DE CONFERENTIE VAN DRIE TE ROME. Vrijdag 16 iaari 1934. BACH'S PASSIONSMUZIEK. TE BLÜO. ISÏRESjR'ABI® i 86st<? Jaargang. Tel. No. 68103, 68617 en 68923. BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL» 68103, 68617 en 68923. Postrekening No. 53II. BUIT UNLAW). Het vertrek van Dolifuss en Goemboes uitgesteld. De verwachtingen van het resultaat der onderhan delingen niet hoog gespannen. Ongerustheid in Hongaarsche economische kringen. GEEN BETERE üag. „'i LICHliPUMT" BINNENLAND. Eerste Kamer. De Johannes- en Mattheus Passionen. Hun oorsprong en muziek-historische beteekenis. Een monument ter nagedachtenis van een geniaal mensch. De financiën van den ex-keizer. L)c/.e coai nut verschijnt (Isgclijka, met ail- eoutl&ring van Zou- en Feestdagen. Prijs per kwarta&l f2.franco per .port f S.5Ü. Prjje per week: 15 cts. Aixon- derlijite' nummers '4 da. Abonnement*» ■worden dagelijks aangenomen. Ad verier tién voor hot eerstvolgend num mer ïeoeter vóór elf uur aan kot Bureau bezorgd üjjn, 'e Zaterdags vóór uur. Een bepaalde plaats van idvertentiüD wordt niet gewaarborgd. PrU» der Advertenüën. Tt»n I—regel» 11,5^ fjft f| C\ Q O tedere regoi meer f©>80; In het Zaterdagnummw i5 regels f t.80, iedere regel meer f(X35. JCscJamea f0,75 j,Br regei# incaesokMtenSchL} poatkwitantlee 15ets. Inrieven van advertenliën by abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar. Dagelijks worden tegen voorultbetalitiR KHln» AM-1 verte d tién opgenomen fo.50 t/m. 15 woor» den, f 0.75 t/rn. 25 woorden. Kik woord meer 5 cent lot -een maximum van 80 woorden. 's Woensdage: Kleino Advertontiëntot25woor den (0.25, mil* rMr Dinsdagavond Buur aan het Bureau bezorgd. *8 Zaterdags: Kleine Adverteultbn 11,00,indien niet W>6r Vrijdagavond 6 uur bezorgd. Volgons een officieole meJeJoeling uit Rome, hebben Mussolini Dolifuss en Goem boes. gistermiddag een onderhoud van moer dan twee uur gohad over do politieke en economische kwesties, die hun landen betreffen. Zij hebben besloten, de bespre kingen heden vioorl te zetten. Bij dit onderhoud werd voorts besloten, het verlrek van Dolifuss en Goemboes uit te stellen lot morgen. Het sehijni, dat men overeen is gekomen, ook oenigo politieke verklaringen uit te werken. Van welingelichte zijde wordt utidruk- kelijk verklaard, dat), welke ook de vorm van deze politieke verklaring zal zijn, de inhoud zoo zal zijn, dat alle staten], die Ifj het Donau-bek'ken geïnteresseerd zijn, kunnen medewerken of toetreden. Te Rainio doen tal van geruchten de ronde, o.a. dat in den tekst der te ver wachten overeenkomsten een politieke clau sule zal worden opgenomen. Verder wordt er van gesproken, dat de Fransohq, Duit- sclie en Engelsche regeering voortdurend op de hoogte van do onderhandelingen zullen worden gehouden. Ook meent men te weten, dat Tsjech o Slowakije bij de be sprekingen betrokken zal wordm. Al deze geruchten zijn, volgens bet Vad^, slechts ongemotiveerde vermoedens. Men kan aannemen, dat bij de besprekingen ook een politiek preambuul of een mede- deeling zal worden uitgewerkt, waarin de bekende politieke grondslagen waarop de economische onderhandelingen te Rome ge baseerd zijn, nogmaals zullen worden Uit eengezet, n.l. de vriendschappelijke betrek kingen tusschen de drie stalen en de nood zakelijkheid van een onafhankelijk Oosten rijk. Verder dan deze bekende feiten zal er ■ct 1 politiek gebied weinig to verwachten zijn, hoewel ook de economische onderhan delingen vermoedelijk geen verrassingen zullen opleveren. Van Italiaanscho zijde wordt verklaard, dat de economische onderhandelingen een gunstig verloop bobben