WILLEM WAÜ ©RAKJE,
Schiedamsche Courant,
door
Prof. dr. H. T. COLENBRANDER,
ii.
Terwijl de Nederlanden in bleek» vertwij
feling hot schrikbewind van iVlva onder
gaan, acht Oranje lipt zijn laik, ton op to
wekken tot zelfbevrijding. Hij zal hun daar
toe gelegenheid geven door oen gowapen-
den Inval waarbij' zij zicli kunnen
a an sl ui Sen.
Met welk dool? Los van Philips is niet do
leus, maar lps van inquisilie on Spaati-
sclie legerbenden. Philips zal in do Neder
landen niot dan in overeenstemming met
den Nedeilandschcn vollcswmsdh en mot
gebruikmaking van hem door de Nederlan
den ter beschikking gestelde middelen mo
gen regöcren. Pro Lego Hego, Grego: beide
de koning en tot volk rijn aan eon wol
onderworpen, waarvan de inachtneming
geweest en rijin optreden in 15GG, hoewel
niet in hel bizond.er op Holland berekend,
had daar moer dan elders begrip en in
stemming gevonden, in Januari 15 <0 be
geeft zich, in diep getoim, de pensionaris
van Leiden, Paulus lluys, van Brussel naar
ArnsLadt (waar zich de Prins dan bevindt)
om hein van Hollands beleid in den strijd
logon den IJonden, penning verslag uit ie
brengen. Oranje verklaart zich tot l),ulp
bereid, mits men hem geld verschaf Co;
ziijln eigen middelen rijn opgeteerd. Agenten
worden aangesteld om liet geld bijeen te
brengen. Men zegt hot toe, als do Prins
te velde za! ziij'n verschenen, maar juist
om te velde te kunnen verschijnen bad
lrij het vooraf noodig; zoo kwam men niet
verder.
jï/AVf y]f Xf k
was, dan kant naar den Maasmond op, waar
ook schepen op zeihvind lagen te wachten,
die loon zij Lunacy in hot zicht kregen de
Maas hooger opliepen tot voor Rotterdam.
Om niet zonder buit uit ie gaan werd 1
April 1572 het onbeschermde den Uriel
gi nomen op een vroeger tijdstip dan met
's Prinsen plannen slrookte.
Die plannen, vastgesteld in overleg met
Coligny, omvatten oen aanval uit Dui sch-
lanü van1 de landzijde, \vaarto.e Oranje zich
met geldelijke ondersteuning uit Eranhrjk
toerustte en welke zou losh-oken na ©cn
Fransche expeditie, die Alva aan de Zuid
grens kluisteren moest. Decideerde oindo.'ijk
Karei IX zich, dan zou die laatste annvaJ
door Fransclic koningslroepen worden om-
dornomen; zoo niot, dan door H'ugo.ioi ui.
Inderdaad verras.o 23 Mei 1572 La None
Valencienn.es en 21 Mei Lodowijk van Nas
sau Bergen. Alva meest Holland en Zee
land uit het oog laten, dio nu gelegenheid
kregen hun opstand te voltooi m. Oranje,
in Augustus binnengerukt, mocht er niet
in slagen Bergen te ontzetten en terwijl
de Sl. Bartholomeiisnadht (21 Augustus)
allo üoop op verdere ondoisLeuning door
Frankrijk vernietigde,, bleef den Prins niels
over dan zich naar Holland en Zeeland
te begeven, die zijn vaan hadden opgeslo-
ken en waarbinnen hij gunstiger toekomst
afwachten kon, met eenige, naar 'luet hem
toen voorkwam geringe kans.
„Je mainüondrai tos affaires par delii
tout que possible sera, ayah', délibóré do
faire illecq ma sépullure".
Willem van Oranje als 40-jarige.
door het volk aan den koning mag worden
opgelegd.
