m
LIST DE" HOOFDSTAD.
w
NIEUWS UIT BELGIË
YWEEBE BlAB
SOHSEDAiSCHE COURANT
Filmnisuws
1st
De rust teruggekeerd. Rijkspolitie en marechausee.
Politieke agitatie. Een hoofdcommissaris waarop
Amsterdam trotsch mag zijn.
Van onzen Amsterdamse lien correspondent.
Bezien in het licht der gebeurtenissen in
Berlijn; München, \Veencn, Barcelona en
Madrid mogen do onlusten in Atnsleidam
van klein formaat zijn geweest en in de
wereld geen overweldigenden mdituk ge
maakt hebben voor de hoofdstad van
Nederland waren de onregelmatigheden een
toekenend verschijnsel. Zij 'bewijzen, dat
er iets niet in den haak is, want van
oen gewoon revolutionair geval, waaraan
de wereld do laatste jaren laboreert,, is
geen sprake. Be communisten zijn er eerst
ingesptongen toen anderen er de spits van
hadden afgebeten.
De onlusten begonnen met oen demon
stratie,. d.ie loonen moest hoever het met
een doel onzer bevolking gekomen is. De
werkloosheid, bel dagen aan dagen ledig
tor nerlorzitten, geld te moeten ontvangen
waarvoor geen werk wordt egprcsleord en
voor dat geld toch niet allo benooddigde
'levensbehoeften te kunnen koopon, d'ie elk
mensdh nood'ig heeft, brachten do werldoo-
ze arbeiders langzamerhand in oen hoogst
nerveuze spanning, die, toen een korting
op de uitkeering in uitzicht werd gesteld,
tol ecri vernielende daad uitlaaide.
Het ware te wonscihen geweest, dat de
roekeloozen op dat oogenblik hun bezin
ning hadden teruggekregen. Ilun optreden
zou d'an zeker voldoenden indruk libbben
gemaakt op do overheid, en zoo al niet
verbetering in dten toesland ware geko-
hooge huishuren, het duur blijven van
levensmiddelen, allemaal factoren, die, met
het troostelooze toekomstperspectief, den
werkloo'ze onverschillig voor leven en
dood maken.
Hij hooft ongetwijfeld voorzien, dat de
uitbarsting komen moest en dat de mam,
die in uitersten nood op deze wijze tot
verzet komt (vergeet niet, dat wij stoods
spreken van de eerste veraetpogingem) veel
gevaarlijker wordt, wanneer dit verzet reeds
in de eerste oogonblikken met geweld van
wapens wordt gekeerd en dat dezelfde
man voel handelbaarder is, wanneer hem
oven de gelegenheid wordt gelaten, uit te
barstan. Honderdduizenden straalslieoneui au
spiegelruiten wegen niiet op tegen één hon-
gerigetn opstandige door een kogel uit een
politio-revolver neergelegd, want één tol
martelaar uitgekreten doodo, kan een
buurt-oproer tot eon revolutie doen uit
groeien.
Dit te bobben gezien is de groiate ver
dienste van onzen hoofdcommissaris^ en
de door hem voorgeschreven houding zijner
manschappen heeft veel voorkomen. Toen
bijvoorbeeld het oproer orde in oen andere
'v.alksbuurt dan de Jooxlaan zijn kop op
stak, liiold de politie zich afzijdig, zetto
do buurt af, zoiodat do bewoners zioh niet
over de stad konden verspreiden en gaf
den menschon in de achteraf gelegcin stegen
men, ze hadden er van overtuigd kunnen en straten gelegenheid om uit te borsten,
zijn, dot die overheid moer ,<Lan voorheen met het govio'g, dat deze buurt de verdere
het vraagstuk der levensomstandigheden
'onder de oogen had gezien. Niet dat zij
dat thans zal nalaten, maar het geheel
had! minder offers geëisoht.
Helaas mocht dat niet zoo zijn. Een
groep h'coft de situatie aangegrepen, om
haar politieke drijverij bot te vieren, ter
wijl die groep bad kunnen weten, dat dit
oen noodeloos in den dood jagen van on-
scbuld'igen en het misbruiken van honge
rende makkers was,, want tegen de machts
middelen van politie en marechaussee valt
niet te vechten. Do opstand'igm moeten
teruggedreven worden en men kan van de
overheid, die het gezag handhaven moet,
niet oïschon, dat zij de haar ter beschik
king staande middel qlen niet zal toepassen.
