mM^P^ /;:-r
Luchtbeschermings-oefeningen
in Gelderland.
TWEE DE blad. LEIPZIG EN ZIJN JAARBEURS.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Nieuwe wereldrecords.
Voorzorgsmaatregelen van burgerij en
overheid. De oefening te Harderwijk. Een
nachtvlucht over verduistert! gebied.
Onder leiding vau den Commissaris-der
Koningin in de provincie Gelderland, rnr.
S. liaron van Heemstra, zijn gisteren in
een groot aantal Geldersclie geinoonlen,
gelegen in hel gedeelte Van de provincie
Gelderland ten Weslen van de lijn Voorst
Bril inmen Roosendaal Arnhem
Etst, luchllwschormings-oefeningen gehou
den, waarvoor van otficicelo zijde groolo
hola ngst el ling bestond' en die o.a. ook wer
den bijgewoond door den Commissaris der
Koningin in de provincie Overijssel, mr.
A. E. Baron van Voorst tot Voorst
Tegen 11 uur verzamelden do genoo-
digden zich voor het station Arnhem.
Per auto begaf het gezelschap zich naar
hotel Tafelberg te Oosterheek, waar het
■ontvangen werd1 door den burgemeester der
gemeente, den hoer J. J. Talsma, waarna
de commissaris van politie, de hoer A.
van Batenburg, een overzicht gaf van de
organisatie van de luchtbeschermings
dienst in de uitgebreide gemeente Ren-
kum, die o.a. uit hot dorp Ronkum, Ooslor-
bcek, dloelsum en Wolfheze bestaat, en
waai- ongeveer 500 personen boven den
dienstplichtigen leeftijd deel' uitmaken vaii
den luchtbeschermingsdienst, welke be
schikt over ambulance-, opruimings- oh
herstellings- en onlsmettingsafdeelingen, vijf
centrale telefoonposten, een oplischen sein-
fet
Mr. S. Baron van Heemstra bezichtig
de tijdens de iuêhtbeschcrmingsoefcnin-
geiite Henluim een bom- en gasvrije
schuilkelder in ccn villa.
verschillende andere hulpdiens'en gewaar
schuwd' voor" gewonden. Na'uurlijk liep
dienst en een uitgebreide vervoarafdee-ing. alles voor de eerste maal nog niet zoo
In totaal zijn in Itenkum 15 kelders zoo
goed'als gereed om voo-r luchtbescher-
mingsdoeleinden te dienen en het gezel
schap heeft eenige.van deze kelders b©;
zocht. Baar waren in de eerste plaats be
staande kelders van gewone woonhuizen,
die door een speciale wijze van stuiten,
die in korten tijd konden worden aan ge
bracht, scherf vrij en door het aanbrengen
van een gtassluis en gasdichte ramen gas-
vrij 'gemaakt konden worden. Naar men
verklaarde behoefden de kosten van der
gelijke werkzaamheden niet meer dan cir
ca CO 'gulden te bedragen. En verier be-
vlol als men zouwenschen, en het pu
bliek,dat- zich wel, in geen velden of
wegen zou vertoonen, indien het thans
gefingeerde eens gruwelijke werkelijkheid
zou worden, s'önd thans in dichte drom
men rondom do plaats," waar het bombar
dement - eenig „effect" had gehad'.
Tegen 5 uur was dte oefening in Har
derwijk beëindigd'.
Nachtelijke luchtraid boven
- verduisterd Gelderland.
Gis'eravond is de luchtbeschermings
oefening boven een gedord'e van Gelder
land voortgezet met een veronderstelden
aanval uit de lucht op Nijkerk, Pu'ten,
ziclitigde het gczelscliap de kelders van Harderwijk, Apeldoorn, Ede. Oosterheek,
in aanbouw of bijna gereed zijnde huizen, Wagmiinnen, Kesteren, Tiei, Ge'dwmalsum
die voorzien waren van oen betonzokle-
ring en van gasdichte deuren en vensters.
