Nationaal-Socialisme en Kerk
in Duitschland
ONDRAGELIJKE
BRANDWONDEN
KLOOSTERBALSEM
Filmnieuws
TWEEDE BLAD
SCH1EDAMSCHE COURANT
Door' drs C» VAN LIERE
HET NATIONAAL-SOCIALISME ALS RELIGIE.
DE VELLEN HINGEN ERBIJ
Dank zij KLOOSTERBALSEM komt
sijn hand weer goed in orde
AKKER'S ORIGINEEL TER INZAGE
„Geen goud zoo goed"
Gemengd Nieuws
Capitol
Lumière
Vio3gens de berichten in de dagbladen zal
'ds. Martin Niemöller te Bexlijn-Dahlem, be-,
k'end' als een der actiefste voormannen,
der Belijdenisbeweging La Duitsdhlamd in
den loop van Februari na een hechtenis van
meer dan een half jaar voor de rechtbank!
verschijnen. Hij -wordt beschuldigd van ach-
torbaksch© aanvallen op den staat, misbruik
van den kansel voor politieke doeleinden
pn van nog veel moer. De oog©a der ge-
hcele wereld zullen op hem gericht zijn. In
zijn. persoon zal de Christelijke kerk Ier
Verantwoording worden geroepen door den
nati anaal-socialistisch en staat. Dat deze
Staat hier spreekt van politiek en van eten
politiek misdrijf en de belijdend© kerk be
schuldigt van staatsvijandige politiek, waar
door zij haar terrein als kerk zou hebban
(Overschreden, wijst er op, dat binnen deze
staat de begrippen politiek en keik funda
menteel verschillen van de opvatting, die
wij in ons land daarvan hebben. Het getuigt
wel van een ontstellend gebrek van onder,
solieidmgsvermogen, wanneer men in ker
kelijk qonservaheve klingen soms hoort be
treuren, dat Niemöller ,,aaa politiek doet",
We kunnen er in iet genoeg den nadruk op
leggen dat Niemöller niet aan politiek' doet
in de lieteekeriis, die wij in ons land aan
dat Wiotond geven. Niemöller wenscht niets
anders dan vrijheid voor de evangelie»
prediking huiten en hoven alle politiek,
maar hij maakt er den Duitschen staat oen
verwijt van, dat deze staat een - poli
tiek voert, die met de allereerste grond
slagen van het Christendom on vereenig-
baar is en voor het Christendom geen
ruimte laat .Volgens Niemöller is het Evan
gelie een kracht tien leven niet slechts in
do binnenkamer, maar ook Ln de wereld.
En daarom heeft de Christelijke kerk als
zoodanig een opdracht en een boodschap
van Godswege ook aan. den staat. Welkte
taak en roeping heeft d© Christelijke kerk,
als de organen van den staat zich uitdruk
kelijk tegen het Evangelie van Christus
keeren en de staat met zijn totaliteits eisch
Op de heele mensch en de beele kerk be»
slag legt? Is dan de opvatting aanvaardbaar
die in Duitschland in groofe kringen van
de belijdeniskert heerscht en het als
plicht van den onderdaan beschouwt
(Rom. 13) als christen ook deze overheid
te gehoorzamen? Moot de kerk" zich* dan in
een hoekje terugtrekken met haar belij
denis, met Rom. 13 en „Heil Hitler" of
moet ze belijdende kerk zijn en haar
Woerd1 durven sperken ook tegen de Over
heid
Het manifest.
Dit laatste deed Niemöller. In een mani
fest aan Hitier (Augustus 1936) lezen wie
b.v.„Als Ras, Bloed',-„Velkstum" en Eer
do rang van eeuwigheidswaarden krij
gen, dan wordt de christen door het eerste
gebod' gedwongen deze waardeering af te
wijzen. Als den christen binnen bet kader
der nationaal-sooialistische wereldbeschou
wing oen anti-semilismo opgedrongen wo ut,
dat hem tot Jodenhaat verplicht, dan staat
voor jbem daartegenover 'toclhristelijk gebod
der naastenliefde". En wanneer bij in dat
zelfde-manifest uiting geeft aan de gewe
tensbezwaren van don christen tegen maat
regelen van den staat, die hij als volkomen
onchristelijk liesdwuwt (concentratiekam
pen, knoeien bij de stembus, Hitlervergo-
ding, macht in plaats van recht enz.), dan
zijn dat in het Derde Rijk even zoovele
uitingen van staatsgevaarlijken aard, regel
ïec-ht gericht tegen de grondslagen van het
nieuwe rijk en dus politieke misdrijven in
Duitsölien jsin.
