Hl
Ifal
li
BESMETTELIJKE ZIEKTEN
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
binnenland
Verbetering van de outillage van
het reddingwezen.
LI
NAAR KREYMBORG
De voorrangswégen.
wmmm
mII
Een psychotechnische tentoon
stelling.
om 'n Waarborg-jas
23.- 26.s0 29.50
36.50 42.- enz.
17.50 19.75
M At
Ai
m
wLh i
Kunst en Wetenschap
De prijzen der levensmiddelen.
Epidemïën behooren tot het verleden.
De strijd tegen bacteriën.1
ICerk en School
OKU
VRIJDAG, 6 NOV, 1936. No. 21400.
Prins Bernhard bij minister Colijn.
Gistermiddag hooit Prins Bomhard van
Lippo Biosterfeld een bedoek gebracht aan
den minister-president, <3r II. Colijn Da
Prins arriveerde enkele minuten voor drie
our in een hof auto voor het departe
ment van koloniën, in gezelschap van zijn
secictaiis, jhr ir. Roeil. Z. D. II. werd
bij don ingang yam het departement ont
vangen. door don secretaris-generaal, jhr.
mr. E, A. W. Six, die den Prins naar
boven geleidde
Minister Colijn ontving Prins Bomhard'
in. zijn woikkamer. Bij het onderhoud lus*
schen den Prins en den minister-president
was geen der andere hoeren aanwezig.
Het bezoek van den Prins aan het depar
tement van koloniën was allengs in de
stad bekend geworden. Toen de Prins om
3 uur arriveerde, kon dit nog vrijwel on
opgemerkt geschieden, doch na een half
uur stond reeds een dichte menschen-
menigto op het plein, om hot oogonblik,
dat de Prins het ministerie zou verla
ten/ af Ito wachten, T
Het onderhoud,- dat Prins Bomhard met
minister Colijn had, duurde tot even over
half vjjf, waarna beiden zich naar den
uitgang van hot ministeriegebouw bega
ven, waar do hofauto gereed1 stond om
den Prins naar het departement van justi
tie te brengen.
Minister Colijn begeleiddePrins Bom
bard tot aan don uitgang
Een dichte mensohenmohtigle was op het
plein verzameld om een glimp van den
toek'omstigen Prinsgemaal op te vangen.
Op hot departement van justitie weid
Z. I). H, Prins Bernhard ontvangen door
den secretai is-gen eraal mr. J. P de
Meyere, die den Prins bij minister Van
Schaik binnenleidde.
liet onderhoud, dat de Prins met den
minister had, duurde ongeveer een half
uur en was om 5 uui geëindigd Mr.
van Schaik begeleidde toen Prms Bom
hard en ir. Roe'J tot aan den uitgang
van het departeVmtsgebomv, waar de beide
laatsten in de hof-auto plaats namen en
naar het Koordeinde terugreden
a
Nieuw bootenhuis te ïJrauidcn
Het reddingwezon te fJmuiden kan thans
op oen uitrusting bogen, welke aan de
hoogsto eischen voldoet
Benoorden de pieren dost de motor
reddingboot Barend van. Spreekens dienst;
in def haven iïgt de "KeeltjeJacóha "op
wacht en bezuiden de pieren kreeg gis
teren de nieuwe motorstrandreddingboot,
welke den naam van den eersten voor
zitter der Noord- en Zuid-Hollandsche red
dingmaatschappij, jhr. H. J Ortt draagt,
een modern bóetenhuis.
In vol vertrouwen in het plaatselijk
comité te IJmuiden en haar voorzitter,
dr, R. Ruften, droeg de voorzitter der
roddingsmaatscliappij, P. E Tegelberg, het
nieuwe bootenhuis over on sprak daarbij
tevens do hoop uit, dat schipper Wester-
wal en zijn mannen plezier van de boot
zullen beleven. Dit overdrachtspeechje was
den voorzitter een welkome gelegenheid
terloops zijn verdriet erover uit te spreken,
dat de reddingmaatschappijen voor de
doode-hand-ljelasting worden aangeslagen.
De bedoeling van regcering on parlement
kan dit nooit geweest zijn.
Dr. R Rutten, die namens het plaatselijk
comilé het bootenhuis aanvaardde, noem-
do do moderniseermg van'het reddingwe
zen een vermeerdering van do veiligheid
der redders, d'ic thans niet meer aan do
groote risico's behoeven bloot te staan,
welke vroeger aan hun werk verbonden
waren.
