EERSTE BLAD.
Maandag 12 September 1938
Dreigende situatie
e;
91ste Jaargang.
No. 21984
Tel. Mo. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
De Sudeten-Duitsche kwestie is vastgeloopen
in afwachting van de rede van Hitier.
Reuter meldt uit Neurenberg:
In oo afgeloopen zés en d'srtig uur
Is de stemming zoo wild' geworden,
dat zij niet meer do sietn der na
tie of van de regeerings kringen •weer
geeft. Ei] afwezigheid van officieel©
richtlijnen uit deDouhclie bof ge
ven ae Duitsche autoriteiten en jour
nalisten zich aan wilde speculaties
over.
Eenigen verklaren, dat een overeen
komst met de Tsjechen onmogelijk
en dal een oorlog onafwendbaar is,,
terwijl anderen beweren, d'it e n oor-"
log onmogelijk is.
Voor de meeste Duitschors is de
Britsche houding nog steed's niet ie.
gelooven.
Gedurende het weekeinde zijn overi
gens geen gebeurtenission van belang voor
gekomen, die aan de spannende siluatie
«enige verandering hebben kunnen te
weeg brengen Hoewel Praag liet middel
punt is, waar alle Wikken op gericht zijn,
ligt het voor de hand1, dat Neurenberg
de plek is, waar hedenavond de beslis
sing zal val'en. I>an zal HiHer zijngroote
rede uitspreken, welke ©en uitweg zal
snoeten aangeven u«t de gevaarlijk© im
passe, in welke de Sudeten-Duitsche kwes
tie na het afbreken van de onderhande
lingen te Prang is geraakt en welke nedte
in het bizonder klaarheid1 zal moeten
brengen omtrent het Duilsche standpunt.
De rede van Hitier is wel van zooveel
belang, dat men kan zeggen, dat hierin
de beslissing zal liggen tusschen oorlog
•en vrede.
Te Neurenberg zijn reeds woorden ge
sproken, welke zeer dreigend klonken. Zij
kwamen uit den mond1 van minister-pre
sident Goering d'och zij zijn tot nu toe
de eenigs, die rechtstreeks in verband
met de brandende kwestie kunnen ge
bracht worden Goeiing wees speciaal op
de kracht vron <3© barrière aan Duitsch-
lands We--teren s, welks kracht, naar hij
hoopte, nooit door een vijand' zal be
hoeven te worden beproefd1. Niemand zal
er doorheen komen.
Toen echter dr. Goebheis naderhand ver
der geen woord' aan dit onderwerp wijd
de, bleek- spoedig, dat Hitier nog steeds
geen bedi-s:ug had genomen, zord'it aan
genomen werd, dat hij zijn besluit eerst
op bet laatsle oogenblik zon nomen en
pas zou hetend maken in een door hem
zelf uit le spreken rede.
Do Biitscl e ambassadeur te Berlijn, die
gedurende enkele daaen te Neurenberg
heeft ertoefd, heeft gelegenheid' gehad de
voornaamste politieke persoonlijkheden op
de hoogte t<=> brengen van het Britsche
standpunt, dat geen geweld zal toelaten.
Al heeft Henderson dan geen onderhoud
gehad met den Führer, mag men veilig
aannemen, dat ook hij volledig op de
hoogte is
De radio rode, welke president Be nes j
Zaterdagavond heeft uitgesproken, bracht
geen nieuws en diende slechts voor bin
nenlandsch gebruik. Hij sprak kalmeeren-
de woorden, waaraan verder geen betee-
kenïs moei worden toegekend'.
Algemeen voelt men te Praag, dat de
komende uren zullen beslissen, of de on
derhandelingen tusschen de Tegeeriag en
d'e Sudeten-Duitschors in vrede zullen ver
knopen of dat. Dmïtschland aan Tsjecho-
Slowaldje een willekeurige regeling wil
trachten op te leggen, heigeen oorlog zou
bei rekenen.
