'3: EVEN UIT BERLIJN.
Humor uit het Buitenland
■socialisme en de joden. Het conflict
met de kerken. Wrijving onder de hoogste instanties
Geen batig saldo!
Kerk en Scha©!
(Van onzen correspondent).
Berlijn, Januari.
In mijn vorige corresponden1 ie, wantin
ik getracht heb ©enige der voornaamste
naar mijn meemng positieve prestaties van
hel nationaal soeinlhui© in Dultsehlnnd op
te sommen, eindigde ik met het aanstip
pen van een ntn'ai printen, die nog nadere
uitwerking verlang ien en waarbij gelegen
heid zou gegeven woolen op minder gun
stige verseh'snselen en verhoudingen in te
gaan.
lïi/.onder trekt in dit verband de aan-
dadit de zeer ernstige wrijving welke his-
sdien den nationaal socia'htischen -~ta.it en
d« kerken is ontstaan. Neèmt men daarbij
ook de Joodsche gemeente en het atheis-
me in welken vorm en we'ke organisatie
jan ook, en beschouwt men deze verhou
dingen in do eerste plaats, dan valt daar
over eigen!jk niet al te vee! op te mer-
ken. De staat van Adolf Hitler is anti-semi-
trsrh en an'i a'heï«t]sch. Waar hij zich '-hris-
teh|k noemt is hot laatste vanre'f sprekend.
We zien hier de omgekeerde onhv kkeling
van die in do Unio der sorialistisehe Sov
jet republieken. In Rusland bevo-dering
van de vrijdenkerij de goïloochenïng. het
anti kerkelnke en bostrijjling van het Chris
tendom (maar merkwaardig genoeg een ta
melijk heftig anti somitisme dat vooral bij
de plattolaridst-ovo'king levendig gebleven
is\ ïn Duitsrhland een energieke pro>a-
gsnda tegen alles wat on christelijk en
atheïstisch is. en daarnaast een even he
vige afweer tegen de Vrijmetselarij en soort
gelijke organisaties. En ofsctiooi de Diit-
sche regeenng nu lang-amerhand terug
gekeerd heet te zijn tot het wijze beginsel
Frodenk de Groote. dat je ter nach seiner
Fa con selig werlem soil", is het nu een
maai onvermgdebTt dat een zoo gepronon
ceerd antisemitische staat als hot Derrie
Riik de joodsche gemeente binnen zijn
grenzen hoogstens duldt gelijk ook toe
gestaan is, dat de joden in Diitschland'
binnen strenge ghetto oml'js'ing hun eigen
theater-, opera-, concert- en ander cul'mir
leven blijven voeren. Een conccss s die bij
nadere beschouwing (och ertenl ;k op een
vernedering en geringsrha'tingg neerkomt
En nu we toch bij het pijnlijke jood
sehe vraagstuk zijn; naar ons inzicht is
de nationaal socialistisch" p rtrj in Duitscb
land na de schrijnende gebeurtenissen in
1933 er niet in geslaagd in 1934 eea non-
ncembnre verhouding tot de 99 pCt. Jool
sche r, edeburgers te vinden die na de
eerste uittochten ten slot'e in het Duif*
sche lu k gebleven zijn. Het is j rist, dat
het overgroofe deel der bevo'king. vooral
in de grootere en groo s'e steden tegen
over de joden niet meer zoo agressief is
als in de eerste maanden na de omwente
ling. Het is ook juist, dat ten slotte in vele
gevallen de anti Joodsche maarregelen, die
men op grond van 't „onverandirl'ik'' nro-
gramma" van Hitier verwachten kon lot op
heden uitgebleven zijn. En ook de Duit-
sehe jolen zelf zullen moeten toegeven dat
zij op 't terrein van den handel nog hun
broed hebben, ja, dat zelfs bakende Jool
sche warenhuizen niet alleen nog onge
rept zijn, maar de laatste weken zaken ge
daan hebben, die aldus vertelde mij
een der meest beroemde leiders van zulk
een Berlijnsche onderneming 59 pCt.
hooger zijn dam in vorige jaren en een
zr^v aanzienlijke bedrijfswinst beteekenen.