Voor de demonstratie mot do „Jhr II
J. Drtt, d'ie daarop volgde, leende het
weer zich uitstekend Er stond een flinke
bries, dao de boot, toen zij van haar on
derstel in zee was gelaten, natuurgetrouw
in do branding deed' dobberen en stampen,
zoodat het werkelijk leek op een echte
reddingboot, op weg naar de Nee! Ij e Ja-
coba, welke voor deze gelegenheid de
rol van hulpbehoevende speelde en nood
seinen gaf.
De demonstratie slaagde in alle op
zichten.
Van 25 November tot 1 De
cember.
Het departement "s-Giaveahnge van do
Maatschappij voor Nijverheid en Handel,
organiseert Van 25 November tot 1 De'
comber a.s. in de voormalige II. B S. aan
het Blrjenburg te Den Uaag een. psychotech
nische tentoonstelling
Doel van deze expositie is, een overzicht
to geven ran wat er m Nederland op ve
lerlei gebied door invoering van psycho
technische melhodm is bereikt.
Twee conflicten in de textiel
industrie.
De rijksbemiddelaar m het derde district,
prof. mr, A. 0. Joseplms Jitta, heeft aan
partijen, betrokken bij een conflict bij do
N. V. Textielmaalschappij voorheen L. van
Heek en Zoon te Losser en bij de NV.
Van' Heek en Co., te Enschede, om inlich
tingen gevraagd.
't Is alles Waarborg-
klee-ding wat men bij
Kreymborg vraagt. De
Waarborg-jas is in de
mode bij ieder die graag
'n mooie jas wil hebben.
Heeft U de nieuwste
modellen al gezien 1
En de bekende lage
Waarborg-prijzenl
De moeite waardl
Waarborg-jassen
Populaire jassen
9.75 12 30 14.73
He aanduiding.
Nu hetlang .verbeide, begrip voorrangs-
weg op papier zijn intrede in onze ver-
keerswetgeving heeft gemaakt, is het geen
wonder dat in verkoetekriögen allerwege be
langstelling bestaat voor de vraag hoe de
uitvoering in do practijk zal geschieden
Naar de meening van den A N.W.B. moet
do nieuwe regeling als een zeer belang
rijke veiligheidsmaatregel worden be
schouwd-en daarom is het van belang te
achten, datde aanwijzing en aanduiding
van vooxrangswegen „Zoo spoedig moge
lijk plaats hoeft.-,
Daarbij lijkt het 'tf meest doelmatige,
dat begonnen wordt met de hoofdwegen
voor doorgaand verkeer.» Reeds thans zyn
velen geneigd aan het' verkeer daarop
voorrang te verleenen pp een overgang tot
de wettelijke verplichting om dit te doen
zal waarschijnlijk met Weinig moeilijkhe
den gepaard gaan. Deweggebruikers loe
ren zoo op de meest logische wijze do
beteekenis van den omgekeerden drielio >k
met rooden rand, terwijl de kans op on
gelukken tot een minimum beperkt wordt
Uit den. aard der zaak zou een deTgehjke
aanduiding over het gelieele land verspreid
moeten plaats hebben/ opdat alle wegge
bruikers in de gelegenheid zijn zich onge
veer gelijktijdig met het;begrip voorrangs-
weg vertrouwd te maken.
Deze regeling zou tekens het voordeel
hebben dat liet doorgaande verkeer direct
ten volle van de nieuwe regeling profijl
trok. i
De A.N.WB. heeft dit standpunt in een
adres aan den minister van -waterstaat uit
eengezet en zijne excellentie verzocht een
'spoedige aanwijzing als voonangsweg van
alle wegen op het rijkswegenplan te wit-,
len bevorderen.
n t vv/
Prins Bernhard lieeft gistermiddag op het departement van koloniën in Den
Haag een onderhoud gehad met minister-president dr. H. Colijn. De Prins
- verlaat het departement.
Opera Italians.
Morgen zal de N.V. Itahaansclie Opera
in don Grootea Schouwbuig te Rotterdam
een opvoering geven vain Verdi's „La Tra-
viata".
Een stijging met 1.02 pCt
sinds 26 September.
Het secretariaat van dim Cenkraton Bond
'van Neded. Verbruikscoöperaties schrijft
ons-
Uit de gegevens, die het economisch
bureau van den Bond ,over de prijzen
van 25 levensmiddelen wan 18 coöpera
ties ontving, blijkt,- dat* de prijzen van
deze artikelen, vergeleken mot die van
24 September 1936, met 1.02 pCt. zijln
gestegen.
