90 PROCES-VAN DER LUBBE.
Schiedamsche Courant,
Het wordt interessant. Dr. Bünger. Heeft Van
dei Lubbe bondgenooten gehad Speelde nij
een ondergeschikte rol? Verrassingen zijn
mogelijk.
I ROTTERDAM: HEERENSTRAAT TEGENOVER GOUDSCHESJNGEL 1
1 SCHIEDAMSCHEWEG, GROENE HiLLEDUK, PRETORIALAAN. j
GEMENGD NIEUWE
BINNENLAND.'
Begrooting van Buitenlandsche
Zaken.
TWEEDE BLAD
Dat zijn de klanten, die den weg naar
Bervoets gevonden hebben. Zij behoeven
niet te aarzelen om een kleedingstuk te
koopen, want bij Bervoets krijgt men
altijd HET BESTE dat voor den prijs ge
leverd!-kanworden. Dat WETEN de
lachende klanten
En thans is de beurt aan U om te
lachen
Een mooie, warme, solide Bervoets-
liister hangt: voor U klaarspotgoedkoop
en prima van afwerking. Met zóó'n jas
maken wij U óók tot een lachenden
klant en.... Uw portemonnaie lacht mee!
Berlijn, 24 October.
Zelfs zij, die het proces-v. d. Lubbe, dat
zeker nog t.ot in de laatste helft van
November duren zal, dagelijks van nabij
mee maken ca niet zelden in eon_ don
keren boek van de zaal of buiten m de
clubfauteuils der couloirs een „tukkie ge-
dun .1 hebben, geven toe, dat de ontwik
keling dei' dingen interessant begint te
worden. Tl
Men raakt langzaam maar zeker in do
omgeving van. -cï'g vermoedelijke kern der
gebeurtenissen. En hier wordt het, gezien
do beroemde ..persvrijheid" in Duitsoh-
land', noodig. dat de berichtgever meer
dar. gewoonlijk op zijn zinnen gaat letten.
Men is hier' in D-uitsclüand' in officicele
kringen nog altijd even snel geraakt en
wordt over alles, wat wij, buitenlanders,
zeggen en schrijven, vaak zoo eenzijdig
en hatelijk ingelicht (waarbij lie!aa.s land-
genootcn dezer buitenlanders blijkbaar de
laffe rol van verklikkers spelen!), dat
hel gewenscht lijkt, zijn woorden nauw
keurig te wegen, teneinde niet in Neder
land of in Duitsohland verkeerd verslaan
le worden.
la, hot proces-v. dl „Lubbe begint inte
ressant te worden. Het mozaiek-werk der
ondervraging van nu reeds 40 tot_ 50 ge
tuigen en van een aantal deskundigen op
medisch, scheikundig en brand weerkun
dig gebied maakt liet reeds mogelijk, ge
zichten en omtrekken te herkennen, en
oen deel der handelingen torcconstrueo-
rcn. Al moet ook lieden nog gereconstrueerd
worden, dat nog naar geen enkele zijde
cnorm-dikke vensterruiten kapot te slaan
en ondanks liet gevaar van ernstige verwon
ding door het gat naar binnen te klim
men.
Nemen wr nu even aan, dat hij1 Ihu.p-
gehad heeft van een soort, als deer de
chemische en brandweerkundigo spec ia La
ten wordt aangenomen, hulp dus. die in
de groote zittingszaal kort voor -liet bin-
nenldauteren van v. d. Lubbe alles gepre
pareerd heeft door hol roiidsprciilcclen van
een zekere vloeistof, die tot zelfontbran
ding voert en door hel aanbrengen van tal
van brandhaarden dan is voor een nor
maal denkend ïncnsch o.ib.g.ij'pdij'k, waar
om deze bondgenoot of bondgenooten v; d.
Lubbe een zoo moeilijken weg li b'ben doen
inslaan, hem hebben laten ronddoolen, ze
ker 10 minuten lang, door allerlei aan den
straatkant gelegen zalen en kamers,
waardoor hij voortdurend de aandacht-van
voorbijgangers en politie moest trekken en
ook getrokken heeft; waarom men er mot
tenminste voor zorgde, dat het venster,
v.oor binnenklauteren bestemd, niet. ongiy
sloten bleef on v. d. Lubbe metden, \ve-g
door don Rijksdag en de mogelijkheid om
te ontvluchten beter bekend gemaakt was.
