EERSTE BLAD.
VAN DER VEER
Donderdag 29 September 1938
No. 21979
Op
uitnoodiging van H tier komen
Chamberlain, Daladier en
Mussolini naar
München
Duitschland tot uitstel van het I October-
ultimatum bereid?
De voorstellen betreffende een z.g. gedeelde
bezetting van Sudétenland
Duitschland had gisteren inderdaad het
voornemen tot mobilisat e
Kleedingmagazijn VAN DER VEER
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
91ste Jaargang.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Chamberlains rede in het Britsche
Lagerhuis
Voor Heeren- en Kinderkleeding naar
Enorme collectie's Gabardine jassen - Demi's -
Ulsters - Jekkers - Cape's en B.E.V.A. Bedrijfskleeding
HOOGSTRAAT 174 (bij de Dam)
De besprekingen begonnen*
Praag stemt toe.
BINNENLAND
De aankomst der staatslieden.
Beslissing vóór-mobilisatie
opgeschort
Buitengewoon crediet aangevraagd
l)cz<s couraut erouUijm dagelijks,, uiel uit
zondering Tan Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f 2.—franco per post
f 2.50. Prjjs per week: 15 cts. Afzon
derlijke nnm:ners 4 cts. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor iet eerstvolgend num
mer moeten vóór: elf uur aan iet Bureau
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór 9 uur.
Een bepaalde plaats van advertentien
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDZ MSCHE COURAlf
Pry s der Ad verten tien: van 15 regels f i 55;
Iedere regel meer f 0.30; in het Zaterdagnumraer
15 regels f 1.80, iedere regel meer f 0.35
Reclames f0.75 per regel. 1 ncaseokostenu cts.;
postkwitanties 15 cts. Tarieven van advert entten
btj fthonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentiën opgenomen i 10,50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden,
's Woensdags: Kleine Advertentiën tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond G uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentien 11.00, indien
niet vóór Vrij'dagavond 6 uur bezorgd.
Conferentie v«.n ier
Gistermiddag is op het laatste nippertje nog cenige ontspanning in
getreden in den inderdaad zeer dreigenden toestand. Want hoewel
mobilisatie van de Duitsche weermacht in het voornemen van Hitier
lag en hij van plan was Sudctenland te bezetten zonder zich zelfs te
houden aan den door hem zelf gestelden datum van 1 October
is een uitweg gevonden uit de impasse, waarin de stuatic was ge
raakt. Weer is het Engeland geweest, die daartoe het initiatief genomen
heeft. De hulp van Mussolini werd ingeroepen. Daartoe diende de slap
van lord Perth, den Britsehen boodschapper» te Home. Nadat de Duce
zich met Hitler in verbinding liad gesteld, kon hij aan Chamberlain
mededeeien, dat de rijkskanselier zich bereid had verklaard de leidende
staatslieden van Engeland, Frankrijk en Italië uit te noodigen tot een
conferentie te München, welke hedenmiddag te één uur is aan
gevangen.
Deze conferentie moeteen tastbaar resultaat opleveren, wil. weer niet
dezelfde situatie ontstaan als gisteren liet geval was. Daarom zijn verschei
dene plannen ontworpen, welke vrijwel alle neerkomen op» 'n z.g. gedeelde
bezetting van het Sudctenland, dat wil zeggen een bezetting door Duit
sche troepen van het zuiver Duitsche land, een bezetting door vreemde
troepen Britschc en/of Fransche van een gordel, waarin zich
de Tsjechische Maginotlinic bevindt en daarachter zou dan het Tsje
chische leger zich terugtrekken, zoodat beide legers gescheiden zijn.
De Duitsche mobilsatie is nu voor tenminste 24 uur uitgesteld. De
conferentie te München zal de kwestie te behandelen hebben, welke
procedure thans gevolgd moet worden om op basis van het voor
stel van de gedeelde bezetting te komen lot een vreedzame oplos
sing van het Sudetcn-Duitsclie probleem. Nieuwe hoop is gewekt.
Moge ditmaal een samenkomst in Duitschland resultaat hebben.
- Bij deze gelegenheid wees Chamberlain
nog op de ernstige gevolgen, welke een oor
log zou brengen.
Ik verklaarde, aldus Chamberlain, dat
de taal en de samenstelling van het do
et lent, dat ik eerder als een ultimatum
daft als een memorandum kenmerkte,
de openbare meening in de neutrale
landen diep zou schokken, en ik verweet
den rijkskanselier bitter, dat hij in ge
breke bleef, op eenigerlei wijze tegemoet
te komen 'aan mijn streven, den vrede te
verzekeren.