Van Duilsdh-natioa aal..sociaIis
tisdh standpunt uit bekeken, doet Nie-
möllor d'us aan politiek, van d h r i s t e-
lijk standpunt uit gezien, belijdt hij het
Evangelie van Christus tegenover het hei.
dendom van Ras, Bloed en Bodem.
Niemöller wenscht een christelijke kerk
onafhankelijk van den slaat en de staats-
moraal, de slaat daarentegen wenscht vain
individu en kerk onvoorwaardelijk onder
werping aan zijn staatsmoraal en politiek.
Christelijke kerk en nationaal-socialisti-
sche Staat vormen dus een absolute en on
overbrugbare tegenstelling, Christendom en
nationaal-socialisme sluiten elkaar volko
men uit. Het Christendom impliceert wel
iswaar niet een bepaalde regeeringsvotrm;
een regeeringsvomi echter, die de natio
nale eer tot maat aller dingen maaikt en
zijn volmachten ontleent aan de goden
van ras, bloed en bodem, is in zijn wezieu
anti-Christelijk.
En wanneer er in Duitschland' (en mis
schien ook in Nederland) nog christenen
zijn die „Hitier gelooven, als hij zegt het
Duïtsche volk niet te willen ontkerstenen,
als liij zegt het christendom als een posi
tieve en onmisbare factor in het volksle
ven te beschouwen, als hij zegt de kerk
op haar eigen terrein vrijheid van bewe
ging te garandeeren" (zie Eltbeta Decem
ber 1937) dan zullen, wij eerlijkheidshalve
eens nuchter ea zakelijk deze-illusie moe
ten toetsen mm de feiten der laatste jaren
-etfrder laatste maanden.
De kerk met blindheid ge
slagen.
E«n uitstekende orienteering omtrent de
id' Ciogipën van de nationaal socialistische
Staat geeft Arthur Frey in zijn werk: Der
Kampf der evangelisch en Kïrche in
Beutschland.
Frey beschrijft opkomst en groei van
het nationalisme in den loop van do 19e
eeuw, waarbij tenslotte het volk in het
middelpunt der beschouwing komt te staan
en wel het volk, dat door bodem, bloed
en ras bepaald is. Het Christendom wordt
voorgesteld als een plant van uitlieem-
schen bodem, dus geheel „arifremd"
(vreemd aan het wezen des volks). Daarom
werd het Christendom bestreden als niet-
overeenkomend© met den germaanscben
volksaard, het was veeleer door Ka.rel
den Groote met geweld aan het volk op
gelegd (Löns!) Na den oorlog werd aan
dit nationalisme nieuw leven ingeblazen;
vanaf de opkomst van het nationaal-socia
lisme tot aan het jaar 1933 toe, zien we
de nationalistische beweging zich steeds
sterker verbinden met de germaansclie le
vens- en wereldbeschouwing en met de
germaansclie religie. Een groot deel der
Protestanten liet zich meesleepen door de
nieuwe golf van nationalsime. Het gevaar,
dat dit nationalisme in anti-christelijk
vaarwater zou verzeilen, achtte men in
1933 in zijn oplaaiend en enthousiasme
geweken. De scheiding van staat en kerk
die in 1919 door de grondwet van Weimar
was tot stand gebracht, had de4 kerk niet
als een bevrijding gevoeld. Zij verwachtte
integendeel haar heil van een nieuwe
verbinding van staat en kerk en gaf in
1933 haar zegen aan het nieuwe bewind.
