I#1
TUBERCULOSE-BESTRIJD1NG.
Humor uit het Buitenland
Werkzaamhedsn tn ItJe-rta tuinen
l^adi©pr@gramifia9s
/mme
/..mm
Particuliere vereenigingen en rijksorganisatie.
De Emmabloem-coiiecte.
Voorkoming van dc eerste do x.c.v.
besmetting.
j-crwyi ik eenige brieven hob gewijd nail
tuberculose als ziekte en heb getracht een
indruk te geven van de verschillen van
inzicht in beloop en behandelingsmoge
lijkheden zooals die in do afgeloopen 25
jaren naar voren zijn gekomen, wil ik thans
de lijnen uitstippelen waarlangs de be
strijding van de tuberculose als algemeen
maatschappelijk euvel zich beweegt.
Tubeiculose is een besmettelijke ziekte
en moet dus kunnen worden voorkomen
door het besmettingsgevaar uit te scha
kelen. Dit is echter gemakkelijker gezegd
dan gedaan, al is ongetwijfeld het gevaar
voor besmetting reeds zeer sterk beperkt
door diverse maatregelen.
Tuberculose is een ziekte die veelal
jonge mensclicn aantast en langdurige
perioden van ziekte veroorzaken kan; tu
berculose is dus oorzaak van veel per
soonlijk leed, langdurige invaliditeit en
grooten financieelen nood. Tuberculose
wordt dan ook als een ernstige volkskwaal
beschouwd en bedreigt steeds de alge-
meene volksgezondheid en volkskracht.
Naarmate het inzicht veld won, dat tu
berculose een veel groeitere genezingsmo
gelijkheid bood dan vroeger, werd aange
nomen, groeide uit den aard der zaak ook
een ryksorganisalie ontwikkeld
en schouder aan schouder werken beide
organisaties samen. De inspecteurs van
de Volksgezondheid, ressorteero.nl onder
het ministerie van sociale zaken zijn de
leidende figuren van de rijkstuberculoso-
lestnjding. Gedurende een rooks van jaren
kenden wo zelfs inspecteurs, die zich uit
sluitend met do t.b.c.-bestrijding bezighiel
den, Uit overwegingen van economische»
aard is met dit systeem gebroken, zonder
dat intusschen de tuberculosebestrijding er
minder intensief of minder doeltreffend
door is geworden.
Om tuberculose als volksziekte doelma
tig te bestrijden is het niet voldoende om
af te wachten tot er een bepaalde patiënt
om hulp komt vragen. Hen moet verdach
ten opsporen, het geheele gezin van een
lijder onder contröle brengon en houden;
men moet het besmettingsgevaar van oen
open lijder bezweren door woningverbete
ring of isoleering; men moet bij een
nieuwen patiënt de besmettingsbron op
sporen; men moet zich zoo nauwkeurig
en volledig mogelijk oriënteeren omticnt
alle vraagstukken die voor den tuber
culoselijder en zijn omgeving van belang
zijn.
Consultalie bureau.
Uit deze behoeften zijn de consullatie-
de belangstelling Voor een doeltreffende j bureaus: ontstaan. Ook hierin komt de
bestrijding der Tuberculose als volksziekteeendrachtige samenwerking tusschen rijk-
Do Ned. Centrale Vereeniging. illiüatief °P g*!ukkiSe
Reeds in 1903 is te dien einde opgericht
de Nederlandsche Centraio Vereeniging tot
Bestrijding der Tuberculose, in het alge
meen bekend als de N.C.V, Deze organi
satie is thans het erkende middelpunt van
liet particulier initiatief, haar vertakkingen
verspreiden zich over het geheele land.
Men kan het ook omgekeerd zeggen- alle
vereenigingen, die in ons land officieel
zich met de tuberculosebestrijding bezig
houden, zijn georganiseerd in deze N C.V.