en dat men de resultaten met groot optimisme tegemoet ziet. In sommige kringen ziet men in de be sprekingen te Rome een politieke demon stratie van Italic ten gunste van Oosten rijk. Wat den ooonomischen kant van de zaak betreft tracht Italië tot steun van Oostenrijk en Hongarije andere Europoeschc kringen er bij te betrokken. Daarom zul len do economische besprekingen te Rome goenszins tot buitengewone overeenkom sten leiden. Er zullen pogingen gedaan worden den afzet voor den llonganrschen landbouw en do Oostenrijksche industrie te vergrooten, waarbij Italië uit politieke overwegingen offers zal brengen, die ge compenseerd kunnen worden door een op leving van de haven van Triest. De jongste berichten uit Rome hebben in Iliongaarsche economische kringen ze kere ontnuchtering te weeg gebracht. Men met Electro Dynamiscben-t.uidhpieker Desiewcnscbt gein. betaling INVENTA HAARDEN HOOGSTRAAT 108" f TIUUFOON «SS86 heeft liet gevoel dat er nog ernstige moei lijkheden moeten worden overwonnen., liet voiornaamsto vraagstuk beslaat voor Hon garije in die graan- en in liet bizonder in de roiggo-voorraden. In het algemeen kan voor den giaanuit- voer Duitsehland als af/.olgebied niet wor den gemist. Men maakt er dan ook geen geheim van dat men vreest dat Duitsoh- j land zich door de conferentie van Rome j gekwetst zal gevoelen. j Verder zal de Hongaarsche handel over j Triest en Fiume moeten worden geleid;! ook hier zijn eenigo moeilijkheden. De over- j zecsche handel liep tot nog toe langs den goed'koopen Donauwog naar'de Dcnau-Delta en vandaar verder met veelal Hongaarsche schepen; blij den uitvoer over Triest en Fiume worden met den langeren weg ook de uitvoerkostcn grooter. Wil men den korteren weg over Zuid-Slavië nemen, dan zal het vorkeer ongetwijfeld onder hooge Zuid-Slavische' geedcrentarieven komen te lijden. Daarmee vermindert natuurlijk de mogelijkheid van concurrentie der Hongaar- sche goederen over zee. Dovend ion zal het er Mussolini zeker wol om te doen zijn het vervoer van Triest af ook met Italiaansche schepen te doen geschieden, waarvan weer do Hongaarsche Donau- en zeescheepvaart te lijden krijgen. De stemming is door een en ander zeer pessimistisch geworden en in ieder geval zal naar de algemeene opvatting de con ferentie langer duren dan aanvankelijk in de bedoeling lag. ENGELAND. Leger begrooting aange nomen. De begrooting voor het Britsche leger is gisteren door het Lagerhuis zonder hoofdelijke stemming aangenomen. DUITSCHLAND. Wederom ongunstige li an d'els- fa al an s. De handelsbalans over Februari is we derom ongunstig. Ingevoerd1 werd voor 378 millioen RM., uitgevoerd voor 343 millioen. Het invoerovorscbot bedraagt dus 35 millioen RM. De totale liandelsba'ans is met 30 mil lioen ongunstig, tegenover 22 miïioön in Januari. FRANKRIJK. De Stavisky-af faire. De commissie van onderzoek naar de Stavisky-affaire hooft gisteren gehoord Blanchard, directeur van de lnndbouwdi- rectie van het departement Seine et Oise. Deze bekende, dat hij 100.000 francs had getoucheerd voor zijn ondprtoekening van fictieve aandcelcn van de commanditaire maatschappij van het dagblad1 „La Volon- té". Do commissie besloot deze verkla ring ter kennis te brengen van den mi nister van justitie, heigeen neerkomt op eon aanklacht. Verder werd' de oud-minis ter van landbouw, Quouil'.e gehoord, uit wiens verklaringen bleek, evenals trouwens uit die van Blanchard, dat hij niets uit te staan had gehad met de zaak dor fictieve aandeden, terwijl tenslotte Jlahieu, de oud minister van binnemlandsche zaken gehoord werd over het teruggeven aan