Vooral bij bruine bponen, gnosmeel,
Goudscbe kaas en eieren was de prijsstij
ging vrij sterk. Ook'"de /prijzen van grau
we erwten, vermicelli;" tarwebloem en zach
te zeep ondergingen eStuge verhoog mg.
Gelijk of 'nagenoeg gelijk blown daaren
tegen - do,.y rijzen. van brood, oapucijjiiers,*
groon'e,;erwtenJiavermou t, Gtisawl-pood©!*,'
jam, rijst,""boter, margarine, slaolie, bak
en braadvet, suiker, vlokkenzeep en
xdeesch.
De gemiddelde prijsstijging voor de ge
lieele partij artikelen wordt steeds groote-
vergeleken met de prijzen van 24 Septem
ber. Voor de opeenvolgende weken was
deze stijging nl. 0.18 pCt, 0 27 pCt., 058
pCt,, 0.85 pCt. en voor do laatste week
1.02 pCt.
Toen ik ©enigen tijd geleden oem xvande-1
ling door Amsterdam maakte, werd op
een gegeven oogenhhk mijn oog getrof
fen door een opwekking, op een der open
bare aanplakzuilen geplaatst, zich legen
diphtheric te doen inenten.
Een dergelijke opwekking en aanmoedi
ging bewijst opnieuw, hoezeer de genees
kunde in andoro banen is gekomen 11a
de velo groote ontdekkingen van de afge-
loopen vijftig jaren. liet gebied van do
besmettelijke ziekten is hierin met achter
gebleven. Dit is van bizonder gioote be
teekenis, omdat in vroeger eeuwen het
sterven tengevolge van oen besmettelijke
ziekte oen angstwekkend1 groote plaats in
nam in do lijst van doodsooorzakon. Ver
schillende groote epidemiecn hebben in
liet vcilcden de bevolking geteisterd on
gedecimeerd en zoolang als omtrent de
oorzaken van hot optreden der pestilenties
nog zoo ontzettend weinig bekend was,
is hot verklaarbaar, dat men oen epidemie
van een of andere besmeltehjke ziekte als
een onontkoombaar noodlot aanvaardde.
Trouwens, dat gevoel hebben wij zie
b.v. de groote griepepidemie van 1918
nog niet golieel overwonnen, al zijn or
dan ook groote vorderingen op dit gebied
te boeken.
De oorzaak.
De alles beheers diende factor in deze
is de ontdekking van microscopisch klein©
levende ziektekiemen als oorzaak van ,de
besmettelijke ziekten; dfeze kunnen zoo
wel uit het plantenrijk als uit het dieren
rijk afkomstig zijn. In het eerste geval be
hooren ze meestal tot de splijtzwammen
en vatten wij ze samen onder liet begrip
„bacterie"; in het tweede geval worden
ze meestal ingedeeld bij die „protozoen";
een derde groep behoort tot die „schim
mels".
Van lang niet alle ziekten, die wij als
oen infectieziekte beschouwen is do oor
zakelijke levende ziektekiem thans bekend.
Terecht mag dan de viaag worden gesteld
of wij hierbij hot recht hebben toch met
groote stelligheid van een besmettelijke
ziekte te spreken. Dit mag zeer zekei ge
schieden, aangezien zulke ziekten overi
gens aan alle cischcn voldoen, welke men
aan liet begrip „infectieziekte" mag vast-
knoopen. Een van de belangrijkste oiscliem
in deze is'de overdiaagbaarheid direct
of indirect van persoon op persoon.
Deze besioattuigswijze kan slechts begre
pen worden warmoe? er iets levends wordt
overgebracht, dat m de besmette persoon
zich weer kan vermeerderen en stoffen
kan brongen, die ziekmakende eigenschap
pen bezitten. Indien er bijv. een dood ver
gif werd1 overgebiacht zou zulk een stof
al spoedig in dusdanig verdunde oplossing
komen, dat er geen gevaar meer van to
duchten zou zijn.
Verschillende nieuwere onderzoekingen
hebben wel mot voldoende zekerheid aan
getoond, dat do ziektekiem van sommig©
infectieziekten veel ktemer is, dan de toeh
reeds zoo uiterst kleine bacteriën. Men
kan b.v. een suspensio van bactenon fil-
treeren d'oor een speciaal hioivoor gecon
strueerd apparaat en houdt dan de bacte
riën achter, ma.w. ze gaan niet mede
over in het filtraat. Zulk een filtraat moet
dus andere eigenschappen hebben als d©
bac tenensuspensie.
