1 m 1 ill «1 Dr. Abraham Kuyper 1® i-#: fwBM BLAD SCHIEDAMSCHE COURANT I ëmm §|k m Hotelbediende aangehouden Inval in een speelhol iff ÏÏ0 pi IIÉ- 13 WM ml mn mM Hl Zijn levensloop. Een heftig temperament. De man van de scherpe scheidingslijn. Het neo-calvinisme. Na 1905 in de schaduw. Staat smcih,theoloo(/,partij leider, sociaal werker en journalist. BINNENLAND ..'CSemengd üieuiws Jacht in, moeilijkheden i 5" -te -I •Éi/ lij/ Ü- h /I - ite i -■ Bij gemis aan hisloriscli perspectief komt mon. iiiiet licht tol een juist ofrechtvaar dig oordeel. Het levenswerk van cén slants' man, die zijri levenswerk-nógslechts, be trekkelijk kort geleden' afsloot,' wórdt ges- woon I ijk gemeten met maatstaven, idio aan do subjectiviteit van' onze huidige polili<> fco éii sociale bewogenheid zijn ontleend. Dit bezwaar klemt lo meer bij do horden- king van eon figuur, die door religieuze bezieling cn oen ongewoon heftig tempe rament sterk van de'meeste,zijner tijdge- nooton-afwijkt. /-Korte levensschets. .Wie de moeilijkheden uit den weg wil gaan-, kaïn zich beperken tot do opsom ming van de data, die men in iedere J' Kuyper-biographie kan vinden. Abraham Kuyper werd als zoon van oen predikant den 29sten October 1837 een eeuw - geledente Maassluis geboren. Hij bracht iljn.jongensjaren door te Middelburg, waar Zijn vader in 1841 werd beroepen. Iii 1849 verhuisde het gezin Kuyper naar Leiden, waar do jeugdige Bram hét gymnasium be: zocht en waar-hij in 1855 aan do Uni-' vórsiteit als student in 'dé* lettewnvén 'dé th'oologie ;werd. ingeschreven. In 1862 pro- moveerdo Kuyper tot doctor in de theolo gie en in 1863 begon zijn loopbaan als predikant' té Bcésd. Ecnige jaren later vestigde li ij zich te Utrecht en in 1870 völgdc een beroep naar Amsterdam. Vooral in zijn Amstórdamschénfijd be gon Kuyper -. een merkwaardige activiteit to onlplooien. Hij was met hart. en ziel predikant, maar vond tegelijkertijd gèlegen- heidd om veel en inüausief te studecron. Bovendien, trok dó politiek, sedert zijn kennismaking met Groen van Prinslcrer, hem steeds méér. aan. Reeds toen stond hem liet ideaal "van een. christelijk-socialo politiék:- als noodzakelijk gevolg valn. een calvinistische. maatschappijbeschouwing' - voor óogon. Men begreep hem. niet altijd, 'doch sedert KiiypeT in i872 hoofdredacteur was- geworden'; van hét nteuw:opgerichto dagblad „Be Standaard", vond--hij ruim schoots-gelegenheid...zijn inzicht te verde digen; yin enkele - jaren werd -Kuyper, of men hét ';met";zijn';opvattm'gen oens"vas of niet, algemeen als odn van onze meest éminente jOurnMislén.Iteschouwcl. 1 Do verkiezingen van ,1873 'brachtén. Kuyr; per in de Tweede Kamer. - Bij de. oprich ting van. de Vrije Universiteit te Amster dam speelde, hij leen groote rol en in 1.880 begoni hij aan deze stichting zijn colleges als hoogleeraar in de theologie. Beperken wij ons tot do belangrijkste data/ dan vormt 1886, het jaar waarin de Gerefor meerde kerken met de Hervormde Synode braken, een hoogtepunt van Kuyper's car rière. Later voerde de politiek hem weer naar Dén Haag terug, totdat eindelijk do verkiezingen' van 1901 do kroon op het - werk zetten: Kuyper trad op als kabinets- forrhatéur en leidde vain 1901 tot 1905 hot coalitiekabinet, dat eon bizondero plaats in onze staatkundige geschiedenis inneemt. Door verschillende omstandigheden heeft Kuyper niet meer voor een tweede koer 'één ministerzetel bezet, al bleef zijn in- vlood in de anti-revolutionaire partij groot; terwijl hij door zijn ervaring, zijn .