EERSTE BLAD.
Donderdag 27 October 1938
Roosevelt over den vrede
91ste Jaargang.
No. 22003
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Geen vrede door vrees, noch vrede door het
zwaard.
De Hongaarsche eischen
De strijd in Spanje
De toestand in het Verre Oosten
Duitschland
Engeland
Frankrijk
Sovjet Rusland
België
Tsjecho Slowakije
Griekenland
Vereenigde Staten
Gemengd Nieuws
R.E.T.-bus van den dijk gereden
Bozo courant verschijnt dadelijks, mot uit-
zondorin"- tan Zon- en Feestdagen,
Ms per kwartaal f 2.-; franco per post
f 2 50. Prijs per waek: 15 ets. Afzon-
deriöke nnmiore 4 ets, - Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
A dvortentiën voor bet eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan. hot Bureau
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór uur.
Een bepaalde plaats van sdvertentién
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE C01IRAM
Prtfa der Advertentikn: van f—5 rogels f 155;
Iedere regol meer f 0.30; in het Zaterdagnummer
15 rSBjête f 1.80, jedere regel moer f 0.35
Ilcclamfcft).75 per regel. lncassokosten5cts,;
Eostk\vitantie3l5cts. 'Jarioven van advertentie»
ij abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
DagelijkB worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advei tenüon opgenomen f OÜO t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/ra. 25 wooi den. Elk w ooi d meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
's Woensdags: Kleine Advertentien tot25 woor
den f 0.25, mits vóör Diusdagavond 6 uur aan het
Biue.au bezorgd.
Zaterdags* Kleine Adveitentien 11.00, indien
niet \6ór Vrijdagavond 6 uur bezoigd,
President Roosevelt heeft gisteravond een
radiorede over de buitonlandscho politiek
gehouden, waarin hij pleitte voor ontwa
pening in de geheele wereld', doch tevens
verklaarde, dat de Veireenigdo Staten on
der de beslaande omstandigheden hun
wapening moeten, voortzetten.
Roosevelt zeide: „Zij, die de ernstige
uren van de laatste crisis hebben door
leefd1, kunnen geen twijfel koesteren aan
het verlangen van de volken der wereld
naar een blij venden vrede.
Het is thans ons doel van dit vredes-
verlangen gebruik te maken en de begin
selen, die uitsluitend' dienst kunnen doela
als grondslag voor den vrede, op te bou
wen. Het wordt overduidelijk, dat de „vre
de door vrees" niet hooger staat en niet
duurzamer is dan de „vrede door het
zwaard".
Er kan geen vrede zijn, als de heer
schappij van het reclit vervangen moet
worden door een steeds terugkeerende
verheerlijking van het zuivere geweld.
Er kan geen vrede zijn, als oen na
tionale politiek de bedreiging met oor
log weloverwogen als werktuig aan
vaardt.
Er kan geen vrede zijn, als een natio
nale politiek de verspreiding over de ge
heele wereld van millioenen hulpelooze
en vervolgde mensehon, die geen plaats
vinden om hun hoofd neer te leggen, wel
overwogen als werktuig aanvaardt.
Er kan geen vrede zijn, ais de ecom>
mische hulpbronnen, die behooren te wor
den gebruikt ten dienste van den socialen
en economischen herbouw, zullen worden
geëxploiteerd' voor een versterkten wape
ningswedloop, welke de verdenkingen en
de vrees slechts kan vermeerderen en do
economische welvaart van iederen mensoh
en ieder volk bedreigt.
De Vereenigde Staten trachten reeds se
dert twaalf jaar tot ontwapening te komen,
doch Amerika noch eenig ander land kan
ontwapening aanvaarden, als zijn buren
zich tot de tanden wapenen. Niettemin blij
ven wij van meening, dat een wapenings
wedloop tusschën de landen een dwaas
heid is, tenzij men nieuw gebied of een
nieuwe machtspositie begeert. Ik geloof,
d'at wij recht hebben op grooter zekerheid
dan die aan woorden ontleend kan wor
den. Wij willen bewijzen door feiten, bij
voorbeeld' door besprekingen, die tot wer
kelijke ontwapening leiden. Anders kun
nen wij ons niet bevrijd achten van de
noodzakelijkheid, onze militaire kracht te
vergrooten".