In alle provincies slaan Provinciale tbc.
vereenigingen weer aan het hoofd van alle
vereenigingen, die binnen zulk oen pro
vincie de tuberculosebestrijding ter hand'
nemen. Meestal zijn dit de zoo nuttigo
Groene-, Wit-Gele- of andere Kruisvereeni-
gingen. Enkele groote steden vormen een
zelfstandig district naast en in samen
werking met de provinciale vereenigingen.
In sommige plaatsen is de tuberculose
bestrijding niet bij de Kruisvereeniging ge
komen, maar beslaat een plaatselijke Ver-
eeniging tot Bestrijding der Tuberculose,
die zich dus niet met andere sociale werk
zaamheden inlaat.
Terwijl de leerling-verpleegsters in de
ziekenhuizen worden opgeleid voor Let al-
gemeene diploma voor ziekenverpleging
is voor de wijkverpleegster en de huisbe-
zoekster in dienst van de tuberculose
bestrijding nog kennis op velerlei gebied
noodig, die niet in de ziekenhuizen wordt
onderwezen. Voor Je tuberculosebestrij
ding is de opleiding in handen van da
N.C.V., die speciale cursussen organiseert,
examens afneemt en t.b.c. diploma's uit
reikt. Hiervoor geeft ze ook een speciaal
leerboek uit.
Voor de bekrachtiging van de weten
schappelijke zijde van het vraagstuk der
tuberculose heeft de N.C.V. een speciale
commissie, evenals voor het vraagstuk dat
de laatste jaren steeds grooter belangstel
ling heeft getrokken, n.l. het vraagstuk
van de nazorg. Natuurlijk kent de N.C.V.
een propaganda commissie. Verder stelt ze
sprekers, brochures en films ter beschik
king van organisaties, die hiervoor een
aanvrage doen. Zelfs bezit ze een museum
dat verplaatsbaar is en reeds in vele plaat
sen van ons land op gezonde en popu
laire wijze het publiek heeft ingelicht om
trent het wezen en de beteekenis van do
tuberculose en haar bestrijding. Voor ver
pleging vau patiënten kan in bizondeio
gevallen uit haar verpleegfonds een bijslag
worden verleend.
Ten slotte heeft ze een postzegel ver
pleegfonds en organiseert ze te'ken jaro
de Emmabloem collecte. Geld inzamelen
door middel van een straatcollecte is he
laas schering en inslag geworden; men
dreigt in deze van het goede te veel te
krijgen. Maar bizondere sympathia zal voor
de Emmabloem wel blijven bestaan. Dezo
liceH de oudste rechten en de opbrengst
der gelden wordt buitengewoon nuttig ge
bruikt; ik kan dan ook deze collecte, wan
neer ze in het voorjaar weer overal go-
houden wordt, niet dringend genoeg aan
bevelen in de belangstelling van oen ieder
die nog iets offeren kan.
Stelselmatige organisatie.
Tuberculosebestrijding kost heel veel
geld en het nuttig effect kan slechts dan
maximaal worden opgevoerd, wanneer men
stelselmatig de organisatie over het ge
heele land opbouwt. Een zekere plaatselijke
vrijheid moge geboden blijven, daartegen
over staat dat eenheid en samenwerking
primaire eischen zijn, wil het werk niet
vastloopen.
Langzamerhand heeft ook de rijksregeo-
ring ingezien, dat hier voor haar een
groolsche taak was weggelegd. Z,oo heeft
zich naast het particulier initiatief van
De provinciale Tuberculosevereoniging
en enkele plaatselijke vereeuigtngea in do
groote steden alle als onderdeel \ui
de N.C.V. treden organisecrend op. I ot r
hun organiscerende bemiddeling is het ge
heele land ia een groot aantal districten
verdeeld, in totaal thans dertig. Al deze
diensten worden door rijksgelden geëx
ploiteerd cn staan dus onder contröle van
den geneeskundigen hoofdinspecteur \an
de Volksgezondheid en zijn G inspecteurs.
Aan het hoofd van zulk een dislricts-
dienst staat een districtstuberculosearts,
die spreekuur houdt op zijn districtsbureau
en op kringbureaux, welke in diverse plaat
sen van zijn district zijn ingericht Deze
districtsarts is belast met de organisatie
van de tuberculobcsLrijcling in zijn district.