Ilocwel deze kelders niet tegen een vol-
treffer bestand' zouden zijn, kunnen zij
zeker als~"sche'rfvnjbeschouwd- worden.-'*
Nabij de papierfabriek van Van Gelder
was het gezelschap getuige van een po
ging otn de haven van Renkum met b-e-
huJp van linchloride te vernevelen en al
dus aan het gezicht van vijandelijke vlie
gers te onttrekken, terwijl levens in ootjen-
schouw werd genomen de wijze, waarop
men de lichten der papierfabrieken des
avonds' zou blindeoren.
In den namiddag zou de eigenlijke oefe
ning worden gehouden. Verondersteld werd,
dat om 12 uur de oorlogstoestand was
ingetreden, en dat legen 15 uur twee
vijandelijke vliegergroepen de grens zou
den passeeron en zouden vliegen over
Bedel, Geldermalsen, Tiel, Resteren, Oos
terbeek, Ede en Doorn, resp. over Raam,
Nijkerk, Harderwijk, lieerde, Apeldoorn,
Bameveld, Amersfoort.
Do genoodigde autoriteiten onder lei
ding van baron Van Heemstra, zouden de
oefening tc Harderwijk bijwonen en wer
den daartoe tegen half -vier ^ontvangen op
het raadhuis door dén burgomees'er, J. de
.Tong Saakès,die een uiteenzc'ling van
de té Harderwijk genomen maatregelen
gaf. -
Toen tegen 4 uur een eskader van 5
vliegtuigen der L.V.A. Harderwijk nader
den, begonnen sirenes te loeien cn ston
den alle hulpdiensten op hun posten ge
reed. Even later verschenen de vliegtui
gen boven de kom, en de opstijgende
rook van tin clilord e-pa t ren en op e en aan
tal plaatsen bewees, dat brandbommen
daar brand hadden veroorzaakt. Do brand
weer -werd gealarmeerd cn was vrij spoe
dig Ier rfnnlso Tiy^Mikorlijd werden de
en Culcmborg.
Het vijandelijk eskader, dat dezen aan
val zou doen, werd voorges'ebl door con
daar'oe door den genera1 en staf gm?.hnr-
Jerd K.LfM.-vliegtuic, een- hver-rno'orige ,K 8,
"die" boven gerioenïde"iVaatsen zoo möve'ijk
seinpa'ronen zou afschieten, terwijl go-
noemde gen "en'en er naar zouden s'reven,
zooveel mogerijk in het duister gehuld té
blijven.
Een rcdac'eur van 1W A N.P. he-Mt dez>n
vlucht meegemaakt met de mach-n», d-'e
bes'uuiv] .werd door den trnkendmi K.L.M.-
gezagvoerder A. Virulv, en waarin o.n
hadden pi a a's eenonmn d'n kani'mns J. H.
van Riesen en Ti. W. G. R. Die'z, van
do afdceling luch'besclierming van den
gnneralen staf.
Kort voor 7 uur ste"g dte Fokker op
van Soes'erborg en weril'ra was het op-
gerdoktdoor de duisternis.
Het is een donkere nacht en aarde-
zwart ligt de donkere Vehïwe ond^r ons.
Geleidelijk raken we aan de duisternis
buiten gewend en dan begint ons oog
eenige nuances tc onderscheid mi in de aan-
vanke'ijk and oordrieghaar lijken*1© nis'er-
nis. O'p den duur ziet men duidelijk de
afscheiding, die de kustlijn van het Usse'l-
■meer vormt. En dan zien we ook-Nijkerk
liggen, waar toch nog veel licht to zien is.
.Viruly geeft acte de presence door er laag
een scherpe bocht overheen te draaien en
het blijkt, dat het gedaver der moAoren
velen ertoe brengt, ijings hun lichten te
(tooven. Maar dan zien we Pu ton al weer
liggen, en even later zijn we boven Har
derwijk, dat Viruly weer zonder eenige
moeite gevonden heeft en waar ode nog
veel licht schijnt te branden.
Achteraf is ons gebleken, dal de bevo'-
king van deze en andere p'aa/sen qp straat
den absoluten indruk had, dat hun ge
meente in volmaakte duisternis was ge
huld. Aan den achterkant der huizen b'eek
VRIJDAG, 28 FEBIt. 3936. No. 21390.
dan echter nog dikwijls, licht te branden,
wat uit de lucht natuurlijk eren gemak
kelijk zichtbaar is a.s lichl aan den voor
kant.
