- -
Een studiereis door Ned. Indië.
„Ons heerlijke Indië".
Gemengd Nieuws
De aanslagen te Lienden
TWEEDE BLAD
SCH1EDAMSCHE COURANT
Georganiseerd door de Vereeniging Jan Pietersz.
Coen. Een reis over Java en Sumatra. Een korte
samenvatting door drs. C. J. J. van der Maas.
Vrouw met mes gestoken
Buskruit in brand gestoken
Vechtpartij tusschen scholieren
ri riri-ri
-- ri-'riri'-ri.'
(Foto. K.N.I.L.M.)
Een luchtfoto van de Preanger met de spoorlijn BataviaBandoeng en een kijkje
op de fraai aangelegde sawalis en enkele dessa's, verscholen in het groen van bam
boe en palmen.
De Vereeniging Jan Pietersz Coen
te Amsterdam beeft zich tot doel
gesteld de kennis van Nederland om
den evenaar in het moederland te
vermeerderen. Daartoe stelt zij
zoo mogelijk elk jaar eenige
leeraren, werkzaam aan ÏIBS, gym
nasium en lycium, in de gelegenheid,
een reis naar Indië te maken, om
dit mooie land uit eigen aanschou
wing te leeren kennen, met de be
doeling dat zij hun indrukken en
ervaringen zullen uitdragen in hun
omgeving.
Tot degenen, die aa.n de matste
studiereis deelnamen, behoorde ook
onze stadgenoot, de heer C. J. J.
van der Maas, leeraar in plant- en
dierkunde aan de RH3S en het
gymnasium: de overige vier deel
nemers waren collega's van den
heer Van der Maas uit andere doe
len van het land. In den regel
worden alleen biologen, botanici en
geografen in de gelegenheid gesteld
den tocht te maken.
De reis duurde precies uit en
thuis 5 maanden, In dien tijd
werden Java en Sumatra l>ezocht,
omdat dit de twee eilanden zijn,
waar de Nederlandsche invloed op
cultureel gebied het meest op den
voorgrond treedt.
Het is de bedoeling, dat de heer
Van der Maas lezingen zal houden
over zijn reis en zijn -reisindruk-
ken, waarbij hij de beschikking
heeft over een 250-tal, grootendeeis
gekleurde- lantaarnplaatjes.
Kort na zijn terugkeer in' het
vaderland werd de'heer Van der
Maas ziek; hij is thans echter vol
ledig hersteld en zal a.s.Maandag
zjjn werk aan RHBS en gymnasium
hervatten. ri
We vonden den lieer Van 'der
Maas bereid een kort overzicht te
geven van;' zijn reis en reisindruk
ken hn laten dit hieronder volgen.
Ik acht het een groot voorrecht, door
de Vereeniging Jan Pietersz. Coen in de
gelegenheid gesteld .te ;zijn geworden,, op
zoo'n schitterende wijze een> reis door Ne
derlandse]) Oost Indië te hebben kunnen'
maken en in de eerste plaats "wil rik- daar
voor mijn oprechten dank uitspreken. Ook
het rijk én de gemeente Schiedam .hen
ik zeer erkentelijk voor do volle mede
werking, die zij verleenden, om voor mij
deelname aan deze reis mogelijk te maken.
In het bizonder van onze gemeente kan
ik dit niet genoeg waardeuren, daar ik
weet dat van andere gemeenten deze mede
werking niet altijd werd ondervonden.
Aankomst op Sumatra.
In groote trekken had -de reis het vol
gende verloop. Op 14 Augustuskwamen
we in Belawan aan en daar began onze
schitterende tocht dwars doer Sumatra,
via Medan, het Tobameer, Sibolga, Fort
de Koek naar Padang. De eerste indruk
ken, die we op dezeti tocht van land en
volk, flora en fauna opdeden, zijn voor mij
onvergetelijk. Wanneer ik mijn dagboek er
op nasla, zie ik dien heélen tocht vanruim
1000 k.m. tot in alle détails wóer voor me.