De kerk was met blindheid® geslagen voor
hel wezen en de doelstelling van het na-
ticmaal-socialisme, dat tocli in 1930 reeds
een vaste vorm luid aangenomen.
De bijbel van het nat. socialisme.
Immers, in 1930 was het boek van
Rosenberg verschenenDer Mythus des
20 Jahrbunderts (de mythe van de 20e
leeuw), waarin de religie en de wereld
beschouwing van het nationaal socialisme
volkomen openlijk en zonder eemige terug
houding als absoluut anti-christelijk werd
aangekondigd. Hoogste autoriteit wordt de
eervmrras" en 'natie. Daarnaar heeft zich
alles te richten: politiek, etliiek, welen-
schap, kunst, strafrecht, maar ook de kerk.
Dit hoek van Rosenberg werd naast Hit-
Iers „Mein Kampf" de bijbel van hot na
tionaal-socialisme. Op de mythe van ras,
bloed en bodem, de bronnen waaruit een
pantheïslisch-materialistisch godsbegrip op
welt, is het Derde Rijk gegrondvest. Er
moet een nieuwe volksreligie worden ge
zocht: een Duitsch-religieuse beweg'ng, die
volkskerk wil zijn, moet echter het ideaal
der naastenliefde ondergeschikt achten aan
dat der nationale ©er, zegt Rosenberg.
En daarmee lieeft de cliristelijke ethiek
afgedaan. Steeds sterker wordt de Mythe
van de 20e eeuw belichaamd gezien in
den persoon van. den Führer, die de Wek
ker en "Wachter is van de nationale eer,
en die als do Messias een duizendjarig
rijk aankondigt. Het Fuhrer-principe treedt
in de plaats van Christus, de staat wordt
cultus-gemeonschap, d. w. z. kerk, reli
gie en politiek vallen samen. Deze ideeën
zijn niet slechts particulier eigendom van
Rosenberg, zooals men in 1930 nog meen
de, maar zijn gemeengoed geworden. Pre
cies hetzelfde zeggen Hitier en Goebbels,
Ley en Baldur von Sehiraeh. Rosenberg
weet zich ten nauwste met den Fuhror
verbonden. Reeds lang is hij de leider van
de „weltanschauliche Schuimig" der par
tij, het is zijn taak de aanstaande leiders
der beweging en ambtsdragers dei' partij
te scholen in de wereldbeschouwing van
het nationaal-socialisme. Op de laatste par
tijdag van 1937 heeft Hitler hem de eer
ste Staatsprijs verleend voor kunst en
wetenschap met de uitdrukkelijke motive©-
ring, „dat Rosenberg in zijn werken in
zeer bizondere mate de wereldbeschouwing
van het nat. soc. wetenschappelijk en in
tuïtief heeft gemotiveerd' en vastgelegd."
„Het Christendom als wereldbe
schouwing heeft afgedaan".
Dat het nat.-socialismo met ijzeren con
sequentie dezen weg is blijven volgen, be
wijzen do belangrijke gebeurtenissen van
dit najaar. In de eerste plaats het ver
schijnen van een nieuw werk van Rosen
berg: „Frotestantische Rompilger", afge
sloten in Augustus 1937 (begin November
needs 6o druk). In zeer felle ©a vaak
grove bewoordingen hekelt de schrijver het,
dat niet alleen de Roomsche kerk, maar
ook het belijdend deel der Protestantsch©
kerk zich nog steeds niet wil onderwerpen
aan de „Völkische" wereldbeschouwing.
„Ons diep religieus geloof aan Duitsch
land wordt gesmaad. Jahwe, de Joodsche
woestijngod, die met den God der Duït-
schers niets te maken, heeft, wordt weer
op den. troon gezet. Het oude Jodenhoek,
het Oude Testament met zijn ellendige
Joodsch-kmechtelijke geesteshouding, be
schouwt men nota bene als bron van
Godsopenbaring. En wat hét ergste ïs
men kweekt door de prediking van
zonde en genade een minderwaardigheids
gevoel, dat ons tegen de borst stuit: De
strijd' van Roomsch ea Protestant gaat
tegen de nationaal-socialisiische gedachtea-
wereld ea dus tegen de Duitsche wederge
boorte. „Da nat. soc. wereldbeschouwing
rust onvoorwaardelijk (Kompromiszlos) op
het zelfrespect van den Duitschen measch,
op de natuurlijke, voor ons allen edele
waarden: wij zijn er vast van overtuigd,
dat het Duilsche volk niet erfzondig, maar
erf adel! ijk is".