Maar evenzeer staat vast. dat de joden uit
bet artistieke en het cultureel© leven vrij
wel geheel, uit hun invloedrijke posities
in regeeringsorganen op weinige uitzonde
ringen na volkomen verdwenen zijn; dat
geen jood' in Diitschland meer aan pers
organen meewerkt en dat de joodsche" «arts
en de joolsche advocaat poodsche rech
ters zijn allen afgezet) zich vrijwel tot
joodsche en buiten!andscihe k'aïidizie be
perken moet. En juist de laatste weken zijn
in de zuivere partij pers der nationaal so
cialisten weer artikeltjes verschenen, waar
in met drastische duidelijkheid van leer
wordt getrokken tegen wat men hier n
deze kringen ziet als een terugkeer van de
vroegere joodsche onbeschaamdheid als ge
volg van een te groote lankmoeligheid van
de Hitlerbeweging". Er moren dan D'iit-
seho joden zijn. die gelijk man p'eegt te
zeggen „een dik vel hebben en die in
derdaad, zeer tegen den zin hunner rus
tige en w.aardige rasgenoolen, weer lang
zamerhand tot de vroegere, noga) drukke
en opzichtige levenswijze tcruggeko-wd zijn;
dat neemt niet weg, dat de heftige anti
pathie van de Hill er-Du ïtsclion en hun aan
hang tegen alles wat joolsch is, feitelijk
nog onveranderd genoemd moet worden,
en dat voor de serieuze elementen in het
jolendom een leven in het Dorde Rijk nog
altijd een zware beproeving en een ern
stige bedreiging voor innerlijke rust en ge
zondheid moet genoemd v. oden.
Het is ons niet mogelijk, een en ander
als een positief resultaat van het natio
naal socialisme te hoeken
Van een direeten strijd tusschen Staat
en jodendom kan intusschen niet gespro
ken worden. Voor een strijd zijn tegenstan
ders noodig. Da joden in Duitschland zijn
voor den Staat geen tegenstanders, ven-
schen het in groote meerderheid ook niet
eigen mee-
to zijn, en hebben daarom hun
ning over den sterken joodschen
stand, tegen welken het Derde Rijk zich
huiten zijn grenzen to weren heeft.
Een veoi erns'iger hiimenlandsch karnk
ter heeft daarentegen hot conflict met de
beide groote kerken, de Protcst.ratsohe en
de Rootnsch Katholieke, viaarhij opvalt,
chat die tegen de Kerk van Luther oen
bewegingsoorlog, die tegen Ho no een stil
lere. maar zieker een hevigo loopgraven
oorlog is. In elk geval hoeft do ko-te ge
schiedenis van het Denie Rijk. reeds tiet
bewijs gelee erd, dat een groote politieke
beweging, die er prat o gaat, der mensch
beid in liet algemeen en liet Duitsche
volk in liet bi/,ouder een nieuwe wereld
beschouwing" to brengen in één zeergroot
opzicht volkomen schipbreuk ge'©Ien heeft:
in haar meening. dat de „totaliteit" niet
alleen op politiek, maar oo'c- op go Is
dienstig en algemeen cultureel gebied door
te voeren is.