Ondbrtusschen bezochten we nog een goud
mijn en enkele fabrieken.
Tc Batavia.
Van Padang vertrokken we per K.P.M.
naar Java, waar we op 23 Augustus te Tand
jong Priok ontscheepten. In Batavia ble
ven we 12 dagen. Hier bezochten we ver
schillende departementen, musea, gemeen
te-instellingen, scholen, de dienst der volks
gezondheid, groote bedrijven, enz. .enz.
Vanaf Batavia zijn we tóen verdér. 'Java
ingetrokken. We reisden, dank zij het uit
stekende wegennet, meestal per auto, een
enkelen keer per vliegtuig of met den trein.
Speciaal voor groote afstanden is liet rei
zen per vliegtuig in Indië een genot. Geen
last van warmte en stof en het- niooiste
uitzicht, dat men zich maar denken kan
op de borgen en over de dessa's, onrsloten
door het groen van bamboe en palmen,
omringd door het sierlijke terraswerk der
sawah's.
Op onze reis door Java van West naar
Oost v.v., maakten we kennis met nage
noeg alle cultures, zooals koffie, thee, ta
bak, cacao, suiker, katoen, kapok, vezel,
rubber gutta perdia, kina, tapioca, We be
zochten proefstations, krachtcentrales, be
vloeiingswerken, scholen, ziekenhuizen, op
voedingsgestichten, fabrieken, havenwerken
militaire en politioneele instellingen, enz.
Groote eerbied wekte het werk voor de
medische en sociale verzorging van dé In-
heernsche bevolking en van zending en
missie.
In de Vorstenlanden.
In het bizonder in de Vorstenlanden kre
gen we contact met de Javaansdie kunst
cm kunstnijverheid. We waren aanwezig op
de huwelijksreceptie van familie van een
der vorsten en maakten kennis meL.de
gratie-en beheerschtheid van den beschaaf
den Javaan, met de Oostersclie pracht van
het I) of leven en zagen de wajang wong,
begeleid door de gamelan, uitgevoerd door
van hun prille jeugd in de kunst opge
voede hof-artisten.
Van de oude godsdienstige monumenten
zagen we op het Diëngplateau de sierlijke
Ardjoenatempeltjes, bij Prambanan (ten O.
van.Djocja) het grandiooze Brahmanisti-
sche tertipelcomplex en tenslotte het groot
ste Boeddhistische heiligdom van de we
reld; de Boroboedoer, met zijn honderden,
Boeddhabeelden en duizenden reliefs.
Het Javaansche landschap is van een
bi?.andere charme, niettegenstaande elk
'plekje grond, dat maar eenigszins bruik
baar is, in cultuur is genomen. Oorspron
kelijk, natuurschoon vindt men bijna al
leen nog maar op de bergen en ook daar
van "hebben we veel gezien on genoten.
Avontuurlijke dagen h'cbben we beleefd
op de' vulkanen en onder deskundige lei
ding van 'den vulkanologischen dienst, die
in hét belang van de veiligheid der be
volking op gevaarlijke punten waarnemings
posten heeft en. een uitstekenden waar
schuwingsdienst organiseerde, is ons de
kennismaking 'mét werkende kraters niet
bespaard geblevenEn ofschoon liet niet
op 1 hel programma stond, hebben we op
Java'ook een" aardbeving meegemaakt. Ik
kan echter niet zeggen, dat dat een erg
prettige belevenis was.