Stavlsky van het recht tot bezoek aan de speel zalen, nadat reeds onregelmatigheden ge pleegd waren. Mahieu verklaarde, dat hij deze resti tutie had ondertoekepd'.naaT aanleiding van een gunstig rapport van den directeur van de Süreló Julien. De restitutie betref trou wens verscheidene personen, d'ie in de zaak betrokken waren geweest. BELGIE. De buitenlandsclio politiek. Als besluit van de interpellatie van Dorlodot over de buitenlandsche politiek, heeft da Belgische Senaat de motie van Sogers aangenomen, welke vertrouwen uit spreekt in de regeering, om eon politiek te voeren welke niet zal leiden tot een wedijver in bewapeningen, noch een her bewapening van Duitsehland en die waar borgen zal opleveren voor de Befgische veiligheid. Do motie, aldus meldde Reuter aan hot Vad1., werd1 aangenomen met 85 stemmen (katholieken en liberalen) tegen één (Vlaam- sclie fronlpartij) en 53 onthoudingen (van de socialisten). De begroeiing werd aangenomen met 81 tegen 55 stemmen. SPANJE. Staking b'ijt de dagbladen opgeheven. De stakingsbeweging hij de grafische vakken is ten einde. De arbeiders hebben het werk hervat. Öoïc in de staking der bouwvakarbeiders en'der metaalarbeiders is een ojilossing vrijwel to-t stand gekomen. De regeering publiceert dan ook con com muniqué, waarin zij verklaart, dat wan neer deze sociale geschillen niet in Madrid waren ontstaan, Spanje om der rustige periodes zou doormaken sedert do instel ling van de republiek. VEREENIGDE STATEN. Staking in de automobiel industrie? De General Motors heeft do National Labour Board botweg medegedeeld geen enkele vakvercenigiiig tc erkennen die ia contact staat mot de Amerikaanscfae Fede ratie van den Arbeid', noeh contracten to zullen sluiten met een zoodanige organisa tie ten behoeve van de employés. Green, de voorzitter van de Federatie hoeft do arbeidscommissie van den senaat in verband hiermede er van in kennis ge steld, dat als gevolg van dit optreden de automobielindustrie een der grootste stakingen in de Amerikaansche geschie denis tegemoet gaat. ZÜID-AMERIKA. De Volkenbondscommissie vertrokken. De Vol ken bendecommissie voor den Ghaoo is gisteravond uit Buenos Aires naar Europa vertrokken. De voorzitter der com missie del Vayo verklaarde aan de aan wezige journalisten, dat er tijdens een be spreking van verscheidene uren gebleken is, dat de Paraguaysehe en Bolivinainseho vertegenwoordigers op geen enkel punt, zonder eenigo uitzondering, teekencn vaia toenadering hadden geloond. Economische zaken. Minister Verschuur verdedigt zijn bc- lcidL In de voortgezette vetgadering van de Eerste Kamer van gisteren, heeft minister Verschuur don afgevaardigden geanl- woordt, dat de documentatie van kartels e.d. moeilijk is. Een speciale wet daartegen acht spr. praematuur. Wat de opvoering van de vrachtprijzen betreft, deze wordt geremd door toezicht van de Kamers van Koophandel en de concurrentie van spoor en autobus. De prijzen zijn in saminigo gevallen reeds met 25 pCt. gestegen, liet veenbedrijf kan moeilijk op econo misch verantwoorde wijze geholpen woi- den. Er wordt reeds f350.030 aan steun behuild. De regeering zal helpen, omdat het hier een bizonder strcckbelang betreft. Wat den veestapel betreft, de oipruiniing van 200.000 stuks vee welke 25 millioen heeft gekost, wordt door den boerens'and op onvoldoende wijze heantwo-ard, de goe de toeren niet te na gesproken. Do 1 oercnbovolking beantwoorde de ont zaglijke opofferingen van hot Nederiandscho volk op een waardiger wijze. De organisatie van de af loeling landbouw is onbevredigend, hetgeen alleen door een directeur-generaal kan worden veranderd. Doch beter geen dir.