Men kan deze onverschilligheid jegens v.
d. Lubbe aangenomen, dat hij inderdaad
den brand niet alleen geslicht heeft, ge
lijk ons Llians alle deskundigen verzekeren
- slechts verklaren indien men hot mot
een der deskundigen ©eins is, .dat, v. d
Lubbe een werktuig in handen van veel
gevaarlijker brandstichters was, die i
hoofddoel haddon, de groote zittingszaal
dl Lubbo als.
li uvuii tjuivüit? Aiiu'u„i
ook he. goring,^b«j-
wezen is m.i. slechts de volkomen onpar-1 au,JluI"o iJ
tijdigheid dezer hoogo rechters en hetj
oindelooze geduld cn de pijnlijke nauw
keurigheid1 van den president dr. Bünger.
Daarover zijn ook al mijn collega's, welke
nationale pers zij ook mogen vertegen
woordigen en hoe hun meoningon verder
uiteen mogen loepen, hot eens.
Maar overigens?
'Overigens beginnen we alleen nog maar
duidelijker omtrekken te zieu en begin
nen zekere mogelijkheden vastere vor
men aan te nemen. Het belangrijkste, wat
wij sinds den dag van gisteren in ons
opgenomen hebben, is het volgende: h'et
staat niet meer muurvast, dat Marinus
van der Lubbe de waarheid spreekt.
Ik wil hier even enkele bi zonderheden
in de herinnering mijner lezers terugroe
pen. Marinus van der Lubbe beweert, dat
hij, voordat hij lïet gebouw van den Rijks
dag - binnen- klom,' wel tevoren,, bij dag
licht, om dat gebouw hcengeloo-pen was,
maar niet binnen geweest was. Hij lioudt
dat vol, ofschoon ©enige gidsen van groe
pen bezoekers, die regelmatig den Rijks
dag als toeristen doorwandelden, mce-
nen, de opvallende persoonlijkheid van
v. d. Lubbe kort voor den brand in een
toeristengroep ontdekt te hebben. We wil
len een oogenblik aannemen, dat de IIol-
landsche brandstichter niet den Rijksdag
van binnen gezien had', wat ook wel zou
kunnen floppen met den eenigszins won
derlijken weg, dien hij op het oogenblik
van de brandstichting in het gebouw ge
nomen heeft.
Tot op het oogenblik, waarop v. d.
Lubbe het hooggelegen hoekvenster van
de restauratiezaal aan den buitenkant be
reikt had; klinkt alles, wat we daarover
te hooren gekregen hebben, normaal.
Plaats en uur waren goed', bijna zou men
zengen te goedj gekozen. Kort vooir negen
uur 's avonds beeft de clectricien, die
niet (le controle op de verlichting belast
is, rijn laatste ronde gedaan cn bijna
allo lampen- in den Rijksdag uitgedraaid.
Do 'laatste postbode, die met gen zak
lantaarntje zijn weg zoeken moet, is dan
ook reeds weg. Do eerste nachtronde be
gint pas om tien uur. Tussehen 9 en 10
is er dus eigenlijk geen controle, behalve
dan aan den eenigen nog bewaakten en
geopenden uitgang en via den zoogc-
naamden onderaardschen gang", die Rijks
dag met ketelhuis, presidentenpaleis en
bcambtemvoning onder de straat door ver
bindt met den eveneens bewaakten
uitgang in bet Paleis van den Rijksdag-
president en liet complex der dienstwonin
gen.
De vraag doet zich voor, of Van dor
Lubbe geweten beeft, dat juist dit uur
yau 9—10 's avonds zoo gunstig was. Het
is bijna aan te nemen, liet toeval ware
anders te groot. Noemt men liet aan, dan
doet zich' de vraag voor: wist hij dat van
de zijde van communisten danwel van
bun tegenstanders? Men kiest nog geen
parfij, wanneer men beide mogelijkheden
zullen geweten hebben, op welk uur pier
dag de controle in liet reusachtigs gebouw
zeer zwak was of wol volkomen ontbrak.