Terug naar Sumatra,
Op 30 October ver! rokken we per K.P.M.-
sloomer naar Banka, waar we vier dagen
bleven on ook alweer, dank zij de bui
tengewoon hartelijke medewerking,' die we
als overal elders in Indië van deskundigen
ondervonden, een duidelijken indruk kre
gen van bet interessante tinbedrijf en do
daarmede samenhangenden boschbouw. Óp
31 October zaten we 's avonds in 't kleine
hotelletje van Pangkalpinang rondom dé
radio te luisteren met spanning naar het
enthousiaste verslag van Han Hollander
over den voetbalwedstrijd Nederland-
Frankrijk, die op dat zelfde moment in
Amsterdam werd gespoeld. Hot was een erg
warme avond.
Op 4 November vertrokken we weer van
dit eilandje, waar we in die paar dagen
nog een 550 K.M. atreisden en kwamen
den volgenden morgen in do interessante
waterstad Palembang aan. Daar tegenover,
aan den rechter oever van de breede
Moossi-rivicr, ligt Pladjoe, met de meest
moderne pctroleumfabriek van de 3.P.M.,
waar de ruwe olie, die door pijpleidingen
van de diverse boorterreinen wordt aan
gevoerd, tot een groot aantal eindproduc
ten wordt verwerkt, llior bleven we eenige
dagen, om vervolgens onze reis voort te
zétten., naar de olievelden in 'de buurt
van Djambi. We réden" o.a. den 265 K.M.
langen weg langs' de'groote pijpleidingen,
dwars door het oerwoud, naar Tempino.
Van Djambi reisden we via Singapore
naar Beiawan en bleven eenige dagen in
Medan, van waar uit weer verscheidene'
ondernemingen en proefstations, vooral van
tabak, werden bezocht. Het bekende va-
camtieoord Brastagi bracht in ons drukke
programma wat verandering.
Van daar uit bezochten we o.a. de lepiv-
serie Lao Si Momo en enkele Karobatak-
sche dessa's. Via Pematang Siantar reis
den we naar Piapat aan het Tobameer en
brachten een Zondag door op bet eiland
Samosir, waar we in het kleine zendmgs-
fcerkje te Pangoeroean, de hoofdplaats, een
godsdienstoefening bijwoonden.
In AtJeli.
Nogmaals keerden we terug naar Medan
en trokken toen Noordwaarts Atjeh in.
Vanuit Takengon, aan liet prachtige Laoet
l'awar gelegen, maakten we diép het ge
bergte in onvergetelijke tochten en be
zochten o.a. een oliepalmondarneming en
liet gou vernemen ts hars- en terpeiijnbe-
drijf.
Op 30 November bereikten we na da
gen vol emolies Kota Radja, de hoofd
plaats van Atjeh.
Hier bezochten we o.a. het beroemde
kerkhof Peutjoet, vol van herinneringen
aan jaren van harden én wreeden strijd,
van sluipmoord ie>n van hejdénmoed. Thans
is het rustig in Atjeh, al blijft men op
zijn hoede. Een enkelen beer -wordt er nog
wel eens verzet gepleegd. Men kan ook
haast niet anders verwachten, want de.
laatste krijgsgebeurfcenissan liggen bij de
bevolking nog te versch iii het geheugen
en eon kleinigheid is voldoende om het
licht ontvlambare gemoed van dit fana
AVcrkloos man kon de uit
gangetjes van zijc vrouw
niet bekostigen.
Tijdens een twist in do echtelijke wo
ning aan de Ba jouets traat 62b te Bot
terdam, heeft gistermiddag de 26-jarige
1. 11. S. zijn 25-jarige echlgenoote XV. C.
S., geb. R., met een zakmes eenige won
den aan rug en hals toegebracht.
De man liep na het plegen van zijn
daad met zijn beide kinderen liet huis uit
en begaf zich naar kennissen in de dan
van Vughtslrant. Door liet lawaai van
de ruzie bemerkten do buren, wat er
gaande was. Zij waarschuwden den genees
kundigen dienst en de politie, die de vrouw
hevig bloedend in do woning aantrof. Zij
werd naar het ziekenhuis aan den Cool-
singel overgebracht, waar haar wonden
met van ernsligen aard bloken te zijn.
