WEENEN EN BERLUN.
1903
TfUftthaedt'Uoeder
Maandag 15 Mei 1933.
De brandende stad
l^h 3verven-stoomen» OE PHOEINiSX
86ste Jaargang.
No. 20337
Tel. No. 68103, 68617 en 68923.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 6S103, 68617 en 68Q23.
Postrekeninq Mo. 53 !l.
BÜI1ENLAND.
Politiek conflict door het bezoek van de Duitsche
nat socialistische ministers aan Weenen. Het ver
bond van Dollfuss en de Heimwehren tegen de
socialisten en nat, socialisten.
De Japansche troepen rukken
naar Peiping op. De bevolking
vlucht. Luchtbombardementen
op aüe steden en dorpen. Pei
ping in staat van verdediging.
BïNNEïïLAJilL
-ONZE PRIJZEN VAN
Deze «mrant rerschgnt dagelp», met alt»
londaring raa Zon- en Feestdagen.
Brp per kwartaal f 2,—; franco per'poet
f2.50. Prp per week; 15 cia. Afzon
derlijke nnmtnera 1 sta.' Abonnementen
worden dagelpa aangenomen.
Advertentian voor .eet eerstvolgend Rum
mer moeter vóór elf uur aan het Bnronn
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór O uur.
Een behaalde plaats ran advertentiïn
wordt niet gewaarborgd.
Prijs dor AdvertenUBm *<u> l— n "If1'
ledero regel moor 0.30; tn het Zaterdugnummer
15 rogete f 1.80, Iedere regel meer fO».
Soolamee t0.7S per regel. zaeasaokeetenScte,
peetkwitanties 15 ete. Tarieven van advertentAn
bh abonnement zijn aan bet Bureau yorkrijKbnar.
Dagobjks worden tegen vooruitte tali uk Klj-
Advertontiiln opgenomen 5 1oAo tjta. 15 "f®'"
den, 10.75 «m. 25 woorden. Elk
5 cent tot oen maximum van 30
•s Woensdags: Kleine Advortenti8ntot2ovvoor-
den f 0.25, mits viór Dinsdagavond 6 uur aan bot
B"fZ1iCXguKleine Advortentiên 1100, Indk®
elet vóór Vrijdagavond t> uur besorga.
Bij ol ichtcns weif.cn o£ verordeningen
voorgeschreven en andere officieel© af-, en
aankondigingen en kennisgevingen van hef
Gemeentebestuur.
Ter algemeen© kennis wordt gebracht,
dat de door den raad1 in Zfjin vergadering
van 13 December 1932 vasgesteldo veror
deningen tot heffing van een. belasting on
der den naam Havengeld, Bruggeld, Sluis-
geld en Kactegold te Schiedam, bij' Konink
lijk Besluit van 13 April 1933, no. 26, zijtn.
goedgekeurd.
3067 22
Het bezoek van de Duitsche nat-socia
listische minister dr. Frank en dr. K-orrl
len staatssecretaris Froisler aan Weenen,
Sv'aar zij voor partijgenoot-en redevoerin
gen hebben gehouden, tijdens oen graole
bijeenkomst, is uitgegroeid tot een politiek
incident van groote betoekenis. Zaterdag
is komen vast te staan, dat de Weenschd
bondskanselier Dollfuss zich thans defini
tief met de Oostenrijksche Heimw'ehrdn.
verbonden heeft legen de nat.-sooialisteni
en daarmede stelling heeft genomen tegen.
Berlijn.
Zeer duidelijk is het standpunt van Wee
nengebleken uit de wijze waarop de re-
goering Dollfuss de Duitsche ministers
heeft „begroot".
's Zaterdiagsmddags te 14.15 was het
vliegtuig, waarmede de Duitsritoe minis
ters de reis maiar Weenen hadden gemaakt,
op het vliegveld Aspern geland. Ofschoon
de ministers later waren verwacht, wor-
d -1 zij door een groote menigte hartelijk!
1' roet. Bij de Leeuw van Astern werd
namens Hitler een krans neergelegd). Da
politie had uitgebreide voorzorgsmaatrege
len genomen.