•Afgevaardigden van allo toen nog be
slaande politieke partijen, ook van do beide
radicale groepen, woonden op 27 Februari
1933 nog in den Rijksdag, konden zich
vrij bewegen, konden ongovisitomd door
allo toegangen naar binnen komen en in
hun lassehen materiaal van' elke soort
d'us ook lot voorbereiding van eon. brand
stichting, naar binnen brengen. Zeker du«
kort voor de brandstichting, toen de co-u»
Irolo nog volkomen normaal, dl w. z
uilerst slap was. Wal volgt daaruit? Elke
politicus-afgevaardigde,' die v. 'd. Lubbe bij
zijn werk helpen, althans hom inlichten
wilde, was daartoe in- slaat. Men kon,
al zag de Hollander er opvallcnd-sjofel
- ViL hem zelfs naar binnen brengen
.-zonder controle. Is dit alles geschied? Men
weet het nog altijd niet. Maar één ding
„p!a, n)'as'v: d1- Lubbe is naar binnen
•?nBs moeilijkston 'weg,
g"n don gevel op, daarna door twee
hadden.
Nu loepen over deze afleiding" de moe
ningen uiteen. Brandweerspeeial stem mee-
nen, dat het weliswaar 'had kunnen ge
lukken, den brand later of willicbt ze.fs
te laat hij de brandweer bekend' gemaakt
te krijgen, daar de h.oofdziltingszaal mid
den in het gebouw ligt en brand in dit
midden onder guns'ige omstandigheden
pas zichtbaar kan zlijri als ten slolle de
vlammen in den glazen dakk-oep-cl van. de
straat af te zien rijn. Was de brandweer
dan ten slotte ter plaatse aangekomen,
dan ziou liet hooftlblusschingswerk waar
schijnlijk vertraagd zijn, indien v. dl Lubbe
opdracht had gehad', bijlbrandjeste sticlh-
ton onmiddellijk rondom de groote zaal,'
die bovendien van dc straat af niet te
zien behoorden te zijn.
Wat in werkelijkheid gebeurd is, heeft"
0-ogenschijnlijk met -. gezond versland niet
het minste te doen.„V. d. Lubbe vond gew;
geopend of tenminste aangeleund venster,
maar een dubbel gesloten veinsfcr. Hij sloeg
of trapte met reuzenkrachten deze ruilen
in, en wel terwijl hij daarbij reeds ©ein
brandenden vuurmaker in de hand had.
Met andere woorden: hij; deed alles om de
aandacht Op zidlreri zijn daad te vestigen.
Fn wel nadat hij even. te voren alles ge
daan had, om zoo onzichtbaar en onhoor
baar mogelijk aan liet bedoelde venster, te
komen. Eenmaal binnen in de restauratie-
zaal slak hij' aan den straatkant het dikke
gordijn in brand. Waarom? om af te lei
den? Om de brandweer te bemoeilijken en
eerst op een valsch spoor te leiden? Men
kan heL niet begrijpen. W'as 'hoofddoel do-
brand van de (onzichtbare) groote zittings
zaal,. dan zou' het toch logisch geweest
zijn, indien men zoolang j mogelijk elk
brandsclïijnsel vermeden had1, opdat de-
brandweer zoo laat mogelijk gealarmeerd
werd. Vo-orts liep v. d. Lubbe vólkomen
stelselloos heen en weer, bijna voortdurend
brandende lap-pon aan d'en straatkant vor-
lioonend, en nog meer de aandacht trek
kend terwijl lvij' blijk gaf. in het geheel niet
georiënteerd te zijè. meermalen op dezelfde
p-laalsen terugkeerde,' ©n ook over zeer pri
mitief brandsticlit-ngsmatci'iaal bleek te be
schikken.