Ondanks deze duidelijke woorden, werd
de bespreking in vriendschappelijker geest
voortgezet dan een der voorgaande. Hitier
zeide mij, dat hij mijn pogingen waardeerde
en er dankbaar voor was, doch dat hij er
naar zijn meening al op had geantwoord,
daar hij de operaties, waartoe hij het plan
had gehad, had uitgesteld, en in zijn voor
stellen aan Tsjecho-Slowakije, een grens
had voorgesteld, die geheel verschilde van
die, welke hij als het resultaat van een mili
tair conflict zou hebben verkregen.
Chamberlain maakte daarop uitvoerig
melding van zijn gisteren ondernomen po
gingen om het contact te herstellen, van wel
ke pogingen men het resultaat kent.
De Britsche ministerpresident, Neville
Chamberlain, heeft gisteren in hef Lager
huis een rede uitgesproken, waarin hij o.a.
bovenstaande mededeelingen deed' en een
overzicht gaf van de pogingen van Runci-
man en zijn eigen besprekingen met Hit-
Ier te Berchtesgaden en G odes berg.
De minister-president verklaarde o.a. ver
wonderd te zijn over de warmte, waar
mede zijn initiatief werd begroet. In zijn
eerste onderhoud met Hitier werd hem
duidelijk, dat de toestand' dreigender was,
dan hij dacht. Hitier zette in beleefde be
woordingen uiteen wat hij verlangde. Hij
voegde hieraan toe, dat hij liever dan te
wachten, bereid was een wereldoorlog te
riskeeren. Hitier beklaagde zich over de
Britsche bedreiging, doch Chamberlain
beeft hem hierop geantwoord, dat er on
derscheid is tussclien waarschuwing en be
dreiging.
De ministerpresident kreeg zoo sterk den
indruk, dat Hitier overwoog onmiddellijk
een inval te doen in Tsjecho-Slowakije, dat
hij vroeg of Hitler hem die reis had laten
maken om zijn tijd te verspillen. Hitier
antwoordde hierop, dat indien Chamberlain
hem verzekerde, dat de Britsche regeering
het beginsel van zelfbestemming goedkeur
de, hy bereid was te spreken over we
gen en middelen om tot 'n oplossing te ko
men Indien de Britsche regeering hiertoe
niet in staat was, dan zouden besprekingen
nutteloos zijn. Chamberlain moest hier
over eerst zijn collega's raadplegen en hij
vroeg Hit1"- alle vijandelijkheden op to
schorten l,s; het antwoord ontvangen zou
zijn. Hitier beloofde dit, op voorwaarde,
dat in Tsjecho-Slowakije niets zou geschie
den, dat hem zou dwingen in te grijpen.
Sprekende over het bezoek aan Godesberg,
verklaarde Chamberlain, dat hij hartelijk
werd verwelkomd in de straten, waar hij
door reed. Hieruit bleek hem, dat het Duit
sche volk den vrede wenscht.
Chamberlain deelde bij deze gelegenheid
Hitier mede, dat met de Fransche regeering
maatregelen waren uitgewerkt, om te komen
tot het overgeven van het betrokken gebied
en het vaststellen van een definitieve grens
en hij stelde garanties voor. Hitier maakte
geen bezwaar tegen de garanties, doch hij
verlangde, dat ook Italië als garant zou op
treden. Verder verklaarde Hitier, dat hij geen
niet-aanvalsverdrag met Tsjecho-Slowakije
zou kunnen sluiten, zoolang de verlangens
van de andere minderheden in dit land niet
waren ingewilligd. Zoodra deze verlangens
Zouden zijn ingewilligd, was hij bereid zich
onmiddellijk te voegen bij de internationale
garanten. Andere voorstellen kon Hitier niet
aanvaarden, aangezien zij te weinig omlijnd
waren en hij gaf Chamberlain het bekende
memorandum. Chamberlain bevond zich
hierdoor in een geheel nieuwe situatie. Te
Berchtergaden was hem gezegd, dat, indien
Ie Sudeten zelfbestemming zouden krijgen,
Hitier wegen en middelen zou bespreken.
Hitier heeft later aan Chamberlain
gezegd, dat hij nooit heeft gedacht, dat
Chamberlain terug zou komen om te
zeggen, dat dit beginsel was aanvaard.
Chamberlain spoorde zijn hoorders aan,
niet te denken, dat Hitler hem met op
zet heeft bedrogen. Chamberlain zelf
is er van overtuigd, dat dit niet het geval
is. Hij dacht evenwel naar Godesberg te
komen om wegen en middelen té bespre
ken en hij was getroffen toen hem werd
gezegd, dat de voorstellen onaanvaard
baar waren en dat hem andere voor
stellen werden gedaan, welke hij niet
eens kon overwegen.
