EDEN OVER ONTWAPENING.
Donderdag 15 Maart 1934.
UD,
BACH'S PASSIONSMUZIEK.
EE^ST
ERRES RADIO
jaargang.
Tel. No. 68103, 68617 en 68923.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL, ©8103, 68617 en 68923
Postrekening No. 53li.
11 Uil LA LAM J.
Een interessante verklaring van de Europeesche
verhouding. De vooruitzichten zijn niet hopeloos.
De universeele figuur van Johann Sebastian Bach.
De Johannes- en Mattheus Passionen.
Een uitkomst
voor lookers;
frankrijk.
GEEN BETERE
BIFtfENLAm
Winkelsluitingswet.
Nationale Coöperatieve Raad.
•O
Deze cuu.aul vnfaitiljul ult" 'Oi;
«ondenuu .an Zon- en Feestdagen. VU
I'rHa per kwartaal f2.-; I» p« port
■12.1,0. - Pr,. per week: 15 ets. - A&on,
Stfci
derlijne nummers 4 ets.
worden dagelijks aangenomen.
Adverteutien voor het eeratvo gend num-
mer moeten vóór elf uur «m het Bureaa
bezorgd rijn, 's Zaterdags vóór uur.
Een beplalde plaat» van advertentie»
wordt niet gewaarborgd.
SCHEDiMSCHE COURANT
Prijs der AdvertetmSn, rin t-5 regtjla MJ55|
Mn fl S Q lw*ei reBöl moor i 0.30; In hei Zftterdngnummw
IIU» AU O Cm 5 rtigeia ft.BO, iedere regel meei 0.35.
Reu lam es fü.75 per regel. Incassokosten 5 CU4
postkwitantlea 15 ets. larieven van advort^rtiëu
bij abonnement zijn aan bet Uur eau verkrijgbaar.
Dage i|k» worden tegen vooruitbetaling Klein*
Adverlentién opgenomen fiMM) t/m. io woor*
don, f O 75 t/m. 25 woorden. Kik woord meer
5 ceut iot een maximum van 30 woorden.
'b Woensdags: Klemo Advertontiéntot25woor
den f 0.25, mits cóór D'nsdngavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags. Kleine Advertentiën f 1.00, indien
oiet vóór Vrijdagavond 0 uur bezorgd.
DTJITSCHLAND.
Lord' groot zegel bewaarder, kapitein
'Anthony Eden hoeft in heit Britsclie Lager
huis namens de regeering verklaard, dat
het op het huidige oogenblik zeer onge-
wenschl is rapport uit te brengen over do
antwoorden, welke hij1 hoeft ontvangen van
de regeertngon van Frankrijk, Duitschlaind'
en Italië tijdens zijn recente reis over het
Europeesche continent.
Niettemin wilde Eden over zekere in-
drukken spieken, welke hij tijdens zij'n
reis heeft opgedaan. Deze modiodaolingon
droegen evenwel geenszins ecm officieel
karakter. In de laatste maanden heeft hij
steeds den indruk gehad', dat de ontwa
peningsconferentie lijdt onder do betrek
kelijkheid1 barer benaming.
In do volgende weken moet evenwel iets
veel .verder gaand' dan de toekomst der
ontwapeningsconferentie worden beslist.
Wen moet daarom de werkelijke feiten
onder oogen zien, zelfs, wanneer zij wat
en aangenaam zijln.
De vertraging der ontwapeningsconferen
tie is niet het gevolg van het feit, dat
de deskundigen hot niet eens konden wor
den over het aanlal tanks, het kaliber
van geschut e.d., ntaar veeleer van het
feit, dat d© staten dor wereld niet vol
doende vertrouwen en niet voldoende mo>ed
betoonden.
Wanneer men de motieven hiervoor zou
willen begrijpen, zou man er naar moeren
streven de gezichtspunten dor bewoners
van Parijs, zoo goed als die van de be
woners van Berlijn te begrijpen.