Dank Zij het inzetten der ruime eigen
middelen, steun van verwanten, bijdragen
der Noderlandsche uitgewekenen, is biet mo
gelijk, althans voor ocniigcn tijd, gro°tor
krijgsmacht bijeen te brengen d;m waarover
Alva beschikt. Mocht de eerste ontmoeting
een overwinning Zijn, het volk zal den be
vrijder tegemoet snellen en hem gaarne
de geldmiddelen tot het bijeenhouden zij
ner macht verschafte®.
Maar Alva heeft zich door de straf
oefening van Brussel den rug gedekt. Nie
mand die zich roeren zal eer de wapenen
hebben gesproken en door- een trof Jen te
ontwijken 'kan Alva ze doen zwijgen. Il'tst
centrum des lands gedekt houdende, dringt
do bekwame veldheer het over do Maas
binnengevallen weldra muitende prinsen-
leger naar 'Henegouwen weg; hot moet zidhi
op Fransch gebied begeven.
Zal Oranje z'ijn zaak nu mot die der
Hugenoten vereenzelvigen, die, bezuiden de
Loire, tegen de Fransche koningstroepen te
wapen slaan? Do toestand van zijn leger
verhindert aan een marsch dwars door
Frankrijk ter vereeniging met Cortdé en Co
ligny ook maar tc denken. Catlrarina, do
Medici, die, door de Hugenoten geoccu
peerd, geen* {roepen beschikbaar 'heeft om
Oranje te ontwapenen, opent onderhande
lingen; z'ij schrijft 'hein een marsdhroute
ovër ide Moezel voor, en 'voorziet hem van
geld en levens middelen om deao te kunnen
volgen. Op 1200 ruiters na dankt hij te
Straatsburg Zijn troepen af; dten ruitertroep
houdt hij bijeen om met eiigcn gevolg
deel te kunnen nomen aan de •expeditie van
Wolffgang, hertog van Tweebruggen, dio
in den Elzas oen hulpleger voor rekening
van Condé en Coligny bijeenbrengt; in den
zomer Van 1569 versehijint Oranje in het
kamp der Hugenoten. IKj legt verhand Lus-
„schen Zijn staatkundig doel en hot hunne,
uiaar beiden blijven onderscheiden. Voor
ffden slag bij Montconlour (3 October 1569)
«verlaat hij', in overleg met Coligny, 'hot R'u-
genotenteger om te Dillenburg oen nieuwen
..aanslag op de Nederlanden to gann voorbe
reiden, waartoe de natie, naar mie®, hoopt,
thans krachtiger dan in 156S za! willen
medewerken, nu z'ij door do tod robing
met den tienden penning tot tot uiterste
schijnt gebracht. Lodew'jk van Nassau
wordt in 1'rankrijlfc achtergelaten om de
Nederlandscho belangen bij1 Coligny te bh]
ven vertegenwoordigen en (o La Rochel te,/
de betrekking in stand te houdcih met de'
wilde watergeuzen, door don Prins daar
aangeknoopt. w
Het is bij de maatregelen tot voorberei
ding van een in 1570 te ondernomen twoo
den aanslag, dat men voor hot eerst ©en
bizomlore \wrsiandhouding van Oranjo tot
Bolland wiuirneemt. Ilij was godert 1559
stadhouder van Holland, Zeeland cn Utrecht
En gunstige omstandigheid sch,ean de
vrede, dio 8 Augustus 1570 tot stand kwam
tusschen de Fransci'io regecring en do Hu
genoten. Na .elkander bijna tien jaren lamg
met tussclienpoozon van bestand, fel bestre
den te bobben, schoon thans in Frankrijk
katholiek on protestant tot dc overgeleverde
staatkunde van vijandschap leg.on bot huis
K'absburg terug to koeren. Oorlog tegen
Philips II sdhoen thans ook in schatting van
Calharina de Medici, tol aangewezen mid
del om de Frauscton weder om den troon
te vencenigen; reeds legerde Alva, op alle
mogelijkhocten verdacht, Zijn meeste krljgs-
yolk aan de Zuidelijke gienzen. In liet
Noorden hadden slechts Utrecht cn Deven
ter noemenswaardige bezetting in. In deze
omslandigheden Hoeft Oranje do mogelijk
heid overwogen van een aanval te water
op Holland's Noorderkwartier on den Maas
mond; om, in geval van slagen, doao beid©
districten ook van do landzijde te kunnen
bei'eiken, zou men Kampen en Locvestein
zion te verrassen. Aan de uitvoering lic-oft
alles ontbroken, daar hot geld niet in vol
doend» mate lie voorschijn kwam; niett
meer dan 1009 ruiters kon de Prins in
wachlgeld nomen cn ©enig voetvolk er bij.