Hij achtte het verstandig den volgenden
dag commentaar op de nieuwe voorstellen
op papier te brengen en aan Hitier te over
handigen, alvorens tot bespreking over te
gaan.
Dit bracht geen wijziging en in het laatste
onderhoud werden Chamberlain het memo
randum en de kaart overhandigd, In het
memorandum vond hij voor het eerst de
tijdlimiet.
Chamberlain vervolgde: hoe wij ook
in het verleden over Mussolini gedacht
mogen hebben, ik geloof, dat ieder zijn
gebaar zal toejuichen. Hij heeft zich be
reid verklaard, met ons samen te werken.
Doch dit is nog niet alles. Ik heb nog
iets te zeggen. Ik heb bericht van Hitier
ontvangen, dat hij mij uitnoodigt, hem
morgenochtend te München te ontmoe
ten. Hij heeft pok Mussolini en Daladier
uitgenoodigd. (Vrijwel alle afgevaardig
den verhieven zich bij deze verklaring
onder luid gejuich van hun zetels, met
hun papieren zwaaiend, terw 1 enkelen
uitriepen: „God zij dank".)
Toen het gejuich bedaard was, ging
Chamberlain voort: Er zal wel geen Lid
van dit Huis zijn, die niet zijn hart heeft
voelen opspringen, nu hij gehoord heeft,
dat de crisis opnieuw is uitgesteld, en
dat zich opnieuw de gelegenheid biedt,
om door onderhandeling en goeden wil
te trachten, een oplossing te vinden voor
een probleem, waarvan de regeling reeds
in zicht is.
Ik kan niet meer zeggen. Ik hoop, dat
het Huis mij thans zal laten gaan, om te
zien, wat ik van deze laatste poging kan
maken, en wellicht zal dit debat, in
verband met de nieuwe ontwikkeling,
voor een paar dagen worden verdaagd,
waarna wij misschien in gelukkiger om
standigheden bijeen zullen kunnen
komen.
Moderne dessins! Nieuwe modellen! en werkelijk voordeeligcr!
Een herinnering aan de Luchtbescherming? tentoonstelling in hei voormalig postkan
toor. Op den voorgrond links de stand van den gasverkenniugsdieust; in liet midden
een niaterialenwagcn van een blolibrandwecr; tegen den achtergrond een schema van
de luchtbescherming hier ter slede.
Nadat Chamberlain hiermede zijn rede
had beëindigd, werd hij opnieuw door de
meerderheid van het huis stormachtig toe
gejuicht.
De conferentie zal moeilijk
kunnen mislukken.
Onmiddellijk na de verdaging van het
Lagerhuis, kon men in de wandelgangen
van het Parlement den indruk vernemen,
dat de conferentie te München zeer moeilijk
Zal kunnen mislukken. Men verwacht alge
meen, dat het bezoek van Chamberlain op
iet Duitsche volk een diepen indruk zal
maken, waarmede de Duitsche leidende
figuren niet zullen kunnen nalaten rekening
te houden.
Voorts is men van oordeel, dat Mussolini
niet zal nalaten, zooveel mogelijk aandrang
uit te oefenen ten gunste van een vreedzame
regeling van het geschil.
„It is allright this time".
Toen de minister-president naar Downing-
street terugkeerde, riep hij de juichende
menigte toe:
„It is allright this time" (Nu is het in
orde.).
Koningin Mary, de hertogin van Kent en
mevrouw Chamberlain, waren gistermiddag
in het Lagerhuis aanwezig.
Een Italiaansche indruk
Gezaghebbende kringen te Rome verkla
ren, dat, wanneer overeenstemming bereikt
is over een gedachtenwisseling tusschen de
vier regeeringshoofden der groote mogend
heden, dit beteekent, dat de grondslagen
van een accoord reeds bestaan, zooals zij
trouwens reeds bestonden, voordat de laatste
complicaties der Tsjecho-SIowaaksche crisis
den toestand geheel vergiftigd hadden.
Het Duitsche publiek diep
onder den indruk.
Het bericht van de conferentie te Mün
chen, heeft een diepen indruk gemaakt op
de Duitsche openbare meening, die van deze
bijeenkomst een ontspanning n den toe
stand verwacht. De bladen spreken van
historische uren, die thans komen en be-
toogen, dat de Fuehrer door zijn initiatief
nogmaals zijn vredeswil heeft getoond. Zij
voegen hieraan echter toe, dat men zich niet
moet vergissen. De conferentie bedoelt be
trekking te hebben op* de verwezenlijking
van een recht, dat den Duitschers toekomt.