Frankrijk is nog steeds sedert het einde
van den oorlog bezorgd' voor zijln veilig
heid, Men moet er evenwel ook rekening
mode houden, dat Duitschlaud' dezelfde ge
voelens, in anderen vorm uitgedrukt, kan
hebban. Frankrijk is er zoo van over
tuigd1 geen offensieve bedoelingen tegen
welken andoren slaat ook te hebban, dat
het nauwelijks kan golooven, dat oen an-
d'er land, hetwelk geen overeenkomstige
wapening is toegestaan, zich niet volko
men veilig voelt als huur van Frankrijk.
Een andere beweegreden van de Frain-
solitan wordt door Engeland gedoold. Ook
Engeland hecht groote beteekonis aan het
collectieve systeem van vrede, d'at sedert
den oorlog is opgebouwd en dat den Vol
kenbond' als uiterlijk waarmerk heeft.
Do Franschen kunnen slechts mot moeite
golooven, dat oen j groote mogendheid van
West-Europa zeer lang met goo.le bedoe
lingen uit Genève som kunnen wegblijven".
Van tijd tot tijd komen gebeurtenissen voor
en worden redevoeringen gehouden, welke
deze vrees doen toenemen. Een dergelijke
redevoering word in do laatste dagen go-
houden, n.l. door generaal Goering. llij,
Eden, is Openlijk bereid het verschil te
erkennen, dat bestaat lussolien een mili
taire en een militaristische natie. Won mag
dit verschil niet vergeten cn spreker is er
van overtuigd, dat de toon tier ter sprake
gebrachte redevoering volgens het oo deel
van hot Engelsohe volk veeleer behoort tot
do tweede soort dan tot de eerste (bijvalj.
Do/e dingen zoiuden niet zoo belangrijk
zijn, wanneer het vertrouwen tussöhcn tie
staten instinctief en hecht zou zijn.
Aangezien zulks evenwel thans niet het
geval is, hebben zulke op zichzelf kleine
dingen groote boteekenis.
Eden vervolgde: Wanneer men probeert
door do Duitsohe bril te zien, dan is
hot ongetwijfeld een Duitsdhe opvatting,
dat de eigen veiligheid van Duilschland
een even vitaal belang voor de Duitschers
kan zijn als do Franscho veiligheid voor
Frankrijk.
Aangezien dit do wederzijdsche meerlin
gen zijn, niet die der regeeringen, maar
die van de nationale meenmgon en wel
sedert eenigo jaren, is hot duidelijk, dat
zij niet gemakkelijk aan elkanler kunnen
word en aangepast. Zoolang evenwel nog
oen vonkje hoop bestaat, kunnen wij geen
nederlaag erkennen en er bestaat zelfs
nog meer dan een vonkje hoop.
De Engelscbe belangen in deze aangele
genheid zijn die van Europa. Wij hebban
als natie zeer veel Op hot spel te zeiten
en wol veel meer dan eenigo andore staat
ter wereld.
'Ook ten aanzien van den Volkenbond,
aldus Eden, heeft Engeland groote belan
gen. Wanneer de ontwapeningsconferentie
mislukt, dan staat niet de veiligheid van
dezen of genen continentalen staal op bet
spel, doch ook de Engelsohe veiligheid'.
Wanneer de conferentie mislukt, dan moet
ongetwijfeld ieder land er toe over gaan
zijn bewapening te herzien en Engeland
v 1 rit' dringender dan alle anderen, aan
gezien Engeland reeds zoo sterk hoeft ont
wapend
Eden gelooft niet hieraan. Een wedloop
in bewapening alleen is geen veiligheid.
Al zou Engeland ook nog zoo veel doen
voor zijn veiligheid door bewapening, dan
mag het zich toch niet verbeelden, dal
Engeland zioli ooit zou kunnen isolee-
ren.