Altijd weer aannemend, dat hij mede-
plichttigen of zelfs hoofddaders gehad heeft
en zelf een ondergeschikte' rot speeld-e,
komt. men heden tot de conclusie, dat deze
hoofddaders weinig belangstelling voor v.
d. Lubbe haddon en hem slechts opdracht
gegeven hadden, naar binnen te dringen en
zooveel mogelijk bijbrandjes te stichten.
Tor afleiding? Ja maar da:n ook tevens
mot het gevolg, dat de brandweer ©order
ter plaatse was en den centraten brand
haard dus -ook eerder bereikte. Wat ove
rigens ook in de band gewerkt was do-or
de gealarmeerde politie, die op aanwijzing
van voorbijgangers onmiddellijk na liet bin
nenklimmen van v. d. Lubbe'pogingen deed
om het gebouw binnen te dringen.
De hoofddader of de 'hoofddaders moe
ten dus brandmateriaal naar binnen ge
smokkeld hebben on het kunnen do acht
tot tien liter van die geheimzinnige vloei
stof geweest zijn waarmee heden proeven
genomen z'ijln door... den deskundige in
tegenwoordigheid van de rechters, maar
met uitsluiting van de openbaarhe'd. Die
vloeistof kan gebruikt ziij'-n vo-or het prepa-
recren van de enorm-grooto zaal der ple
naire zittingen, d,:e haar, glazenkoepel als
herigste dak 'heeft. Maar ook dan is nog
volkomen -onduidelijk, tot welke partij de
morischén behoord hebben, die deze vloei
stof naar binnen brachten, (in acletussc'hen)
en op den brandavond' kort voor negen uur
Jre 6ro°te zaal overal' verspreidden,
I i O Jien? Tot nu toe
beeft hij elke bekendheid mot verdachte
persoonlijkheden onder d'o nazi's zoowel'
.&nder de communisten pertinent ©o
1-oochend. Zal men hem ónder den druk
van bowijizon tot oen andere verklaring
kunnen brongen.? Het is alios nog even
onzeker als op derri eorstèn dag. V. dl
Lubbe weet veel. misschien alles maar
het slaat niet moor vast, dat hij alles
weet Het blijkt mogelijk en zelfs waar
schijnlijk, dat in de gro-ote zaal andere
krachten gewerkt hebben, Met of zonder
v. d. Lubbe's medeweten? Menschen, dia
v. d. Lubbe kende of van wier -plan hij
slechts gelio-oi'd had? Heeft hij; dus iets
naders te bekennen, of hoorde hij tijdens
dit proces van andere menseden ©n mo
gelijkheden? Loog hij, toon hij beweerde
do groote zaal zelf aangestoken te bob
ben of wist hij' werkelijk niet, dat deze
geprepareerd was?
Ziehier weer een reeks vragen, die ech
ter gesleld moeien worden om aan to too-
nen, hoe gecompliceerd dit geval ge-wor
den is, en dat nog allerlei oplossingen
en verrassingen mogelijk zijn.
H.
teleurstelling gewekt. And-ere led-en weer
spraken deze meaning. Juist in ©ein lijd'
als nu, waarin hot alom groeiend' natio
nalisme dreigt cle volken steeds meer
vaar elkaar le vervreemden, en den oor-
lo-gsfakkcl te ontsteken, is het noodig de
teerc plant van samenwerking en eenheid',
Ecu waterhoos.
Drie derpen geteisterd.
Drie dorpen op eeneiland langs dö
kust van Dalnmtië zijn door oen waterhoos
geteisterd, die de olijf- en wijnbergen ver
woestte. Bizonderheden zijn nog niet he
kend.
ITct voorloopig verslag der
Tweede Kamer.
Verschenen is hot voorloopig verslag
ever de begroeiing van buiOemlandscho za
ken.
-Alndermaal klaagde men over do te
groote soberheid' van. die toelichting.
Enkele lodent waren van medning, dat
Nederland1 zich uit don Volkenbond be
hoort terug te trekken. Deze lmeft slechts
DER
DONDERDAG, 20 OCT. 1933. No. 20475.