'Het is d'aaxom van die communisten zoo
misdadig geweest, omdat zij vooruit had
den kunnen uitrekenen, dat de paupers
hier vochten legen d'o bierkaai. Bovendien
getuigt' het van weinig theoretische rovo-
lultekennis, dat zij de woorden van Lenin:
„Als gij voor uw doel niet op de geweren
van hot leger kunt rekenen, (d.w.z. dus, dat
■wanneer de soldaten' geen gemeene zaak
zullen maken met do verzotplegcrs), er
nooit en nimmer van revolutiepogingen
sprake mag zijn, genegeerd hebben.
De onlusten begonnen met relletjes in
de Jordaan. De bewoners van die volks
buurt zijn brave, rustige kerels en zij bob
ben, ook in hun eerste demonstratief op
treden van de vorige weck, de sympathie
van een groot deel van de Amsterdam
mers gehad. Ilun optreden is natuurlijk
niet te vergoelijken, maar een denkend
mensch kan zich de explosie begrijpen.
Want daaruit is tooli d uithiel ijk gebleken,
dat zij aan het einde waren van hun be
zinning, dat zij bun leven roekeloos inzei
len, om 'todh maar op eenTgerlei wijze
hun overkropt gemoed' te uiten, hun uit-het-
lood-geslagen-zijn misschien te kunnen her
stellen, onverschillig of hun vorzetpogin-
•gen bun het leven kosten ging of niet.
Dat daartegenover de overheid met kracht
moest optreden, was logisch en dat de
Amstefdamscbe politie dit de eerste dagen
van de relletjes op bizonder tactische wijze
heeft gedaan, slaat voor ons vast'en stemt
ons tot waardoering.
Toen echter na enkele dagen het verzet
niet meer spontaan, maar kennelijk door
politieke drijvers georganiseerd werd,
moest de Amslerdamsche politie wel de
hulp van het rijk inroepen en prompt
kwamen de rijkspolitie en marechaussee in
liet geweer, .waarna de ongeregeldheden
binnen enkele dagen behoudens hier
en daar een kleine opleving weer tot
net verleden behoorden. Materieel is veel
schade geleden; erger is het verlies van
nnenscbenlevens.
Indien men den toestand tam razernij
heeft gezien, waarin sommige, verzetplo-
gers verkeerden on do noodzakelijke
straffe wijze, waarop d'e militairen tegen
do enkelingen en groepen moesten optre
den (in de Spaarndammerstrant werden
geheel© fornuizen van de daken gegooid)
dam is het nog wonderlijk, dat er zoo wei
nig slachtoffers gevallen zijn.
De betrekkelijk gunstige cijfers danken
wij aam do hoofdstedelijke politie en in do
•oeisto plaats aan haar hoofdcommissaris.
Indian dezo man niet zoo tactisch en psy
chologisch juist ware opgetreden, dan zou
een waar bloedbad zijn ontstaan. Wanneer
wij hem dan hier ook openlijk hulde
brengen, dan is dit geen kwestie vain
vloiorij of in don pas willon komen,
maar eon. oprecht getuigenis van onze
bewondering en uiting valn dankbaarheid.
Dezo man (wij kennen hom niet persoon
lijk) moet een beschaafd, ontwikkeld,
een waarachtig mensch zijn, een groot
psycholoog, dio do reacties on de oorza
ken daarvan bij zijn medeburgers op do
juiste wijze weet te schouwen. Hij moet
Oen chop medelijdon met do slachtoffers
yam dezen kommervollen en verwarden
tijd hebben; zijn optreden togea die vor-
zetplcgers is ongetwijfeld gedragen ge
weest door kennis1 der oorzaken van hun
opstandigheid: lediggang, financieel© zorg,
dagon betrekkelijk rustig is gebleven. Het
was geen houding van lafheid; maar een
'vloioropgezetto taldiek, waaruit bleek, dat
de politioneele functionaris zijn Amster
dammers op een prik kent. Want wat zou
er gebeurd zijn, wanneer de politic-agen
ten wild-schietend die volksbuurten werden
ingejaagd? 0 zeker, 'tgo/ag zon hardhan
dig gehandhaafd zijn op dion dag. Maar
de do.oden zonden als het ware het sein
geweest zijn tot een van de rook©! oost©
opsfanden. Bovendien zou de agent van
politie, die dood rond zioh zaaide, uit den
straatdienst miooten zijn verwijderd, want
hij z,ou zioh do bittere haat van d'o buurt
bewoners op den hals hebben gehaald1 en
hij zou later, wanneer do rust zou zijn
weergekeerd bij nacht en ontij bloot heb
ben gestaan aan hum wraak. Do politie
mioet niet met do bevolking op eon gespan
nen voet loven, doch zij dient ter bescher
ming van ,do burgers tegenover misdadige
elementen.
