k
i
if
'4
m
CONCENTRATIE--VAN, -
BIZONDERONDERWIJS.
1900 VERVERIJ DE PHOENIX WASSERIJ 1936
r
TESSA.
I
4
iSi
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
li-
If
4f -
1
n
H
'I
•IJ
;i
-iSi
wj
Wiinistei-Mr.P. J.-Oddover dé noodzakelijke be
zuiniging op het onderwijs. De rechtsche ministers
mochten het' niet tot een- breuk tusschen Kamer en
kabinet- laten komen. öe, beteèjieni,s vap de pacificatie
op.onderwijs-gebied voor ons staatkundig leven.
daaróm 'minimumaantallen leórlingén. Daar
waar het minimum niét kan worden, be1
Samei neei'kinrj nood-
zai
(l,-|ma\ond heeft dc minister van Lrian-
mi I'. ,f. Oud, voor de afdeöling
j\pe!dooin van den Vrij/,. Dam Bond een
t,-'.li. Hioiulcn over hql onderwerp: „Vra
gen van de-zen tijd".
Hel belangrijkste deel van de rede van
den minister was gewijd man het ondbr-
rullen het er, wel allen over eens
xaa aldus mv. Oud, dat, gezien het be-
luiwiijke bedrag, dat de oiulcrwijsui'gaven
op oris budget vertegenwoordigen, een aan
merkelijke bezuiniging op d.e uitgaven on-
veimijdeli)k is liet prob'eem, waarvoor men
hier staat, is die bezuiniging op een zoo
danige wij/e te doen 'geschieden, dat open
baar0 en bizonder onderwijs op gelijken
voet worden behandeld. Dit probleem is
niet eenvoudig, omdat de bevoegdheid der
overheid tegenover het bizonder onderwijs
een andere is en een andere moet zijn
dan .egenover het openbaar onderwijs.
Het was mot het oog op den financiee-
lcn toes'ard noorlig tot verlaging der on
derwijsuitgaven te geraken, o.m, door ver
mindering van het aantaJ scholen. Con
centratie van scholen, mede gemakkelijker
geworden door de verbetering der ver
keersmiddelen, was derhalve onvermijde
lijk. Voor dc openbare scholen is die con-
centiaüe een zaak, die dc overheid ge
heel in do hand heeft. Dit is mogelijk,
omdat richting verschil daarbij nooit een
ro! kan spelen. Men kan natuurlijk over
de vraag, óf een conoenlraic van be
paalde openbare scholen doelmatig is, van
gevoelen verschillen. Ik sluit de mogelijk
heid niet uit, dat in de laatste jaren nu
en dan scholen zijn geconcentreerd, daar
waar die concentratie beterachterwege
ware gebleven. Dij de laatste debatten in
do Tweede Kamér heeft de tegenwoordige
minisler van onderwijs als zijn meening
uitgesproken,, dat er indc cijfers van
het aan al opgeheven openbare scholen, in
de laats',e jaren inderdaad sprongen zijn ge
daan, .die hadden kunnen worden ver
meden. -
Een "ding staat vast, als ,t\yce openbare
scholen geconcentreerd1 Wórden, verecnig't
men scholen van dezelfde 'richting.
Dij de bizondere selii>te'n;ris: dit andere
Daar komt, als -Iret -gaat. over de mogelijk;
'hcid van concentratie^-aanstonds de vraag
op. of de richting der scholen wel do,
'zelfde is. Daarom mag de overheid de!
concentratie nooit bevelen. Natuurlijk zal
het bij dc bizondere scholen evenzeer
als bij de openbare scholen voorkomen,
dal plaatselijke besturen om locale of an
dere overwegingen oen concentratie niet
willen, zonder dat van richtingsverschil
sprake is. Zou men echter met het oog
op dergelijke gevallen aan de overheid
de bevoegdheid willen geven om de con
centratie te bevelen, dan legt men de
vraag, of er richtingsverschil is of niet,
ter beslissing aan de overheid over. En
dit kan niet, omdat dan aan de overheid
de taak wordt opgedragen om haar oor
deel uit te spreken over beginselen, vol
gens welke haar burgers mcenen te inoe
fen leven. Daarmede zou zijn aanvaard,
wat men tegenwoordig gelijkschakeling
noemt.