Eh Hi Herbeweging heeft in den vroage-
ren Russischen onderdaan den jongen Balt
Alfred Rosenborg haar cultnree'en «aanvoer
der geko/eti en heeft daarin geheel afge
zien van Rosenbergs he'e-kenis als denker
en organisator, een k ipitale fout begaan
Want deze schrijver van het fel tegen Rome
en tegen het Christendon in het algen©mi
gerichte boekwerk ,M thus des XX'en Jalr
aundert' is voor de Roo nsch Katholieke
kerk, wat de rood© lap doe- alle tij ien
heen voor den stier geweest is. Zoo'ang
Hitier aan Rosenborg vasthoudt, is een
vrede tusschen zijn Rijk en Rome eenvou
dig een anmogeli.kheid. Maar ook een man
als de leider der jeugdbeweging Ra'dur van
Schirach is voor deze verhouding een 0:1
draaglijke belasting He' concotd lat tus
schen Berlijn en het Vatieaan staat welis
waar op het papier, maar in de practijk
doet het Derde Riik vnjwel niets om zijn
bepalingen na te kernen. En de aandach
tige lezer v«on zuiver katholieke bladen het
Kath o! ische-K ircben I da 11jn de eerste
plaats, kan dagelijks constafeeren, welk
een vinnige strijd door bisschoppen kar
dinaals, pistoors en-leiders van R.-K. or
ganisaties tegen de Berlijnsche regewing
en haar organen ges're lea wordt, een strijd
die, gelijk de gescluelenis steels geleerd
heeft, met de uiteindelijke nel vlaag vul
den Staat eindigen moet, als deze niet tij
dia v'm dwaling inziet en eieren voor zijn
geld kiest.
Een geheel ander karakter draagt het
conflict met de Kerk van Luther. Hier
vliegen de vonken zichtbaar, hier hoort
men letterlijk het op e'kaar dreunen van
de krijgszwaarden, en li er is het persoon
lijk martelaarschap ai m tal van groote
figuren prof. Kart Birth in Bonn is
het jongste bewijs voor aller oigen
zichtbaar. Hier ook is de eerste nederlaag
van het nationaal socialisme duidelijk ge
worden door de verklaring zijnor leiders,
dat de Staat verder ,,bij het kijven der
dominees niet meer geïnteresseerd is".
Maar iiet is onjuist, dat hel hier slechts
om „kijvende dominees" gaal Het gaat
0111 meer, om hei allerhoogste. Hot gaat
om de vraag, of liet hootl van Staat een
soort Protestantscho paus zal zijn, wien
ook olke Lutherscdie voorganger persoon
lijk den 00.I van onbeperkte trouw zweert,
dan wel of boven deze autoriteit Go Is al
macht staat; en het gaat om do vraag,
of de staat de kerk dwingen kan een rijks
bisschop en een rijksklerk op iiooj bevel
to aanvuurden. De nationale toUhtoit van
den staat komt niet alleen in botsing met
de kerk ran Rome, maar evenzeer mot
do begrippen van hoogste gehoa*zaain-
heid van de kerk van Luther, die met de
verafgoding van een politieken leider on-
vereenigbaar is. Zoo staat een in «aantal
en in heilig vuur sterke, maai staatkundig
gezien onmachtige Belijdenis S' node tegen
over eon op Hitier als hoogste instantie
zwerende nieuwe formatie van „Diitsehe
Christenen", een wrijving, die zich niet
tegen den staat richt, maar die zich bin
nen partijgren/on uitwerkt en daaion des
te gevaarlijker is.
En ook hier. wij herhalen het, is he
ons niet mogeiijk. oen en ander als posi
tief resultaat van liet natianail-socialRm©
te boeken.
De vorige week heeft rijksminister Göring
aan een bizonderen verslaggever van het
Reuter bureau een onderhond toegestaan
en daarin weer eens gewezen op de vol-1
gens hem „infame leugens" die in buiten ZONDAG, 13 Jannnri 1935.
hnndsche bladen over oneenigheid onder Hilversum, 1875 Af.
Wie goed ingelicht is 0n zelfs in liet
dictatoriale Deixle Rijk beslat t diurtoe ge-
tegenheid meant op betrouwbare gron
den te mogen aannemen, dit hot or in
hoogerc kringen deer inleressan'e bewe
ging toch ietwat «andere uitziet, dm offi-
cicele inteiviews dw wereld telkens weer
ver/okwen. in ]a tijden zullen stellig
arigiijbe onthullingen ve s hijren over
d©n invlo-»l van do imns yp ""v) jnaa
gebrachte weormadit, over haai s'illen
strijd tegen de geüniformeerde partijfor-
nmlies, over liet ondermijnende werk van
zekere hcwnosexiieoic kringen die zich door
het lot vaai Röhm en consorten blijkbaar
niet hebben laten opisclirikken en een dog
of tien geleden weer beleven moesten dat
de regeoring eenige honderden uit hun ge
lederen. een der hoogste S.A.-loiders aan
het hoofd, in de gevangenissen liet opslui
ten.