De mogelijkheid voor eenjg ernstig inci
dent, voorkomend uit de spanning en ani
mositeit, aangewakkerd door de weten-
en maandenlange propaganda van Duilsche
zijde, mag niet over het hoofd worden ge
zien. Sinds de Sudeten-Duitsche leiders de
orders aan hun aanhanegrs, zich van pro
vocaties te onthouden, hebben ingetrokken,
is een volslagen verandering over de Su-
deten-Duilschers gekomen, die thans voor
geen beleedigingcn en provocaties terug
deinzen.
Telkens zijn er incidenten op steeds
gr&oter schaal van steeds grootere strek
king. De Tsjechen honden zich nu rustig,
maar daar vele een (ra1 van nazi-activiteit
tevens militaire centra zijn, zou er zeer ge
makkelijk! een uitbarsting kunnen komen.
Evenwel viel er in Praag geen teek'en
van opwinding, en nog minder een pa
niekstemming fe bespeuren.
Het standpunt van Engeland.
Bij uitstek bevoegde kringen, die alles
zins in staat zijn, het standpunt van hun
land uiteen te zetten, hebben Zaterdag
avond voor de vertegenwoordigers van
de pers commentaar geleverd op den inter
nationalen loesiand' en de houding van
Engeland fe dien aanzien. Men kan aan
nemen, dat deze verklaring volkomen de
inzichten van de Britsche regeering verte
genwoordigen.
DE REDEVOERING
VAN HITLER
Naar wij vernemen zal
rijkskanselier Hitier zijn
redevoering te Neurenberg
hedenavond om 19.20 uur
(Nederl. tijd) over alle
Duitsehe zenders uitspreken
De Britsche regeering, aldus werd ver
klaard, is er zich van bewust, dal de Tsje
ch o-Slowaaksche kwestie het uitgangspunt
voor een gewapend' conflict zou kunnen
zijn, doch zij gelooft nog steeds, dat het
mogelijk is, dit vraagstuk met vreedzame
middelen op te lossen. Het is volgens be
doelde kringen van het grootste belang,
d'at de onderhandelingen voortduren. Niels
zou rechtvaardigen, dat de onderhandelin
gen worden afgebroken om plaats te ma
ken voor een krachtdadiger oplossing. Zoo
lang Runciman te Praag blijft, ziet men
geen enkele reden waarom geen oplossing
zou worden gevonden. Het feit, dut zich
nieuwe moeilijkheden zouden kunnen voor
doen zou geen reden zijn, het bemïddelings
werk voort te zetten: Dit is do meeningi
van de Britsche regeering en die van alle
andere.
Voorts verklaart men, dai Engeland
niet* afzijdig zou kunnen blijven in een
algemeen conflict, waarin de integriteit
van Frankrijk zou worden bedreigd.
Het is van het grootste belang, dét de
Duitsdie regeering niet meent tegen
Tsjecho-Slowakije ongestraft een snelle
en met succes bekroonde veldtocht le
kunnen beginnen, zonder te moeten
vreezen voor inmenging van Frankrijk
en zelfs van Engeland.
Tenslotte verklaart men, dat de regee
ring der Vc-reenigile Stalen voortdurend vol
ledig door de Britsche regcering van do
ontwikkeling van den toestand op de hoog
te is gehouden. Het is ook te dien einde,
dat de Amorifcaanscbe ambassadeur gister
middag door Halifax ontvangen is en ver
volgens een langdurig onderhoud met
Chamberlain heeft gehad.
Het Britsche kabinet In IJ aw
nings tree t bijeen.
Voor den eersten keer sedert het zomer
reces is het kabinet vanochtend in Downing
street bijeengekomen.
Het doel der vergadering is in de eerste
plaats alle leden van liet kabinet in staat
te stellen den toestand te bezien in het
licht der laatste berichten uit liet huiten-
land.
Zeer groote bet eekenis kent men toe
aan de door Hi tier vanavond uit te spre
ken redevoering. In den loop der week
zullen nog meer kabinetszitlingen worden
gehouden.