De man is later door de politie in tie
woning a.an de Jan van' Flight straat ge
arresteerd en naar'het bureau'Oostervant-
straat overgebracht.
Hij heeft een volledige bekentenis afge
legd en verkeerde zeer onder den indruk
j van bet gebeurde.
De twist vond zijn oorzaak in het, feit,
dat de man, die werkloos is, financieel
niet in staat is om de uilgangetjes, waar
op zijn vrouw prijs stélt, te bekostigen.
De beide kinderen zijn aan de kinder
politie toevertrouwd.
Dader bekent één aanslag.
In verband met de beide moordaanslagen
DEK
VRIJDAG 4 FEBRUARI 1938. No. 21780
tiek Mohammedaansche olk in opstand j p. Lienden heeft het parket uit Arnhem
te brengen. Maar het rustige en kalm)?-;een onderzoek ter plaatse ingesteld. Het
optreden der altijd door nog in het woesteparket werd bijgestaan door den poiitie-
Atjehland patrouilleerende brigades en dodeskundige dr. Hesselink uit Arnhem, die
bescherming, die de Atjelier aelf hiervan o.m. verschillende fotos maakte.
Ondervindt tegen kwaadwillende elementen, - 0011 langdurig verhoor, dat de offi-
wekben vertrouwen en verzekeren ons van Cl€i -vlari. juftnie, mr. 0. s. graa
de medewerking van bet besté en grootste
deel van dit krachtige volk.
„Het zijn tenslotte prachlkeréls", zri ons
een kolonel der marechaussee, ofschoon hij
zelf jaren geleden ternauwernood ontkwam
aan een moorddadiger! aanslag, waarvan
zijn gelaat nog de vreosclijke sporen draagt.
Veel zagen we van dit. militaire leven in
Atjeh en groote bewondering kregen we
voor het taaie uithoudingsvermogen, dat
de soldaten aan den dag leggen op hun
zware, dagenlange tochten door de rimboe,
in het bizonder door het zoo moeilijk' toe.
gankelijke kalksteengebc-rglo van de XVest-
kust. Niet minder respect krégon we voor
don jongen Nederlandschen officier, die
reeds 19 maanden met 4- brigades inheem-
sche soldaten in een afgelegen bivak zat.
Naar het vaderland.
Tal van historische bezienswaardigheden
werden ons dn do omgeving waa-ICofa Radja
nog getoond1, tot het tijdstip van vertrek
was aangebroken. Op d'eu morgen van den
4den December staken we over naar Sa-
bang en den volgenden morgen scheepten
Ave in op de Si ba jak voor de thuisreis.
Wel was er een blijde stemming onder ons
om het nu spoedig weerzien van-eigen fa
miliekring in Nederland, maar daar naast
voélden we toch alle vijf ook ©en bijna
pijnlijk verdriet om dit afscheid van ons
heerlijke Indië, dat we naar mcnschelijke
berekening wel nooit meer zulten terug
zien.
Tk heb in bovenslaande slechts ean zeer
beknopt en onvolledig beeld v.an mijn reis
kunnen geven. Heel veel heb ik niet kunnen
noemen, nog minder een indruk kunnen
geven van velerlei vr.'iagsluk'k-c-n, waarmede
wij in Indië in aanraking kwamen.
Ik denk rib.v. aan de cultuurbeteekenis
van ons bewind voor de inheemsche bevol
kingsgroepen, aan de z.g. verindianiscoring
van het onderwijs, aan politieke en econo
mische kwesties enz.
Wel degelijk hebben we ook daaromtrent
veel kennis en indrukken opgedaan, maar
de bespreking daarvan zou verre uitgaan
boven de bedoeling van dit artikel.