Tn do straten, door welke de Duitsche
ministers zouden komen, had' zich1 reeds
lang van tevoren, een talrijke mensahen-
menigte verzameld1.
In opdracht van de Bondsregoering werd
aan de ministers door den Weensctïen
hoofdcommissaris van politie het volgende
medegedeeld;
„fk,heb u! te zeggen, dat uw bezoek
ongew'ensoht is. Do Bondsregoering zaJ
echter alles d'oon om uw persoon to bei-
scihermen."
Mar op antwoordde minister Frank; „Ik
a oek u aan uw Bondsregoering mede
i celen, d'at ik voor dezen berninnelijken
g. t zeer dankbaar ben."
i de Praterstem vond1 oen incident
pif 's. De wagon van den gouwleider der
N.S D.A.P., Frauenfeld', werd' daar door de
po, io tegengehouden, waarbij de politie
van den gummistok gebruik moest maken
om zich' ruimte te maken. Op verschillende
plaatsen vonden botsingen plaats. Te 15.45
uur-kwamen d'e auto's bij het Bruine IIuis
aan,^ waar nogmaals een ontvangst plaats
vond1, bijgewoond door don Duitschen ge
zant.
Na het bezoek aan het Ili'tlerhuis te
■Weenen waren do Duitsche ministers te
gast bij gouwleider Leopold1, te Moedltng.
Do ministers weïden o.a. door den bur
gemeester begroet.
Voor een kleinen kring persvertegenwoor
digers heeft Frank zijn meening over het
geval gezegd;
„(Kermode heeft do zaak natuurlijk een
olticicelcn toon gekregen, daar natuurlijk
de rij'ksregeoring niet stilzwijgend' dozen
onvriendelijken toon kan aanvaarden. Spr.
wist niet van wolkon aardl de maatregelen
zullen zijn, die Berlijn zou nemen, maar
er zal iets gebeuren."
'Ook te Graz verklaarde dr. Frank oa.,
dat de beleediging, dio do 'Oostenrijksche
regeering den gasten uit 't rijk had' aange
daan, een beleediging was van Adolf Hitler
en van het ganscli'e Duitsche volk. Rijks
Doitschers zuilen Oostenrijk zoolang mij
den, tol door de Oostenrijksche regeering
genoegdoening voor de beleediging gege
ven is.
Gisteren is te Weenen ter gelegenheid
van d'e herdenking van de bevrijding van
de stad uit de belegering der Turken, een
grootsche demonstratie gehouden van de
Heimwehren van prins Starhemberg, die
het woord heeft gevoerd', evenals de nieuw
benoemde minister Fey en de bondskan
selier Dollfuss, welke redevoeringen ein
delijk de ware situatie aan hot licht brach
ten, waarin de bondsregoering zich' plaatst.
Thans is d'e band gelegd tusschen bonds-
regeering en Heimwehren, tegen het roode
en het bruine socialisme.
De nationaal socialistische Kampfruf
meldt, d'at de 'Oostenrijksche leider van
den nat. soc. j'uristenbond1, dr. Bornieser,
in verband' met de rede, die hij te Berlijn
h'eeft gehouden op liet congres voor Duitseh
recht, gisteren fe Weenen is gearresteerd'.
ping verwijderde Toèngsjau. Do Japanscho
aanval wordt over 'de geboete huio door
vliegtuigen gesteund; die allo dorpen, die
zij onderweg ontmoeten bom bardoelen. De
bevolking ontruimt, in paüniek d<e streek
en op tien weg naar l'ejxing ziet men
honderden ossenwagens, waarop de vludh
telingen hun 'Iwhben ear houden hebben
geladen.