De strijd in Spanje
Het Catalaanschc leger ver
slagen geacht.
Naar de meening van hot groote hoofd
kwartier van Franco is liet linksche leger
in Catalonie thans verslagen, zoo al niet
vernietigd.
De woordvoerder van het opperbevel
heeft aan den correspondent van Havas
verklaardhet rechtsche leger heeft niet
zijn beste troepen en het gros van zijn
artillerie en zijn - luchtmacht in den sector
van de Ebro iu den strijd geworpen, alleen
met het dot-I den zak, die de frontlijn
vormt, kleiner te maken, doch wel in de
hoop, de strijdkrachten van den vijand te
vernietigen.
Onze zwaarbevochten zege der laatste
dagen ze' eerlang vrucht afwerpen. Dit
resultaat maakt op de openbare meening
minder ir.drufc dan de verovering van een
gorote stad, doch het belang er van is
overwegend
De toestand in het Verre Oosten
Gebruik van gifgas door de Japan-
neezen.
Naar het Chïneesche persbureau meldt
hebben de Japanneezen bij lum tegenaan
vallen op de Chineescfa© iroep en Ion
Westen van Hoeangmei opnieuw hun toe
vlucht genomen tot het gebruik van gif
gas. Hoewel cr een groot aantal* dooden
aan Chineesdie zijde viel tengevolge van
dezen gasaanval, bleven de Chineesche stel
lingen gehandhaafd.
Ook in den sector van Ifsikoeling en
Nanriitang, waar hevige gevechten werden,
geleverd' en aan beid© zijden zware ver
liezen werden geleden, maakten de Ja
panneezen gebruik van gas tot dekking
van een infanterieaanval, die echter lot
staan werd gebracht.
Japansche vliegtuigen hebben, de stad
Kwangtsi, nadat déze door de Ohïneezen
was heroverd, herhaaldelijk gebombardeerd.
Int. Samenwerking
Internationale conferentie voor
statistiek
De Duilsche delegatie terug
getrokken.
- Op - het laatste oogenhlik heeft
Diiilschland zijn. delegatie ter interna
tionale conferentie- voor statistiek,
die té Praag vandaag, "wordt geopend,
Teruggetrokken.
Besprekingen der Oslostaftn te Geneve,
Op uitnood iging van den Zweedse hen
minister van buitenlandacho zaken, Sand
ler, zijn de vertegenwoordigers der Oslo
Staten Zondagmiddag bijeengc-komen.
Men meent te weten, dat de gedelegeer
den der Oslo -staten in de bijeenkomst,
waarin de hervorming van hét Volken*
bondspaet werd besproken, opnieuw de
houding hebben bevestigd, zooals deze
uiteengezet is in de verklaring, welke ter
gelegenheid van. de in jullie te Kopen
hagen gehouden conferentie is gepubliceerd,
België
"Voorzorgsmaatregelen.
Het dagblad. Gazette publiceert liet vol
gend' bericht:
Men weet dat de internationale toestand
de Belgische regeering heeft genoodzaakt
zekere maatregelen te nemen, welkè slechts
beschouwd kunnen worden als onmisbare
voorzorgen en niet als militaire besluiten,
welke de bevolking zouden kunnen ver
ontrusten.
Om de2e reden hebben' aan de Duitsch»
Belgische grens verscheidene troepenbewe
gingen plaats gevonden, hieruit bestande,
dat in den nacht van Zaterdag op Zondag
artillerie-af dodingen, die ie Elsenbom in
kwartier lagen,paar hum, garnizoenen zijn
teruggezonden,
De bereden artillerie uit Luik heeft des
nachts 60 K.M. afgelegd. De caribiniers uit
Eupen en Malmedy waren Zondag den
geheelon dag geconsigneerd. Tenslotte zijn
de brigades van de rijkswacht, die langs
de grens zijn gelegen, oveneons krachtig
versterkt, niet om, zooals was gezegd den
uittocht van Joden uit Duitscliland tegen te
gaan, doch als militaire maatregelen, welke,
naar liet blad herhaalt, slechts als voorzorg
bedoeld zijn,
Engeland
De terreur iu Palestina.