Fr moet dus worden gezocht naar oen
andere methode, liet beginsel der Grondwet
is niet, dat iedere groep van ouders, hoe
klein pok, recht, zou hebben op oen eigen
school. Theoretisch zou men op grond van
het beginsel der vrijheid van onderwijs
dien eisch kunnen stellen. Practisch zou
hij niet doorvoerbaar zijn. Voor de op-
lichting en instandhouding van gesubs'i-
dieerdo bizondere scholen ciscbt do wet
door RICH ADD SI Mill.
Vertaald door A. RIEWEHD.
reikt, blijft men van de eigen schóól ver
stoken.
Met liet oog daarop vervult de open
bare school nog een tweede functie. Zij
is niet alleen de school voor do princa-
picclo voorstanders van hot openbaar an
derwijs, zij is tevens vluchtheuvel voor
hen,die liever bizonder onderwijs voor
hun kindoren zouden verlangen, doch die,
omdat zij dit onderwijs van de door hen
gowenschle richting niet kunnen verkrij
gen, 'er den voorkeur aan geven hun kin
déren te zenden naar de openbare school
inplaats van naar een bizondere school,
welke richting de hunnen met is. Het is
om daartoe steeds de mogelijkheid te ope
nen, dal de Grondwet voorschrijft, dat
overal in den lande de gelegenheid moet
heslaan om openbaar onderwijs te ont
vangen. Het is mede uit deze overweging,
dat het aantal kinderen vereischt voor de
oprichting of instandhouding oener b.zan-
dere school.
Deze regeling brengt met zich, dat de
distributie der bizondere scholen over het
land binnen de grenzen der door do wet,
gestelde normen, wordt overgelalon aan
de bizondere schoolbesturen. Dit leidt er
toe, dat eenorzijds openbare scholen wor
den geconcentreerd met oen greater aan
tal leerlingen dan voor de instandhouding
een-er bizondere school zijn vereischt, an
derzijds openbare scholen worden in stand
gehouden, met een aantal leerlingen, dat
ligt benoden hot minimum, dat voor de
oprichting of instandhouding eener h.zan
dere school wordt gevorderd. Van'deze
verschillen rechtstreeks voortvloeiende uit
liet Verschil in de positie der overheid
tegenover de openbare on de bizondoro
school, moet men zich terdege rekenschap
geven, wil men de onderwijs-poliliek der
laatste jaren op de juiste wijze, tkunnen
beoordeelen.
Beperking van het aantal bizondere scho
len, jdoor de bezuinigingsnood'zakelijkhetd
geboden,kon .dusniet verkregen warden
■door; rechtstrepkscb ingrijpen van "de' over
heid.' Wel kón deze maatregelen heffee
tot verscherping der; objectieve "voorwaar
den voor de oprichting af instandhouding
van bizondere scholen. Voor nieuw op te
richten schc-len is die verscherping spoe
dig na het optreden van het kabinet-Colijn
van 1933 tot stand gebracht. Bij de wet
van 4 Augustus 1933 werden de aanlallen
leerlingen voor het oprichten van nieuwe
scholen vereischt, met de helft verhoogd.
Dez.e wet was bedoeld1 als een tijdelijke
maatregel, in aEwachting van definitieve
voorzieningen door herziening dor Lagei-
Onderwijswet te treffen. Zij gold aanvan
kelijk voor één jaar en is later verlengd
tot 1 Januari 1937.