De president sprak daarna over de poli
tiek van goede nabuurschap der Veieenigdo
Staten, doch heioogde, dat in het beginsel
der goede nabuurschap zekere wedcrkee-
rige verplichtingen opgesloten liggen.
Men moet bewust willen, dal de ver
anderingen, die noodig zijn geworden
door verandering der behoeflen, langs
vreedzamen weg tot stand worden ge
bracht. Dat beleekent, dal de heiligheid
van verdragen geëerbiedigd moet wor
den men kan geen beschaving or-
ganiseeren op den grondslag van mi-
litairisme.
De Tsjech o-Slowaaksche tegen
voorstellen.
Naar het Duitsche Nieuwsbureau ver
neemt, bevatten de aan Hongarije overhan
digde Tsjecho-Slowaaksclie tegenvoioirstelleii
de volgende punten
1. De Tsjeclio-Slowaaksche regeering is
van meening, dat op grond van de proto
collen van Münclien slechts de kwestie
van de Hongaarsche minderheid kan wor
den behandeld'. Andere ethnische problemen
moeten buiten het kader der thans te voe
ren onderhandelingen worden gehouden.
2. De Tsjeclio-Slowaaksche regeering gaat
ermede accoord, dat de kwestie der Hon
gaarsche minderheden aan een Duitsch-Ita-
liaansch scheidsgerecht wordt voorgelegd.
De Tsjeclio-Slowaaksche regeering is van
meening, dat het aan Duitschland en Italië
moet worden overgelaten, of er nog an
dere scheidsrechters bij zullen worden be
trokken. Zouden Duitschland en Italië het
voorstel vati Hongarije, om ook Polen erbij
te betrekken, aanvaarden, dan zou de Tsje
clio-Slowaaksche regeering verlangen, dat
ook Roemenië erbij betrokken wordt.
3. Dit scheidsgerecht zal over alle moda
liteiten, dus over het tijdstip en de tech
nische kwesties van de ontruiming en over
dracht aan Hongarije beslissen.
Tenslotte stelt de Tsjecho-Slowaaksc.lie
regeering voor, ter voorbereiding van de
overdracht direct een gemengde Hon-
gaarsch-Tsjecho-Slowaaksdie militaire com
missie te vormen.
Het Amerikaansche volk, aldus Roosevelt,
gelooft in de Amerikaansche democratische
levenswijze. Wij zijn vastbesloten alles te
doen, om te bereiken, dat het Westelijk
halfrond zijn eigen welzijn kan bewerken
in het licht van zijn eigen ervaring.
En wij leggen getuigenis af van ons ge
loof, dat welken levensweg een volk oolk
Mest, die keuze de wereld niet mag bedrei
gen met.oorlog en rampspoed. De gevolgen
van een dergelijke ramp kunnen niet 'be
perkt worden. Zij zou een vloed van
slechtheid doen losbarsten, die voor het
beschaafde leven noodlollig. zioat zijn.
Dit geldt niet alleen voor het Westelijk
halfrond, maar ook' voor geheel Europa,
voor Azië, Afrika en de ïest van de wereld.
Roosevelt besloo-t zijn rede met een op
roep tol gTOoterc eenheid 'voor den vrede
fussclien de volken en ook' in het binnen
land, opdat, -indien de vuurproef coit moclit
klomen, wij den eendraehtigen wil hebben,
waarmede de democratie zich met succes
tegenover haar vijanden kan stellen.
Oorlogsrechten voor Franco?
Der „Figaro" meldt uit Londen, dat ge
neraal Franco in de naaste toekomst waar
schijnlijk de rechten van oorlogvoerende
zal verkrijgen. Dit zou tot gevolg hebben,
dat de Britsclie vrachtschepen, die op: Bar
celona en andere havens in het door de
Spaansche regeering beheerschlo gebied va
ren, niet langer do bescherming der Brit
sclie vloot zouden kunnen vragen. Cham-
nerlain hoopt, dat door deze nieuwe con
cessies een nieuwe bemiddelingspoging in
Spanje mogelijk zal worden.