Hij doet mot behulp van districtshuis-
bezoeksters, het werk van de wijkverpleeg
sters controleeren, geeft zoo noodig een
opleidingscursus, weikt samen met Ra
don van Arbeid, en is nu ook belast met
de keuring van al het onderwijzend per
soneel t o.z. van tuberculose
Een ieder kan gratis op het bureau vol
ledig worden onderzocht. Algemeen on
derzoek, bloedonderzoek, Runt gen-onder
zoek en sputumonderzoek vallen natuur
lijk hieronder. Wordt tuberculose bij een
bepaalde persoon geconstateerd, dan wordt
geadviseerd t o.z. van de gewenschto be
handeling; do besmettingsbron wordt na
gegaan en een ieder die in contact is ge
weest met den lijder wordt uitgenoodigdi
zich eveneens te laten onderzoeken. Het
gezin komt onder deskundig toezicht; ti-
nancieelo steun wordt bevorderd, kortom,'
alles wordt in hot werk gesteld om zoo
doeltreffend moge kijk den patient behan
deld te krijgen, do omgeving te beveiligen
en eventueelo verdachten te ontdekken
Dezo districtsarts zal als regel geen be
handeling doen; dit vergemakkelijkt on
getwijfeld een goede samenwerking tus
schen hem en de overige artsen, liet, werk
van den dislrictstubeiculoseaits en zijn
staf wordt verlicht wanneer er goede wijk
verpleging is en wanneer eon behoorlijke
schoolartsondicnst medewerkt om do kin
deren to sortceren. Steeds meer wordt
het zwaartepunt van heel do bestrijding
verlegd naar do voorkoming van de eerste
besmetting. Zag men aanvankelijk vooral
de uitgesproken lijders de bureaux bezoe
ken, tegenwoordig tracht men vooral do
jeugd onder contröle te hijgen on die
patiënten onder toezicht lo krijgen, die
nog niet gestempeld zijn door het offi-
cicele étikot van de tuberculose,
I)e hoogo kosten.
Het spreekt van zelf, dat zulk eon wijd
vertakte organisatie groote sommen golds
opvordert. Een uitgebreid subsidiestelsel
van het rijk treedt hierin ordenend en red
dend op. Het is verheugend dat alom de
noodzakelijkheid erkend wordt deze finan-
cieele lasten zoo min mogelijk to be
knotten. Het zou trouwens van gevaarlijke
kortzichtigheid getuigen hier met een be
zuinigingsmes te gaan kappen en snoeien.
Elke gulden, welke men nu terugneemt,
dreigt een uitgave van een rijksdaalder in
de toekomst te worden. Juist in dezon tijd
vangrooten socialen nood dreigt ver
mindering van don weerstand tegen do
tuberculose. Wil men dus in de toekomst
niet opgeschrikt worden door plotselinge
vermeerdering van het aantal tuberculose
lijders en van db tuberculosesterfto, dan
is consequent voortgaan op den thans
met zooveel succes betreden weg dringend
noodzakelijk.
Pessimisten en twijfelaars z.ijn misschien
geneigd te meenon, dat het nuttig effect
niet evenredig zou zijn aan de gebrachte
financieelo offers. De cijfers spre'con ech
ter duidelijk een andere taal. D>e sterfte
aan tuberculose is immers zfeor duidelijk
en regelmatig gedaald. In 19 IS bedroeg
dit cijfer 20 per tienduizend. Dit was een
top, want in 1915 was dit cijfer ruim 14
per tienduizend; 't hing wel samen met
do moeilijkheden die het gevolg van den
wereldoorlog waren. In 1920 was dit ge'al
van 14 per 10 000 weer bijna bereikt en
sindsdien is het regelmatig gedaald tot
10 in 1925 en tot 5 per ÏO.GOO in 1933.
Dit cijfer bofeckent intusschen nog dat
in 1933 bijna 5000 menschen in Neder
land aan tuberculose stierven. Door moe
dig vol te houden zil dit cijfer zeker nog
aanzienlijk kannen verminderen en het
is dus de dure plicht van een ieder hier
toe alle krachten in te spa-men.