Wij moeten, aldus Eden, twee doelstel
lingen verwezenlijken, aangezien wij an
ders niet voldoende bijdragen tot het her
stel van het vertrouwen in Eurpa:
1. Er moet een overeenkomst worden
tot stand gebracht, niet een ideale conven
tie, welke een zekere ontwaponing in
houdt, welke rekening houdt met de wer
kelijkheid van het heden, om het kort te
zeggen: een conventie >p de basis van
ons recente memorandum.
2. Getracht moet worden, het volledige
aanzien van den Volkenbond te herstel
len, dat deze slechts kan genieten door
het actieve lidmaatschap van alle groote
mogendheden van West Europa.
Eden zeide over den Volkenbond voorts
o.m.Een onontbeerlijk clement in het
internationale leven der volken is het lid
zijn van den Volkenbond van alle daar
voor in aanmerking komende staten.
De Amerikaanscbe regeering beeft het
Engelscbe ontwapeningsontwerp gesleund.
in de moeilijke maanden der conferentie
is de nauwe samenwerking tusschen de
ïcgeeringcn van Engeland en Amerka een
der meest bemoedigende factoren geweest.
Bovendien heeft Roosevelt enkele dagen
geleden nog ook do nieuwe Engelscbe
initiatieven volledige steun gegeven.
Staken Helm bestaat nog?
Naar wij vernomen, aldus lozen wij in
het Volksblad, is de algeheclo gelijkscha
keling van den Stalen Ilclm mislukt. De
bedoeling van Hitler was, de leden van
den Stalen Helm in de S.A. te doch op
gaan, door ben in bruine uniform te ste
ken en over de S.A.-formaLies te verdoe
len. Het is echter gebleken, dat er onver
wachte tegenstand moest worden overwon
nen. Niet alleen liepen do Stalen llelmors
op vele plaatsen weg, doch ook bleken
allerhand invloeden aan bet werk in
liet bizonder in Pruisen die tot stand'
brachten, dat niet de Stalen Ilclm in de
S.A. word opgelost, doch dat bepaalde
S.A.-slonnen bij den Stalen Helm werden
ingelijfd. Toen echter bleek, dat in som
mige'streken de Stalen Helm in handen
van nationaal socialisten was geraakt, die
deze organisatie eenvoudig ophieven, stel
den invloedrijke rijksweerkrlngcn zich er
achter. De rijkswoer beschermt nog altijd
den Stalen Helm als haar eigenlijke re
serve niet alleen in militair opzicht, doch
ook in zake de staatspolitie!;. Hot gevolg
van dit ingrijpen is geweest, dat de Sla-
len Ilelrn in het algemeen thans net als
roeger voorlbestaat en do leden nog steeds
de grijze uniform dragen.
IVOROL-taiulpasta verwijdert den onooglijk
bruinen rook aanslag ee geeft den tanden de
natuurlijke kleur teiug.
Prins Sixtus van Bourbon
Parma overleden.
Prins Sixtus van Bourbon Panna is gis
termiddag to Parijs even na drie uur op
47-jarigcn leeftijd overleden.
Do vroegere keizerin Zila on andoro
loden deir familie bevomdetn zich aan do
sponde.
BELGIE.
II ij mans over de Belgisch-
Nederlandschc handels
betrekkingen.
Gistermiddag werd in den Belgischen
Senaat een drukke bespreking gevoerd over
do |.e volgen handelspolitiek. De minis
ter van builenlandscbe zaken, de heer Paul
Hijmans, wees er op, dat deze politiek
slechts een doel kan hebben, lil, het be
strijden van de crisis.
De mïnïslor gal een overzicht van do
handelsbesprekingen van Belgic met an
dere staten en verklaarde daarbij o.m.,
het volgende:
'Onze betrekkingen met Nederland op
economisch gebied waicn steeds van con
bizondcr hartelijken aard, gedurende de
laatste jaren. Beide landen hebben geleden
onder het overtollige protectionisme. Zij
hebben hun krachten vereend om het to
bestrijden.