C .J. Ji VAN DER MAAS.
van Limburg Stirum, uit Arnhem, en de
rechter-commissaris, mr. H. Hannetna, den
Dinsdagmorgen gearresteerden 30-jurigen
D. F. uit Ingea, afnamen, heeft deze be-
kena schuldig te zijn aan den Maandag
nacht gepleegden aanslag op den 3t-jarigen
landbouwer Leyser. Hij ontkent echter be
slist schuldig te zijn aan den Zaterdag
nacht geplecgden aanslag op den l8-jar:gen
kruidenier Fan \ressem.
Donderdag is F. van liet arrestantenlo
kaal te Lienden overgebracht naar liet
huis van bewaring te Arnhem.
Alhoewel men aanneemt in F. reeds den
dader te hebben, volxL liet onderzoek,
in verband met den aanslag op Fan Fes
som, voortgezet.
Vijf kinderen gewond.
Te Hengelo vond een vijf-tal jongens
van zes tol tien jaar, dat gistermiddag
van school huiswaarts keerde, een hoe
veelheid buskruit, dat was overgebleven,
van do donderbussen, die bij do saluut
schoten van Maandag dienst hadden ge
daan. Zij deden het kruit in eon cylinder,
waarna zij de springstof in brand staken.
De ontploffing, die hierop volgde, was
zoo lievig, dat do cylinder met oen lievi-
gon knal, die kilometers ver te hooren was,
uiteensprong. De vijf kinderen liepen allo
verwondingen 'op. Drie van hen, t.w. het
9-jarig zoontje van de familie Harmscn,
het 6-jarig zoontje van de familie Wijers
en het zoontje van de familie Sifolg kre
gen ernstige brandwonden aan gelaat en
handen.
Waarschijnlijk zal de 6-jarige XV. een
oog moeten missen. De drie kinderen zijn
naar liet algemeen ziekenhuis te Zutfen
overgebracht.
De andere twee kinderen bekwamen lich
tere verwondingen en zijn naar de ouder
lijke woning vervoerd.
Jongen gevallen en overleden.
Gistermiddag tegen half vijf kregen eeni
ge schooljongens te ïegelen het met ei
kaar te kwaad. Er ontstond een vechtpar
tij waarbij gebruik werd gemaakt van leeren
riemen. Do 11-jarige van Wijliek werd door
twee jongens achterna gezeten. Plotseling
viel van W. en bleef op den grond liggen,
\roorbijgangeis waarschuwden een genees
heer, die slechts den dood kon vaststel
len.
De typhuscpidemic in Somerset.
De typhusipidemie, die sedert 20 Januari
in Somerset woedt, en die tot dusver be
perkt bleek tot de streek van Bridgewater,
breidt zich uit. Het aantal ziektegevallen,
dat gisteren 14 bedroeg, was vanmorgen
tot'2-1'gestegen.
Briefkaart na elf jaar terugontvangen.
In Britsch-Indië heeft een briefkaart meer
dan elf jaar noodig gehad om oen afstand
van ongeveer 110 kilometer af te leggen.
Op 15 Augustus 1926 werd de kaart
gepost in Bina, Centraal-Indiö, inet be
stemming voor Lilitpoer, 55 kilometer van
daar verwijderd. Kort geleden is do kaart
bij den afzender terugbezorgd, met de
mededeeling, dat de geadresseerde gewei
gerd had haar in ontvangst te nemen.
De posterijen hebben echter niet ver
geten den afzender strafport te bereke
nen, aangezien de posttarieven sinds bet
versturen der kaart- met vijftig procent
omhoog gegaan zijn!
Nederland verbetert
zijn wegennet. De
nieuwe weg voor
snelverkeer tus
schen I)en Ilaagen
Ulrcchi maakt groo
te vorderingen. Een
kijkje op den stand
der werkzaamheden
bij Voorburg.
De Mrrie deur-voor Europe's grootst» binnenstuif te Wijk bij Duurstede is binnen de stuk gebracht, om
opgezongen te worden. De drie deuren zijn thans op de plaats van bestemming aangekoman