Het vertrek der internatio
nale brigades.
De troepen van het garnizoen te Barce
lona hebben gistermorgen gedefileerd ter
eere van de internationale brigades. Na
het algemeene défilé bood generaal Ri
quelme, de plaatselijke commandant een af-
scheidsbanket aan de officieren der bri
gade aan.
De Japansche vloot te Hankaii.
Do volledige Japansche vloot is gister
morgen de Jangtse opgevaren en te Hankau
aangekomen. De Japansche troepen en ma
riniers hebben gisteren de geheel© stad
bezet. Alle gebouwen in de Japansche con
cessie hebben de Chineescho troepen, al
vorens zich terug te trekken, opgeblazen,
o.a. het Japansche consulaat-generaal. Op
practisch alle muren en schuttingen waar
de Japansche troepen langs komen staat
nog in Chineesche letters te lezen: Ver
dedigt de stad tot in den dood toe. Er
is nog geen officieele mededeeling gedaan
van de volledige bezetting van Hankau,
Woetsjang en Hanyang, maar deze wordt
elk oogenblik verwacht.
Na den val van Hankau
Om vier uur gistermiddag gingen de
Japansche troepen aan land tegelijkertijd
aan de monding van de Han-rivier te
Oetsjang, Hanyang en in de Japansche con
cessie, die dc Japansche ingezetenen en
autoriteiten kort na den aanvang dér vijan
delijkheden hadden ontruimd. Pater Jacqui-
not, de buitenlandsche autoriteiten en jour
nalisten waren aanwezig bij de ontsche
ping in de Japansche concessie. De Ja
pansche officieren opendon terstond be
sprekingen met Pater Jacquinot over do
vluchtelingenzone. De Japanneezen gaven
de verzekering, dat zij zouden trachten
samen te werken met het comité der zone,
waarvan zij de neutraliteit streng in acht
zouden nemen. Na deze besprekingen stel
de Pater Jacquinot zich op aan het hoofd
der Japansche colonne, die hij door de
zone geleidde. De op do andere punten
ontscheepte colonnes hebben zich naar de
Westelijke districten begeven. Do bezetting
der stad'-werd zonder strijd voltooid1.
Er heerscht volkomen rust in de bezet
te wijken, waar zich nog talrijke Chinee
scho vluchtelingen bevinden, die op d'e
trottoirs kampeeren.
Chineczcn in nieuwe verdedi
gingslinie buiten Weehan.
Volgens een Reutcrbericht uit Tsjoeng-
lcing hebben de Chineezen na op ordelijke
wijze uit het gebied! van Woehan te zijn
teruggetrokken, een ifieuwe verdedigings
linie buiten Woehan aangelegd'.
In hetzelfde telegram wordt nogmaals
verklaard', dat de principieel© politiek van
China gebaseerd is op voortzetting van
den strijd.
'China is er in de eerste plaats op be
dacht, 'zijn gevechtskracht1 te behouden,
zoodat de Japansche militaire strategie
langzamerhand' verslagen en tenslotte de
overwinning behaald kan worden.
Hitier op reis.
Fan vVcenen uit heeft de Führer gisteren
een bezoek gebracht aan de gouw Be-
neder.-Donau. Op d© markt heeft hij gis
termiddag een rede gehouden, waarin hij
o.a. zeidc, dat d'e Duitsche macht nooit
meer uit deze plaats zal wijken.
Een corridor in den corridor?
Uit Warschau verneemt de Figaro, dat
minister Beck van plan is bij zijn bezoek
aan Ilitler, dat hij .waarschijnlijk deze week
zal brengen, den toestand te Dantzig en
een nieuw roolseb-Puitsch accoord, waar
door bet niol-aanvaisverdrag verlengd en
in zekeren zin versterkt zou worden, te
bespreken Men hoort hier spreken over
een belangwekkende mogelijkheid, n.l. deze,
dat Polen aan Duitschland een smallen
corridor tusschën Oost-Pruisen en de rest
van Duitschland, doer de provincie Po-
morze, zou afslaan. Ten aanzien van. Dant
zig zou hel de bedoeling zijn, dat don
Volkenbond bet toezicht op het bestuur
van Dantzig onttrokken zou worden.