-kennis én journalistieke strijdvaardigheid ook hui- ton dim kring vgp zijn geestverwanten'. ontzag inboezemde!, t 'q .aHeftig debater. e r'-ïrfüfr?*- geheél genomen .een brilian- ié''Carrière, dus; Doch er .'zijn 'staatslie- ..f'.:^den;.die ;in; liuii loopbaan: niet. voörfAliraz l i i .Hiim K uyp'èr onderdoen.Wanneer wij1', er -' '^^'..A^énschap/ van irilléti te góyeh- wat Kuyper voor óns land is 'geweest, móéten Wij ons dc geheele persoonlijkheid1 on zijd levenswerk voor don. geest halons en daar mede beginnen de moeilijkheden van de historische beeldvorming. Kuyper's lieftig temperament heeft hem menigmaal parten gespeeld. Hij1; konscherpi uitvallen en menigcir tegenstander hoéft hij persoonlijk gegriefd zander dal het be lang der zaak waarover de discussie liep ;n daardoor ook maar eenigermate. word ge- - diend. Gedurende 'de jaren van .Kuyper's Kamerlidmaatschapdiing'er somsinde Ka mer een geladen atmosfeer - doof dofel-- beid van de debatten, waaraan Kuyper deelnam. Vooral wanneer Kuyper 'en Troel- 'Sta'hun; scherpste- pijlen op elkander richt- ten, werd-,een-'dramatische spanning be, reikt, iwelke-wij, tegeuwpordig; iiv ónzeKa- nier niet meer, kennen. te - Dó'antithese.' Men heeft Kuyper vaak verweten, dat inj bij iédere gelegenheid- liet /olie licht liet vallen op „do antithese'', do scheids lijn' tiissclien 'het kerkelijk en liet"onkerke lijk Nederland.Maar kon mon .anders van hem verwachten? Uit dé volheid1 van zijn har 9tcrk ^H'inistisch geloof welde rijn vijund- it-i °P jc80ns a' wat hom onchristelijk t Inck. Voor den Calvinist vormen staat erl maatschappij een christelijke- levensge meenschap, waarin icdero- ware' geloóvigo ter eerè 'Góds 'met' inzet, van. 'alle krachten werkzaam moot. zijn. Hét gelóóf slaat hui- ton. en bóven icilcfo.intellectualistische dis cussie.: Aan do linkerzijde tooiido men ech ter steeds de neiging Kuypér's'. op vallingen met bepaalde argumenten to bestoken. Do politieke constellatie,bijvoorbeeld bij de beraadslagingen' over de liberale school wet van 1878, was dikwijls zoo, dat Kuy per c.s. geheel in het defensief werden gedreven/ Onder zulke omstandigheden kon Kuyper toornen' als een oud-teslamentischo profeet," zoodat'soms de. gematigden onder zijn geloofsgcnooten bedenkelijk opkeken! Koning Willem III toonde zich meermalen onlstcmd dóór. Kuyper's strijdlust. Toen dc Kamers de liberale schoolwet van 1878 hadden' aangenomen- - werdeen algemecne petiticbeweging; in' kerkelijke kringen ge organiseerd. Do Koning toonde zich be reid op Het Loo een deputatie/ welke hem een smeekschrift zou kamen aanbieden, tc ontvangen „behalve mijnheer Kuy per". Wij kunnen nu achteraf wel erkennen, dat .de strijd-YÓordc.Tedil-en van hel bizon, d eron d e rwijs deen vorm ijdel ijke consequen tie; was'- van 'dé "geloofsóvërfuigiiig' van' dë meerderheid van - het* wolk. Van liberale zijde /héeft;ihën' zich"; wél 'eens te; veel 'op het standpunt gesteld .^—'daarin van Thor- lie'eke's'brcedèvisie afvvijkend dat alleen bet godsdienstloos openbaar onderwijs prin cipieel in overeenstemming was met liet karakter van den staat. Wenscüit men ech ter democratic, dan; kan men den' wil valn een christelijke meerderheid, voor zoover deze het tolcranfiebeginsel erkent, niet. rié- gèeron. Kuyper heeft liet örisieüjk stand punt schitterend verdedigd,' Zijn groplo ver- diénste'is. geweest, dat hij vooral.