De rust is hersteld op een wijze, waar
van wij do noodzakelijkheid inzien em
waardoor wij allo respect k'unn m li ebben.
Doich de diepere oorzaak van hot oproer is
niet weggenomen. "Wij hopen dat rijks- en
stadsbestuurders er in mogen slagen, met
medewerking van allen, den nood van den
werklaozen medomensch Ie helpen lenigen.
ADAM "WEEVERS.
DER
VRIJDAG, 13 JULI 1034. No. 20601.
Oost-Iiulië.
Nederland en Japan.
De handelsbesprekingen.
Aneta meldt uit Batavia;aan hel Val.:-
De voorzitters van do beide delegaties
hebben een langdurige oomferontie gehou
den waarbij do mogelijkheid is besproken
dal de commissie voor import en export
begin van do voi'geiude week haar zakelijke
besprakingen zal aanvangen. Er zijn collier
nog zeer ernstige moeilijkheden, welke to-
vortyi uit don weg moeten worden geruimd,
wil men werkelijk tot dit connnissiowerk
komen.
Do commissie uit de conferentie voor
do statistiek hooft haar verslag opgesteld'.
De stemming, ton aanzien an de resulta
ten der werkzaamheden van, de ingestelde
ciomimissies is gunstig daar de besprekingen
<JVor en meer tot verheldering van inzicht
hebben bijgedragen.
II. C. Stork.
Gisternacht is op zijn landgoed iri Pon-
moren op 76-jarigcn leeftijd overleden de
lieer II. C. Stork, oud-direciieur van de
N.V. Machinefabriek gebr. Stork en Co.
te Hengelo.
De beteekenis van het spellingsvraagstuk voor
Vlaanderen. Waarom Vlaanderen conservatief is.
Taaieenheid tusscher Noord en Zuid het hoogst
gesteld. Een onprettige indruk.
(Van onzen correspondent).
Men zal in Nederland' goed moeten be
seffen, dat liet spellingsvraagstuk, zooals
dit door minister Marcliant is gesteld, van
li'et grootste belang is ook voor België,
dat is voor do ruim vier nnllioen Vlamin
gen, die aan deze zijde van de staalkun
dige grens wonen. In Vlaanderen hooft do
Nedarlaindsche minister vau onderwijs vol
strekt geen goede pers en wij zouden
kolommen moeten volschrijven, moesten
we ©en poging doen om al de grieven uit
een te zottan, die tegen hem worden aan
gehaald. Man moet begrijpen, dat liet spel
lingvraagstuk voor bet Vlaamsche land zoo
mogelijk oen grootere belookonis hoeft dan
voor Nederland on het treft iedereen, dia
over deae zaak spreekt, hoe boven het
spellingvraagstuk eigenlijk de betrekkingein
staan tussdicn Nederland' en Vlaanderen,
De taalstrijd in Vlaanderen.
Nederland beeft geen taalstrijd gekend
en taalvastlioid, voor zoover deze dan niot
wordt vereenzelvigd met de verbnigings
n of mot do geslachten is er iets vanzelf
sprekends. "Wie van hier uit bet Neder-
landsch© cultuurleven volgt in zijn publica
ties en af en toe ook nog door persoon
lijk contact zich op de hoogte houdt, zal
soms wel geneigd zijn do „llollandscho"
taalopparvlakkiglieid' le brandmerk en als
©an afstomping van taalgevoel. Het is een
feit, dat do Vlamingen moer liefde hebben
voor de schoonheid' van ons Nederlandsch
dan dit 'over liet algemeen bij do Neder-
landsclie stamgonooten het geval is. Do om
standigheden brengen dit mee. Het is nu
©en eeuw geleden, d'at do Vlamingen ©en
waarlijk zwaaien strijd hebban geleverd' om
zich zelf te kunnen zijn, een strijd' waarin
het Nedarlnindsdi het vaandel was, waar
•rondom zij zich schaarden, eu dat zij met
hand en tand' verdedigden, erangstvallig
over wakend©, dat do eenheid van taal
tusscbon Noord en Zuid niet werd aange
tast; zich beroepende, bij elke gelegenheid;
op deze taaleenheid1; Nederland als voor
beeld stollend© voor datgone, wat mem mot
het Neder!andsch als instrument vam den
geest, baroiken kan. Daarom is hot dat
alles wat do laai aangaat hier te land©
loom zoo diepen weerklank vindt.