Bij een gevecht met bandieten in Zuid-
Patesüna zijn zes Joodsche hulpagenten van
politie gedood, terwijl écu, vermist wordt.
Een spoorwegstaking tusschen Jeruzalem
en Lydda jr gisternacht in brand gestoken.
Halifax niet naar Geneve,
Do Ioid-geheimzegelbewaarder, Delewarr,
zal vandaag, na de kabinetszitting per
vliegtuig naar Genève vertrekken. Men
meent te weten, dat hij in de Volkenbonds-
vergadering do plaats zal innemen van
Halifax, die in verhand met den interna
tionalen tres land te Londen blijft.
Duitschland
Troepenbewegingen aan de Rijngrens.
Gisteren hebben aan beide oevers van
den Hijn talrijke troepenbewegingen plaats
gevonden.
In bijna alle richtingen en vooral in
het Saargebied heeft men dit in do afge
loopen week kunnen opmerken. liepen
nog laat tremen. Wat den rechter Rijn
oever lm treft is het moeilijk een schatting
te doen, doeli algemeen is men de mee
ning toegedaan, dal daar een groote troe
penmacht, en in het bizonder zware ar
tillerie wordt samengetrokken,
Zwitserland
Voorzorgsmaatregelen.
Het federale departement voor militair©
aangeiegenheden deelt mode: „Steunende
op een machtiging van den bondsraad heeft
het federale departement voor militaire
aangelegenheden bepaald', dat vandaag, 12
September als voorzorgsmaatregel de mij
nen moeten worden geladen om «eventueel
de spoor- en straatwegen aan alle gren
zen onbegaanbaar te maken. De mijnen
worden door de vrijwillige grensbescher-
mingsafdeelingen bewaakt. D© bevolking
moet zich aan de door deze afdoelmgen
gegeven bepalingen onderwerpen.
liet is verboden zich op te houden in
de buurt waar mrjnen zij'n geplaatst, deze
te fotografecrcn of te teekenen.
Frankrijk
Manoeuvres uitgesteld.
De militaire autoriteiten hebben besloten
da manoeuvres van de vijfde infanterie
divisie, die gehouden zouden worden op
20,21 en 22 September in het gebied van
Caux, uit te stellen. De opgeroepen reser
visten zullen echter dienst doen.
Het vertrek vin het Stedelijk Museum te Amsterdam, waar Zondag door
H. M, de Koningin en Z. K. II, Prins Bernhard een bezoek werd gebracht.
Vereenigde Staten
De ueiitrali toils wet.
De correspondent van de New-York He
rald1 Tribune, die zich in den trein bevindt,
waarmede president Roosevelt naar Ro
chester is vertrokken, heeft aan zijn blad
gemeld1, dat de president een groot gedeel
te van den Zondag besteedde aan de be
studeering van de uit Europa ontvangen
inlichtingen, doch in het bizonder aan. de
redevoeringen te Nenrenlmrg uitgesproken.
Verder schrijft deze correspondent: „Hoe
wel er geen enkel© bevestiging van kan
worden verkregen, zijn cr redenen om aan
te nemen, dat d© president on de deskun
digen van bet ministerie van, buitenland-
schee zaken hier roods to© zjju overgegaan,
dé mógelijkheid' te bestudeeien van ©en
wijziging dor bestaande neutraliteilsvet,
welke wijziging noodzakelijk zou kunnen
worden, indien er iu Europa een oorlog
zou uitbreken, fn kringen, die in nauw
contact staan mei de verschillende depar
tementen, gelooft niemand-, dat eon volko
men neutraliteit, gelijk bij deze wet voor
zien, zou kunnen worden gehandhaafd, en
is men verder van moaning, dat do regce
ring niets zou kunnen uitrichten tegen
do verkrachtingen dezer wet, die vooral
op liet gebied van de wapent© veranties
zouden geschieden.