Nederland heeft echter sedert enkele
maanden een politiek van ccmtingentee-
r'mg gevolgd. Het was noodig onderhan
delingen te voeren om aanzienlijke afzetge
bieden. te verzekeren. Zij hebben geleid lot
voldoening gevende overeenkomsten.
IERLAND.
I t vin i f or m ve rh o d.
Do Icrscli Dayl hoeft met 77 logen 01
stemmen do wet lot beperking van de be
voegdheid tot dragen van uniformen in
derde lozing aangenomen.
Deze weL is gericht tegen de Biauw-
hemden van generaal 0'Duffy en de Ver-
eenigdo Ierland Partij.
OOSTENRIJK.
tV at de legitimisten willen.
Baron Wcisner, die beschouwd wordt
als de woordvoerder van de royalisten ver
klaarde gisteren met betrekking tol het
standpunt der Oostemrijkscho legitimisten
libel volgende:
Het verdrag van»St. Germain bevat goon
clausule aangaande de Oostenrijkscbe
Staatsvorm, liet ïlongaarscho parlement
lieeft editor oen wet aangenomen, waar
in de monarchie wordt verboden Wat do
verklaringen vain Bonoej, Jeflitsj em Bar-
thou betreft merkt© hij op, dat de legiti
misten geen geheime organisatie hadden
en niet voornemens waren do restauratie
door oen Putsch met bloed vergieten tot
stand te brengen, doch slechts een fede
ratie naslreefden gebaseerd op do huidi
ge grenzen van Oostenrijk.
SPANJE.
Do stakingsbeweging.
De eenheid in de stakingsbeweging is
te Madrid verbroken. Gisteren verschonen
weer drie dagbladen, behalve die twee
bladen, die van do staking nicls gemerkt
hebben, namelijk liet soe. partijblad en bet
r.k blad El Debate
De regoering zal mol bemiddelingsvoor
stellen komen om de slaking te doen be
ëindigen.
Te Barcelona is de statenlij mislukt. To
Bilbao dreigen do bakkers met staking, in
dien de broodprijzen niet verhoog 1 worden.
VEIIEENIGDE STATEN.
Geen verdrag met Canada.
De Ameriknanscho Senaat hoeft het ont
werp St. Lorcnz-verdrag met Canada ver
worpen.
INT. SAMENWERKING.
De besprekingen te Rome.
Naar verluidt is als gevolg van de be
sprekingen lussclien Mussolini en Goem-
boes en Pollfuss vordering gemaald in de
richting van een handelsovereenkomst,
waarbij Ifalie aan Oostenrijk en Hongarije
een preferentieel tarief zou toestaan voor
alle exporten, terwijl Hongarije lagere spoor
wegtarieven zou "krijgen ter vergemakke
lijking van het vervoeren dor goederen
via 'Oostenrijk naar TrieM en Fïumc. Hon
garije zou Ilaliaansche fabrikaten opne
men, terwijl Ilalië gioole hoeveelheden Hon
gaarscho landbouwproducten zou afnemen.
0< stenrijk zal machines en industriepro
ducten uitvoeren en landbouwproducten
invoeren, met uitzondering van granen. De
j voornaamste in Oostenrijk in te voeren
landbouwproducten zouden zijn wijnen en
vruchten. De besprekingen worden voort-
g'CZ'Ct.
ONTWAPENING.
liet D u i t s c h e antwoord aan
Frankr ij k.
Het Dnitsche antwoord op het. Fransche
memorandum van 14 Februari, dat Dinsdag
te Berlijn door den rijksminister van bui-
tenlandsclic zaken, Von Neuralh. is over
handigd aan don Franschen ambassadeur
te Berlijn, Francois Poncct, is gisteren op
de Quai d'Orsay ontvangen.
