken.
Sinwandao staat onder bescherming van
een EngelscJt detachement, dat zich der
waarts begeven heeft op verzoek van liet
bestuur van dc mijnen van Kailan.
INT. SAMENWERKING.
Officieele Amerikaansche uit
noodiging aan Mac Donald.
Het slaatsdeparlement heeft den Bril»
schcm ambassadeur de officieele uitnoo
diging van Roosevelt aan Mac Donald voor
hol voeren van besprekingen over de eco
nomische wereldconferentie naar Amerika
te komen, overhandigd. Een bepaalde da*
turn is niet aangegeven.
fn officieele kringen te Washington twij
felt men aan de juistheid van een boricbL
in de „Evening Standard (Londen), vol
gens hot welk Roosevelt zou hebben he
sloten Engeland een scbuldrmnoratoritS
loc te staan toit bol einde der economische
wereld c oi i foren tic.
Ook Frankrijk, D u i l s c li 1 and,
11 a 1 i e n Japan uiige-
n e o d i g d
In poliLiekc kringen verluidt, dat het
slaatsdeparlement den regeeringen van
Frankrijk, Duitscliiafld, Italië en Japan zal
voorstellen voor de voorbereidende be
sprekingen inzake do economische wereld
conferentie eveneens vertegenwoordigers
naar Washington te zenden.
liet staafsdepartomont wil door dezen
maatregel den indruk vermijden, dat do
schepping van een Engclsch-Amerikaanseh
blok in het voornemen zou liggen en wil
te gel ijker tijd door een zoo ver mogelijk
gaande overeenstemming op de voor-con
ferentie hot succes van do economische
wereldconferentie van Londen veilig stel
ten. liet verluidt, dat oen uitnoodiging
aan Frankrijk reeds is verzonden.
Mogelijk zal Ilcrriot Frankrijk te Was
hington verlegen woordigen.
7 April. Volgens oen statistiek, ge
publiceerd door Fransche feministische or
ganisaties, zijn mannen vaker ziek dan
vrouwen.
Deze statistiek is gebaseerd op <le
cijfers van do verzekeringsmaatschap
pijen, die aantoonien, dat Legen iedere 40
vrouwen 48 mannon ziek zijn. Als een
vrouw eenmaal onder is dan 20 jaar,
nemen do ziektegevallen hoe langer boa
meer af, terwijl bij mannen hoven de 30
jaar do ziektegevallen toenemen.
Zoo slaat het in de couranten cn hot is
voor mij een droevige tijding. In hot
allerdiepste vertrouwen kan ik u mede-
dcclen dat ik dc drie kruisjes gepasseerd
hen on dat ik, nu ik dit schrijf, oen
beetje hoofdpijn heb, vermoeid ben in;
den rug, een half uur geleden oen stuk
uit mijn kies heb golrelca, heb nagedacht
of ik nu toch maar wél eens een middel
tegen don haaruitval zou koopcii, één.
tabletje tegen zenuwachtigheid heb inge
nomen, mijn dokter hel) opgebeld of dio
Gachets-Mègro nu lvcusch tien pond'
in drie weken doetn afvallen en af ze niet
schadelijk zijn en dat ik iets vod in mijii'
linker-kiiioscliijf, dat inu 'nog' wel héél
onschuldig lijkt,' maar op mijn leef
tijd... je kunt nooit weten...
Ik bedoel maar: ik had kunnen denken
dat dit allemaal gevolgen zij'n vain hot
kleine feosljo dat ik gistoron ik mag u
niet zeggen met wie, ik wi! u iniet zeggen;
waar gevierd heb ter gelegenheid van.
het derde koporein jubileum van mijn;
vriendin de toaaeelspeelstorik mag]
u niet zeggen wie.
In mijn studententijd waarachtig: ikt
hel) mot de pandacton, de wisselbrieven,
koop breekt geen huur en de ministerieo-
!e verantwoordelijkheid geworsteld oin
nu voor u dwaze stukjes Lo schrijven
in mijn studententijd had ik ook wel eens
zoo'in samenloop van onbehaaglijkheden,
maar na een koel biertje en een koel
biertje en nog een koel biertje was dit
weer over.
Nu is dit wat anders.
In de eerste plaats kan ik hier geön'
koele biertjes drinken.
In do tweede plaats zijn die pijn in
mijn knie en die moeheid in mijn derde
ruggcgrnntswervel, alsmede mijn was
sende omvang en mijn haaruitval nietnve
gezichtspunten'.
En in de derde plaats: zie hierboven.
Dio statistiek.
Die liegt niet.
Die toomt de ijzeren wetten en cijfers.
Die is feministisch, dat is nog ijzerder.
Ik word oud, vrienden
Itcdc prof. dr. L. Knappert.
In de kerk van den Nod. Prol. Bond beeft
gisteravond een korte herdenking van Prins
Willem I plaats gehad. De belangstelling
was niet groot. 'Onder de aanwezigen be
vonden zich enkele leden van het hcr-
denkingscomité, o. w. do hoeren F. A.
C. Lechner en dr. C. A. Reescr. liet koor
van cle afd. Schiedam van don Nod. Prot.
Pond verleende zijn medewoiking.
Nadat het koor het „O lieer die daer"...
onder leiding van den heer Baan had
gezongen, sprak prof. dr. L. Knappert,
hooglecraar te Leiden, or er: Prins Wil
lem van Oranje en de geloofsvrijheid.