De „Voelkischer Beobachter" schrijft:
„Het betreft hier niet een conflict alleen
tusschen regeeringen, maar de eer van het
Duitsche volk staat op het spel, Wanneer de
staatslieden der westelijke mogendheden te
München zullen vergaderen met de twee
leiders van het Duitsch-Italiaansche blok,
weten wij, dat zij niet zullen twijfelen aan
de vastberadenheid der Duitsche natie."
Het „Berliner Tageblatt" en andere Ber-
lijnsche bladen, verzekeren, dat Praag geen
minuut behoeft te rekenen op de mogelijk
heid, dat „de onhoudbare toestand na x
October kan blijven bestaan".
Tsjecho;Slowaaksche vertegen
woordigers naar München.
Naar Reuter verneemt, heeft het Tsjecho-
SIowaaksche gezantschap de Britsche regee-
ringmedegedeeld, dat Mastny, de Tsjecho-
SIowaaksche geaznt te Berlijn, en Lisicki,
gezantschapsraad te Londen, die op weg
zijn naar München, uitsluitend voor het
verstrekken van inlichtingen ter beschikking
van de Fransche en Britsche delegaties zijn,
zooals door Chamberlain was voorgesteld
De besprekingen tusschen den Fuhrer
den duce, den Britschen eersten minister
en den Franschen minister-president,
zijn vanmiddag om kwart voor één be
gonnen in de werkkamer van den
Führer in den FührerbauopdeKonigs-
platz te München.
Aan-de besprekingen nemen ook deel de
Italiaansche minister van buitenlandsche
zaken, graaf Ciano, en de rijksminister van
buitenlandsche zaken, vön Ribbentrop,
voorts als tolken voor het protocol, legatie-
raad dr. Schmidt, van het ministerie van
buitenlandsche zaken en de secretaris-gene
raal van de Quai d'Orsay, Léger.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Tsjechische regeering in beginsel, zij het
met zekere vorbehouden, het Britsche plan,
inzake de ten uitvoerlegging der Engelsch-
Fransche voorstellen voor een regeling van
het Sudeten-Duitsche vraagstuk, dat haar
werd voorgelegd in den vorm van een nota,
heeft aanvaard.
De nota, waarin mededeeling werd gedaar,
van dit besluit der Tsjechische regeering,
werd aan de Britsche regeering overgebracht
voor de opening van de conferentie van
vandaag.
Voldoening
kringen.
in Tsjechische
De Tsjecho-SIowaaksche delegatie te Ge-
nève heeft gisteravond naar aanleiding van
de conferenties, te München, een offideele
verklaring gepubliceerd, waarin het toege
juicht werdt, dat een laatste poging zal wor
den ondernomen, om de bestaande moeilijk
heden uit den weg te ruimen.
De Chef der Italiaansche regeering, Benito
Mussolini, is hedenochtend om half tien te
Kufstein aangekomen, waar hij door den
Führer op zeer hartelijke wijze werd ver
welkomd.
Om 9 uur 40 zetten de Führer en de Duce
de reis naar München voort, waar zij even
over elf uur arriveerden.
Chamberlain en Daladier zijn eveneens
vanmorgen te München aangekomen. Zij
werden beiden verwelkomd door von Rib
bentrop.
Het vliegtuig, waarmede Daladier de reis
naar München heeft gemaakt, kwam om
11 uur 20 aan, ongeveer gelijktijdig met het
Britsche toestel.
Het telegram nog niet ver
zonden.
Tot op hedenmiddag is het door deal
minister-president, dr. II. Colijn, gister
avond in zijn radio-rede voorwaarde-
1 ij k aangekondigde telegram ten behoeve'
van de voor-mobilisatie nog niet uitge
zonden. 1
Hieruit leiden wij af, dat de regeering
in de gisteren als gevolg van de aangekon
digde staatsliedenconferentie te Münclxen'
ingetreden ontspanning in Europa aanlei
ding heeft gevonden om de beslissing ter
zake op te schorten, totdat zich met eeniga
meerdere duidelijkheid zal afteekenen, hoa
de internationale situatie zich verder ont
wikkelt.
Ter bestrijding van de kosten
der defensie-maatregelen.
Ter bestrijding van de kosten der in
verband met de buitengewone omstan
digheden te treffen maatregelen, heeft
de regeering op de defensiebegrooling
een buitengewoon crediet aangevraagd!
van 100 millioen gulden en op de be-
grooting van financiën een bedrag van
20 millioen gulden.