met Electro Dy iiftmt sub en-Luidspreker
llesgcwenseht com. betaling
INVENTA HAARDEN
SV8ag. „*l L 8 13 T F» U SU
HOOGSTItAAT 109 THIjICFOON 08830
zijn gel,oord, door den gemeenteraad onder
Ome goedkeuring, lijdelijke bizondere afwij
kingen van hot b paible in de artikelen 2,
ondei a, 4, cerate lid) en 5, cerate lid der
winkelsluitingswet 1930 word"ii \astgedelil
ten aanzien van winkels, waaruit sluitend of
in hoofdzaak tón of meer dei navolgende
waren: v isch, fruit, brool| banket, suiker
werk, chocolade, tabaksarlikelenj, woulen
verkocht uitsluitend voor zoo ver bolrcft
den verkoop van deze waren en ten aan
zien van winkels, waarvoor oen voigunning
als bedoeld in artikel 1, onder e, of onder
g, der drankwet geldt". Het amendement
strekt om na het woord „brood" in te
voegen „koek".
Het tweede amendement betreft bet twee
de lid van artikel 1: Dit luidt: „liet aantal
uren, gedurende welke een winkel, als in
het eerste lid bedoeld, hetzij met to pas
sing van doze wet, zoomede van artikel 4
en'of artikel 9 der Winkelsluitingswet 1930
op Zondag voor hot publiek geopend mag
zijn, mag ten hoogste G uren bedragen,
met dien verstande, dal die winkel niet
voor liet publiek geopend mag zijn na 8
uur des namiddags", liet amendement
strekt om in plaats van „ton hoogste 8
uren" tc lozen „ten hoogste 10 uren".
Het derde en laatste amendemcnl betreft
hel hveedo lid van artikel 2. Dit lid luidt:
„Zij" (deze wet) „vervalt met ingang van
1 Januari 1935, behalve ton aanzien van
de begane sfnfbare feiten". Hot amen
dement strekt om in plaats van „1 Januari
1935" te lezen „1 Januari 1936".
van de Thamaskerk, do Dom van Leipzig
vacant kwam, kou Bach do verleiding niet
weerstaan cn hij vertrok uit Kölhen naar
Leipzig, waar hij lok zijn dood (28 Juli
1750) is gebleven.
Amendementen-Vos.
De beer Vos heeft amendementen inge
diend öp het wetsontwerp tijdelijke Levorgd
beid tot het vaststelion van bizondcre af-
wijkiii'-en van enkele bepalingen der win
kelsluitingswet 1930.
Het cerate amendement betref, hot eerstel
lid van artikel 1. Dit lid luidt: „Indien
naar lie! ordool van den gemeenteraad de
tegenwoordige huilengewone omstandighe
den daaitoe aanleiding geven, kunnen, na
dat de winkeliers uit het betrokken bedrijf
overeenkomstig door Ons te stelten regelen
Een l'cJcruticf instituut.
Men schrijft mis:
Eenstemmig heeft men in coöperatieve
kringen den laaislen tijd een toencmondie
actie tegen de coöperatie ontdekt, welke
zich schijnt te willen ontwikkelen tot een
min of meer stelselmatig pogen tot be
lemmering in de uitoefening van een grond
wettelijk recht, dat de wetgever aan d'en
Nederiandschen staatsburger met de meeste
beslistheid verzekert.
Tot gezamenlijke hechtere verdediging en
tot bevordering van de coöperatie, niet
slechts om te behouden, wat is bereikt,
doch ook om haar te beschermen tegen
elke poging, welke strekt haar in haar
verdere groei te belemmeren, hebben di
verse groote coöperatieve organisaties, die
tezamen eenigo honderdduizenden leden
omvatten, zich vereenigd en is door haar
een comité opgericht: de Nationale Coö
peratieve Raad.
Uit den opzet blijkt, dat men zich niet
een gezamenlijk optreden van tijdclijken,:
doch een federatief instituut van perma
nenten aard heeft gedacht.
De Raad beslaat uit een vertegenwoor
diger van elke deelnemende organisatie,
uit wier midden een bureau-commissie is
ingesteld.
Met de dagelijksclie leiding der werk
zaamheden wordt belast een directeur van
het bureau van den Raad'.