De Chinaescllio {roepen nabij Deipiing ma
ken alles voor do verdediging gereed. Tus-
solien Peiping en Jenlo is eon druk ver
keer van Chineesd'ro legertreinen en wor
den groote voorraden, munitie en ander
oorlogsmateriaal aangevoerd, terwijl alle
stellingen worden 'versterkt. Men krigl niet
den indruk, dat de troepen voornemens zijn
ook hier terug i>o Wijken, zooals oenigo we
ken geleden in Jehol. .-
Alle strategische pruilen zijn bezet. Alle
toegangswegen lot Peiping zijh beschermd
met zware prikkeldraad versperringen,
waarachter ingewikkelde loopgraven.forma-
ties zijn aangelegd.
De geest onder de troepen is good.
bedaart spoedi'g met een
Per stuk 8 ct. Doos 45'ct. Bij Uw drogist
Do groote Japanscha opmarscih naar
Peiping en Tientsin is sinds Zaterdag in
vollen gang.
Het Japanscho.hoofdkwartier doelt medé,
dat de Japansche troop-en Zondag do slaid'
Peischi op 28 IC.M. ten Zuiden van Tient
sin hebben bezet. ISot (hoofdkwartier is
van meenjng, dat d,e bezetting van Tientsin
ten laatsto Maandagavond zal plaats vin
den. Zondag zijn 200 Japansche mariniers
in Lancho in de golf van LaoJoon aan
land gezet. Do Chineezen hebben vrijwillig
des tad ontruimd, nadat zijl tevonen alle mi
litaire magazijnen in de lucht hadden ge
blazen.
Op de stad Toen zijn oenigo bommen uit
Japanscho vliegtuigen tored itgekom-en. Een
schoolgebouw word verwoest. Vijftien per
sonen Zijn gedood en 35 min of meer ern
stig gewond.
Na de overschrijding van cte Loean, ruk
ken de Japanscho troepen in snel tempo
op. De voorhoede is reeds te Tangsjang aan
gekomen, waar de Groote Kngclscho Kal-
lang mijnen liggen. De Chineezen worden
over het gjd'ieclo front teruggedrongen.
Zij hebben zich, verschanst achter den
Westelijken oever van do Taoko on hun
verliezen van do drie laatste dagen worden
door henzelf op 3033 geschat.
Volgens de Cbinoesd ,o berichten heb
ben do Japanners verklaard, dat zij willen
oprukken tot hot steefxts 16 K.M. van Pei-
door
"AAN VAN DER ZEE.
Engeland.
Rosenberg uit Londen
vertrokken.
Alfred Rosenberg is gisterochtend uit
Londen naar Berlijn vertrokken. Een at
taché van de ambassade deed hem uitge
leide.
Op lilet perron had' zich een aantal com
munisten verzameld', die oen roodo vlag
hadden meegenomen en vlugschriften ver
spreidden. Zij riepen; „Weg met Hitler" en
„Weg met het fasoisipe". De politie had-
uitgebreide voorzorgsmaatregelen genomen.
1 DDITSCHLAND.
Do nat. socialisten te
Danzig.
Zaterdag hebben de.'nat. socialisten te
Danzig de vakveroenigingsgebouwon dor
socialisten bezet, die daarop in staking
gingen. Deze staking weid slechts door
gevoerd in enkele socialistische bedrij
ven, terwijl daarbuiten alleen de socialis
tische en communistische arbeiders slaak
ten.
De regeering van- Danzig hoeft die nat.
socialistische leiders erkend. Do toestand'
Is rustig.
FRANKRIJK.
Vots cherp ing van de verhou
ding tot de Ver. Staten?
Uit Parijs wordt gemeld, dat Norman
Davis bij zijn besprekingen met Paul Boni-
cour heden zal aandringen op uitgebreide
ointwaponingsniaatregelcn, die noodzakelijk
zijn voor liet herstel van den wereldtoo-
stanid. Algemeen gelooft man, dat nu d'e
Franscho ho-op op een moratorium voor
den in Juni vervallatulen termijn der schul-
denbelaling aan Amerika vervlogen is, de
verhouding tusschen Frankrijk on de Ver.
Staten is verscherpt.
SOVJET RUSLAND.
Russische fortificaties in h'et
Verre Oosten.