Behoud van het verworvene.
Laten w© liet ai dadelijk vaststellen:
in Vlaanderen is rnen conservatief ge
stemd op het gebied' van de spelling. De
reden is wel, dat men hier de moeilijk
heden van de spelling De Vries en Te
Winkel misschien niet zoozeer voelt als
in Nederland. Maar de hoofdreden is on
betwistbaar de vrees dat, wat zoo moei
zaam is opgebouwd gedurende lange ja-
Wil zou kunnen verloren gaaln. En hier
is ©en Nederlandsch belang in het spel,
waarvoor niemand en zeker wel geen mi
nister, do oogan sluiten mag. Het is nag
zoo lang niet geleden, dat het Neder
landsch allecin door de bewuste fla
minganten correct werd geschreven. Sedert
hot begin van de twintigste eeuw hooft
In verband mot d'o a.s. loonsverlaging hebben gisteren in Den Haag afge-
wiardigd'en van do vier groolo mijnw orkersorganisi:1'>s een onderhoud ge-
Lad met minis lor Kal ff. V.I.n.r.W. J. v. dl. Bi van don Nod. Mijn-
werkersbondII, .T. Poteer, van den R. K. Mijnworkorsbond; J. W. Crcu-
sen, van den NeuLralo Mijnworkorsbond; N. Ploeg, van don Prat. Gbr. Mijn-
workersbond voor bel dep artemenl van Waterstaat.
do ontwikkeling zich geleidelijk voltrok
ken en nu mag men getuigen dat hot al
gemeen Nederland sch, vooral door de
jongere generatie, grondig wordt aange
leerd. Men behoeft slechts te spreken mot
onderwijzers, leeraren, met jonge advo
caten en onmiddellijk zal men getroffen
worden door do omstandigheid, dat zij
veel beter hun taal kannen dan do oude
ren, die voor een groot deel, hun archaïsch
aandoend' beschaafd dialect niet hebban
kunnen afleggen. Het middelbaar onderwijs
in Vlaanderen is sed'ort ocm aantal jaren
vernedorlandsclit en do rijksuniversiteit te
Gent eveneens. De Vlamingen hebben nu
do zoo lang omstreden basis, waarop ge
leidelijk zal worden verder gebouwd. En
op dat oogenblik komt liet spellingvraag
stuk te berd©. Men zal begrijpen, dat men
het hier met heel andere oogen beschouwt
dan in Nederland, want hier hoeft men
reeds met' boel wat andere mocilijldiodon
nopens de taal af to rekenen gehad.
Geen vaste spelling?
De bestrijders van de ontwikkeling van
de Ned'erlaindsehc taal en beschaving in
in België gebruiken als een geliefd slrijd-
argument, dat het Nederlandsch geen vaste
spelling hoeft, dus minderwaardig is; dat
het Nederlandsch van Gent anders is dan
dat van Antweipen of van Holland'. Na
tuurlijk is de laalonbeholpenheid' van do
Vlamingen, die nu tot het verleden gaat
behooron, hiervan do oorzaak. Maar wan
neer n opnieuw een spollingwijziging het
Neder.andscho voorbeeld zonder oenigem
overgang zoo plots komt wijzigen, dan
wordt dit gevoeld als een nieuw gevaar,
dat tot nieuwe moeilijkheden leiden kan.
Waarbij nog komt, dal de Vlaamsclio uit
geverij, die op een prachtige wijze tot bloei
is gekomen en een geweldige inspanning
heeft gehad om gelijkan tred' te houden
met den -opbloei van liet cultuurleven in
Vlaanderen, het gevaar ziet ontstaan, dal
alles wat zij heeft tot stand gebracht, ver
loren gaan zal, tenminste in een zekere
mate.
Wel voor wijziging.