In zijn laatste hoofdstuk concludeert hij,
dat het christendom als wereldbeschouwing
afgedaan heeft. Zijn duizend jaren in de
wereldgeschiedenis zijn om; vereerenswaar-
dige kathedralen en beeldhouwwerken blij
ven als artistieke herinneringen achter,
evenals do tempels val. Zeus en de ge
zangen van Thor, maar de Germaansclie
waarden, niet de christelijke, "dienen ons
bij den opbouw van ons volk. Het christen
dom is ten slotte een schadelijke antiqui
teit en als pioduct van vreemd ras en
vreemde bodem volkomen verwerpelijk.
De nationaal-socialisiische relgie van ras,
bloed en bodem, de god binnen in den
mensch, is uitgangspunt van alle denken,
willen en handelen: de eeuw van deze re
ligie is thans aangebroken, het tijdperk van
volk en ras.
Duidelijker kan het moeilijk worden ge
zegd.
,,'t Gebeurde door kokend heete olie en
mijn rechter hand was geheel en al
wond. Ik was ten einde raad en huilde
van de ondragelijke pijnen. Mijn man
heeft mijn hand dadelijk verbonden
met Kloosterbalsem, welke we altijd
voor ons kleintje in huis hebben. Ukunt
er zich geen voorstelling van maken,
hoe dat ineens heerlijk verzachtte. Ik
geef U de heilige verzekering, dat ik
zelf verstomd sta over het wonder.
Binnen 14 dagen was mijn hand weer
gewoon." Meof H {g
Onovertroffen by brand-en snljwonden
Ook ongeëvenaard als wrijfmlddel bfj
Kheumatiélfj splt en pUnHJJre. spieren
Overal per pot v. 20 gr. f 0.60 en 50 gr. f 1.
Gevechtswagens voor Ned. Indie. Met de „Balo-cran" zijn wederom pantserauto's te
Tandjong Priok aangebracht voor bet het Indische leger. Een der wagens wordt
uitgeladen»
Twee geraamten gevonden.
Bij de werkzaamheden aan de rioleering
te Strabeek, onder do gemeente Ho-uthein,
Dij Valkenburg, zijn gistermiddag op een
diepte van pl m. 160 cM. gevonden twee
naast elkaar liggende geraamten. De opzich
ter waarschuwde den burgemeester, die
den bekenden oudheidkundige dr. Beckers
uit Beek (Ltelefonisch verwittigde van
de gedane vondst- Deze deskundige was
spoedig ter plaatse, waar onder zijn lei
ding de geraamten uitgegraven en aan een
nauwkeurig onderzoek onderworpen wer
den. Bij de geraamten zijn eenige scher
ven gevonden, welke van zeer groot be
lang zijn, daar men uit deze vondst het
tijdperk kan vaststellen, waarin de men-
schen, wier geraamten thans gevonden
zijn, begraven weiden. Vooralsnog kon men
geen nadere mededeelingen hieromtrent
doen.
Brand in een gesticht voor ouden van
dagen.
Het gemeentelijk tehuis voor ouden van
dagen te Ylaene (Finland) is door brand'
geheel vernield.
Tien personen zijn om het leven geko
men, twee werden gewond.
„Een stad op stelten".
De film „Een stad' op stelten", waarin
Star Laurel en Oliver Hardy voor de
zooveelste maal op onweerstaanbare wijze
Je Lachlust opwekken, is in Capitol theater
geprolongeerd'.
I'll take romance.
„I'U take romance" heeft haar titel ie
danken aan de song van dien naam,
waarin de geschiedenis van Elsa Terry
en James Guthrie culmineert. Voor Neder
land is de titel onvertaald gelaten. Hoe
zou men hem ook bunnen vertalenI Met:
Ik kies de romantiek?