Op beslaande scholen had de wet geen
betrekking. Aangezien de regeering het
noodig achtte, dat, evenzeer als bij liét
openbaar onderwijs, concentratie van be
staande scholen had' plaats gehad', zulks
ook bij het bizonder onderwijs zou ge
schieden, stelde zij bij het Bezuinigingsi
on twerp voor ook voor bestaande scholen
de minima met do helft te verhoogen, een
52)
„Je ziet dus, Tessa," zei Luella tra
gisch, „in wat een vreeslijken toestand ik
vei keer.",
„Maar is liet ook niet grappig?" opperde
Tessa, die de zuster van Jimmy Turner
graag wilde bemoedigen.
1 „Grappig," antwoordde Lueila, haar ver
bluft aankijkend, „Neen, ik zie er niets
grapp gs in."
„Wel, ilc wed, dat de man dacht, dat
hij iets waardevols had. Een bundel bank
papier misschien of obligaties. Er bestaan
toch obligaties, niet'waar? Ik heb er van
gelezen en ik geloof, dat ze van papier
gemaakt zijn. En toen hij thuis kwam en
?ag, dat hij alleen maar een bundel lief
desbrieven had, die niemand van nut wa
ren, moet hij vreaselijk woest zijn geweest.
Ik vind -hot om te gillen."
„Ja? Wel, het is niet zoo grappig als je
schijnt te denken, jongedame. In handen
van een gewetenloos man - en het was
ongetwijfeld een gewetenloos man zijn
die brieven evenveel waard als een dikke
bundel bankpapier, van zijn oogpunt be
zien." J ol
„•Haar hoe,dan?"
„Afpersing, Ik heb er nog heotemaal
mets van gehoord en ik hoop, dat de man
WÊÊmm
Voor liet St. James Palace te Londen. Hel oogcnblilt, waarop een „Leve de Koning!" op den nieuwen Koning, Z. M.
Edward VIII, na de voorlezing der proclamatie betreffende de troonsbestijging, wordt uitgebracht.
voorstel, dat later verdteyerzacht tot oen
veriiooging met oen vierde'. Dommist word
een regeling getroffen, om 'do Concentra
tie van scholen te bevorderen door aan
de bizondere scholen de zekerheid to
geven, dat ingeval van opheffing van scho
len om tot concentratie to geraken, de
waarborgsom niet verloren zou gam.
Tegen het voorstel om de minima voor
bestaande schol-en te verhoogen is nu in
de Kamer bij allo groepen der rechterzijJ©
ernstig verzet gerezen. Voor do regooiing
was dit een teleurstelling.
Bizonder moeilijk was*-hier do po.rêio
der ministers, behooreride tot de partijen
der linkerzijde. Voor hen, was oen afwij
zing van paragraaf 12 ,van het ontwerp,
waarin de bestreden voorschriften waren
neergelegd, niet te aanvaarden. Mochten
zij het er nu op laten aankomen, dat deze
par. zou worden verworpe'n, om ven volgens
uit het kabinet te treden jen, het daarmede
aan! het kabinet onmogêlijjv. te maken om
zijn; taak voort te zetten,'*n,a.w. aldus een
kabinetscrisis in te leiden? De gebeurtenis
sen \l van -- den - af gel popen, .Zomer, hadden
geleerd,dat eeh kabinetscrisis .-tot zoor
ernstige gevolgen kan,,leiden.- - -
Het was, zoolang or npg'eenige kaïns be-
slo'nd, dat tusschen do regeering on de
Kamermeerderheid overeenstemming zou,
worden verkregen op het stuk van de oon-|
centratie der bi/ondoie schoen, plicht daar- j
toe al het mögo.ijke te beproeven. Na rijp!