^.voor de liniverseele be'celeenis van de calvinislischc .wereldbeschomving wqer respect heeft kun nen afdwingen in een tijd van relaliveeiing van alle. waarden.Onjuist is liet om hi-er- legeho'ver het oude argument te plaatsen, 'dat .godsdienst en politiek, gescheiden iricö-' leb lilijVen.'! I)c Galviriis'lisrlic wereldke- schouwing.,. Kuypérsynéo-cal vin isme :st:og vel-uit -bo- veii'- vadérlandscli--politiek- -en. theologisch krakeel. Zijn i nlerpfctatie van hétC'aïvi'- nisinël■pnTz'ijn,; jópyattirigen-; over, dé Uiëtce- kéni&c" van' llezó': "ïvëieldbéschuiving'. vóór den módemen tijd, trókken tot v-er buiten onze' grenzen -dé aandacht. 'In 1896,werd. Kuyper tot "dpetóf'honoris causa van de Princ'etón-Umversitèït benoemd' en twee.jaar later trok,bij naar de .Vereenigde; Staten tot bet houden van een. aantal lezingen Zijn „Stone-lectures", zijn in vcrechülondé talen vertaald en gelden nog steeds als oen der bondigste cn gloed rijks te samenvattin gen van liet calvinistisch geloof. Kuyper als minister. Als 'minister van binnenlandséhe zulken heeft Kuyper veel en belangrijk werk ver richt. Zijn wetgevende arbeid is echter over schaduwd door de ernstige conflicten in het veelbewogen jaar 1903 toen de spoor- wegslakingcn ons land in een peri'odo van sociale onrust stortten. De krachtige wijze, waaropKuyper.de stakers bestreed, heeft groote -beroering verwekt. Ook op; dit punt d'wingt de tijd ens lot het herzien van anzc opvattingen. Eerst de -na-oorlogsjaren heb ben ons goloerd', dat een staking, speciaal in- de openbare diensten, een revolutio naire aolie kan zijn, die de openbare orde ernslig in gevaar brengt. Het recht vkin ide Overheid om 'met- allé:middelen, die": haar ten' dienste" staan fc-gcn dergelijke orde- vëfstonngeh"op te treden', wördt thans meer, algemeen-erkend danin 1903, doen vélen Kuypers :"anti-stakingswct nog.- als ;een ein- duldhare vbreuk -op „de vnjlieid'' be 'schouwden/' 'Dé mijn van -dc /„kleino'; 1 uydén".' De scherpe aanvallen van arbeidersz.ijtle hebben Kuyper sams ernslig- gegriefd.-Hij was immers een der eersten hier Ie lande, die - dc diepte van het sociale vraagstuk wist le peilen. Lang voor er, oen: socia listische party bestond kwani tiij in de Kamer, op voor „de rechispósitie van den arbeid" en hij kon het conservatisme vaii bepaalde kapilaatkrachligé "'groepen liekë- len op -een wijze, die de tegenpartij lang lieugde. Merkwaardig was zijn lalcnt om steeds uitdrukkingen en termen tc vin don, die ats - gevleugelde woorden jarenlang in do pers opgeld déden. .Hij - vertoonde deze gave zoowel - in zijn som-s' schitterend geïmproviseerde, redevoeringen als in zijn snel neergeschreven hoofclarlikelen voor ,.I)-o Standaard" Kuyper en' dct joui-nalistiek. Gedurende de jaren van zijnvoorzit terschap yah'don Ned.Journalisténkririg kwam hij meer dan daarvoor-met bekende journalisten van andere geloofsovertuiging dan dc zijne, in aanraking. Door dit per soonlijk contact is veel misverstand uit den weg geruimd. Geleidelijk' begon men oog te -krijgen, voor de merkwaardige kwa liteiten van Kuyper's groote figuur. Staats man, theoloog, partijleider,: sociaal