Van toonaangevende zijde van het mi
nisterie van oorlog van Mandsjoekwo wordt
verklaard dal do cli-ef van hel roode leger
in 'het Verre -Oosten, Blüoher, onlangs
een bezoek heeft gebracht aan Wladiwostok,
waar hij persoonlijk de troepen heeft ge
ïnspecteerd'. Wladiwostok is aan zeezijde
versterkt, evenals de Russisch Mandsjoe-
rijsohe grens in de richting van Fogram-
tsjnaja. Meer dan 60.000 man troepen,
welke gesteund' worden door de Komin
tern, bevinden zich' iri het kustgebied'.
VER. STATEN.
Geen volmachten voor
R ooseve It?
Naar uit betrouwbare bron verluidt, heeft
Roosevelt het plan opgegeven, h-ot Con
gres om speciale volmachten betreffende
een herziening der oorlogsschuldenkwestie
te verzoeken. Men is van meening, dat
de vertegenwoordigers der Vereenigde Sta
ten voor de conferentie to Louden geen
volmacht zullen hebben, die hen. in staat
stelt, toe te stommen in oen sch'ulden-
moratorium of in een herziening.
Naar verder verluidt, heeft Roosevelt
in geval van mislukking der ontwapenings
conferentie het plan, oen programma op
te stellen, waarin wordt voorzien tn oen
uitbreiding der Amerikaansche vloot en
der marine-luchtvaart tot op do volle vor-
dragssterkte. De noodigo middelen zullen
in een openbaar bouwprogramma worden
aangegeven.
INT. SAMENWERKING.
Dr. Scacht uit New-York
Vertrok ken.
Do president van de Rijksbank, Dr.
Schacht, heeft zich gisteren ingescheept
aan boord van liet Lloyd- stoomschip Euro
pa. Voor zijn vertrek verklaarde hij, dat
do crediteuren van vorderingen op korten
termijn zou uilnoodigen vertegenwoordigers
naar Berlijn te zenden voor besprekingen.
De moeilijkheden bestaan niet hierin, dat
Duitschland niet kan betalen, maar dat
het de vercischte transfervahita niet be
schikbaar kan stellen.
ONTWAPENINGSCONFERENTIE.
Uitstel van bijeenkomst hoofd
commissie lot Donderdag,
President Henderson heeft don mogond-
-boden gisteren een officieele nota d'oen
toekomen, waarin wordt medegedeeld, dat
de op heden vastgestelde zitting van do
hoofdcommissie der ontwapeningsconferen
tie wordt uitgesteld tot na de regeonngs-
verklaring in den Rijksdag. De zitting zal
Donderdagmiddag aanvangen.
Prinscs Juliana cn het Kon. Instituut
van Ingenieurs.
Ir. M. II-, Daimme en ir. Wouter Cool
als president en algemeen secretaris van
SieiéKon. Inst, van Ingenieurs doelen, in Des
Ingenieur moe dat "Prinses Juliana zich
bereid hooft verklaard hot ooredidmaat-
schap van het Instituut te aanvaarden.
Do Kabinetscrisis.
Do kabinetsformateur dr. Colij'n hooft Za
terdagochtend opnieuw oon ondeifhoud met
II'. M. de Koningin gehad.
Ook vernemen wij, dat dr. Colijln een
vergadering van do antirevolutionaire Ka-
merfractio belegd hooft Degen 'heden iu
den voormiddag.
Oost-Inüië.
Voorstel tot invoering van
jeugdsalarissen.
Aneta meldt aan do IDnagsohe Crt.
Do Java.Rodo meldt, dat de salariScom-
missic een voorstel doed tot invoering van
jeugdsalarissen voor landsdienaren "beno
den de 18 jaar, dio tot dusver op zoor
jeugdigen loefiijld op vol salaris werden
aangenomen on soms op het 18a levensjaar
reeds do dc.rdo of viord-o verhoogiug had
den goLouchoerd. In het voorstel wordt be
pleit voor liet 18e levensjaar 60 piCt. van
do nominate salarissen toe to kennen en
de verhoogingen eerst na Ibc-t i8do levens
jaar te doen ingaan.
De crisis-collecte'te Rotterdam.