Romantisch is deze Grace Moore-film
well Elsa Terry (Grace Moore J is een
beroemde jonge operazangeres in New-
York, die een contract heeft geteekend
voor Buenos Aires, maar daarna ook een
Een bekoorlijke groep bruidsnicsjes ca bruidsjonkertjes ter gelegenheid van het
soeicty-huwelijk tusschen Lady Patricia Douglas en graaf John de Benders te
Londen.
De Monto Carlo Ballyc. De Engelschman majoor S. E. M. Douglas Morris bij hef
passecrean van den controlepost te Yenlo.
DER
r
ZATERDAG 29 Jastfari 1938. No. 21775.
voor Parijs. James Guthrie, de directeur
van de opera in Buenos Aires (Melvyn
Douglas), komt naar New-York om Elsa
Terry te bewegen haar contract na te
komen. Liefde zoekt list, maar ook bij
zakendoen komt de list soms te pas en
in dit geval is de liefde de list. Guthrie
gaat met Elsa fuiven, vraagt haar mee
te gaan naar Buenos Aires, en meent
haar zelfs te ontvoeren op de „Orinoco",
maar zij heeft dat spelletje wel doorzien.
Een telegram aan boord brengt de ont
nuchtering en verwijdering tusschen Elsa
en Guthrie; in Zuid Amerika wordt zij
„echt" ontvoerd, inaar later weer, vol
gens „Pancho" (Staart Erwin), de ,,ko-
meike knecht" van Gunthrie, on-ontvoerd.
Van de liefde als list is bij Gunthrie echte
liefde gekomen en als alles mis schijnt te
loopen, wordt Gunthrie ontvoerd en komt
Elsa bij hein „I'll take romance" nog
eens weer zingen.
Het is een film met verscheidene opera
fragmenten; met humor en met romantiek 1
Zondagochtend voorstelling.
Morgenochtend om 12 uur wordt in Lu
mière de film „Bibayak" vertoond, waarbij1
dr. Julien een toelichting zal geven. Al
vorens tot de vertooning van deze film,
die het leven van de pygmeeën van equa
toriaal Afrika in beeld' brengt, wordt over
gegaan, wordt een serie lichtbeelden ge
projecteerd, waardoor de toeschouwers een
duidelijk inzicht krijgen van de gewoonten
en levensomstandigheden dezer dwergvol
ken. i
De pygmeeën vormen een zwervend volk
dat zich hoofdzakelijk in het oerwoud op
houdt. Het is ondergeschikt aan do ne
gerstammen; in het meest gunstige geval
is de pygmee enderhoorig jager van den
neger, doch het komt ook vaak voor, dat
er van slavernij gesproken kan worden.
Voornamelijk bestaan zij van de jacht* en
speciaal die op olifanten. Hebben zij een
olifant neergelegd', dan komen de negers
het vletscl. halen en meestentijds moeten
de pygmeeën zich tevreden stellen met
een klein deel der ingewanden 1 Aangezien!
de vrouwen gekocht worden komt poly
gamie wel voor; waar het niet het geval
is, vindt dit zijn oorzaak in slechte eco
nomische toestanden. Het kleinste volk ter
wereld is dat der Efé-pygmeeen, waar
een gemiddelde grootte ïs geconstateerd
van 1.445 meter. De pygmeeën leven in
korfvormige bladerhutten, die naar gelang
van den duur van een kamp, dat soms
slechts één dag duurt, meer of minder
solide gebouwd worden
D© film „Dibayak" neemt den toeschou
wer mee op een voettocht van ruim 1000
KM., welke door dr. Paul Julien is afge
legd Op ons maakten de dansen der pyg
meeën in uiterste perfectie uitgevoerd en"
dikwijls kostelijk van imitatie den meesten
indruk Doch daarnaast zijn er gedeelten:
te over in deze mooie natuurfilm, did
door hun soberheid een prachtig beeld
geven van de gebruiken bij deze weinig
bekende volken