is zoo het een en ander, wat aan
het einde van 193-1 op te morton is. En
het is slechts een opuervlakkig, zeer op
pervlahkig overzicht waarbij een de-hoofd
zaken. de zuiver financieer-economische si- Kalimdborg, 1261 M.
tuatie nog niet eens onder het 00? ge
zien is!
Het Duitsche nalionaal-soehalisme pres
teert; maar het legaat daarnaast ka
pitale fouten. Een batig saldo zien
over het afgeloopen jaar nor niet.
ROLAND.
Gerei'. Kerken.
Aangenomen naar Drift («als miss. pred.
to So'o) ds. S. U. Zuidenia te Ann.i lAiu-
lownnpokler.
Clir. Geref. Kerk.
Bedankt voir Ilimuden, ds. II. Jloogeri-
doorn, Zienkzee.
Bedankt voor Rotterdam-Zuid, ds. D.
Driessen, te Amsterdam Oost.
Gercf. Gemeente.
Bedankt voor Ierse ;o. ds. M llotkoop,
te Utrecht.
Orkest. 3.20 u. Gramofaon, 3.50 u, Kwin
tet. 7 35 u. Concert 9.20 u. Orkest. 10.20
u. Oigel.
Radio Paris, 1648 M.
7.20 en 8 20 u. Gramofoon. 11.53 u. Or
gel. 12.40 en 1,05 u. Gramofoon. 1,20
u. Orkest. 4.20 m Zang. 5.20 xi Dans-
orkesl. 8.20 u La vivandièro, operette.
'0 50 u Dnnsm iziek.
we
de nationalistische mannen in het riks-
kabinet worden afgedrukt. De minis'er do
cumenteert daarmee tevens dat der -el ka
geruchten algemeen de ronde dom Hij
weet vermoedelijk evengoed als wij, dat de
buitenlandsche b'aden ©en en ander niet
uit den beroemden journalis'ieken duim
zuigen, maar slechts natoeren, wat reeds
lang „publiek geheim" geworlen ws
Men moot dezen openhartigen minister
op zijn woord ge'oavn, als hl wcN,
dat van wrijving onder do hoogs'® ins'an-
ties geen sprake is en mag er bovendien
«Ie veronderstelling aan toevoegen dat hij
het als zijn piiicht ais lid dor rageermg
bescbo wt wrijvingen, mochei ze werke
lijk bestaan, uit nationaal bel mg in het
opcnlmar altijd weer tezen te sar "ken Nu,
er is nog ©en ander getuige op dit bizon-
9 u, VARA. 12 11. AVRO. 5 u. VARA.
6 u, VPRO, 8 u. AVRO.
9 11. Gramofoon 905 u. V'oïtbaJnieuws.
910 u Tmnbouwpraa je 9.-1J u. Gramo
foon. 9 45 u. Lezing. 10 u Orgel. 10.30
u. Wij strooien hot zaad, hoorspel.
10,50 u. VARA-orkest. 11.15 u. Causerie.
11,30 1 VARA orkest 12 u. Uurslag en
klokkenspel, 120! u. Disconieiws. 12 30
u. Wiener Bohème orkest 2 u. Boekbe
spreking. 2 30 u. Omroeporkest. 4 u.
Dansmuziek. (Om 4 45 u. Vaz Dias.) 5u.
Orgel. 5.30 u. Voetbal nieiws. 5.50 u.
Causerie. 6 u Boekhosjweking. 6.45 u.
1, 12 50 11. Orkest. 1.502.1.5 u.
Gramofoon. 2.454.20 u. Synvp onie-
ronoart. 7.35 u. Orkest. 9.25 u. Piano
9.45 u. Gramofoon. 10.15—11.50 u. Duins-
i k.