Zeer laag duikt de machine boven Apel
doorn, als om deze sad te berispen, dat
de Log. au li hel- verlicht is, terwijl op een
der andere grooe wegen de natriumvcr-
lichting is Lijven branden. Boven Ede is
het gioo.e complex <jer Kiins.zij.Jclabrii.-- j
ken zeer goed zichtbaar, doch de stal zelf
is goed verduis eid.
Helder wit binken onder ons bet Koot-
wijksche Zand eu de -andeie Veluwsche
zandverstuivingen. P.iehtmaig draait Vi-j
ruly zijn ronde loven'Oos crbeck en Wa-
geriingen, en zender moeite vindt hij hei
spoorwegemplacement van Kes'.e e i. Als
hij de machtige schijnwerper erop laat
spelen glimmen de vele rails, die hier
naast elkaar liggen, als-kleine g'imwormp-
jcs. Tiel wordt eveneens zonder mo ite ge
vonden, omdat oidanks de du'sternis do
Waal zich duidelijk van het omiingende
land onderscheidt, en i dezc merkwaardige
zichtbaaiheid van alle waterwegen is oor
zaak, dat we zcio.vel 9e b.üg bij Geldermal
sen als de grooe Lek'brug bij Gulemborg
duidelijk kunnen zied,' ondanks de ver
duistering van aille 'kuAstliclj'.en. En dan
gaat bet over het met tinkelende lichtjes
bezaaide Sticht, mefih liet- -Westen hel
leeërieke schouwspel van de in licht te
llende Doms'ad,- terug -naar- Soes torberg,
waar de uitmuntende; nachlver.ichting het
vliegtuig veilig o-p dek beganèn grond
terugbrengt. j
De waarde van verduistering
onzer grooié steden.
Na lerugkomst op Soes torberg moest ge
constateerd worden, dat Vimly, hoewel een
bekwaam naehivlieger, onbeke d met nacht
vluchten' op het thans dóór hem afgelegde
traject, zonder eenige moeite alle hem
aangegeven punten had aangevlogen Daar
bij had hij in liet geheel geen gebruik ge-
maakt van radio peilingen en waren de
oms'and'gheden bovendien vrij ongans'ig
voor een n ach lel ij .en aan va lor. Er hing
immers op 400 meter hoogte een gesloten
wolkendek, zoadat er licht van maan noch
sterren was. Bovendien liep hel te vogen
traject langs grillige lijnen, waarvoor elke
5 minu en koersveranderingen tioolig wa
ren, die vergis-hgem zeer goed in,og"\ijk
maken en een veel ingewikkelder naviga ie
eischen dan b,v. de eenvoudige opdracht
om- van een bepaald spant aan onze grens
rechtstreeks naar eenbepaalde stad te
vliegen om de/.c -te Iio rtb.rrdeeren eu daar-
Een Messe van internationale beteekenis*
Leipzig als cultuurstad.
blijvrn, en a'iag y/.i in a' onze voor nams o
eentra en groot© s ©Jen aan ba ang ij'ce
wa cnvegen liggen, is liet na de ervaring
van gisteravond een vita'e wang, of het
mom'ijk is, oire belangrijke s eden door
verduis e ing bij een luchtaa :va.l voldoende
te cainouf.eeren of hun ligging aan hel ge
zicht van een boven ons land vliegend es
kader te onttrekken, m.a.w. of wij qp an
dere mid leien van luchthesohermi g moe
ten zinnen.
Sport
Tk-ff-Tvk'n
V
H
vcriievplcn" van de haven aan den Rijn tijdens de lnehtbcschcrniings-
(leleiungcn, die gisteren in West-Gelderland werden gehouden.
Voetbal.
Het Nederlandsche elftal, r
Voor den wedstrijd legen
Nottingham Forest.