Voor sommige besmettelijke ziekten nu,
waarvan men de ziektekiem nog met kent,
doch die men aanwezig acht in bepaalde
vloeistoffen, blijven de ziekteverwekken
de eigenschappen aanwezig in zulk een
fdtraat. Dan moet de ziektekiem dus mode
liet filter gepasseerd zijn. Dit kan sleclits,
wanneer deze ziektekiem veel klemer is
dan de bacteriën. Zulk oen ziektekiem
noemt men een „ultravirus". Het gaat er
steeds meer op lijken alsof do kleinst
denkbare levende ziektekiem nauwelijks
meer als een afgeronde hoeveelheid slof
kan worden beschouwd. Evenals in de na
tuurkunde langzamerhand de begrippen
massa cn energie in elkaar over' sfehijnen
te willen gaan, gaan in de biologie in den
meest primitieven beginvorm do begrippen
leven en stof in elkaar* over of laten ze
elkaar los.' We zullen ons hier niet ver
der in verdiepen, doch nu eens nagaan
hoe levende ziektekiemen ons ziek kun
nen maken en welke onze middelen van
verweer zijn.
Ziektevcrw ckkcnde bacteriën.
t De -eerste voorsvaarde waaraan moet zijn
voldaan is dat ziekteverwekkende bacte
riën binnen in ons lichaam dringen, d.sv.z.
zich in emiusschen onze lichaamscellen
gaan nestelen. Een volmaakt gave huid
of sljjmvlïesbekleed 1 ng sluit besmetting uit,
m a w. ergens in onze huid of het slijm
vlies b.v. van ,onze luchtwegen of maag-
darmkanaal moet een wondje zijn, waar
langs een invasie mogelijk is. Hebben de
levende ziektekiemen zich aldus ergens ge
nesteld, dan vermeerderen ze zich er, voe
den ze zich en scheiden ze stofwisselings
producten af, die in ons lichaam woiden
opgenomen en er als gifstoffen circuleeren.
Deze stoffen noemen xvij de taxinen Het
aantal en de meer of mindere kwaadaar
digheid, d.i. de virulentie, dier ziekte
kiemen spelen om begrijpelijke redenen
oen© rol bij de hoeveelheid toxmen en
dus ook bij de kans om meer of minder
ernstig ""ziek lp vonten.
-C 1 net verweer.
Ons -iicuaa
zonder slag of "sCOdt "gdwonnèm' Er treden
reacties op in velerlei vorm. De witte
bloedlichaampjes verzamelen zich in hel
bedreigde, gebied en vermoei deren zich
meestal snel in aantal. Zij binden den
strijd aan, dooden de bacteriën en eten ze
op, ten koste van hun eigen leven. Boven
dien tracht het lichaam zich van de ziekte
kiemen te ontdoen langs de uitvoerwegen
waarover het zieke gebied beschikt. Zit
de zieke liaard b.v. in de longen, dan gaat
men hoesten en word'l op deze wijze een
poot aantal baetenen vei wijden!
V-erd'ei Lr-ecdt er lemperaluursvetihooging
op. De meeste ziekteverwekkers zijn daar
zeer gevoelig voor en komen door dezen
koortstoestand m minder goede levensom
standigheden. Dit is dan ook de hoofd
reden, waarom men koorts veel nundor
snel bestrijdt met koortsweiendo middelen,
dan vroeger bel geval placht te zijn.
Ten slotte vormt het lichaam legenstof-
fen tegen de gifstoffen der baetenen Deze
auütounen spelen een zeer special© en
belangrijke rol. Bij een bepaald toxino van
oen bepaalde ziekte behoort een zeer spe
cifiek anhtoxine, dat dus waardeloos is
111 den strijd tegen do loxinen van een
andere besmettelijke ziekte. Toxino en an-
titoxino bobooien bij elkaar als een slot
en een sleutel.
Immuniteit.