Keulen, 45 AL
11, Concert. 7.50 u. Orkest. 9.05 u.
Concert. 9 50 u. Orkest. 11.20 u. Klein-
orkcsi 1.20 u. Concert. 3.20 u. Orkest
5 20 u. rieinork-est. 7.20 u. Orkest. 9.20
u Damsorkest 10.20 u. Symphonie-or-
1 s i2 u Populair concert.
Rome, 421 AI.
5 ,55 0 2.) u Concert.
Brussel, 322 en 4S4 AI.
322 M. 10.20 u Gramofoon. 11.20 u.
Orkest. 12.20 u. Populair „concert. 1.30
2.20 u. Gramofoon 5.20 u. Orke"
6 20 u. Gramofoon. 7.05 u Piano. 8.29
Salon orkest. 9.10 u. Hoorspel. 935
Symphonieconoert. 10 3012.20 u D1 jl
muziek.
484 M.10.20 u. Gramofoon. 11.20 u.
Popilair concert. 12.220 u. Org©'. 1 u.
Gramofoon. 130—2.20 u. Sa'onorkcst.
5.20 u. Dansmuziek. 6.20 u. Gramofoon.
G.35 u. Orkest. 8.20 u. Symphoniecon-
eert. 9 35 u Salon orkest. 10.30—12.20
Dansmuziek.
der gebied en wel de leider en rijkskanse- Huizon, 301 M.
Kerkdienst. 8 u Vaz Dias 8 L5 u. Om- ,r
rorporkest. 9 10 u. RalioJoTnaaJ. 9 30 Dc^chlandscnder, 1571JVI.
ai Wiener Bohème orkest. 10 u. Gramo
foon. 10 15 u. Jack flylton. 11.15 u. Vaz
v, "S 120 -12 u Gramofoon.
lier zelf. die in het voorjaar van 19 U ,i,in
een conespondent van he' Amer'kaan-
sclie bureau Associated Press de vermke-
ring g«of. dat z'jn kabinet uit persoon'ijk-
heden bes'aat, dat zulke mannen van vurig
karakter altijd wear mot elkaar in bo'sing
zullen komen, maar dat in dia regecring i
orn 's lands behang altijd vier vrede en I
eendracht heerscht, als men ten slotte®
uiteengaat. Weinige weken later werd rijks
minister Ernst Röhm als leider van een
revolutie tegen regeering en s'aaRvorm
aan het hoofd van zeker meer dan de
officieel toegegeven 77 slachtoffers ge
fussilleerd...
8 39 u NCRV. 9 30 u. KRO. 5 u NC
RV. 7 45—11 u. KRO.
8 TO u Morgenwijding 9.30 u Gramo
foon. 9 45 u. Hoogmis. 11 u. Gramofoon.
12 15 u. Concert en lezing. 2 u. Cursus.
2.30 u Concert en gramofoon. 4.15 u.
Voor do zieken. 5 u. Gramofoon. 5 29 u.
Kerkdienst. Hierna Gramofoon. 7.45 u.
Sportnieuws. Lezing 810 u Vaz Dias.
815 u Oabckenl. 9 u. So'islenconcert.
9.15 u Orkestcoioört. 10 u. Vo'ksÜede-
ren. 10.35 u Or--est 10.30 u. Vaz Dias.
Gramofoon '0 40—11 u. Epiloog. t
Droitwich, 1500 M.
12 50 u. Orkest. 1 50 u. Piaino. 2.20 u.
DBD
„Blijf effe wachte,
gegeve."
Kees. Ik nei
'em een klapsegoar
(Judge),
,Jk Den aan het zwemmen, Idioot 1"
(Passing Show).
„Na U."
(Passing Show).
,JDIe trombone-speler zal een grootere kamer moeten
huren." (Passing Show).
7 2 u foacert. 9.20 u. Damsorkest.
10 20 u. Concert. 11.20—120 u. Con
cert ©n dansmuziek.
MAANDAG, 14 JANUARI 1935.
Hilversum, 1875 M.