werker en groot journalist, verccnigdp hij een aantal eigenschappen in zich/ die vriend cn -vijand verbaasden, soms tot verzet prikkelden, doch nooit iemand onvefsdljilljg lielen. In menig opzicht was hij grcolér dan dc 'partyverdeeldheid' van ons kalme vaderland kan verdragen. Nog steeds is 'het niet duidelijk waarom Kuyper. na zijn verkiezingsnederlaag van 1905 zoo in de schaduw bleef. Het materiaal voor een volledige, diep-graveride biographic is nog niel voorhanden. Do geschriften van par tij-- en gcloofsgenoóten laten ons over menige kkwestie van beteekénis in het onzekere. Do schoolstrijd werd voortgezet ook zonder Kuyper's leiding en do coali tie betrad andere banen dan de oude staatsman in zijn laatste levensjaren had verwacht. Geleidelijk kwam do eenzaam heid, oni hem hoen./De oude-medestrijders waren', voor hot meerendeel gestorven. Het drong in de laatstejaren van liet oor logstijdperk ternauwernood tot vele Neder landers door, dat de oude staatsman zijn beslaan nog rekte. Het. gebeurt niet 'dikwijls dat iemand reeds tijdens zijn leven.een legendarische figuur wordt. Eerst bij hot bericht van zijn overlijden, 8 November 1920, leefde dc belangstelling^ op, zooals wij ons ook thans, honderd jaar na de geboorte van Abraham Kuyper, -weer rekenschap trach ten te geven van. de weergalooze activi teit van een onzer groote mannen. Dr. I'. J. lïouman. Gecondenseerde melk naar Palestina. Do rcgéerlngspersdienst meldt: Blijkens van den handelswaarnemer voor Nederland in Palestina ontvangen telegra fisch- bericht zijn'1'verscheidene, si'nds 1 October j.l. in Paleistina ingevoerde zen dingen gecondenseerde melk niet ia over eenstemming" met werkinggetreden de óp dieri datum in -nieuwe samenslellirigs- en elikèttéeiings^oörschrifton, /waarover reeds werd bericht-üvde dagelijksclie mede-; doelingen - van/d-im'-.economisëhön voorlich tingsdienst van 24 Juni en 11 Augustus j.l. het niet-opvolgen'van deze voorschrif ten heeft weigering der zendingen door de autoriteiten; tengevolge. Belanghebben de exporteurs kunnen op - aanvrage van don economischere- voorlichtingsdienst af schrift van de betreffende-bepalingen ont vangen. - V - Ncderlandsch-DuilscUe onderhandelingen. De ï-egoeringspeisdienst deelt mede: In verband met:.het afloopen dor be slaande overeenkomst op liet gebied van liet betalingsverkeer op 31 December a.s. zijn op liet ministerie van economische za ken op 26 dezer de onderhandelingen be gonnen tusschon éde Nedérlandsche en. Duitscbe delegaties over de régeling van lie! helaliiigsverkeer tusschen. Nederland en Duitscliland v.An ,"l Januari 1938 af. -vé'JJc'A'ici-, inzitlvndwi verdwenen Thvee -Ncdderlandcrs Iiehooren 'toi cle vermisten. Eén onderzoek, dat -is ingesteld naar de identiteit van de vier-opvarenden, van liet jachtje /Coquclicot",- dat stuurloos en zon der- opvarenden- weru .-aangetroffen, bij -het eiland Riou (in de buurt van -Marseille), heeft uitgewezen, dat- de eigenaar van dit schip een Nederlander zou zijn- geweest, n.l. de 25-jarige heer Brodliaa.g. Een jonge vrouw, die zich eveneens aan boord moet hebben bevonden, zou Maria Cornelia AVa- melcJn Tieelcn. Deze is op 21 Januari -1916 te UU'echt geboren. -•>•/ De' beide andere opvarenden waren Fran cisco Hernandez do Agierro, de 24-jarige zoon van denCubaanschen zaakgelasiig- dé te. Brussel en Santiago Alonso Yllera, eon 26-ja.rige jongeman. Het. schijnt, dal dit gezelschap door een storm is; verrast ejl, weinig bedreven.in lmt zeilen, over boord is geslagen. In het jacht bevond zich een groo.te vooiTaad wapenen, genees middelen, gereedschappen en yerscheideuc zeekaarlen, uit welke laatste valt af te leiden, dat de jongelui van plan wéren- ecu langdnrigen kruistocht lo maken naar -Na pels-en Zuiddialië.Gêeh enkel slachtoffer is gevonden. ,-' - Mau/door lreiu «verreden cn .gedood. 