P. N. ST.
Planten die in do vacantia
nut mis op fïis gaan.
In den vjcuntiotyd g, au heel wat
plantjes op eeu veelal ongeschikter! lijc
en wjjzo verhuizen. Vooral z\j, die ecu
buiteulandscho reis maken, en van plan
ten houden, of althans moonen to houden
verzamelen met een ijver, een betere zaak
waardig, alles wat maar groen is en blooit
cn een boctje vroemd schijnt. Vaak brengt
men dan planton mode, die hier ook in
het wild groeien.
Hot komt mij wonscheljjk voor o-n ook
hierover eens te schrijven. AUerecisL kan
ik mjj zeer goed voorstellen, dat oeu
echte plantenliefhebber een vreemde en
mooie plant, die men op reis ergens ziet,
gaarne in zijn bezit heeft. Niet overal
is men in do gelegenheid ora door aan
koop of inilen in het bezit van liet ge-
,'cnschle to komen. Dit geldt vooral voor
in hel wild groeiende planten, en daar
bij bedenke men wel, dat veel elders in
het wild groeiende planten hier in do tui
nen worden aangeplant.
Nu wordt dezo wilde flora tegenwoor
dig in bepaalde streken van veel landen
van overheidswego beschermd. Dit is maar-
gelukkig, daar anders werkelijk zeldzaam
voorkomende soorien spoedig geheel zijn
uilgcroeid.
En kwam er van die meegebrachte plan
ten nu maar altijd wat terecht. In voel
gevallen sterven ze een ontijdige dood en
dit is geen wonder. Eoistens is' de Augus
tusmaand niet bizonder geschikt om veel
planten te verplanten. Daarbij komt nog
dat vooral dc bloeiende de aandacht trek
ken en juist voor doze is het al zeer
ongunstig. Ook mist men op rois zijnde
vrijwel altijd do gevenschte gereedschap
pen en een plantje met een kluitje uit
den grond te nemen alsmede liet ge
schikte materiaal om do plantjes in frisch
to houden en to vervoeren. Vaak ziet
men dan ook in bergstreken met een bi
zonder mooie flora als b.v. Zwitserland,
de uitgetrokken plantjes als verdroogde:
mummies langs don weg liggen of in do
hotels achter blijven. Wil men iets mede
nemen dan bepale men zich zc-oveel mo
gelijk lot zaden of kleine stekken, of
waar het zodenvormende plantjes zijn tot
een zeer klein stukje dat met een kluitjes
wordt opgenomen en zorgvuldig in mos
verpakt, opdat hot tijdens do reis niet kan
uitdrogen.
Bepaal u ook alleen tot die planten diet
uitgebloeid zijn. Wie geen of weinig plan
ten kent, doet, verstandiger met alles te
laten staan waar het staat en er ter plaatse
van to genieten. Vooral dezo laatste zijn
do echte natuurvrienden. A, G.
ZONDAG, 23 Augustus 1936.
Hilversum I, 1875 31.
8 35 VARA, 12 00 AVRO. 5 00 VARA,
G00 VPRO. 8.00 AVRO.
8.55 Gramofoon. 9 00 Po-dduivenber.,
tuinbouwpraatje. 9.30 Postduivenber.,
\iool en piano. 10,00 Voordracht. 10.15
Gramofoon. 10.30 VARA-Strijkorkest.
11.15 Voordracht. 11.30 Concert. 12.00
Omroeporkest. 1 15 Reportage schaak-
loumooi Nottingham. 1 30 „Chalk Farm
arap-
Booze boer; Wie heeft gezegd, dat u ln dit land kon picniceen?
zes spruitenLaat eens kijken. Nou, ik weet het
(Humorist)
afweer, Pietje zei het,
Nee, ik had mijn handboeien niet vergeten, inspecteur,
maar die Kerel is verkouden en Ik had geen zin om aange
stoken te worden. (Passing Show)
eens, is dat een manier om tegen een dame te spreken?