Zorg voor de gezondheid van Schuschnigg.
De Figaro meldt:
Oud' bondskanselier Schuschnigg heeft
de begralenis van zijn vader niet kun
nen bijwonen. Aanvankelijk had hij ver
gunning gekregen zich naar het kerkhof
te begeven, doch op het laatsto oogen
blik werd deze vergunning ingetrokken,
daar zijn bewakers „niet geheel tevreden
waren over de gezondheid" van hun ge
vangene. Mevrouw Vera Schuschnigg en
de oudste zoon van den oud-kanselier
volgden de baar, waarop maarschalksstaf
en degen geplaatst waren. De militaire
eerbewijzen waren geweigerd. De regee
ring was mei vertegenwoordigd en men
zag tijdens dc plechtigheid geen enkele
uniform. Detectives noteerden de namen
van db aanwezigen.
De kerkstrijd.
Onder het opschrift „Nieuwe vervolgings-
episode" publiceert de Osservatora Roma
no een reeks berichten uit Freiburg over
het sluiten van confessioneele scholen, het
werpen van steenen naar religieuze gebou
wen en het bezetten van katholiek© ge
bouwen in Oostenrijk.
Von Ribbentrop naar Rome.
De Duitsche minister van buitenland
sche zaken, Von Ribbentrop, die reeds
gisteren uit Berlijn was vertrokken, zal
vanavond tegen elf uur te Rome aanko
men.
De vertegenwoordiger van het Berliner
Tageblatt meldt uit Rome, dat de bespre
kingen van Von Ribbentrop aldaar waar
schijnlijk slechts korten tijd zullen duren
en misschien reeds Zaterdag kunnen wor
den afgesloten.
De strijd legen de terreur in Palestina.
Tijdens ue zuiveringsactie m een groot
gebied ten noorden van Nazareth zijn vijf
Arabieren gedood, terwijl een groote hoe
veelheid geweren en pistolen in beslag
werd genomen.
Nabij Safeü is gistermiddag een ongeluk
gebeurd hij 'het afvuren van een houwit-
zer. Een officier en twee soldaten wer
den hierbij gewond. Van twee hunner is de
toestand ernstig.
Het Britsehc koninklijke paar naar de
Vereenigde Staten.
De „New York Times" meldt, dat
men er in officieele Canadeesehe kringen
thans van overtuigd is, dat het Britsche
koninklijke paar tijdens zijn verblijf in
Noord-Amerika ook een bezoek aan de
Vereenigde Slaton zal brengen.
Fakkel voor dc Amerikaansche oudsfrijders.
Aan boord vair de „Paris", welke gis
termiddag naar New York is vertrokken,
bevindt zich con fakkel, welke door den
internationalen hond van oudstrijders naar
Washington word' gezonden, om hier dooi
de Amerikaansche oudslrijders te worden
aangestoken en naar Europa torug te wor
den gezonden met de „Queen Mary". Hier
mede zal op It November de vlam de
Are de Triomphe worden ontstoken.
Russische ambassadeur in U.S.A. vraagt
ontslag.
Do Russische ambassadeur in de Ver
eenigde Staten, Troyanovsky, heeft om fa-
müieredenen ontslag gevraagd. Hij zou
verlangen bij zijn zoon te blijven, die aan
de universiteit van Moskou studeert.
Troyanovsky bevindt zich op het oogen
blik in Moskon en men weet nog niet of
de Sovjet regeering zijn ontslag heeft aan
vaard.
Heyiuans zal niet aftreden.
Het kabinet van minister-president Spaak
lieeft na afloop van een onderhoud tus
schën Spaak en Ilcymans, den minister van
economische zaken ontkend, dat dc laatste
binnenkort zou aftreden.
Toch aanval van Hongaarsche vliegtuigen
op Tsjecho Slowaakseh toestel.