beraad beeit de regeering clan ram besloten
paragraaf 12 voorloopig terug te nemen en
te beproeven tot een regeling te komen, die
voor tegenstanders van openhaar en bi--
zonder onderwijs gelijkelijk - aanvaardbaar
ziou blijken'. Zij besloot daartoe haar vlucht'
to .nemen tot dezelfde methode, door Gort
van'der Linden in 1913 loegepast. Fel had
den bij de verkiezingen van dal jaar voor-
en tegenstanders der bizondere school te
genover elkander gestaan. Hot schojn een
hopeloos lOnderncrnen hier verzoening lo
bewerkstelligen. Toch heelt Gort van der
Linden het beproefd. Hij bevorderde de
instelling eener staatscommissie van veel
zijdige samenstelling. Het resultaat was bo
ven verwachting Men werd hot in de
commissie bijna unaniem eens en de paci
ficatie van 1917 kwam tot stand.
Do rogeering hoopt vurig, dat thans oen
even gunstig resultaat zal worden ver
kregen.
Uit de modedeoling der rogeering, dat
zij een onderzoek wenscht ap korten ter
mijn, blijkt reeds, dal deze staatscommis
sie niet bedoeld is als een kapstok, om de
zaak' apn otp te hangen, in ieder gevat tot
aan het einde der tegenwoordige parlemen
taire perlole. Dit zou trouwens ook niet
kunnen iom een andere reden. Aan de
commissie zal tevens warden verzocht de
vraag te Gndcrziaeken, wat mooi geschie
den in verband met hot atloopen van de
tijdelijke xege'ing der wet van 4 Augustus
1933 voor de oprichling van nieuwe scho
len. Deze tijdelijke regeling loopt af op
1 Januari 1937; een eventueels nieuwe
regeling zal dus voor dien. datum wet
moeten zijn
De rogeering z.ai zelf do leiding van den
arbeid der commissie hebben en daardoor
in s'aat zijn te beoordeelen, wanneer zij
verplicht zat zijn harerzijds opnieuw met
een zelfs andig voorstel tc komen, omdat
op het lij I g bereiken van overeenstemming
in dc oommissie, niet meer kan worden ge
rekend. Ik herhaal, dat ik liet in de hoogste
male ziou betreuren, indien die overeen
stemming niet- ziou worden gevonden. De
■'Beslissing,, die hier zal"val'en, zaïl toch
naar mijn vaste overtuiging voor de toe
komst onzer staatkundige verhoudingen van
de giao'ste boteekenis zijn Wil het parle
mentaire stelsel in Nederland behouden
blijven, dan zal stellig nog gedurende
vete jaren samenwerking van verschillende
staalkund'ge groepen noodzakelijk zijn.
Ik spreek mij er natuurlijk niet over uit,
welke die groepen zullen moeten zijn. Dit
hangt af van allerlei omstandigheden tc
beoordeelen op het tijdstip, waarop bij een
nieuwe kabinetsformatie oen besluit lot
samenwerking moet vallen. Dit s'aat echter
voor mij oioms'aotelijk vast, dat de staal
kundige verhoudingen aanzienlijk mo 'i'ij
ker zullen worden, -indien op liet terrein
van het onderwijs rechter- en linkerzijde
oaverzoen ijk tegenover elkander zouden
komen ie slaan.
Dit is het, wat wij, natuurlijk met vol
komen handhaving van onze beginselen,
moeten trachten te voorkomen. Ais hol
ondanks a'ies oip dit punt tot con breuk
mocht komen, mag niet ap ons de verant
woordelijkheid rusten, dat wij n'et alles
hebben gedaan, wal redelijkerwijze van ons
verlangd mocht worden, om die breuk 'e
vermijden.
Gemengd Nieuws
Tegen vrachtauto opgcloopcn.
Ongeveer kwart over twee gistermiddag
is op den Scliagerweg lo Stolpen liet 5-
jarig dochtertje van A. Groot al spelende
tegen eën vrachtauto opgcloopen en is
in den loop van den middag aan de ver
wondingen overleden. i
Kind onder autobus.