De opbrengst van de gehouden crisis-
collecte is precies vastgesteld' en bedraagt
f 18.150,08.*"
In "-ïnlc vcrrcsciirijfverbinding.
Dezor dagen werd voor het eerst een
pToef genomen met verre sclirijfverbindin-
gen in hl et internationaal verkeer.
Aan de uitgebreide proefnemingen word
deelgenomen door Berlijn (Rcichspost en
Siemens en Ualsko), Oslo, Kopenhagen,
Brussel en 's.Gravenliage.
Gebleken is dat de verre schrijfverbin-
ding van den Nederlandsolion Ilijlkstelo-
graafdienst mot de verschillende, posten
in het buitonland op uilslekende wij'zo kan
geschieden.
Financieel Nieuws.
B i 11 i t o n Ma a tsoli a pip-ij-
Naar liet liiild. vernoemt, zal op de a.s.
algemeeno vergadering der Billiton Mij. wor
den voorgesteld, con dividend uit te koe
ren van 3 pCt. (als v. j.) op do aandeelem
le on 2e rubriek, terwijl do aandeelon lo
rubriek bovendien nog f49.60 (als v. j.)
als extra uitkeering ontvangen.
Werkvcrdceling.
Hot hoofdbestuur der Nedeilandscl'.ija
Maatschappij voor Nijverheid en Mandei
heeft een commissie benoemd om een
onderzoek in le stelleai naar de mogQJijlkk
beid een verzari'ding van de nadoelen dor
werkloosheid le borei-ken door vrijwillige
verdeeling van hot werk over een groolor
aantal arbeiders.
Als haar ccmdusio wil' do commissie
naar voren brengen, dat terwijl zij zich
ernstig verzet tegen dwingende woltolijllco
maatregelen, liet naar haar meaning nood
zakelijk is om, waar dit oonigszins moge
lijk is, een systeem van vordoeling van
het werk over meer aiboiders vrijwillig in
to voenon; torwilte van die arbeiders, die
hierdoor uit 11 mn werkloosheid verlost zou
den kunnen worden; tenville van do maat
schappij, waar do groote werkloosheid een
demoraliscercnd dement is; torwilte van
do ondernemingen, in wo.lker telang liet
is in de toekomst over geoefende en ge
schoolde arbeiders te kunnen besct ijkiten.
De uiteenloopondio verhoudingen in de
verschillende bedrijfstakken en ondernemin
gen maken liet noodzakelijk, dat die re
geling van een dergeiijlk systeem aangepast
wordt aan de oisclien van Urol bedrijf.
Hel verdient aanbeveling om, waar dat
mogelijk is, door een wachtgeldregeling de
mot verkorten werktijd werkende of loge.
lijk wörklooze arbeiders verbanden te hou
den aan do onderneming, on op deze wijiz/o
eon aanvulling te geven op de door work-
t'ijldvordeeling lo zeer vormindemlo loonon.
Om dit practised op ruimer sri'i/ial mo
gelijk to maken zon echter oen veihoagiog
van de door do overheid in d'ozo regaling
uit lo koeren suirsidie noodzakelijk; ziijln.
Hierdoor zou een vermindering van do als
werkloosheidsondorstcnning uit to kieorem
bedragen verkregen kutmcin worden.
Ook is een wijziging in de bepal'ngen
der werkloozonkasson geweinsoht, waardoor
hol uitkeeron van aanvullendtm steun wordt
mogelijk gemaakt, wanneer b.v. langer dan
32, doch minder dan 40 uur zou gewerkt
worden.
Biizonder eaandacht zal moeten worden
besteed aan d|o jeugdige werldoozen en
aan jongens, die liun intnede in Wet loven
van den arbeid nog maaien doen. Mat is
van het grootste belang eerstbedocldon zoiO-
veel mogielijk bij liet IredrijlfslcTon betrok-
ken to houden, cn oen zoo groot mogelijk!
aantal jongens in dienst te 'nemen, zoo
noodig voor halve dagen af in „rouloering"
om vooral jongo menschcn zooveel mogelijk!
te bewaren voor den vernietigendan invloed
der werkloosheid. Hierin rust op do on-
derneming.on con crnsligo sociale ver
plichting.