Hedenavond zijn wij bijeen om do na
gedachtenis van een groot man te oeren,
aldus spr. en met heel ons hart en heet
ons verstand durven wij dat te doen. Hij
was een mensch met gebreken, doch zijn
werk was uitnemend en hecht als een rots
van graniet.
Hij had het goddelijke in den mensch bij
uitnemendheid, ondanks zijn onvolkomen
heden.
Prins Willem heeft zich zelve overwon
nen, want zijn jeugd was die van elk
ander jongeling.
Spr. gaat dan don loop van 's Prin
sen jeugd na. Wel vertoonden zich reeds
zijn groote talenten, doch eind Juli '59
komt de groote kentering, wanneer hij
kennis neemt van do plannen van den
koning om de ketters uit te roeien. In
het tijdperk, dat nu aanbreekt, ziet de
prins de martelingen en vervolgingen vol
trekken welko met den dag toenamen.
martelaren begrijpen, maar zijn oogén zagen
toeti peinzend naar die mo-orden. In 1504
Klonk dan ook zijn protest in den Raad
van State tegen deze vervolgingen, welke
hij als een uitvloeisel van gewetensdwang
brandmerkte. Hoe kan een vorst het 0e-
welen van zijn onderdanen dwingen, aldus
vroeg dc prins
De prins kon er geen vrede mee vin
den. Nog bleef bij den toeziende, doch
lang zou het niet meer duren. In 'GO
deed men een beroep op hem bij het
groeiend verzet, doch hij bleef nog werko-
-ioos en besluiteloos
Toen kwam het beruchte jaar 'G7 met
zijn moordpartijen in Brussel. Toen kon
de prins hot niet meer langer aanzien. Hij
nam het onwrikbaar besluit om bet verzet
te leiden. De besluiteloosheid wordt terug
gedrongen en do nevel wordt van zijn
oogen weggetrokken. De zaak der Neder
landen wordt thans zijn zaak. Ilct vader
land getrouwe, zat hij voortaan de go-
drukten u't het knechtschap bevrijden cn
hen tot een vrijen staat der Nederlanden
bijeenbrengen. Met geloof en geduld heeft
de prins gewerkt om de onderling twis
tende gewesten tot elkander te brengen.
Oranje kon voortbouwen op hetgeen de
keizer begonnen was, n.l. do centralisa
tie der gewesten. De prins voelde evenwel,
dat dc saamhooriglieid en de vaderlands-
gedachte in de Nederlanden ontwikkeld
moesten worden tot bereiking van zijn deel.
De vrijheid van godsdienst ea de gelijk
heid in rechten moesten don grondslag
van dezen nieuwen staal, vormen.
De samenvoeging der Zuid- en Noord-
Nederlandsche gewesten is steeds do bron
Hg kon nog niet de gelatenheid der van groote twisten cn onaangenaamheden
voor den prins geweest.
Hel voltooide gebouw der vcrecnigde ge
westen heeft hij nooit aanschouwd, doch
zijn geloof is niet beschaamd geworden.
Nadat het koor het „Wilt heden nu
treden" gezongen had, spr. over 's Prinsen
geloofsovergang.
Gedurende zijn leven hebben vele hom
beginselloosheid verweten. Een vrome prillo
jeugd werd gevolgd door een minder gods
dienstige jeugd in Brussel. Itet protestan
tisme verliest hij uit hel oog. liet Lu
theranisme noemt hij melancholiek.
Dan komt do periode der vervolgingen
en hij wijkt uit naar Dillenburg, waar hij
weer onder invloed van het vrome leven
komt. De godsdienst neemt een voorname
plaats in en zijn godsdienstig leven ver
diept zich, zonder dat liet een overwegende
plaats in zijn staatkunde inneemt.
Hij hoopte nog op de r.-k. in den aan
vang van zijn campagne legen den gewe
tensdwang. Na vele teleurstellingen breekt
tiet jaar "72 aan.
Hij bevindt zich nu voor goed onder
zijn volk, om met 't te lijden en te strijden.
Duitsche hulp bleef uit. Engeland was
traag, Frankrijk was onmachtig, zoodat
de Prins alJeen op het volk moest steu
nen. De eisch van eigen godsdienstig in
zicht bleek niet alteen een politieke geste
te zijn om het dool van do vereenigfiig
der gewesten to bereiken,
Oranje was in het godsdienstige hoog
verheven hoven do verdeelzucht. Hij was
een verdraagzaam Calvinist, alleen ver
trouwende op God.
Tot lijdon bereid, sterk, zuiver incnsche-
Iijk, groote vroomheid, ziellier ecnige ka
raktertrekten van den Prins.
Hij was joviaal in den omgang, barm
hartig vooir de nooddruftigen, vervolgden
e.n andersdenkenden. De held, de geniale
staatsman komt oms daardoor nader.
Dankbaarheid moet ons hart vervullen,
wanneer wij dm Prins herdenken. Zijn
geest leeft voort on zijn werken hebben
hem gevolgd.
Do Vrije Republiek, zooals die hem voor
oogen gestaan hoeft, hoeft hij niet
gezien. Doch de godsdienstige- cn staat
kundige vrijheid wekten do jaloerschheid'
van vele landen op.
De Republiek werd een vluditliavcnvooir
vervolgden. Godsdienst, wetenschap, kunst
ön pers genoten een weldadige vrijheid.
Het was oen uitverkoren malie naar do
ideëel» Oralngisüscho gedachte.