'ömstrée'ks kwart over acht te gistë';»voiul' een ongeveer derlig-jarigo nian tusscncri Sanlpoc-rlyen Bteemendaal docr een ire'ii .overredeir en gedood. - "Do bestuurder van dén rein bad op zijn weg van Sanlpoort naar Bteemendaal een schok gevoeld. Toen -hij Bteeïii'mdiml had bereikt, stelde lvij den .{hef -'an h'ct station van een en ander op de 'icoglc. Deze heeft daarop een -onderzoek doen in stellen, waarbij men drie honderd, mei er ten Noorden van Bteemendaal op de.spoorbaan hel deerlijk verminkte lijk van den onge lukkige aantrof. De identiteit van liet slachtoffer, kon nog niet worden vaslgesteld. - Bet stoffelijk overschot is naar het lijken huis je van de algenicone begraafplaals' te Bteemendaal overgebracht... Meisje over: boord-.gevallen cn verdronken. Gistermiddag om twaalf uur is'het vijf liénjarig-/meisje M. B roe kmc «Ion in den vaarge.ur-van-liet Keteldiep .op liet IJssnl-- ineer/ongeveer, tien twaalf k.in.- huilen de Ketel, uit oen tjalk gevallen en ver dronken. Iloe liet ongeluk zich heeft voor gedaan, is 'niet bekend. Do vader heeft nog pogingen gedaan om het meisje lo redden, doch deze faalden evenwel. ytJUiuinaMiim iJ iii.i.n iuware~i.-^f im*» n™* DE It DONDKUDAG 28 October 1937. No. 21697 -te'w' y' J' Lo Gcldersche Induslricclc Club organiseerde gisteren een excursie naar de hoofdstad, waarbij o.m. ook een bezoek aan de werf van. dc Ned. Scheeps bouw Mij. werd gebracht. Het gezelschap bezichtigt een schip in aanbouw. ,fn den Amstel bij de Hooge Sluis te Amsterdam wordt ten be hoeve van de gasleidingen een zinkbuis neergelaten,, waardoor voor de scheepvaart ter plaatse slechts een kleine doorvaartruimte ij vriioelaten - Verdacht van diefstal van rcis- elicques. Ten nadeele van ccn Amerika,anscli echtpaar, dat in oen der groote hotels le Amsterdam Jogecrl, is dezer dagen, een aantal reischeques ontvreemd. De man was plotseling ziek gewcrd-cn en incest in een ziekenhuis wordeiv opgenomen, waarna de vermissing werd o.nldekt. De -justitiedieinsL van het bureau Jonas DaniëlMeijeiplem, welke onmiddellijik in het hotel eeh, onder zoek instelde, vond reeds dadelijk in een der koffers een tweetal der verdwenen chequeboekjes, zaodat het niet uitgesloten werd' geacht, dat ook de, andere cheques zes in getal ter waarde van ongeveer driehonderd dollar tengevolge van slor digheid. warcai zoekgeraakt. De nasporin- .-gen werden even^wel,'fcraolilig vóorlgezet, met liet -resultaat,, .dat gisteren, werd over gegaan tot de arrestatie van een hotellx?- .diende, die- van diefstal, der,,cheques ver dacht wordt. Hij zou eenigc cheques hebben vcrziul- verd on dc overige -vernietigd.Op hem werd oen bedrag van oen kleine honderd gulden', gcvoiidcn/ De main'zal voor den officier van jiislilie worden voorgeleid. Knaapje slak plotseling den weg over In den namiddag is gisteren le Almelo hel zevenjarig zoontje van de' familie Smit op den weg naar Ooliriarsuin door ecu vrachtauto van den expediteur - Kieutuvis uil' D-enekam-p, gegrepen en op slag ge dood. Den chauffeur treft, geen schuld,' daar hel kind plotseling den weg is overgesto ken.