In bevoegde kringen te Praag wordt
verklaard, dat h'H onderzoek, van den
Tsjecho Slow aaksdien generate') slat naar
den aanval op een Tsjecho Slowaakseh
toestel door twee vliegtuigen, die uit Hon
garije gekomen waren, boven S!owaal<sch
gebied, de volgende resultaten heeft op
geleverd volgens do verklaringen van den
bestuurder van het Tsjecho Slowaakseh
toestel en ooggetuigen;
Het aanvallende vliegtuig droeg geen
enkel kenmeric. liet opende hot vuur met
brandkogels De 'korporaal-waarnemer Sc-
tola werd tijdons dtn vlucht gedood. De
sergeant piloot Kellola, werd gewond'. Het
toestel vloog m brand. De aanval ge
schiedde eerst op een hoogte van 600
meter en vervolgens op een hoogte van
200 meter. Het aanvallende vliegtuig ver
dween vervolgens in ae richting van Gyor,
in Hongari,e. Een tweede vliegtuig kruiste
tijdens den aanval boven het aanvallende
vliegtuig. Een leege patroonhuls is ge
vonden in de nabijheid van eten aanval.
Deze wordt thans onderzocht.
Opstandelingen naar Cyprus gevlucht.
Gisteren zijn tien van de mannen, die
onlangs door den krijgsraad veroordeeld
zijn wegens deelneming aan den opstand
op Kreta in Juli jJ., met een motorboot
op 'Britsehen grond in Cyprus geland. Zij
meldden, zich bij de autoriteiten als poli
tieke vluchtelingen. De vluchtelingen,
waarvan er vier ter dood en twee tot
twintig jaar gevangenisshat waren veroor
deeld, zijn van Kreta ontsnapt.
Koning Georges naar Londen.
Koning Georges is strikt incognito gis
teravond via Parijs naar Lonuen vertrok
ken.
Een luchtvloot van 7000 toestellen?
De „New York Herald Tribune" meldt,
dat de Amerikaansche regeering het vaste
voornemen heeft een luchtmacht te bou
wen, die even sterk als of sterker dan
die von welk land ook zal zijn. Het~ is
volgens liet land de bedoeling, dat de
vloot minstens 7000 toestellen zal tellen.
Van de dertien inzittenden werd
wonder boven wonder slechts één
licht gewond.
Gisteravond is op het Pemisser gedeelte
van den Heyschedijk een ongeluk gebeurd,
dat gezien de omstandigheden nog wonder
lijk goed is afgeloopen. Een bus van de
Roüerdamsche Eieclrische Tiam, die den
dienst tusschën Pemis en den Linker Maas
oever onderhoudt, is, toen de bestuurder
voor een tegenligger moest uitwijken, te
ver op den zachten berm geraakt en na
in botsing te zijn geweest met een boom,
van den ongeveer vijf meter iioogen dijk
afgereden. Halverwege de glooiing is de
bus gekanteld en op de rechterzijde te
rechtgekomen. Er was spoedig assistentie
ter plaatse. Toen men de twaalf passa
giers, die in de bus zaten, er uit had ge
haald, bleek dat een jongen slechts eenige
lichte snijwonden had opgeloopen aan de
rechterhand. De andere elf passagiers, als
mede de chauffeur van de bus waren onge
deerd', een wonderlijke speling van het
lot, want de bus was, zooals is te begrijpen
zeer zwaar beschadigd.
Te ver uitgehaald.
Het ongeluk is gebeurd op een der don
kere gedeelten van den dijk, die daar ter
plaatse slechts vier en een halven meter
breed is. Wanneer men in aanmerking
neemt, dat de breedte van een R.E.T.-bus
2.35 meter is, dan laat het zich begrijpen,
dat, wanneer de chauffeurs een stukje berm
er bij nemen, twee bussen elkaar daar
maar nauwelijks kunnen passceren. Boven
dien valt liet onder die omslaudighedon
niet mee met een zware bus Ie manoeuvree-
ren en vermoedelijk heeft onwennigheid den
chauffeur van de bus ditmaal parten ge
speeld. Het is nog niet vast komen te
staan of men hier te doen heeft gehad
met een invaller, in ieder geial h$jft de
chauffeur, de 33-jarige L. M. Verduyn uit
de Thorheckestraat, het traject niet altijd
bereden. Hoe het ook zij, er kwam plotse
ling uit de tegenovergestelde richting or-n
personenauto aan, die zoover mogelijk naar
rechts aanhield en daarbij ook op den berm
reed. De chauffeur van de bus week ©ven
eens naar rechts uit, maar hij, hcefl iets le
ver uitgehaald en daardoor is dc achterkant
van de bus gaan glijden.