Voor den oefenwedstrijd', welke op 11
Maart op het terrein van Sparta te Rot
terdam door het Neder'.andsch e'ftal legen
Nottingham Forest gespeeld' -zal-"Worden,
is het volgende elf al samengesteld
Doel: Ferwerda (Blauw Wit).
Achter: Weber (A.G.O.V.V.) en Calden-
hovon (D.W.S.).
MiddenPaauwe (Fcijenoord), Anderie-
sen (Ajax) en Van Heel (Feijenoord).
Voor: Wels (Unitas), Drok (R.F.C.), Bak-
huys (B.B.S.), Smit (Haarlem) en Van
Nellen (D.H.C.).
Als reserves zijn aangewezen: Beun (Her-
mes-D.V.S.), Van Run (P.S.V.), Breitner
(Ilermes-D.V.S.l, Spaendonck (Nepfunus) en
Vrauwdount (Feijenoord).
Het wedstrijdprogramma.
R.V.B,
Voor Zondag zijn o.m. de volgende wed-
sirijden vastges'eïd
2. H.O.V.ÏÏ.W.D, 9.00 uur.
15. Scliied. Bovs—Poortugaal, 2 uur.
21. Belvedère—S.V.D.P.W., 10 uur.
22. DemosTa.g., 2 uur.
24. A.S.V.Slikkerveer, 2 uur.
SS.i Singelkw.—Katendreclit, 12 uur.
40. Martinil 3—Erasmus 2, 9.30 uur.
43. S F.C. 2—Salumes 2, 10 uur!
48, S.V.V. 4Feijenoord 5, 2 uur (Ha-
vandijk).
55. Hermes-D.V.S. 4Neutunes 4, 10 u.
60. Schiedam 2Maas 2, 11.30 uur.
61. II.W.D. 2H.O.V. 2, 9.30 uur.
68. Sv.v 6—C.K.C- 3, 9.30 uur (Splc-
ringshoek).
72. Dti.S. 5Coal 4, 9.30 uur.
77. D.E.II. 2S F.C. 3, 1133 uur.
83. Ursus 3U.S.C. 4, 11.30 uur.
91. Vion:2—Schied. Boys 2, 2 uur.
92. Sunrise 3—H.W.D. 3, 9.30 uur.
94. S.V.V. 8Sparta 8, 11.30 uur (Spie-
ïingslioek).
99. A.S.V, 3Musschen 5, 9.30 uur.
108. P.V.V.—DS.L. 2, 9.30 uur.
110. Saturnes 3—Schied. Boys 3, 9 80 u.
112. Martinit 5—D.W.W. 2, 11.45 uur.
114, De Gr. Witten 2—S.V.V. 9, 9.30 u.
117. S.V.D.R.W. 3-H.C.F. 2, 9.30 uur.
Waar ter wereld men ook den naam
Leipzig noemt, overal ai' men weten, dal
dat de stal van de „Messe" is, a! weet
zij verder ook niets af va i de eulltircelc
en economische beleekcnis van Leipzig.
Reeds meer dan zeven eeuwen taig is
deze stad innig verbonden met haar Jaar
beurs.
Wanneer, op 1 Maart a.s., de „Messe"
begint, dan worden de p.oorien vai 24
jaarbeur" gebouwen in liet ccnlnim van
do staü en vaa 18 ge
weldige hallen op liet
tentoonstellingsterrein
in do nabij icid va i hel
monument van den Vol-
kerenslag geopend. Het
aantal tentoonste Iers be
draagt zoowat S0.0, Het
aaital bezoekers varieert
gewoonlijk van 161.030
tot 230.000. De Herfsl-
Messe is sfeeds iets klei
ner van omvang, dair de'
Technische Me se. in ver
band met het fabricage-
tempo van de industrie,.,
slechts één maa' per iaar
kari worden gehouden.
Wanneer men de eijKrs
.nauwkeurig fa'e'la t,
krijgt men tevens ook een
indruk van de interna io-
naje beieefcenis van- dit
„Economis-he 0 ymnia".