Er ontslaat een levendige liaveiaborvegkig
in dat knooppunt voor dan handel en de
steeds toenemende bevolking begint zich
dok toe ie leggen op een plaatselijke in
dustrie, de lakenweverij. Deze industrie
is een der bronnen van liet gemeenschaps
leven, dat aan de stad een eigeln. aanzien
geelt, en als in den loop der 16do eeuw
deze bron niet meer verder kan vloeien,
da|n is ook het aanzien der stad %cr-
alnderd. Maar ten huidigen dage herinnert
do Raam mag aan de omde lakenweverij,
aan de ramen, waaraan eertijds de lakens
.werden, te dTO'gqn gehangetil.
I,n de eerste eeuw van zijn bestaan be
gint Schiedam zich ook toe te leggen,
op de haringvangst, en als 'nu de ont
wikkeling van dit bedrijf in de komclnide
eeuwen volgt, dan is er niets, dat dooi!
.veitmoeden, dat eenmaal do groote bo-
drijvigheid van deze stad zich zal gaami
richten op het stoken van korclnwijn, maar
daln schijnt veeleer in do storrcla geschre
ven, dat Aleids stad aam de Schle zal
worden wat de habuurstad Vlaardingo»
ton huidigen dage nog is; eeln centraal
punt voor de Ilollandscho haringrecders.
Kenmerken der bevolking.
Er ligt een groote betoekenis in dez-o
uitgebleven verwachtingen, oen groote b.j-
teekenis in het feit, dat oen stad van:
lakenwevers zich -ontwikkelt tot oen stad
van haringvissdiers, daarna haar oaergie
richt op hot stoken van koremvijla om
ten slotte in den modernen lij!d zich to
ontplooien tot een groote industriestad.
Walnt dit alles duidt op een bepaalde
mentaliteit der bevolking, die zich van
andere stadsbevolkingen onderscheidt, een
mentaliteit, dio reeds eeuwen geleden,
juist werd gevoeld an omschreven.
Ik wil hierbij even stilstaan, omdat ik
in „De brandende stad", liet levcln van
Schiedam bijna verpersoonlijkt heb ge
zien, en olmdat het kenmerk, dat sedert
eeuwen de Scliiedamscbo bevolking liaeft
Onderscheiden van al.idero stedelijke bo-
vo ringen, ook een verklaring inhoudt voor
den ondergang van Schiedam als jenever-
stad.
Natuurlijk zijn er ook groote economische
invloeden van buiten', d,io het wissotend
lot vain de stad aaln de Scliio helpen
bepalen, maar er is ook ontegenzeggelijk
in het eigen binnenste van het stedelijk
bestaan een invloed openbaar, din 'op
zelfgenoegzaamheid duidt zoovol als op
een ingetogenheid, die tot Itekrotmpdnhieid
leidt en een noodzakelijke! ruimheid vatii
blik wederstaat.
De ingetogenheid der Schiedammers,
zich uitend in' een zuinige levenswijs,
wordt reeds gehekeld in oen bokend-o zegs
wijze uit de 16e eeuw: Schiedammertjo
droo-gbrood. En het was Joan van Oldea-
barneveldt, die den groei van Rotterdam
oa. toeschreef aan de „schaarschlicidvan
die. van Schiedam". In het begin vaia
de 17de eeuw had Schiedam moor schepen
ter Oostzcevaart dan Rotterdam, maar om
streeks 1625 kon Constantyn Iluygens al
sclirijVon
„Die mij klein Rotterdam en groot Delfs-
haven noont,
Heelt niet te laag gelaakt, beeft niet
te hoog geroemt."