Men moet zich in dezen toestand' kun
nen indenken om bet protest te begrijpen,
dat uit Vlaanderen legen do spollingswijzi-
ging komt welke minister Marcliant lmls-
starig op 1 September in de Nederland-
sche sci olen wil doorvoeren. Dit betoe-
kent nog niet dat man in Vlaanderen tegen
spellingwijziging onvoorwaardelijk is ge
kant. Het tegendeel is liet geval. De ver
eenvoudiging wordt ook bier als oen be
hoefte gevoeld, d'och het gaat om de uit
voering over de omstandigheden waaron
der tot do vereenvoudiging moet worden
overgegaan en over de wijzigingen zelf,
©ver en dat is het groote punt, dat
iedereen hier na aan het hart ligt de
eenheid', d'ie tot eiken prijs moet werden
bewaard in do taal tusschen Noord on
Zuid. Waar zou het wel heen gaan, moest
men in Nederland oon andere spelling
gaan gebruiken dan in liet Vlaamsclio land?.
Moer dan wat ook zou dit de scheidinjg
lusschon Vlaanderen en Nederland bekrach-
tigen. Naast de staatkundige grens zou
oen taalgrens oprijzen, die voor de cul-
turoele wisselwerking fataal zou kunnoni
worden. Wij weten wel, dat het dio rich
ting in geen geval zal uitgaan, geluk
kig.
Een jammerlijke indruk.
Man moet er zich echter in Nederland!
ten volle van bewust zijn, dat de houding
die van officieel© Nederlandscho zijde in
deze zaak is aangenomen bij de besto
vrienden van Nederland oon jammerlijken
indruk heeft verwekt. Men beeft er li©fc
gevoel gekregen alsof men in Den Haag
over cultuurkwesties, waarbij ook Vlaam
sche belangen belangen immers van ge
heel de Ned'orlandsclie taalgemeenschap
zijn betrokken, willekeurige beslissingen
wanschl te namen. Het is ©en houding
ats van oen familielid dat u don rug toe
keert in plaats van de liand te grijpen,
die hem wordt toegestoken in ware vriend
schap. Horman Tteirlinck beeft er tcgon ge
waarschuwd, det de spellingkwestie geen
permanent© etlormg worden mag. Maar liij
heeft, zoowel als prof. Vermeylen, de mee
ning vertolkt van de groote meerderheid
der Vlaamsche intollectueeton, toen hij
heeft betreurd, d'at do voorgestelde spd-
lingwijzigmgen niet het gevolg zijn van
©en overleg tusschon Noord on Zuid, in
plaats van een onderwerp tot overleg.
Men had verstandiger gedaan ©efst oein
accoord tot stand to brengen tusschen Brus
sel en Dan Haag, in plaats van met ©en
ultimate m voor d-an dag te komen met'
een rogofmg, waarbij Vlaanderen zich ten
slotte alleen zal aansluiten omdat het do
taaleenheid het hoogste stelt-
De uitvaart van Prins Hendrik.
In liet Capitol Theater en Grand Theater
is gisteravond een dov/i' Polygoon vervaar
digd filmpje van de plechtige uitvaart van
wijlen Prins Hendrik vertoond.
liet filmpje begint met hot défilé; men.
ziet verscheiden© depulatie's zich naar het
paleis Noordeinde begeven; dan zwenkt
de witte lijkkoets bet voorplein op; als
liet stoffelijk overschot ia den wagen is
geplaatst en deze wegrijdt, ontdekt men in
de verte, in de deuropening van liet pa
leis, H.M. do Koningin en de Prinses. Op
verscheidene punten in de stal heeft Po
lygoon haar toestellen opgesteld, en dan
wordt de toeschouwer op eens naar Delft
verplaatst. HAL do Koningin en Prinses
Juliana arrivoeren en het Wilhelmus wordt
gespeeld. Later zwenkt do indrukwoktotin-
do bcgrafenisslcot de Markt op.
De film, die precies 10 minuien duurt,
besluit met het beeld van den overledene.
UW
De brand In de beroemde universiteit te Freiburg - Waardevolle schilderijen, dokumenten «n
Instrumenten gingen bij den brand verloren. De brandende koepel
Vier ondernemende Engeliche Jongelui lijn
In een zeilbootje van Harwich het Kanaal
overgestoken. Donderdagmlddeg arriveerden
zij ie Rotterdam. Hat ichoepje op de Maal