Op de Voorjaars-Messe
van verleden jaar wer len
niet minder dan 22.'00
bezoekers uit bel b en-
iand gete'd. Zij vertegen
woordigden 72 verschil
lende staten I Het ai'tal
tentoonsfel'ers ui' het
buitenland, in ho' blon
der uit het nabijgelegen
Midden-Europa, stijgt voortdurend. T am
zijn zoowat 10 pCt. van de tentoonstel Iers
firma's, welke haar zetel builen de gren
zen van liet Duitsche rijk hebben.
Op de Messe van Leipzig krijgt men dus
een duidelijk overzicht van een zee- aan
zienlijk gedeelte van het Duitsche belrij's-
levcn, rnaar- men krijgt er tevens ook oen
indruk van te'aurrijkc takken d<-T produc
tie - van de gansche wereld.
Leipzig is niet alleen ,d's stad van _d©
Messe'. 'Hot is ook de stad van het bont
werk en van d'e boeken. Leipzig is vaak
zijn tijd' ver vooruit geweest. De eerste
spoorlijn over een grooten afstand' ver
bond in 1839 Dresden met Leipzig. Het
station van Leipzig is het groo.ste van
Europa.
Met de oprichting van dit station, het
welk 135 miltioen mark heeft gekost, werd'
in 1902 een begin gemaakt.
Een bezienswaardigheid is voorts het
91 M. hooge monument van den Volkeren-
slag, dat in 1913 werd onthuld. Te Leipzig
heeft ook de „Duitsche Bibliotheek" haar
gebouwen. Alle sedert 1913 in de Duit
sche taal verschenen booken en geschrif
ten worden hier bewaard. Voortdurend
moet het complex worden uitgebreid. liet
rijksgcrechlshof, het hoogste hof van
Duitschland', heeft te Leipzig zijn zetel.
De Augustplatz, in het centrum der stad,
is, het grootste plein van Europa. Een
zesde deel van de oppervlakte der stad
bestaat uit parken en plantsoenen. Leip
zig, ten slotte, is de-stad van hot ;,Ge-
wandhaus", mot zijn vermaarde concer
ten!
In het muziekleven van Duitschland!'
heeft Leipzig len allen tijde oen belang
rijke rol gespeeld. Johann Sebastian Bach:
is bier van 1723 tot 1750 als „Kantor"
verbonden geweest aan de Thomaskirche.
Het koor van deze kerk is ook heden be
roemd'. Hei orkest van het „Gewandbaus"
speelt sedert 1781 in dit gebouw.
Zijn wereldvermaardheid heeft dit or-
Het Oude Stadhuis te Leipzig.
kest te danken aan wijlen Nikisch en voorts
aan Busch, Pfitzner en in het bizonder
Furlwiingler.
De Opera („Neues Theater") en de
schouwburg („Alles Theater") behooren tot
de - besten van Duitschland. Het in 1843
opgerichte Conservatorium hoeft hot, dank
zij Robert Schumann, tot ho-ogen roem
gebracht. Grieg is leerling van deze mu
ziekschool geweest. Het eerste Duitsche
muziektijdschrift is reeds in do XV lilde
"eeuw te Leipzig verschenen en wal deze
stad vooral bekend heeft gemaakt in de'
geschiedenis dor muziek: Hier werd
Richard Wagner geboren.
De universiteit van Leipzig :'s na die
van lie.ue.herg de ouds e van Du it sdit and.
Zij werd en 1409 opgericht door Duitsche
ge.'eerdm, die Praag hadden veraten, we
gens het aldaar steeds s.erker wordende
Tsjechische nationalisme. In 1519 heeft
Lu.her hier zijn beroemd dispuut met Eek
gehouden op de Pieissonburg, daar, waar
zich thans liet nieuwe stadhuis verheft. In
1687 verscheen Thomasius hier in bont
gewaad met degen, in plaats van in talaar,
en kondigde aan, dat hij, a!s eerste, zijn
college niet meer in het Latijn, maar in
het Duitscli ziou geven.
Leil.-niz werd te Leipzig geboren. Lessing
en Klopstock hebben iiier geteeld. Van
1765 tot 1768 heelt de jonge Goethe hier
gestudeerd. „Auerbachs Keiler", het nog
heden testaande lokaal, heelt hij'later in
zijn „Faust" vereeuwigd. In de voorstad"
Geblis - heeft Schiller twin ig jaar later
zijn „Lied an die Freude" gedicht.' Ook"
Jean Paul, IGeist en Körner Jiebhea te
Leipzig geleefd.'