Do watergeuzen bleken zoo onberekenbaar
als zlij het van don beginne a. geweest wa
ren. Bartel Elites landde op Ameland, Ruy-
chaver liep lvot VIie binnein; anderen an-
koiden omler ïessel en ieder kaapte wat
h'ij kon, maar tot een geordende® aanval
kwam het niet. Van do liodon dte in hel
binnenland zouden agoeron, hield alleen
Herman de Buy tor woord, d]o 9 December
1570 Loevesbcin verraste, maar bot niet
houden kon.
Behalve Calharina de Medici, was ook
Elisabeth van Engeland in do Europacsoto
politiek oen factor van beteokenis. Haar
aansluiting bij een verbond togen Philips
zou kunnen voorkomen, dat Oranjo in de
noodzaak werd gehrachi, do Nededandsoliie
belangen, althans tijdelijk, aan d© Fransch©
al te eng te verzwageren. Elisabeth's gé-
zant in Frankrijk, Walsingham, was een
groot voorstander van een gemeen verbond
tegen Spanje, doch do koningin zelve, die
de Nederlanden liever in Spaanscho, dan
in Fransche handen zag, wonsdhto aan
zoodanig verbond in geen geval een aan
vallend karakter te geven. Trouwens do
overwinning dc katholieke liga (Plól'ps,
de Paus en Venetië) op d© Tarkon bij Le
pante, 7 October 1571, maakte zoowel
Calharina nis Elisabeth lot oen breuk met
Spanje minder geneigd. Om Alva haar goe
den wil te loonen gal Elisabeth 1 Maart
1572 aan diens verzonk gehoor, do wa
tergeuzen haar havens te ontzeggen.. Lumey
dio hierop zee koos, iliad 't aanvankelijk niet
op den Br iel gemunt. Hiij wilde ©en aanvat
ondernemen op schepen die in lipt Texel-
scho zeegat lagen; tegenwind dreef hem
toen hij reeds tot voor Egmond gekomen
HUNNENLAND.
Comité Huldeblijk A.X.W.IÏ. 1933.
Het comité, dat zicii gevormd heeft om
den A.NAV.R. Toeristenbond voor Neder
land ter gelegenheid van zijn gouden 'eest
een huldeblijk aan te bieden, is vrorloo-
pig tevreden met zijn pogpn, oun gekhn
bijeen te brengen. Aan don oorsirn op
roep van het cotmiló hebben ongeveer dui
zend personen gevolg gegeven om hun
girobiijet in te zenden bij den penning
meester don heer \V. A. Den 'fox Rondt
Deze duizend personen hebben een be
drag gegeven van ongeveer f 10.000. Edi
tor om uitvoering te geven aan het denk
beeld van het comité om eein monument
te doen verrijzen !u do omgeving van de
Berlagehrug te Amsterdam is dil bedrag
niot voldoende.
Hot comité is van oordeel, dat zeer,
zeer velen wel gaarne hun penningske
willen bijdragen, maar dat vorgeotachlig-
'lieid die schuld, is dat huil girobiljet in
gevuld met ©en bedrag van ten minste
vijftig cent nog niet hij den penningmees
ter is ingekomen.