Gistermiddag, ongeveer liaif drie, is liet
5-iaiig dochtertje van J. Hendriks te Iluis-
scn door oen autobus van do Geldersche
Tramweg Maatschappij op „Hel Zand"
overreden.
Kort daarop is liet kind overleden.
ze in het vuur gegooid1 heeft en er niet
meer aan gedacht heeft. Als dat zoo is,
zou ik hom graag de hand drukken en
hem een cadeau geven. Maar ik geloof
niet, (dat ik er zoo gelukkig zal afkomen.
De insluipers, die hotelkamers plunderen,
zijn gewoonlijk niet traag van begrip.
„Ik denk, dat het volgende zal gebeuren:
"toog of laat zal ik een brief ontvangen,
met de medcdeeling, dat ik een zekere
som moet betalen voor liet terugbekomen
van mijn brieven. En ik denk, dat het
een aardige flinke som zal zijn."
„Maar waarom zou je er voor moeten
betalen
„Als ik het niet doe, zullen zo naai
den man gestuurd worden, dien ik lief
heb. En dezen keer heb ik heuscii lief,
Tessa. Ik denk, dat de insluiper zal wach
ten lot mijn .verloving publiek is, om te
handelen. Die' brieven zijn geen prettig
geschenk aan een man, die eón lief meisje
wenscht te houwen, dal hij zoo onschuldig
en rein gelooft als een lelie.
„He' zou een vreeselijko schok voor
hem "zijn, Tcssa, en dat zou ik niet kun
nen verdragen. Dus, voordat die brieven
in mijn handen terug zijn, of dat ik zeker
weet, dat ze vernietigd zijn, zal - ik mij
niet verloven."
„Waarom vertel je het hem niet?" op
perde Tcssa ernstig. „Het zou op den
langen duur het beste zijn."
„Nooit,zei Luella met nadruk. „Wij
kunnen, niet helpen, dat mannen denken,
dat wij lelies zijn. Dat is zoo de manier
van aardige mannen. Zij beschouwen ons
ais engelen, omdat zij idealistischer zijn
dan wij En dat vinden wij prei tig Als je
een man zijn idealen ontneemt, verlies
je liet grootste deel van zijn liefde.
„'Natuurlijk houden zo geen stand, aal
gebeurt maar eens in de millioenen koeren
In een jaar of twee zijn de idealen mis
schien weg, of zoo vei trochoid, dat je ze
niet zou hcikennen Maar dan heb je ze
een jaar of wat gehad, en kun je er
de rest van je léven op teren. Maar waai
had ik het ook over? Ik was niel van
plan togen je te gaan preeken
„Je was aan hel vertellen, waarom je
hei hein niet wou zeggen," hcrinncide
Tessa.
„Natuurlijk wil ik het hem niet zeggen.
Ik ben goed genoeg voor den man, dien
ik wil trouwen. Ik meet me niet af
naar zijn ideaal. Geen enkele vrouw Zou (lat
kunnen; of zij moest volwassen •geboren
zijn en recht in zijn 'armen zijn gevoerd,
voordat zij zich ontpopt,, had. Dat vei-
waehtcn sommige - mannen, weet je.
„fk vind mijzelf -goed genoeg voor hem
om mee te ti ouwen. Maar als hij die
brieven ias, zou hij vrceselijke dingen van
mij kunnen denken en waarschijnlijk ook
denken. Zie je, ik was nog zoo'n echt
kind, onwetehd en verschrikkelijk roman
tisch, en ik wist in< het minst niet, waar
ik over sprak. Als ik het had geweten,
zou ik liet niet iri mijn hoofd gehaald
hebben, sommige dingen te zeggen, die
ik zei. Als een man zo te !ez.en kreeg,
zou hij, zonder het te kunnen helpen,
vrij c.gc dingen denken van het meisje,
dat' ze had geschreven. En toch lie vat
ten ze alleen maar zulke nonsens, ais
DONDERDAG, 23 JAN. 1930. No. 21159.
ieder meisje bij zich zelf denkt. Maar
ik schreef zc, inplaats van er maar over
Ie denken. Nu weel je, hoe liet in elkaar
zit."