-gencraal dan iemand die voor groote moeilijkheden terngdei.nst, Wat de industrie betreft, de regeering heeft ton aanzien van die garantieprijzen het oog open om de kosten van levensom standigheden zoo laag mogelijk te maken. Dat is een levensvoorwaarde voor onze toekomst. Inderdaad verkeert de industrie in een erbarmelijken toestand. Vooral do scheep vaart is lij lend. liet vraagstuk van vernieuwing der vloot eischt aandacht. Van de zijde der regee ring geschiedt dit reeds. Zonder export kunnen wij niet bestaan, daarom hebben wij geen keuze tusschen autarkie of exportmogelijkheden. De contingenteering is geen Haarlemmer olie voor alle Nederlandsehe kwalen, doch wel een middel om eenige industrieën eeni- gen ruggesteun te geven. Zij heeft belang rijke i oord-eden gebracht. Met de bedrijf-organisatie is de regeering doende. Geen invloed wordt uitgooiend op de loonen, slechts wordt dooiende con currentie tegengegaan en tegelijk ervoor gewaakt dat de productieprijs onnoodig stijgt. Spr. bestrijdt het betoog van den heer Blomjous. Ons oo k heeft opgehouden Lamme Goed zak te zijn, doch niemand zal het verlei den Dolle Dries te worden. De juiste weg ligt in het midden. Het nieuwe systeem in onze han.lclsi- poütiek beteekent niet dat elk land, dat zich tegen onze inzichten ver/et, ongeluk kig is. Wel kunnen wij het op algeheel verbroken van relaties laten aankomen, doch de kunst daarbij is, eigen kracht en zwakheid te kennen. Bij de oiderb and din gen heeft het driemaal weinig gescheeld of dc economische strijd tegen Duitsehland' was losgebroken. Wij waren dan met al onze overschotten blijven zitten. Met Frankrijk zijn onderhandelingen gaande van buitengewoon moeilijken aard. Misschien zal men spoedig liet si houw- spel van oen economise hen ooilog met dit land kunnen zien. Ook de onderhandelingen met Engeland dreigen spaak te loepen. Na re- en dupliek werd de begrooting z.h.s. aangenomen. Voorts werd z.h.s. aangenomen het wets ontwerp betreffende contingenteering van draadnagels, ijzerdraad enz. we de beklemming van de volkskoren, die in mecdoogealooze felheid en harts tocht, gesymboliseerd door geweldige chro matische stijgingen, liet: „Ware dieser nicht ein Ubeltater", „Kreuzige Run", „Sein Blut kommo iiber irns", en hot: „Wir dürfen niemand tüten", uitstooten. In beide Passionen treft ons don weemoedigen toon, die het werk behcerscht, het ontbreken van trompetten en pauken, de prachtige sonore orkestbegeleiding van Jezus' woor den, waardoor de stralende figuur van Christus, groot in Zijn lijden, als 't ware tegen een donker-bruinen achlei grond, met tovenaardschen glans 'naar voren komt, do soms hartstoefalolijke aria's met hun kleurrijke otkestbegcleiding, een begelei ding, die een geheel eigen plaats bekleedt en tenslotte de fijnzinnige koralen met hun leedere stemvoering en de zeldzaam mooie modulaties. II. (Slot). Meer nog dan de Johannes Passion im poneert de Mattheus Passion met lvaar dub bel orkest, dubbel koor en knapenkoor, haar grootere dramatische kracht en fel ler gekleurde tragiek. Reeds het openings koer „Kommt ihr Töchtcr' met dubbele otkestbezetting acht-stemmig en liet koraal, door de jongensstemmen gezongen, er door heen geweven, geeft een majestueuze in leiding van dit werk, dat als het meest im posante dor wereldmuzieklitteraluur wordt beschouwd. In 1729 werd de Mattheus Pas sion voor het eerst uitgevoerd en in 1740 door Bach omgewerkt en aangevuld. De Johannes Passion, in 1723 gecomponeerd, is eenvoudiger van opzet, voor 4 stemmen geschreven en heeft een enkele