Het zou, aldus de correspondent verder,
den president dndielijk zijn, dat do publieke
opinie een herziening der wet zou ver
langen, teneinde d©n verkoop van wapens
tegen contant geld mogelijk te maken.
Het schijnt verder, dat de regeormg haar
cxediet-politiek ten opzichte van de deJri-
teuren-landen opnieuw onder do oog-en zou
zien voor het geval oen algemeen conflict
in Europa zou uitbreken.
Hoewel de Jolmson-wet gehandhaafd zou
blijven, zouden Frankrijk en Groot-Brittan-
nië niet meer kans voor het verkrijgen
van credieten hebben dan Duilsohland ©n
Italië.
Sovjet Rusland
Militaire maatregelen aan de Westelijke
grenzen.
Hoewel de berichten dienaangaande zeer
scliaarsch zijn, schijnt het wel, dat aan de
Westelijk© grenzen der Sovjet Unie belang
rijke militaire voorbereidingen zijn getrof
fen. Na de aansluiting van Oostenrp bij
Duitschland werden de militaire districten
Kiew en Wit-Rusland tot special© distric
ten gemaakt Tlians wordt de nieuw© lich
ting opgeroepen, terwijl d© oudere niet
voor den 20eu September naar huis zullen
worden gezonden. De gewone herfstma*
noeuvres in deze districten zijn zoo juist
geëindigd, evenals die in het distriet Mos
kon en er" trékken groote gemotoriseerd©
troep en af deel i n a en langs de wegen.
Gemengd Nieuws
Moedige redding va a een kind uit De Gent,
Zaterdagavond om half zeven geraakte
liet 21/2-jurig dochtertje van de familie Phi
lips bij liet spelen achter liolel Germania,
le Valkenburg, in de snolstrooraende Geul.
Haar zusjes, die het ongeluk zagen ge
beuren, riepen luidkeels om hulp. Het
kindje werd door den stroom meegesleurd.
fn weinige oogehhlikken waren vele tnen-
schen aanwezig, doch niemand durfde het
vrij diepe water in. Do heer Kwakkemaat,
die in do buurt woont, hoorde wat er
gaande was en kwain onmiddellijk toesnel
len Hij sprong gekleed te water en zwom
tiaar het zinkende kindje. Juist was de
kleine op liet punt in de diepte te ver
dwijnen, toen de moedige redder zijn po
ging beloond zag
Hij kon het drenkelïngetje grijpen en le
vend aan den wal brengen.
De kleine is dadelijk onder geneeskundig©
behandeling gesteld.
V,
wmfö m*
Zaterdagmiddag is op het terrein aan de Marconistraat een ballon van dc i
Haags che Ballon Club opgestegen. Het moment van de start
Deüü couraul verschijnt dagelijks, mei uit*
sondering van Zon- en Feestdagen-
Prya per kwartaal f 2.franco per post
f 2.50. P'-ijs per week; 15 ets- Afzon-
derlijfce nummers 4 ets- Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertentiun voor het eerstvolgend Hum*
tner moeten vóór elf uur aan het Bureaa
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór tl uur,
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Prye der Advertentie»; ran 1—5 regels fi-55;
Iedere regel meer f 0.30; In bet Zaterdagtiummcr
15 regels f 1.80, iedere regel meer f 0.35
Reclames fO-75 per regel. Incaasokostenö eta,j
nosticwitaatiesIS ets. 1 uneven van advertentien
ii) abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar-
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertcntten opgenomen A 10.50 t/m. 15 woer
den, f 0.75 ym. 25 voorde». Eik woord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden,
's WoensdagsKleine Adverientien tot 25w oor
den f 0l25, mits vóór Dinsdagavond buur aan het
Bureau bezorgd.
'fi Zaterdags; Kleine Advertentión 11.00,indien
niet vóór Vrydagavond 6 uur bezorgd.