Algemeen programma verzorgd door
den AVRO.
8 u. Gramofoon. 10 u. Morgenwijding.
10.15 u. Gramofoon. 1030 u. Voor
dracht. 11 u. Orgelconcert. 12 u Salon-
orkest. 145 u. Viool. 3 u. Voordracht.
3 30—3.45 u. Gramofoon 4 u. Omroep
orkest. 4.30 u. Discocanserio. 5.30 u.
Omroeporkest. 7 u. Portugeesch© Gra
mofoon. 7.30 u. Causerie. 8 u. az
Dias. S 05 u. Wiener Bohème-orkest. 8.50
u. Jack Kyltan. 9.45 u Gramofoon. 9.50
u. I'oorspel „De Pelgrim" vain Ch.
Vildrac. 10.30 u. Wiener Bohème orkest.
11 u. Vaz Dias. 11.10—12 u Dansmu
ziek.
Huizen, 301 M.
8 u Schriftlezing en meditatie. 8.15
9.30 u. Gramofoon. 10 30 u. Morgen
dienst. 11 u. Chr. Lectuur. 11.3012
en 12.5r> Gramofoon. 12 30 Ensemble.
2 u. Ie scholen. 2,35 u. Gramo
foon. 2.4n u. Wenken voor de keuken.
з.153.45 u. Kniples. 4 u. BijbeUcz.ing.
5 u. Gramofoon. 5.15 u. Zang. 6.15 u.
Gramofoon. 6.30 u. Vragemhalfuur 7 u.
Politieber. N. C. Persb. Gramofoon. 7.30
VragenhaJfuur. 8 u. Vaz Dias. 8.05 u.
Cbr. Gem. ZangvoreoQ, 9 u. Lezing. 9.30
u. Gramofoon. 10 u. Vaz Dias. 10.05 u.
Trioconoert. 1111.30 u, Gramofoon.
Droitwich, 1500 M.
11.40 u. Gramofoon. 12 20 u. Orge 1.05
u. Orkest. 2.20 u.-Gramofoon. 2 50 u.
Orkest. 3 35 u. Dansmuziek. 4.05 u. So-
nateooncert. 4 35 u. Orkest. 5.35 u. Or
kest. 7.25 u, róndölmuziek. 8.20 u.
Piano. 8.50 u. „Songs from the films".
10.20 u. Trio. 1135—12.20 u. Deimsor-
kest.
Radio Paris, 1648 Al
7.20 en 8 05 u. Gramofoon. 12.20 u.
Orkest. 8.20 u. Concert. 10..50 u. Dans
muziek.
Kalundborg, 1261 M.
11.20—1.20 u. Concert 2.50450 u.
Orkest. 7.20 u. Zang en piano. 7.35 u.
Orkest. 8.25 u. Koorconcert 8.55 u.
Saxofoansoli. 9.45 u. Kamermuziek
10 2,5—1150 11. Dansmuziek
Keulen, 456 AL
5 20 u. Gramofoon. 6 35 u. Concert. 11.20
u. Concert. 12.35 u. Kwintet, 320 u.
Kamerorkest. 5 20 u, Soi is ten con eert.
7,30 u. Klcinorkest. 9.4011.20 u. Ge
varieerd concert.
Rome, 421 AL
8 05 11 Giamofoom. 9 2010.20 u Gevar.
programma
Brussel, 322 en 484 M,
322 M. 12 20 —2 20 ttJ Gevar. program
ma, 5.35, G 59 en 7.35 u Gramofoon.
8.20 u. Orkest. 9.05 u, Gramofoon. 9.20
u. Orkest. 10.3011.20 u. Gramofoon.
484 Al.: 12 20 en 1.30—2 20 u. Gra
mofoon. 5.20 u. Orkest 7.03 u. Gramo
foon. 7 35 u. Piano 8.20 u. Symphonie
conoert. 10.30—11 20 u. Cabaret-pro
gramma
Dentschlandscnder, 1571 AL
7 30 u. Concert. 10 20—11.20 u. Dams-
muziek.