'Wanneer wellicht het invullen en ver
zenden van een girobiijet bezwaren zou
den opleveren en het eenvoudiger is om
de bijdragen te zenden in .postzegels, zal
de penningmeester deze bêle gaarne in ont
vangst nemen. Wanneer nu nog 'eenmaal
tienduizend personen een bijdrage zenden
kan een waardig© herinnering aan dit gou
den feest gesticht worden. Wij gelooven,
dat zeker nog weltienduizend Nederlan
ders gevonden zullen worden, die den
A.N.W.B. niet alleen een goed hart toe
dragen maar die ook bereid zijn ten minste
vijftig cent ie geven voor dozen zoo be
kenden en popuiairen bond. Voor do op
richting van dit monument heeft het
comité de volie medewerking van ge
meentelijke en andere autoriteiten. liet
bedrag dal bijeen wordt gebracht zal in
Nederland worden verwerkt. Een tech
nische commissie is reeds gevormd. De
voorzitter van dez© commissie ismr. W. 0
Wendolaar, burgemeester van Alkmaar.
Oud minister Kan, aan wie doorliet Iluldo-
hlijk-eonrilö gevraagd is een opwekking te
Schrijven is van oordeel, dat dit vonr den
A.N.WB. niet noodig is; een herin tering
dat men nog vergeten heeft zijn hij hagen
te zenden, is voldoende. Zie hier de her
innering! De penningmeester van liet
comiié, de lieer \V. A. den Tcx Bcmdt,
verzoekt de bijdragen te willen zenden
aan dc Hollandscho Bank voor Zuid-
Amcrika, Heerengracht -138 te Amsterdam.
Ycreenig" iw in den Bcrgpoldcr.
B. en W. van Rotterdam stellen dun
raad voor te besluiten tot verkoop aa.n
do Mij. voor Volkswoningen N.V van
15.400 vicik. M grond in don Bergpol-
der, vooir den prijs van f 25 per vierk, M.
zulks" voor den bouw van een complex
woningen omsloten door de Tahnastraat,
de Dr. De VLseherslraal cn Abraham Kuij-
pcrinan.
Voorts wordt voorgesteld vonr die uit
voering vaal dit plan een voorschot van
f 8S4.ÓOO voer den bouw en van f 3S5.COO
voor den grond in uitzicht te steikin.
TWEEDE B1AD
WOENSDAG, 12 APRIL 1933, No. 20311.
De werkloosheid.
Do directeur van den Rijksdienst der
Werkloosheidsverzekering cn Arbeidsbe
middeling deelt mede, dal dc werkloosheid
onder de G0G.50O leden van ingevolge liet
werkloosheidsbesluit 1917 gesubsidieerde
worldoozeukassen, in de week van 20 tot
en mot 25 Maart bedroeg 29 pet., dat
is 1 pet. minder dan in de weck van
6—1.1 Maart.
Hel aanlal ingeschreven werkzoekenden
bedroeg bij 1025 organen der openbare
arbeidsbemiddeling op 25 Maart 376,9S7.
Hiervan waren werkloos 312.9GS perso
nen.
•Op 1 Januari 1932 stonden hij de ge
zamenlijke organen Ingeschreven 256.800
mannen en il.000 vrouwen. Gedurende
1932 bedroeg hot aanlal nieuwe inschrij
vingen van mannelijke werkzoekenden
926.000, van vrouwelijke werkzoekenden
14S.600. Hier tegenover stonden 170.600
aanvragen om mannelijke en 96.000 aan
vragen om vrouwelijke arbeidskrachten, liet
groote aanbod van werkzoekenden maakte
het mogelijk aan een zeer groot gedeelte
der aanvragen om werkkrachten te vol
doen en daarbij bizondere aandacht te
schenken aan de geschiktheid der werk
zoekenden voor de door bon in tc nemen
plaatsen. Voldaan is, voor wat betrelt de
mannelijke arbeidskrachten, aan 160.000
aanvragen, zijnde 93.5 procent van het
totale aantal aanvragen, vrouwelijke ar
beidskrachten werden tot ©en totaal van
69.COO geplaatst, zijnue 72 procent var;
het totale aantal aanvragen.