(Judge)
,3elde U meneer?"
ȣn....o ja, Hendrik. Mijn parapluis alsjeblieft.**
(London Opinion).
Build". 2.00 Boekbespreking, 2 V Luis-
lei.vitikenkuor A nsteiJani. 3,00 lieudi-rw
iie-orkcbt in m.v so h e 13') arnoH
foon en sportnieuws V.iB. 5,0.) Fan-<
lasia". 5,30 Spot uit e:uti i« 5."0 Sp jrfk
nieuws ANP, Hierna gin auaoou. tj ;)U
„Do vensters open", cau.,,-1 e. 6,30 Cu au
mofoon, 615 Kerk.dienst. 8.00 Berk In
ten ANP. 8,15 Govar. programma nun v,
Kovacs Lajos' orkest, de AVIlO-girfs;
en solisten. 9.00 Gramofoon, 9.15 Rev
sidenlic-orkest m.m.v, solist. 10,00 link?
diojoumaal. 10.15 Aoolian-orkest. ll.Oj
Berichten ANP. 11,10—12 00 Dansmu
ziek,
Hilversum 301 31.
8,30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO
5.00 NCRV. 7.45 KRO.
8.80 Morgenwijding. 9.30 Gramofoon.
9.0 Kerkdienst, Hierna gowijdo muziek.
12.15 Orkest. 1.00 Boekbespreking. T.2Q
3Ielodislen. 2.00 Gramofoon. 2.30 Sym
phonic-orkest. 3.15 Gramofoon. 3.20Con
cert. 4.15 Gramofoon. 4.30 Voor <Jej
zieken. 5.00 Gewijde muziek (gramo
foon). 5.50 Kerkdienst. Iliema gewijdq
muziek. 7.45 Gramofoon. 7.50 Causerie,
S.I0 Nieuwsberichten ANP on berichten,
8 20 Gramofoon. 8,30 Voordracht. 8,-Le
3Ielodisten. 9,10 Voordracht. 9.25 Gram
mofoon, 9.45 Orkest. 10.30 Nicuwsber,
ANP. 10.35 Gramofoon. 10.40 Epiloog.
1100'1130 Esperanto.
Droit wich, 1500 M.
12 50 Alt on cello. 1.20 Orkest. 2.20
Orkest. 3.05 Concert. -1.03 Gramofoon.
5.40 Strijkkwartet en solisten. 7.20Rami1
m.m.v. soiist. 9 20 Trio. 9. Orkest.
Radio Paris, 1648 31.
7.20 on 8.20 Gramofoon. il.20 Orkest.
12.20 Orgel. 1.20 Orkest. 3.05 Orkest.
5.20 Concert, 7.50 vZang. 1105—12.35
Dansmuziek.
Keulen, 436 M.
6.20 Concert. 10 50 Gramofoon. 12.2)
Orkest. 1.25 Hans Band's orkest. 2.20
Sclirammel-ensemblo en solisten.- 4.20
Orkest, vocaal sextet en solisten. 8.20i
Volksmuziek. 10.12,200 Kieinorkesl,
piano-duo en zang.
Brussel, 322 en 484 31.
322 M. (Vlaamsen programmal): 9,25
Gramofoon, Circa 1,50 SaJonorkest en
zang. 2.35 Dansorkest. 3.20 Gramofoon',
3.50 Orkest. 5.05 Gramofoon. 6 20 Dito.
7,20 Zang. 8.20 Populair concert. 9.20
Symphonieconcert. Ilierna dansmuziek,
11,5012,20 Gramofoon.
481 31. (Fransch programma)9.20 Gra
mofoon. 10,25 Orkest, 11.25 Gramofoon.
12.25 Salonorkest. 1.30 Dansorkest. Ca'.
2.20 Gramofoon. 2.50 Dito. 3 20 Orgel.
3.50 Gramofoon. 4,20 Populair cance.,.
5.20 Dansmuziek. 7.35 Gramofoon. 8.20
Salonorkost. 9.20 Symphonieconceiï.