orkestbe zetting, Doch alle eigenschappen voor do latere Mattheus Passion zijn reeds aanwezig en als de Mattheus Passion niet bestond, zou men ongetwijfeld de Johannes Passion als liet hoogste, op dit gebied te bereiken, eikennen. Dat de Johannes Passion thans nummer twee slaat, is te wijten aan den bouw van het tckslboek, dat in de Mattheus Pas sion veel evenwichtiger is. De Johannes Passion geeft te lang uitgesponnen recita tieven, terwijl sommige koralen eon minder noodzakelijke plaats innemen, waardoor do dramatische kracht van Bach's muziek wordt verminderd. Muzikaal staan heide werken evenwel op een oven hoog plan. lleeds het openingskoor „Ilerr, unser Hei'rschcr" is van een prachtige slruc- tn< r r et een wonderbaarlijke stemming. Ea crë.ials in de Matlhous-P.ission ondergaan het verscheiden van Jezus, indrukwekken der door den eenvoud, waarmede dit ge- teekend wordt. Feller wordt de haat der Joden en impoiieerender de eenzaamheid na den dood geschil' lend. Ah karakteris tieke trekjes kunnen aangewezen woulen: het weaneii van Petnis, het kraaien van de haan, de rardbeving na Jezus' ster- van, en nog ieV andere gebeurt enissen, Vergelijken we de slotkoren, dan voelen we oen nauwe verwantschap zoowel wat stemming als thema betreft, tusschen het „Ruht wohl" en het beroemde: „Wir setzen Uns in Thrfinen nicder", van de Mattheus-Passion. Geniaal van structuur is bijv. de bas aria: „Mcin tourer Heiland", met orkest begeleiding en er door geweven een ko raal-meditatie van het koor: „Jesu, der Dui warest tot". Daarentegen schildert de Myttheus-Pns- sion veel grootscher en indrukwekkender De Thomaskork to Leipzig, wair (ie Passionen Iran eerste uitvoering be leefden. welke door Bacli op suggestieve wijze wer den verklankt. Reide weaken kenmerken zicli door prach tige klankeffecten, suggestieve weergave van stemmingen do woede en haat dor Jo den verder door- het gebruik van ia- Dc gevolgen van dc Duitschc finaneiccle wetten. Ingrijpende maatregelen op Huize Doorn? In aansluiting met hetgeen wij hebben gemeld omtrent de financieete moeilijkhe den op Huize Doorn, berichten ivo nog het nol gende: De geruchten, dat in verband met deze moeilijkheden een familieraad op Huize Doorn zou worden gehouden, schijnen in derdaad onjuist te zijn. Reeds in ons eerste bericht hebben wij gemold, dat er geen bevestiging was le verkrijgen van het gerucht van dezen fa milieraad. De berichten, waarin namen van familieleden en anderen, die bij dezen raad zouden zijn geweest, worden genoemd, zijn niet in overeenstemming met de feiten. Er is echter absoluut geen officieele te genspraak, dat er financieele moeilijkhe den zouden zijn tcnrevolge vim de maat regelen der huidige Duitschc regeering. Binnenkort zullen er ingrijpende dingen gebeuren, aldus verklaarde men gisteren op Huize Doorn., Intusschcn bobben de financieele maat regelen der autoriteiten in Duitsehland ge volgen gehad, die men in de gemeente Doorn op den duur zeker zal voelen. De eiscSi is gesteld, dat aacn-ocl mo gelijk in Duitsehland moet worden gekocht. Tal van bezuinigingen zijn op Huize Doom ingevoerd. Wat de inkotopon in Duitsehland be treft, allo artikelen welke in belangrijke hoeveelheden noodig zijn en in Duitseh land kunnen warden verkregen, komen daar vandaan. De salarissen en laonon van het pl.m. 60 personen tellende personeel van Huize Doom zijn reeds verlaagd. Men heeft in Doorn opgemerkt, dit in, verband met d(e geruchten omtrent den mogelijken terugkeer van den ex-keizer naar Duitsehland, dat prinses Herminc sinds het aan het bewind komen van Hitler minder naar haar