Met den kop naar beneden.
Do wagen helde over naar rechts en
zou zonder meer om zijn lengte-as den dijk
afgerold zijn in welk geval de gevolgen
van het ongeluk niet 1e overzien waren
geweest indien er niet een boom had
gestaan, waardoor de wagen overeind bleef
staan. Te houden was liet gevaarte echter
niet meer en met den kop naar beneden is
de bus toen den vijf meter hoogen dijk,
die daar ter plaatse een helling heeft van
40—45 graden, afgereden.
Omgeslagen.
Langs de glooiing loopt onder een zwak
ke helling een landweggetje om de lande
rijen aan den voet van den dijk te bunnen
bereiken. Ongeveer halverwege de helling
kwam de bus op dat landweggetje terecht.
Tengevolge van den schok werd het even
wicht verbroken en met een flinken klap
sloeg de bus rechtsom tegen de helling. Het
gekraak van de earosserie, het gexinbel van
de glasscherven en het hulpgeroep van de
inzittenden waren tot op eenigen afstand
te hooren en aangezien liet verkeer toen
het ongeluk gebeurde vrij druk was, was
or spoedig veel assistentie aanwezig. De in
zittenden slaagden er zelf in het noodluifc
aan de bovenzijde van de bus open te
maken en eenigen bevrijdden zich weldra
uit hun benarde positie.
Even nadat het ongeluk was gebeurd,
kwam er een andere bus van lijn F. uit te
genovergestelde richting (RotterdamPer
nis) en een der inzittenden van deze bus,
die stopte, was de 38-jarige kantoorbedien
de A. F. Geerders, wonende te Pemis. Deze
slaagde er in ook het achterportier, dat
begrijpelijker wijze geheel was ontzet, open
te krijgen. Toen dit eenmaal was gebeurd,
waren de personen, die zich nog in de
bus bevonden, spoedig er uit gehaald.
Wonder boven wonder bleek toen, dat al
leen een jongen, G. van der Stoep, wo
nende in de Meydrechtslraat te Rotterdam,
een snijwond aan de recliterliand had opge
loopen. De heer Geerders heeft dezen jon
gen voorloopig verbonden, waarna later
dokter Veenenbos het definitieve verband'
heeft gelegd. Daarna kon de jongen zijns
weegs gaan. Assistentie van den geneeskun
digen dienst is bij dit ongeluk dan ook
niet noodig geweest. De rest van de passa
giers heeft met andeie bussen van do R.
E. T. de reis voorlgezef.
De personenauto, waarvoor de bus moest
uitwijken, is doorgeleden eu vermoedelijk
heeft de chauffeur niets van het ongeluk
gemerkt.
Een ware ravage^
De bus is zeer zwaar beschadigd, vooral
aan de rechterzijde is er een ware ravage
aangericht: Eerst de botsing met den boom
en daarna het omslaan op die zijde, waar
door ia 11e ruiten zijn gebroken en de ea
rosserie steik is ontzet. Tot laat in den
avond is men nog doende geweest om met
twee takelwagens de bus op te takelen, ten
einde hem weg te sleepen.
Dat dit ongeluk nog zoo bijster goed is
afgeloopen, is vermoedelijk te danken aan
het feit, dat de inzittenden bijtijds hebben
zien aankomen, dat het mis ging en dat zij
zich toen stevig hebben vastgegrepen aan
de banken en stangen. Anders is bet haast
niet verklaarbaar, dat er niet meer gewon
den zijn geweest, al was het alleen maar
tengevolge van bet brekende .glas.
Bij den spoorwegovergang aan de Linnaeus straat te Amsterdam ontspoorde gisteravond
een zandtrein, waardoor eenige stagnatie in het treinverkeer ontstond. Persoonlijke
ongevallen kwamen niet voor.