Hierna tot 12.20 Gramofoon.
Dcutachlandsendcr, 1571 31.
8.20 Orkest, koor en solisten. 10.50 Mo-
zart-concert 11 2012.20 Kieinorkesl,
pianoduo en zang.
3IAANDAG, 24 Augustus 1936.
Hilversum I, 1873 31.
Algemeen programma, verzorgd doof
de xAVRO.
8 00 Gramofoon. 10.00 Morgenwijding on
gramofoon. 10 30 Octophonikers en voor
dracht. 12.00 Kovacs Lnjos. 1.3(jp gra
mofoon. 2 00 Symphonie-orkest eft. gra
mofoon. 4 00 Zigeunerinu/.iek. 4 45 Gra
mofoon. 5.30 De Vioiiers. 7.30 Vidol. 8.09
Berichten ANP. 8,10 Oporn. 9.00 Voor
dracht. 9,30 Opera-concert. 10.15 Dans
muziek. 10.45 Sohaakreportage uit Not
tingham. 11.00 Berichten ANP. 11.10
Dansmuziek. 11.4512.00 Orgel.
Hilversum II, 301 31.
NCRV-uilzending.
8.00 Schriftlezing. 8.159.30 Gramofoon-
10.30 Morgendienst. 11.00 Chr. Lectuur.
11,30—12.00 Gramofoon. 12.15 Gra.mo
foon. 12.30 Kamermuziekkwartet. 1.45
Gramofoon. 2,15 „Excelsioir". 2.45 Vaoi'
de keuken. 3.15—3.45 Concert cn gra
mofoon. 4.00 Bijbellezing. 5.00 Viool,
piano en gramofoon, 6.00 Gramofoon.
6.'30 Orgel. 7.00 Ned. Chr. Persbureau.
7.15 Concert. 7.45 Reportage. 8 00 Be
richten en gramofoon. 10.3011.30
Gramofoon en Schriftlezing.
Droitwicli, 1500 31.
11,05 Gramofoon. 11.50 Kwintet. 12.50
Orkest. 1 35 Oirgel. 2.20 Gramofoon. 2.50
Piano. 3.20 Kwintet. 4 20 Band. 5.05
Cello cn piano. 5,35 Octet. G.50 Dans
muziek. 7.50 Trio. 8.20 Variétö-orkest,
9.05 Sopraan en piano. 10 35 Orkest en
solist. 11.35 Grosvenor TIanse dance'
Band. 11.50—12.20 Dansmuziek.
Radio Paris, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gramofoon. 11.20 Kamer
orkest. 2.50 Gramofoon. 4.20 Symplte-
nic concert. 5.50 Kamerorkest. 9.05
Kwartet, zang en piano. 11.05—12.35
Dansmuziek.
Keulen, 456 31.
6.50 Orkest 12.20 Dito. 1.35 Symphonic
orkest. 2,35 Sehrammel-onsonible. 4.20
Orkest. 6,20 Orkest en solisten.
Brussel, 322 cu 484 M.
323 M. (Vlaarasch programma)12.20
Gramofoon. 12.50 Salonorkest. 1.30 Con
cert. 1.50—2.20 Gramofoon, B.20 Sa'om
orkost. 6 20 Gramofoon. 6.45 Concert
7.35 Gramofoon. 9.20 Omrocpsymphonie-
orkest. 11.00—12.20 Dansorkest.
.484 M. (Fransch programma,): 12 29 Gra
mofoon. 12.50 Concert. 1.30 Sa!on-o;-
kest. 1.50—2.20 Gramofoon. 9/20 Orkest.
11.0012.20 Dansorkest
Deutschlaudscnder, 1571 31.
8.30 Concert. 9.20 Gevarieerd program
ma. 10.50 Collo. 11.20—12.20 Klein-or
kest.
„Wat rijden a! dia menschen ge
vaar,ijk vandaag", dacht u immers
vanmiddag achter ho't stuur. (Hoe
zegt men dat ook wder van dien
splinter,dien balk en uw oog?...)
.-V ni
l - '7f„
Ir--