123. Feijenoord 16—-Hermes-D.V S. 7, 12
uur.
124. A.S.V. 4SI. Hoogcr 9, 11.30 uur.
129. D.S:L. 3—R.C.R. 3, 2 uur.
133. IlillegcTsberg 5—Hcrmes-D'.V.S. 8,
9.30 uur.
Veteranen Voetbal.
UnileverA.S.V., 10 uur.
Zwarl-Wit—Ursus, 9.30 uur.
J niii or.Oef ensp clen.
S.V.V. AlXerxes Al, 3.45 uur (Ilaven-
dijk).
Hermes-D.V.S. A—C.V.V. A, 3.45 uur.
Hermes-D.V.S. A2Feijenoord A2, 3.45 u.
Xerxes A3—Hermes-D.V.S, A3, 3.45 uur.
S.V.V. BIR.F.C. BI, 3.45 uur (Spierings-
hoek).
S.F.C. BForluna BI, 3.45 uur.
D.H.S. BIlollandiaan BI, 3.45 uur.
A.S.V. BI—V.F.C. B, 3.45 uur.
Maas BS.V.V. B2, 2.30 uur (terrein S.V.V.
Spieringshock).
A.S.V. B2S.V.V. R3/2.30 uur.
Xerxes B2Hermes-D.V.S. B2, 2.30 uur.
C.V.V. B2—Ilennes-B.V.S. B3, 2.30 uur.
F.S.V. B2—S.V.V. B4, 3.45 uur.
St. Hoogcr ClHermes-D.V.S. Cl, 2.30 u.
Neptunes ClS.V.V. Cl, 2.39 uur.
Hermes-D.V.S. C2—Forluna Cl, 2.30 -uur.
S.V.V. C2Forluna C2, 2.30 uur.
S.V.V. C3—C.V.V, C2, 3.45 uur (Haven-
dijk). 1 - -
E.D.S. C2—S.V;V. C4, 2.30 uur.
Zaterdagmiddag Competitie.
K.C.D.—G.T.B., 2.30 uur (Vreelust).
G.T.B. 2De Nationale 2, 2.30 uur (Schie
dam terrein).
Zwemmen.
Door Willy den Ouden en
Rie> Mastenbroek op do 100
meter vrije slag en rug ge
vestigd.
Twee Nederlandsche records
verbeterd.
In het Sporlfondsenbad te Amsterdam
zijn gisteravond zwemwedstrijden gehou
den gehouden, waarvan de opbrengst kwam
aan het Olympisch Weldadigheidsfonds.
liet eerste wereldrecord, dat gebroken
werd, was Willy den Ouden's eigen re
cord op de 109 meter vrije slag. De Rot-
tcrdamsche zwemster verbeterde het met
Va sec. en bracht het op 1 min. -1% sec.
Rie Mastenbroek wilde niet voor baxr
sladgenoote onderdoen en brak hol we-,
rcklrecord van de Amerikamsche C. Ilohii,
op de 100 meter rugslag met niet minder,
dan 1/2 sec. Zij noteerde een tijd vai 1
min. 15,8 sec. - 1
Het Ncderlandsch record op de 290 MJ
vrije slag, werd door A. EI. Sipkema (H.j
P.C.) op 2 min. 221/5 see. gebracht, eeii'
verbetering dus met sec.
De damesploegcn van O.D.Z. 011 R.D.Zv-
zorgden voor een bizondere veriassing in
het nummer 3 X 50 meter wisselslag-es a-*
felle. Beide ploegen noteerden oen lijd van
1 min. 45 sec., waarmede zij 1,8 sec. bene
den Nedcrlan ischcn roei r I ijd bleven.'
Deze prestaties beloven inmiddels wei"'
wat voor de Olympische Spelen!
A3'-"'-' LV/V.vVO'-A'erk-:
-
Sf::#
1 ''P'
li
ff?:?#