In hoevcrie ons lichaam succesrijk strij
den zal of met, wordt ook dooi factoren
beheerschl als weerstand cn gestel. Een
oud eivaimgsfeit loeit, dat voou verschil
lende besmettelijke ziekten de regel bestaat,
dat men na deze ziekte te hebban door
gemaakt, met weer opnieuw ziek kan wor
den Een eventueel nieuwe besmetting zet
dus niet door. Zulk een persoon is nu
onvatbaar of immuun gewonden D© stu
dio van deze immuniteit heeft tot zeer
merkwaardige piaclische toepassingen go-
leid1. De besmettelijke keelontsteking, be
kend onder den naam van diphthene heeft
op dit punt de langste historie. Do naam,
aan het Gneksch ontleend, geeft aan, dat
er bij deze ziekte membranen worden ge
vormd'. Deze ontslaan op de aangetaste
slijmvliezen van de luchtwegen en zijn
oa. soms aanleiding lot het plotseling op
treden van benauwdheid en stikkingsge-
vaar waarvoor dan soms onmiddellijk ope
ratief optreden noodzakelijk is,
In deze membranen vond in 1883 Klebs
den ziekteverwekker. Deze dipbtheriebacil-
len werden in 1884 door Loftier op spe
ciale voedingsbodems gekweekt. Op deze
ontdekkingen in Duitschland bleef Frank-
njk het antwoord niet schuldig. Roux en
Yersin hebben uit bacilleneultures de gif-
sloffen, de toxinen dus, weten af te schei
den. Voor de behandeling van de zieken
meestal kinderen is de bereiding cn
beschikbaarstelling van anlitoxincn van het
Prof, dr. Willem Mengelberg vloog
gisteren van Londen, waar hij liet B. B.
C, orkest dirigeerde, naar Berlijn om
daar niet de Pliilharmonie te conccr-
j». lecreu.' De dirigent tijdens.de tusschen-
landing op Schiphol.
allergrootste belang geworden. Hieraan is
de naam van Von Bebrmg verbonden Men
kan paarden inspuiten met stijgende hoe
veelheden diphlhcne-loximen. Hierop rea-
goeren d'eze dieren met de vorming van
groote hoeveelheden antiloxinem. Deze be
vind en zich in liet bloed en hieruit maakt
men nu hot z.g.
anlidiphthericserura.
Ileoft men nu oen patient mot diphthe
ric dan verlicht men zijn strijd ertegen
door de inspuiting van dit serum. Het
slachtoffer behoeft dus niet uitsluitend
meer te verhouwen op eigen kracht en
op de aniitoxinen, welke zijn eigen lichaam
nog moot gaan producoeren, doch krijgt
op deze wijze oen groote hoeveelheid anli
toxincn lor beschikking. De eerste suc
cesvolle inspuitingen met dit genezing
brengend serum anlidiphtherilicum da-
toeren reeds uit de negentiger jaren. Na
tuurlijk Hooft d'eze methode verzet ontlokt
cn waren er sceptici, die do waarde er
van in twijfel trokken of zelfs betwistten.
Een onbevooroordeeld beschouwer van
dezen tij I twijfelt niet meer, en deze the
rapeutische behandeling vindt dan ook al-
gemoeno toepassing, liet aantal gevallen
wam in do bovengenoemde spoedoperatie
nog noodzakelijk is, is zeer sloffe afgeno
men Hel is nog niet afdoende bewezen,
dal dit ook gevolg zou zijn van de/c serum
behandeling Ilel is ook mogelijk, dat an-
dcic faclorcn er toe hebben bijgedragen,
dal de kwaadaardigheid der infectie, tijde
lijk of blijvend is afgenomen. Er zijn zeHs
aanduidingen m deze richling. Soms treedt
ineens oen epidemie op, waarbij hel aan
tal sterfgevallen en gevallen waarin de
operatie de tracheotomie noolig is
ondanks scrutnbohandeling, plolseling op
vallend groot is. Het moot, onafhankelijk
van do erkenning van dit feit, mlussclien
toch wel als een onjuistheid worden be
schouwd, diphtheric to willen behandelen
zonder van hot sorum gebruik te maken.
Voorkomen is beter dan gene/en
P, N, N.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Zevenhoven, it. S. Bij'.sma,
hiT.pprcd te Velp; te Wyekel (Fr j, Cr.
J. Hintzberger, cantl., te Utrecht.
Bedankt voor Oo'.lgensplaal, ds. T. v.
d. Ilee, te Polsbroek en Chst; voor
Wieringcrmcer, G. J. Ifintzheigor, ca ml,
te Utrecht
Clir. Gercf. Kerk.
Beroepen te Snoek, ds. M W Xieuwen-
hui?.e, te Fianekor.
Gercf, Gemeenten.
Bedankt voor Aagtekcike Ooslkape'le, ds,
M. Heikoop, to Utreelit.