De Nationale Coöperatieve Raad is ge
vestigd te Rotterdam, voorlo-opig Haring
vliet" 100. Het secretariaat bernst voor-
loopig bij mr. D. R. Brouwer, aldaar.
I.
We kunnen liet ons bijna niet indenken,
1M 'Je indruk wekkende heerlijke Passions-
i n 'ek van Baeh eeral een honderdtal ja
ren geleden werd ontdekt en toen haar
zegetocht doior de wereld begon, na onge
veer een eeuw begraven te zijn geweest
in de DombiblioHicelc van Leipzig. Het was
de groote verdienste van Mendelssohn Bar-
tboldy, die in brocdo kringen de aandacht
op den grooten toondichter vestigde, zijn
werken uitvloeide, do Passionen en cantaten
wist io verzamelen en hel Bach-Gescll-,
schaft" in 1851 oprichtte, dat in -1G jaar
gangen al Bach's werken hoeft uitgegeven.
Johann Sebasüan Bach ,deze merkwaar
dige, universeele figuur uit de mu/.iokhisto-
rie, werd 2L Maart 1635 to Eisenach ge-
blaren uit een Tbiuingsch geslacht van
musici, dat- reeds 145 jaren voor zijn ge
boorte bestond. Zijn opleiding kreeg Jo
hann) die reeds op jeugdigen leeftijd zijn
iouders verloor, bij don voorlreffclijkon Lu-
ncbnrger orgelist Georg Bóhm. In 1703
werd'Bach aangesteld als orgelist van Ara-
stadt. Hij had hier voel vrijen tijLl oim te
studeeren en te componeeran en in dezo
stad ontstonden vele fuga's voor orgel en
klavierwerken. In 1707 nam Bach de hom
aangebeten plaats van orgelist in "Mulil-
hausen nan. Dezio periode is beslissend
'voor zijn verder leven geweest. In dien
tijd stonden daar de meeningon over kerk
muziek scherp tegenover elkaar. De z.g.n.
piëtisten wilden Mie teksten, die niet aan
den Bijhei ontleend waren, uit de kerk
muziek verbannen en de ortuodoxen, die
destijds vooruitstrevend waren, zagen gaar
ne bespiegelende lekstcn naast do Bijbel
woorden in do kerkmuziek opgenomen.
Bacli sloot zich bij do laaisten aan cn
daaraan hebben we de schoone koren en
aria's in zijn Passionen en cl,uitaten te
danken.
Het verdere van Bach's levensloop zullen
we slechts in korte trokken, weergeven, om
ons dan hoofdzakelijk lot de Passionmu-
ziek te beperken.
In 17C8 werd Bach hoforgelist en ka-
mermusious van den hertog van Weimar.
Zijn rootn als orgelist cn, componist van or
kest-, klavier- en kerkmuziek nam dermate
too, dat do Diriischo vorsten om zijn bezit
wedijverden.
In 1717 werkte Bach aan liet hof van
Leopold von Anhalt-Kötiien, waar hij zijn
vioolconcerten, orkestwerken, preludes om
fuga's \oor klavier schreef. Typcorend voor
Bach's karakter is het, dat hij altijd zidh
zelf bleef, dat wil zeggen: de eenvoudige!
vrome Calvinist, diet zooals bij zelf s'ehieef:
een werktuig in Gods band was, zelfs toom
Fredorik de Graolo bij zijn kennismaking in
1748 mot den grooten kunstenaar, in ver
rukking uilrien: Nur ein Badh.
To'ui in 1723 de plaats van orgelist
Join Sob, Bach.
Hier had Bach een geweldig orgel tot zijn
beschikking. Zijn werkkring was veelom
vattend. Voor eiken- Zendag of feestdag
moest een nieuwe cantate geschreven wor
den en 'verder moest hij les geven in mu
ziek en theorie aan do Latijnsohe school.