MM KOPBAL utt ien TO*tb*lwedot*fld Sport»—Po-rn Chili* dit»
Wocnadag tc Rotterdam gespeeld ia.
tc Gciièv-o bloeiend', te beschermen en tot
ontwikkeling tc brengen.
lu dit verhand werd hulde gebracht aan
hel optreden van den minister in de jong
ste volkcnbondsvcrgadering.
Erkennend', dat een klein land slechts
met gro-otc voorzichtigheid' kan trachten
invloed' ton goede uit te oefenen, gaven
sommige der hier aan hot woord zijnde
leden uiting aan hun wonsch, dat, ook
door Nedcrlandschon invloed, een herzie
ning van liet Verdrag va-n Versailles zal
worden bevorderd, dat door één onzer
vooraanstaande staatslieden zoo terecht
een monument van occonomisch onver
stand is genoemd.
Volledige inlichtingen werden gevraagd
over het stadium, waarin de minister do
z.g, Belgische kwestie bij zijn optreden
heeft a au getroffen en over hot standpunt,
dat hij in dit vraagstuk inneemt, in dit
verband werd ter sprake gebracht hetgeen
in d'e laatste jaren in de Centrale Rtjin-
vaarlcommissie is geschied'. Daaruit toch
bleek, d'at de Belgische rogecring haar
doel niet moer uitsluitend door onderhan
delingen met de Nederlundsche regoering
trachtte te verwezenlijken. Deze led-en vroe
gen overlegging van all© documenten, welke
betrekking hebban op de pogingen, in do
Rijlnvaartco-mmissie gedaan om haar be
voegdheid m-ot betrekking tot N-ederlaind's
watergebied' verder uit to breiden. Daarbij
zouden zij tevens gaarne worden ingelicht
over de houding, door de regoering tegen
over die pogingen aangenomen.
Hel oordeel der regeering werd gevraagd
■over het feit, d'at België, hoowel het ver
drag van 1839 niet is gewijzigd-, zich ge
draagt alsof de neutraliteit van dat land
is opgehev-en. To dien opzichte is voor
Nederland van bizonder belang, dat Bel
gië met Frankrijk ©en militaire overeen
komst heeft getroffen, ten gevolge waar
van de fortenlini-e langs do Fransche oost
grens wotrdt doorgetrokken door België tot
aan de Nodarlairvdsche grens. Immers, daar
uit ontstaat het gevaa-r, dat ©en gewa
pend conflict tussehen genoemde landen,
en Duitschland op Nederlandsch territoir
zal worden uitgevochten.
Andere leden zagen in don bouw van
'forten i|n de nabijheid dor Nedcriandsclio
grens oer een beveiliging dan een bedrei
ging van oais land on waren in elk geval
van oordeel, dat Relgië's recht, zulke ver
sterkingen aan te leggen, buiten elk ver
band- staat met bet verdrag van 1839.
Eonigc leden zouden gaarne worden in
gelicht omtrent don invloed van het Duit-
scho natiomahsocialisrae eanerzijdp op d'o
grensbevolking in Limburg, anderzijds op
in Duitscldand wonende Nederlanders. Men
zou willen weten, hoe de oocomomischo
en polilieko positie van al d'eze Neder
landers onder het nieuwe Duilscho re
giem is. Is het waai-, dat drang zoo niet
dwaing op hen wordt uitgeoefend, om zich
hij d'e nat. soc. beweging aan te slnitou?
In aansluiting hieraan werd' in het al
gemeen de vraag gestold of de regoering
bizonderc maatregelen hoeft getroffen om
do bclangan van Nederlanders in Duitsch
land Le beschermen.
In deze vraag vonden oenige leden aan
leiding te informoeren, wat de regoeriing
ten behoove van den beklaagde v. d. Lub
bo heeft gedaan. In het bizonder zou men
ga.'irno vern-cmen, of de regeering iedorï
aanwezig acht om te trachten te voorko
men, dat deze beklaagde veroordeeld
wordt krachtens wetsbepalingen, welke niet
bestonden, op het oogenblik van liet ple
gen van de daad. Ook omtrent de rechts
positie van Duilscho politieke vluchtelingen
in ons land werden inlichtingen gevraagd.