Schiedam blijkt economisch niet op
gewassen tegen zijn stedelijke concurren
ten, omdat de aard zijner bevolking, hoe
nijver en arbeidzaam deze ook wezien moge,
zich iniet weet aan te passen aan de
eisclien, die de economische vooruitgang
nu eenmaal stelt. Na liet lakonweversba-
drijf gaat aria deze oo-rzaak ook het
bloeiende haringvisscliersbcdrijf verloren,
en later ook het economisch zoovool gun
stiger ingestcldo brandorsbedrijf, dat zich
een wereldnaam weet to verwerven, maar
tön slotte te gronde gaat aan ccm tekort
aan inzicht en verouderde arbeidsmelhode'.i
Het moderne industiioelo Schiedam höcft
inmiddels een ander-soortige bevolking
gekregen door aanwas van buitdn. Maar
het is niet te stout beweerd, dat bat oudere.
Schiedam in de elkaar opvolgende fazen
van zijn bestaan, zijn grootsten vij'and
beeft gebald in den aard van zijn eigen be
volking.
Deze afdwaling van mijn historisch
visioen kon ik niet ontgaan, omdat ik
de bizoindere Scliiedamscbo mentaliteit heb
laten herleven in do hoofdfiguur uit „Do
brandende stad" cn deze hoofdfiguur dus
kwalijk kan worden verslaan indien men
van deze mentaliteit onkundig wordt go-
laten.
Schiedam als haringstad.
Als ik u dus thans weer terugvoer naar
het Schiedam uit het laatst der middel
eeuwen en liet begin van den nieuwen
lijd, dan ziet ge Schiedam als haiiug-ljad
Schiedam heeft nu ook geheel het uiter
lijk aanzien van eoa stad, van een veste,
die zichzelf tegen aanvallen Pan buiten
kan verdedigen. Met den oorspronlkalij'ten;
dam als centrum is zij' door wallen en
grachten (omringd geworden, cn haar
vier poorten, dc Rotterdamsclio cn Hoofd
poort ter hoogte van de Koemarkt, do
Overscliiesche poort ter hoogte van h'et
eindpunt der tcgenwoordigo Boterstriat, do
Kethelpoiort ter hoogte van de huidige!
brug naar de Damlaan, en de Vlaardiiagtr
poort aan het begin van den Viaardinger-
dijk, beschutten op verdedigbare wijze
de toegangen. De richling van haar wallen
is 'nog lieden aanwijsbaar dn de namen
van deze wallen zijn in latere straten be
waard gebleven: liet zijn do Noordvcst,
de Veilevest, do Westvtet dn do B.roiors"est,
Buiten deze wallen liggen do stads
grachten'. En door het water van de
Broorsvestgraclit o-mslolen ligt het ouda
kasteel van Aleid van Ilenegoiuwela, het
Huis te Riviere, dat sedert 21 November
1339 toebehoort aan do ambachtslieoreni
van Matencsse en tnu ook dezen naam
voert. De huidige Ruïne van Matonosso
is het laatste overblijfsel van vro©gore|
middeleeuwsche grootheid.
Binnen en op dc stadswallen bcorscht
de grootste bedrijvigheid. Op do wallen!
loopen de touwslagers achterwaarts to
spinnen en op alle onbebouwde plekken!
in do stad zijn' lijnbanen aangelegd.
Vrouwen en meisjes breien cn herstellen
de haringnetten of maken, zeilen voor de
haringbuizen. En de mal.tnen gaan ter
vischvangst of zwoegen op de scheeps
werven, Die scheepswerven zijn gebauwd'
langs den niot-bcschoeiden zuidkant van
Korte- en Lange Ilavcn, waar zich ook
do terreinen bevindc'n voor de losplaatsen
van schepen, haringpakkerijen, kuiperijen,
taanderijen en opslagplaatsen van koop
mansgoederen.
Het aanbreken van dc 17do eeuw geeft
[Jen ook een bloeiperiode te zien in
bet leven van deze haringstad. Want meier
dan 100 schepen, meest haringbuizen,
zendt zij den Maasmond uit. Do Nieuwe
Ilaven wondt gegraven (1G14), do Plantage
aangelegd en het Hoofd wordt nu de
verzamelplaats va'n de scheepswerven, om
dat de stad de bouwruimte langs de bin
nenhavens noodig heeft.
Wor'di vervolgdI