geerington van de recderijen ©n van do par
ticuliere schippers hebben te Duisburg ver
gaderd op ui nood'giug van dc Dwi'schi
W] van de NWioriandscho rcgcedng, lm
einde den noodtoestand in de Rijnvaart te
bespreken, De diepgaande besprekingen
brachten in dezen zin overeenstemming, dat
grondslag voor allo te treffen maatregelen
moeten zijn liet principieel© bcfipud van
hel vrije bedrijf en voorts vrijwillig© over
eenkomsten tusschen de llijnvaiondon in
elk land en lusscton de betrokken landen
onderling.
Uit de S. D. A. P.
Wij lezen in Rol Voile:
Rel bestuur van ito federatie Amsterdam
der S. D. A. F. hoeft Maandagavond aan
den boer De Dood dozen brief gezonden:
LH De Tribune van heden, 10 April,
veineuvn wij, dat u de S. D. A. P. hoeft
verlaten en u hij de C.P.H. licht aange
sloten.
Hieruit volgi, dat waar u als sociaal
democraat op do groslijst zlij'i geplaatst ©n
ais zoodanig het lïdmaalst! ap van don
gemeenteraad kan vervulen, ge als commu
nist dit mandaat niet langer kunt hand
haven.
Voor zoover u daartoe nng ntet bent
overgegaan, verlangen wij, dal u liet lid
maatschap van den raid onmiddellijk neer
legt en daarvan op de gebruikelijk© wijze
den voorzitter van don gemeenteraad Ken
nis geeft.
Fin, Nieuws,
K. N. S. M.
In het verslag over 1932 der Kon. Ned.
Stoomboot Mü. wordt meegedeeld, dal het
exploitatieverlies f559.067 bedroeg. De
bruto-onlvangftten daalden met 18 milltocn,
Vermoedelijk zal overheidshulp noodig zijn
om dc maatschappij door de moeilijkhe
den hoon te helpen. Voorts wordt mee
gedeeld, dat de loonon in Nederland voor
het scheepvaartbedrijf 30 pet. hooger zijn
dan in het buitenland.
Dc scheepvaart op den Rijn,
Vertegenwoordigers van d© betrokken re-
Be werchhclieepshoiiw.
Vo.gons de sdieepsbouwslalisliek van
Lloyd's Register of Shipping, waren op
31 Maart over de gehcclc wereld, zonder
Rusland, 232 zeeschepen met een geza-
menlijken inhoud van 740.944 ton in aan
bouw, of 29 schepen meer, doch 24.776
ton minder dan aan het einde van het
vorige kwartaal, en 36 schepen met 557.019
ton minder dan op den zelfden tijd van
verleden jaar.
De geringe verbetering was alleen merk
baar in Engeland en Zweden. In Neder
land voltrok zich een verdere achleruit-
gang-
Eerlc en ScliooL
Dr. F. J. Fokkcina,
Heden herdenkt dr. to J. Fokkema rector
van de Nederlandscho Zendingsschool
Oegsigeost den dag waarop h'ij 25 jaar ge
leden als predikant van Wcsleremden word
bevestigd.
BI] AANKOMST op de tennisbanen van de Racingchb de Paris werd koning Gustaaf van
Zweden door bewonderaars uft het Parijsche publiek bestormd om hand tecken in gen.
1 Asn
«ïSfwsi -s C JZ
r^r-^r^
(Word! tii'j-volrf'l)
DER
DANK. De kapitein van het In de Golf van
Biscaje gezonken Letlandschevrachtschip „Ever-
more", dankt bij aankomst te Rotterdam den
kapitein van de „Dempo" voor diens kranig
reddingswerk en goede verzorging.
EEN DER PRAALWAGENS uit den
historischan optocht, die dezer dagen
door Parijs trok en verschillende mo
menten uit dc Fransche revolutie in
beeld bracht.