geboorteland reist. Het laalst is zij in November voor dc destijds ge houden verkiezing naar Duitsehland ge weest. Dit houdt zeker verband met de hou ding der huidige Duitsche regeering te genover dc monarchisten. strumenlen, die men later niet algemeen meer beeft aangewend, zooals de oboe d'amore en de viola da gamba en ook door de schoone fluit- of vioolsoii als te genzang van enkele aria's. Zoonls men weel, is do tekst ontleend' aan den Bijbel; de tekst van do bespie gelende koren en aria's werd geschreven door Bach's vriend, don ambtenaar Pican- der, de tekst van de koralen was die van in Bach's lijrl bestaande kerkgezangen. De oorspronkelijke Mattheus-Passion had een tamelijk bcknoplen vorm. Zoo ontbra ken het openingskoor en liet slotkoor van het eerste deel. Geleidelijk maakte Bach het werk omvangrijker door hot aan te vul len met aria's en koren. Anderzijds gebruikte Bacli enkele aria's en het slotkoor van de Mattheus-Passion met een geheel gewijzigde tekst als treur muziek bij dc begrafenis van vorst Leo pold von Anhalt. Zoo werd de melolie van: Ich will bet mcinem Jesu wachen" ge zongen op de woordon: Goh' Leopold zu deincr Rulie". Tenslotte willen we nog wijzen op de overeenkomst met het geestelijk tooneel der middeleeuwen, als we dat zoo mogen noemen, waaruit do Passion toch feitelijk langzamerhand is ontstaan. fn heide Passionen domineert het reci tatief van den tenor-solist, die dein rol van Evangelist vervult. Begeleid door het clavecimbel draagt hij het Bijbelverhaal van Jezus' lijden voor. Al voordragende voert hij de persoon van Jezus in, hij laat de Joden (het koor) in woeste harts tocht hun haat legen Jezus uiten en hij voert ons naar het rechthuis, waar we Pilatus met de Jolen liooren onderlianle ien. Op de daarvoor geschikte plaatsen wordt het geheel even onderbroken door een bespiegeling in den vorm van 'n aria of de menscliheid, die dit lijdenstooneel gale- slaat, geeft zelf een blijk van haar mede lijden en schuldbewustzijn door den zang van een koraal door liet koor. We onderscheiden i'n deze Passionen ver scheidene groepen van personen: do ver teller, do handelende personenJezus en zijn omgeving, w.o. de Joden en de krijgs knechten, de menschheid, die het gebeei aanschouwt cn in de Mattheus-Passion nog de hemellitigen„Kommt, ihr Tóchfer Zions". Gaan we nu terug naar het oorspron kelijke tooneel in de kerk, dan zien We daar do priesters en andere fimcliormaris- sen optreden als do personen, in het Bij belverhaal genoemd, terwijl de kerkgangers zelf den rol van. de toeziende mensohhoKl vervullen. We vinden al deze elementen ook in do Passionen, alleen heeft men de rollen aan de daartoe geschoolden gege ven. Zelfs het koraal, dat in Bach's tijd) nog door de kerkgangers zelf werd ge zongen tijdens de Passie-opvoering, is aan het koor gegeven, waardoor dus het li turgisch karakter, dat de Passionen oor spronkelijk droegen, geheel is verJw enen en plaats heeft moeten maken voor het con cert-karakter. liet geheel samenvattend, geeft de Pas- sionsmuziek van Bach wel de meest edele en geniale vertolking van hot zoo verheven en reine onderwerp van Jezus' lijden en sterven; zij kan beschouwd worden als de sluitsteen", de voleindigster van de muziek dramatisch kerkelijke kunst en tenslotte heelt zij opgericht een indrukwekkend mo nument vafn een zeldzaam, wonderbaarlijke schoonheid, dat temidden der menschheid, de eeuwen zal trotsecren om te getuigen! vain de nagedachtenis van ©en gebenedijd, genie en cn eenvoudig, vroom man: Jo- tiann S "neb.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1934 | | pagina 1