„En je denkt, dat hij zal proboeren je
mei die brieven geld af te persen vioog
Tessa.
„liet is practise!) z.ekoi," antworoddc
Lueila. „Hij zal gauw uitvinden, dat ik
de dochter van een lijk man ben, als
hij dal al niel weet. En hij zal gauw
uitvinden, dat ik op liet punt sta mij te
vetlovon met een man, die een vrij liooge
maatschappelijke positie heeft. Hij zal con
tente betaling voor die brieven vragen,
en bij zal vrij veel er voor willen heb
ben."
„Het spijt mo allemaal iicel erg, Luella,
Maar wat wil je, dat, ik er aan doe? Je
denkt locli niet, dat ik er iets mee te
maken heb gehad, wel?" voegde zij er
met een ongerustcn blik aan toe.
„Naluuilijk niel, meisje. Wat ik je wou
vragen, was dit: heb je hem dc brieven
uil "liet valies zien halen?"
„Neen. Ik kon liet niet zien, omdat hel
vplics buiten mipi gezichtskring was, waar
ik lag. Maar hij nam iets weg, want hij
stoplo het in zijn zak, toen hij opstond1."
„In weiken zak?"
„Den binnenzak van zijn vost."
„Dan bewijst het practisch, dat liet de
brieven waren. Hij heeft zo, en vroeger
of later zal ik er van hooren. Nu wou
ik graag, dat je het volgende deed. Jij
bent de ecnigc, die dien man zag. Het
heeft geen nut, of ik al1 naar de politie
o£ naar particuliere detectives loop, om
dat ik niet woel, wie do man is en bon.
niet zou kennen, ais ik boni zag. Maar
den een of andoren dag zou jij hem weer
kunnen zaen."
„Hoe zou ik?"
„Wel, je kent hem, en zou hem weer
hei kennen, is het niet?"
„Ja. Ik zou z.ijn gezicht overal ken
nen."
„Je ziet hem misschien op slrnat, in
een bus of tram. Heel waarschijnlijk z.ul
je hom zien bij een van die gelegenhe
den, waar je met den Vliegenden Troep
boen gaat. Hoicldicven bezoeken die za
ken zooveel ze kunnen."
„En als ik hem zie wat moet ilc
dan doen?"
„Dal weet ik niet. Dat moet ik aan je
handigheid overlaten. Misschien zul je in
slant zijn hel een of ander omtrent hem
uit tc vinden, hoewel ik moet zeggen,
dat liet vrij hopeloos scliynl."
„Ik zal doen, wal ik kan, Luella, daar
kun je van op aan."
„Dank je wel, Tcssa. Nu genoeg over
mijn zaken. Laten we op punt nummer'
twee komen. Jij en mijn broer Jimmy.
Ik heb je al eens voor Jimmy gewaar
schuwd, is hel niet.?"
„Ik wil je niet giaag je.vingers laten
bianden. Bemoei je niet met Jimmy.
Zend hem weg. Luister niet naar wat hij
zegt. Ilij zegt hetzelfde tegen andere meis
jes. Hij is op het oogenblik bijna met ecu
van hen verloofd."
'„Met Lallie Mulvanoy, bedoel jc?"
(Wordt vervolqd).
h
I
k
l1
li
it
?p
«I
'h
it
til
JS
■xï
It
JÉ
af
V li
1 i - i j
De sleepboot LDrecht", weike'te Perni*
zonk en waarbij twee personen om
Het leven kwamen, is Woensdag ge
licht
DEIt
„Ja." 1
1
il i
U i
m
J?
e
T
'ii
SI
i'*
j
1 j
i
tj!
i ft
1*
4 i*
1
L
l li
1
A