In Leipzig hoeft Bacli tot 'hot uiterste van
zijn kunnen gewerkt, nier ontstonden „Die
Kunst der Fugo", zijn 3ÖD cantaten rijn
voornaamste orgelwerken cn zijn Passio
nen, monumenten van een overweldigende
schoonheid, sluitsleencn van een door Baeh
afge-h a tijdperk der muziekdramatische
kerkehjKC kunst, die in het werk van den
Leipzigcr cantoir baar hoog'p'imt vond.
In deze Passionen hoeft Baoh iels gewel
digs gewrocht. Zij vormen oen hoogtepunt
van 'smeesters kunnen, zoowel wat de
edele moloriiek, als de afwissolondci leven
dige rhytlnniek en de gedurf Ie harmoniek
betreft. Helaas do Lijdgonaolen begrepen
de/o muziek niet en kanden de geweldige
vlueht van Bach's gedachten niet vo'gen.
De uihocring was steeds gebrekkig. De
koren en orkesten konden de moeilijkheden
niet oicnvinnen cn tcnsloltc velden de
kerkelijke overheid cn de andere tijdgenoo-
tcn zich opgelucht door het veracl >cidon
van „dien onbandelbareu man", die geen
„ïnodcnmziek" wilde schrijven.
Slechts weinigen begrepen, dut er een
machtig genie, grool in alle tijden, was
heengegaan.
Ai-'orons de Passionen nader onder do
loupe te nemen, is hel noodzakelijk iets
over baar ontstaan mede te doelen., dat te
zoeken is in de middeleouwen. De Pas
sionen hebben een roomscben oorsprong.
Teneinde het ongeletterde volk meer in
zicht le geven in do Lntijnsche liturgie
van dc R. K. kerk, besloot de kerkelijke
overheid in de middeleeuwen een „hande
ling" in de kerk toe tc laten. De pries
ters en andere functionarissen maakten op
sobere wijze verschillende doelen uit den
Bijbel meer aanschouwelijk. Tooneol, dé
cors, muziek of zang werden aanvanke
lijk niet toegepast; het bleef bij samen
spraken tusschen personen of groepen
van personen. In don loop der tijden kwam
daarin verandering en men bracht de „han
deling" uit de kerk naar het plein er
voor. Er kwam zelfs een tooaeel, be
staande uit drie boven elkaar gebouwde
afdcelingcn: dc hel, de aarde ei, de hemel;
mimiek, décor, handeling en costumeering,
\crbeterdon allengs en ten slotte word de
„handeling", oorspronkelijk een kerkelijke
instelling een wereldsche loonec'voorstel-
ling, welke ook profane geschiedenissen,
niets mol kerk of godsdienst gemeen bob
bende, ten tooneele bracht. 'tGing relfs zoo
ver, dat bij pauselijk besluit bet tooneel
uit de omgeving van de kerk werd' ver
bannen en de liturgie in haar ouden vorm
werd terug gebracht, echter met d'it ver
schil. dat in den loop der tijdon de zang
en muziek baar intrede deden.
Uit deze muzikaal-litnrg'scho diensten is
dc Passion gegroeid. Zo is dus niets an
ders dan een prediking, in dit verband
dus over hot lijden van Christus, afge
wisseld door koor- en solozang, welke be
spiegelingen en stemmingen weergeeft.
Vóór Bacli zijn eveneons Passionen ge
schreven. o.a. door fleinrich Scliutz (1585—
1G72), doch naast bet oeuvre van Baoh
lijkt dit kinderlijk werk. 'Ook na 3ach
heeft niemand bet kunnen bestaan hem
ter zijde fe streven, zoodat we zonder
seli room kunnen spreken van de univer
seele figuur van Bach.
Het beluisteren van de Passionen schenkt
onjioering en verheffing en is oen gewel
dige prediking. Ternauwernood zijn er in
de muzieklitloratuur werken aan te wij
zen, die in staat zijn bj een groot aantal
toehoorders oen dergelijk .n indruk teweeg
te brengen. In deze nu ziek grijpt Bach
onmiddellijk de ziel van bet volk.
(Slot volgt),