- •- Voetballende kwajongens namcii dreigende bonding aan... Op het Vogelplcin aan de overzijde van liet 'Y/ te Amsterdam,-waren.- gisteravond oen aantal opgeschoten jongensaan hel voelballcn. Dit .op zichzelf zou voor den, survcillcercnden agent geen aanleiding, gei woest zijn om- in te grijpen, doch de voet ballers lieten hun spel gepaard gaan aan lievig geschreeuw en getier. De waarschuwingen vair den agenl luid den ge-en resultaat, integendeel, dc voet ballende jeugd nam een dreigende houding aan, zoodat de politieman van den g-iun- misloK- gebruik moést maken om een rel letje in den kiem te smoren. - Mijnramp in Alaska eischic veertien dunden. Uil Anchorage in Alaska wordt gemeld, dat tengevolge van ven ontploffing in. oen kolenmijn veertien arbeiders óm het lovëm gekonren zouden zijn. Haagschc politic arresteert acht mannen, waarbij ecnige slcnnlrckkcndcn. We lerom heeft de Haagschc politie met succes een inval/gedaan in oen perceel, waarvan zij vermoedde, dat er reeds sinds eenigen lijd gelegenheid1 werd gegeven lot hazardspol, aan welk verderfelijk spel ook sleunlrekkon- tlen zouden deelnemen. Hot speelhol, gevestigd in oen hoveahuis in de Jacóbaslraat te 's-Giayenhage, was reeds geiuimen tijd. iri de'galen gehouden on gistermiddag ongeveer 5 utir actlitle de polilie het- oogenblik gekomen een inval te doen Twee inspecteurs, een brigadier en acht rechercheurs reden in eori aantal auto's, op'.gënoeriid tijdstip voor dé déür van liet bovenhuis. Aan' Tuin* somm'atië de deur Ié opeiién, werd niet onmiddellijk gevolg gegeven,- waarop dé politiemannen do deur forceerden door liet raampje stuk te slaan' om vervolgens liet slot aan den binnenkant open te maken. In de, gang en in de voorkamer troffen zij acht mannen aan. Een van hen tracht, -te nog le ontkomen, dcch (oen hij uit het raam aan de voorzijde van het huis wilde springen, zag hij, dat ook op de straat can aantal rechercheurs had' post- gevat, waarop hij op zijn voornemen .terug kwam en rustig in de kamer terugging. In een kast en in de zakken van de mannen vond de .politic oen groot aantal speelkaarten.- Blijkbaar was liet gezels'chap, door de komst-van de politiemannen der mate verrast,; dat men in zijn verbóuwe-, rcèrdhéid geen lijd had gevonden de speel kaarten le doen verdwijnen. .De acht in Den Haag woonachtige man nen, -de 41-jarige koopman J. D. S., de 29- jarigc schilder S.- .W. N., de 39-jarige chauf feur J. Li - N., dc 25-jarige eleelricien J. J: M. L.; dc 31-jarige koopman J. S., do 37-jarige los wcikman II.- C., d:c 42-ja:rigo schilder J. II. U. en de 48-jarigo schoor- sleënveger D. J. F. II. een aantal van hen zijn sleuiilrek'kehd.ni werden met eert arrcslantenwagen naar het hoofdbureau van politic gebracht cn later na verhoord Ie zijn weer vrijgelaten. Tijdens, den inval was de hoofdbewoner de 40-jarige T G., van het 'perceel - af- wozig. Later op don av.ond .lïceft hij zich bij do politie gemeld1." Nadat hem een verhoor was afgenomen, is hij naar luiis gegaan. htt', i/TU.' •liv- ■Hl iv« ,.;«f '•til' C 1

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1937 | | pagina 5